|
2007
|
|
|
Era berean, Gobernu frantziarra Vatikanoarekiko harremanak berreskuratzearen alde agertu zen eta Action> Françaisek kontra egin zion erabakiari. Pio XI. Aita saintuak Action> rançaise> debekatu egin zuen 1920 hamarkadaren hasieran, 1927an zigorrak ezarriz taldean
|
jarraitu
zutenei.
|
|
|
hitzak bidali zizkion. Geroago, Lhande Parisera joan zen eta ezin izan zuen Hiztegiarekin
|
jarraitu
, La, tteren eskuetan utziz. La, ttek Eiheramendi abade zuberotarrari eskatu zion laguntza, baina honek ez zuen onartu, lan gehiegi zelakoan.
|
|
|
Aurrera jarraituz, Bigarren Mundu Gerraren garaian Piarres La, tte mobilizatua izan zen. Frontetik bueltatzean, Ustaritzeko Apaizgaitegi Txikiko klaseekin
|
jarraitu
bazuen ere, alemanen kontrako erresistentzian ere ari izan zen La, tte, hala nola Uztaritzetik Arnegirako sarearen antolaketan parte hartuz. Apaiz izatea lagungarri suertatu ei zitzaion La, tteri:
|
|
|
Azkenez, Piarres La, tteren ekintza baldintzatuko duen pentsamoldeari buruzko argibideak ematearren, Jean Haritschelharren hitzei
|
jarraitu
diegu65; berak dio La, ttek ez zituela batere gustuko F. Krutwig, Julen Madariaga edota Luis Haranburu, materialismo dialektikoa sartu baitzuten euskal literaturan (La, tteren ustez materialismorik garatuena marxismoarena zen); arbuiatu egin zituen Kafka, Albert Camus eta Simone de Beauvoir existentzialista ezkorrak ere. Ostera, La, ttek Gotzon Garate eta José Azurmendi goraipatzen zituen, aurre egin baitzioten materialismo horri.
|
|
|
Uztailaren 1ean Estatu frantziarreko buru bilakatu zen Pétain. Uztailaren 12an Pétainek gazteria, familia eta kirolen ministro izendatu zuen Jean Ybarnégaray politiko euskalduna; politikan
|
jarraitu
zuen, beraz, Ybarnégarayk.
|
|
|
Le> il> Basquek ez bezala, 1887ko martxoaren 15ean sorturiko Eskualdunaren arduradunek astekaria argitaratzen
|
jarraitu
zuten. Louis Etcheverry jabeak Arnaud Pochelou aihertarrari utzi zion Eskualdunaren zuzendaritza.
|
|
|
Eskualdunan euskal herrietako gertakarien berri eman zuten Nouvelles du Pays atalean, nekazarien arazoez hitz egin zuten Laborarier izenburupean eta erreklutatu eta gerlarien egoera aipatu zuten Nouvelles militairesn127 berrietan. Baina, aipatu atalez gain, Eskualdunak politika jorratzen
|
jarraitu
zuen, eskuindarren batasuna bilatzen baitzuen128, Errepublikaren pentsamoldeari aurka eginez batera.
|
|
|
Louis Etcheverryk haserrez erantzun zien Bulletinekoei ere, horrekin batera Eskualduna> berriro ez argitaratzea erabakiz. Aldatu zuen gero erabakia eta Eskualdunak
|
jarraitu
zuen, baina Louis Etcheverryk zuzendaritza utzi zuen. Zuzendari berria Renaud dElissagaray izan zen, bi urtez.
|
|
|
Jean Baptiste Constantin, de Menditte, Pierre Espil eta Armagnague xuberotarrak, irakurle zuberotarrak erakartzen saiatu zen Hiriart Urruty151?, Michel Iriart, Julien Héguy, Michel Gombault, Etchegaray, Bidégaray, Jean Etchepare medikua, Charles Harispe, Martin Landerretche, Georges Lacombe, Jean Baptiste Daranatz, etab.152 Tamaina handiagotu egin zuten, mamia aberastu eta euskarari leku zabalagoa eskaini. Irakurleen kopuruak gora egiten
|
jarraitu
zuen: 1904an 1700 irakurle izan zituen, 5000 1905ean eta 7000 1908an153.
|
|
|
Baina aurrera
|
jarraitu
baino lehen, aipa ditzagun beste gertaera batzuk, Eskualdunaren bilakaeraren parean gertaturikoak. 1897 urtearen inguruan, Pierre Broussaini, Parisen medikuntza ikasten ari zela, bururatu zitzaion Société> Patriotique> Basque> elkartea eratzea, ikaskide kebekiar nazionalistek eraginda; Broussainek Resurrección Mª de Azkueri azaldu zion burutapena155 Elkarte abertzalea sortzearen aldekoa izan zen Albert Constantin156 ere.
|
|
|
1926an estatutuak aldatu bazituzten ere, Eskualzaleen Biltzarrak arduratzen
|
jarraitu
zuen de la conservation et de la di, usion de leuskara euskararen zaintze eta hedatzeaz. Politikaz aritzea debekatuta zutelarik, aurpegi eman zien, politikaz ari zirelako zurrumurruei:
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarra> eta Gure> Herria> argitalpenek eskainitako datuei
|
jarraitu
diegu Eskualzaleen Biltzarraren partaidetza ezagutzeko. Ezin izan dugu, ostera, 1923, 1924,
|
|
|
X X. mendearen hasieran euskal ortogra, a, nkatzearen ekinean
|
jarraitu
zuten euskal intelektualek. 1901ean Hendaian eta 1902an Hondarribian bildu ziren helburu horrekin, Euskaltzaindia ez baina Eskualzaleen Biltzarra eratu zutelarik, 1902an, jadanik azaldu dugun bezala.
|
|
|
Izan ere, Gure> Herria> 1927 arte izan zen hilabetekaria, 1927an bihilabetekari bilakatuz. 1930ean Etcheparek hilabetekari moduan argitaratzeko proposatu bazuen ere, bihilbetekari izanez
|
jarraitu
zuen. Dena dela, arazoak arazo, Gure Herria elkarteak lortu zuen Gure> Herriak 1938 arte iraun zezan.
|
|
|
Lauki laburpen honen arabera, Piarres La, tte Gure Herria elkarteak burutu zituen bederatzi bileratara joan zen, baita Jules Moulier eta Emmanuel Souberbielle ere. Dassance eta López de Mendizabalek ere grinaz
|
jarraitu
zieten elkartzeko deialdiei, batean izan ezik, batzar guztietan izan baitziren; jarraian, Leon Léon, Maurice Souberbielle eta Jean de Jaureguibérry ditugu batzarrotan bertaratzeari dagokionez. Azkenez, Maurice Amestoy, Dominique Dufau, José Eizagirre, Jean Elissalde, Jean Etchepare (1935ean hil zena), Rafäel Souberbielle eta Picochet ditugu, gutxi gora behera bilkuren kopuruaren erdira baino azaldu ez zirenak.
|
|
|
Baina Menditarrak bitan baino ez zuten irtenaldirik egin: Nafarroa Behereko Eiheralarrera 1936an eta Zuberoako Altzaiera 1937an578 1939an Baionako eskautek talde bat osatu nahi zuten Uztaritzen, La, tteri eskatuz Menditarrak eskaut talde bihur zedin579 Onartu egin zuen La, ttek, jakinaren gainean baitzegoen euskaltzaletasunak ez zituela gazteak erakartzen eta eskaut bihurtuz gero Menditarrak erregionalistak izaten
|
jarraitu
ahal izango zutela:
|
|
|
Uztaritzeko herriko eskolan lehenengo urteak eman ondoren, 1931ko urrian Baionako Saint Louis de Gonzague ikastetxean
|
jarraitu
zituen ikasketak Eugènek. Saint Louis de Gonzaguen Jean Pierre Urricarriet aldudarra zegoen begirale.
|
|
|
Baina Bigarren Mundu Gerraren garaian, Goyhenechek harremanetan
|
jarraitu
zuen aurretik zituen lagunekin. Horrela, harremanetan jarraitu zuen Alemaniako Karl Buda intelektualarekin eta Werner Bestekin661 (Best SSekoa bilakatu zen Bigarren Mundu Gerran eta garrantzizko kargua izan zuen Frantziako Administrazio Militarrean).
|
|
|
Baina Bigarren Mundu Gerraren garaian, Goyhenechek harremanetan jarraitu zuen aurretik zituen lagunekin. Horrela, harremanetan
|
jarraitu
zuen Alemaniako Karl Buda intelektualarekin eta Werner Bestekin661 (Best SSekoa bilakatu zen Bigarren Mundu Gerran eta garrantzizko kargua izan zuen Frantziako Administrazio Militarrean). Alemanekiko harreman horiez balia tu ei zen Goyheneche Frantzian bizi ziren Hegoaldeko errefuxiatuei laguntza eskaintzeko, baita Alemanian preso zeuden euskaldunei laguntza eskaintzeko ere662 Baina 1944an Frantzia alemaniarrengandik libre geratu zenean, gobernu frantziarrak Goyhenecheri leporatu zion etsai alemaniarrekin harremanetan egon izana.
|
|
|
Baina aurrera
|
jarraitu
baino lehen, bil ditzagun lauki batean aipatu berri ditugun pertsonaiak, 1920 hamarkadako Ipar Euskal Herriko sare intelektualaren partaideak izan baitziren:
|
|
|
1930ean Jean Saint Pierre Carthagoko apezpiku izendatua izan zen eta Dominique Soubelet aukeratu zuten Eskualdunaren zuzendari. La, ttek Ebanjelioari buruz idazten
|
jarraitu
zuen Eskualdunaren ia zenbaki guztietan, harreman gutxi bazuen ere Soubeletekin. Izan ere, ume denborako ikaskideak izan baziren ere La, tte eta Soubelet, Beloken, erlazio gutxi izan zuten garai hartan (La, tte bat txarra eta meharra bezain bestea indartsua zela; hortakoz ez zen heien artean konplizidaderik izaiten ahal832).
|
|
|
Elizarekiko loturari dagokionez, hasiera baten Euskalzaleek ez zuten talde erlijioso bezala espresuki aritzeko asmorik838; mugimenduaren jardueran, ostera, ikusten da euskalzaleek leial
|
jarraitu
ziotela pentsaera kristauari (La, ttek berak Aintzinan adierazi zuen apezpikua herrietako zaindari onena izango zela839). Gai horretan bat gatoz Malherberekin, beronek dioenean talde euskalzaleak, Elizarengandik independiente aritzeko asmoa izan bazuen ere, Elizaren babesa bilatu zuen gero, taktika moduan, Action> çaiseren gaitzespenaren ostean arriskutsua izango litzatekeelako Elizaren hierarkiatik at aritzea840.
|
|
|
La, tteren antzinako lagunkide horiek harremanetan
|
jarraitu
zuten La, tterekin 1930 hamarkadan Gure Herria elkartearen batzarkide bilakatu zirelako, hala nola Maurice Amestoy, Philippe Aranart, Edmond Blazy, Louis Dassance, Dominique Dufau, Jean Elissalde, Jean Etchepare, Jean Lamarque, Albert Léon, Clément Mathieu, Isaac López de Mendizabal, Jules Moulier, Jean Saint Pierre eta Maurice Souberbielle. Hauek guztiek Gure Herria elkartearen bilerak baino ez zizkieten gehitu 1920 hamarkadan egin zituzten ekintza kulturalei, Louis Dassancek eta Clément Mathieuk izan ezik; izan ere, Dassance eta Mathieu Euskaltzaindiaren bilera batean izan ziren 1930 hamarkadan; La, tteri Akademiari buruzko berri emateko gai bilakatu ziren, beraz, Georges Lacombek La, tteri emandako Euskaltzaindiari buruzko informazioa osatuz.
|
|
2008
|
|
|
...gin, egon, egotzi, ekarri, elkartu, eman, entzun, erabili, eragin, eraman, erantzun, erein, erosi, erre, erreparatu, esan, eskaini, eskatu, eskiatu, etorri, eutsi, ezkon du, eztabaidatu, gelditu, gertatu, gogoratu, hartu, hasi, hautatu, hautsi, hazi, hil, hornitu, hozkatu, hustu, ibili, igo, ikasi, ikusi, irakurri, iraun, iritsi, isildu, isuri, izan, izendatu, izerditu, jaitsi, jakin, jan, jantzi,
|
jarraitu
, jarri, jaso, jo, joan, jokatu, josi, kezkatu, koka tu, konparatu, konturatu, korritu, loratu, lortu, lotu, marraztu, mintzatu, moztu, mugitu, musukatu, nahastu, nekatu, oroitu, otu, pasa (tu), poztu, saldu, saltatu, sartu, sinistu, topa tu, ukitu, ulertu, zamatu, zeharkatu, zutitu
|
|
|
Puntu honetara iritsita, ez dugu uste euskarak ere bere erreferentzia corpusa behar duela zalantzan jar daitekeenik, XXI. mendeko gure hizkuntza lantzen, aztertzen eta hobetzen
|
jarraitu
nahi badugu behintzat.
|
|
|
Hiru mende horietan, hamaikatxo izan dira haren segiziorako eraspena erakutsi dutenak. Beude hemen, horren argigarri, berrikitan ageri diren hiruzpalau autu24 Lekuaren premiaz, Larramendiren ereduari bete betean
|
jarraitu
zioten egile bi aipatu nahiko genituzke. Bien bizitza eta lanetan, bitxia bada ere, XIX. mendeko euskal his toria eta politikagintzaren joera nagusiak islatzen dira:
|
|
|
Sarrera aurkezpenean kontaketa abiatzeko, pertsonaia baten edo ipuin kontalariaren biografia erabili bada aitzakitzat, esaterako, garapenean ibilbide hau jarrait edo gara daiteke. Kontaketa egiten den herriari erreferentziak egin dakizkioke, eskenatokia antolatzen
|
jarraitu
, moldaketak egin eta abar.
|
|
|
Aldez aurretik jarritako gidoia
|
jarraitu
ordez, neuk esan nahi ditudan hainbat kontu esango ditut, gidoia alde batera utzita. Izan ere, errezeloa daukat (eta orain arte entzundakoekin horrelaxe gertatu da) hainbat gauza esan gabe geratuko ote diren.
|
|
|
Ez dut nik klasikoen itzulpenei buruz jardungo hemen, hasteko gai ez naizelako, eta bigarrenez Iñigo Ruiz Arzallusek5 bikain egin duelako lan hori, gutxienez latindarrei dagokienez. Gure klasiko nagusiek izan zuten jesuiten pedagogiaren (eskolaren) eraginaz ere ez dut jardungo, horretan ere badugulako nori
|
jarraitu
: Paulo Iztuetaren Orixe eta bere garaia (1991) sahiestezinezko iturria da (handik sortuak dira geroago liburu gisa argitaratutako Erbesteko euskal pentsamendua (2001) eta Orixe auzitan (2003).
|
|
|
–Gizakion bizitza itsas ibilaldi arriskutsua da/ Ekaitzaldi larrien erasopean, itsasoan galdua?? eta kristauenean
|
jarraitu
, maiz aurkituko da metafora hori Homero, Horacio, Dante, Petrarca eta Errenazimenduko eta ondorengo poetengan. Egia esan, topos gisa har daiteke literatur tradizioaren barruan.
|
|
|
Jose Mari Satrustegi aspalditik zen idazkari eta hala
|
jarraitu
zuen Jeanekin ere, 1992ko abenduaren amaiera arte. Ez zen erraza arruazuarrarekin ongi era matea, baina jakin zuen toreatzen, behin baino gehiagotan Jeanek aitortu zidanez, buruorde zenetik ezagutzen bai zuen.
|
|
|
nezko zitzaizkiola ohartzean, nahi eta ezinaren arteko sarean trabatu zen; bere bizitza ez zuela inoiz irudikatu erabaki behar izan zuen, ametsa kolektiboa baitzen, eta kolektiboan gauzatuko zen oro banakakoari zegokion afan, nahi eta desira oro. Ohartu zen Lekunberrin egin zuen bidea egitea zela errazena, xenda trazatuari
|
jarraitu
, alegia; bere kasuan, ordea, akats bat zegoen, eta akats horrek zeraman orain Londresera; akats horretan zetzan eskura uste izan zuteneko Euskal Herri aske hartako biztanle, aske, esan luke, ez bilakatzeko arrazoia, baina beti izaten duk akats bat. (Olasagarre, op.cit.:
|
|
|
Lengoaiaren jatorriari buruz, eztabaidek
|
jarraitu
zuten XIX. mendean zehar baina hizkuntzen ikasketetatik at. Hain zuzen ere, munduko lehen Linguistikaren erakundeak. Société> de> Linguistique> > Paris> deritzonak, bere
|
|
|
egilearen aitorpenak jasotzen zituen Linguae> Vasconum> k. Gerora ere ezezaguna izaten
|
jarraitu
du Etxeparek, ez baita eskuratu biografia xumeena egiteko beste dokumentu eta, dokumentu literarioak segitu du dokumentu historikoaren iturri izanaz, dokumentu lite rarioak, historikoak ez bezala, historia eta fikzioa nahasteko daukan lizentziari jaramon handiegirik egin gabe.
|
|
|
400 or.). Lafittek Vinsoni
|
jarraitu
zion, bere bozkarioa ezin gordez haatik, esanez Eskualdunak ehortzi zuela Réveil> apaiz jalea 10 urteren buruan (1941: 68; 1971: 24); beraz ez bide zuen Réveil> ezagutu. Lafitteri jarraitu zion Villasantek, bere aldetik Baionan ateratzen zela gehituz (1979: 198), eta Villasanteri S. Onaindiak (1974: 346).
|
|
|
400 or.). Lafittek Vinsoni jarraitu zion, bere bozkarioa ezin gordez haatik, esanez Eskualdunak ehortzi zuela Réveil> apaiz jalea 10 urteren buruan (1941: 68; 1971: 24); beraz ez bide zuen Réveil> ezagutu. Lafitteri
|
jarraitu
zion Villasantek, bere aldetik Baionan ateratzen zela gehituz (1979: 198), eta Villasanteri S. Onaindiak (1974: 346). Bere denboran Eskualdunak beste beka tu bat egotzi zion Réveili:
|
|
|
). Gero, Eskual Herriak Réveilen bide bertsutik
|
jarraitu
zuen, bereziki ber tsolari eta neurtizlari gorrien kantuak agertaraziz.
|
|
|
Gogora ditzagunharenlanak, halanolaDemétricavasca (1918), Poesíapopular vasca (1930), etaLiteratura oral euskérica (1935) azkenhauberrargitaratua.Zuerebidehortarikibilizaraetazabiltza, oraibertanerakutsiduzunbezala.Zuhaurekaitortzenduzudiozularik: «Ahozkoliteraturarekikoatxekimenduaetxetikdatorkit, Manuel Lekuonaeuskal oralisten arteanaitagoietako batosabadudanezetazeinari apaizgoan ezezikoralismoan etapoemagintzan hurbildik
|
jarraitu
diodanez».
|
|
|
Eginegiñian be gu abertzaliok batzauta gabilz ba ta, pillo andija egiñik. AranaGoiri, tar Sabin andijak (¿ nor da gaur aren ondorako?) marraturiko bidetik
|
jarraitu
dogu euzkoabertzaliak geure elia lantzen, eta berezberez «Academia» barik, batu gara danok: idazkera (ortografía) ta iztegi (léxico) bardinbardiñak erabilten; eta izpijaketan (fonética) geyenok darabilgunarren Sabin, ek auturiko ija, dun, beste batzuk darabille ia, duna ta ezkara alkarregaz asarratzen, danak ederto alkaraitu baño.
|
|
|
Edozein kasutan, Eleizalde eta beste zenbait idazle jeltzale Akademiaren alde aktiboki aritzeak joera hori indartzen zuen. Hori argi ikusi zen hurrengo urteetan, jeltzale askok, batez ere Bizkaitik kanpokoek, Bustintzaren iritzien aurka, Euskaltzaindiaren arauak
|
jarraitu
zituztenean. Zentzu horretan. Ojarbideren?
|
|
|
Izan ere. Kirikiño? modukoek ez zuten uste hizkuntza gehiago arautu behar zenik; berentzat Sabinok emandako arauekin jada egina zegoen batasuna eta ez zen gehiago behar («Sabin andijak[...] marraturiko bidetik
|
jarraitu
dogu euzkoabertzaliak geure elia lantzen, eta berezberez «Academia» barik, batu gara danok»313). Eleizalderentzat, ordea, Sabinoren lana aparta izanagatik amaitu gabe zegoen.
|
|
2009
|
|
|
horrekin, apaltasunaz gain besterik ere adieraz dezake. Etxepare, noski, ezdaezjakina, gizon ikasiabaita, zalantzarikgabe.Koplak dirabere, ignoranziaren arauraeginak?. Bestelaesanda, ezduelaeredurik
|
jarraitu
, ezduelabide erakuslerikizan, ezduelamaisurik izankoplagintzari heltzeko orduan adierazten aridaEtxepare.
|
|
|
Zaharrak berri: Euskaltzaindiak, ekinean
|
jarraitu
(Andres Urrutia)..........................
|
|
|
Euskaltzaindiak, ekinean
|
jarraitu
|
|
|
Aspaldiko erakundea esan dut; ez, ordea, zahartutakoa edota ahitua. Izatez, gazteturik eta eraberriturik dator oraingoan Euskaltzaindia, eta halaxe
|
jarraitu
nahi du, euskalgintzarekin elkarlanean, eta euskaldunoi eta euskaltzaleei eskertuta, laurogeita hamar urte hauetan eman dioten/ diguzuen laguntza eta begirunearengatik.
|
|
|
Izendapen irizpideen aldaketa hori iraultza txiki bat izan da, baina ez da
|
jarraitu
bide horretan, oraintsu arte. 2005ean antzeko irizpideak ezartzen dira, nahiz eta proportzio desberdinean izan.
|
|
|
Dinamika berria jarri duena Luis Villasante izan da, 1970ean agintea hartu zuenetik 1988an erretiratu zen arte. Ondoren etorri zen Jean Haritxelharrek bide arrakastatsu bera
|
jarraitu
du hamasei urtez.
|
|
|
gaiak banatu eta gaien arabera lan egin. Batzordeak ondo daude, lanean
|
jarraitu
egin behar dute, baina batzordeak biltzen dira hilean behin edo bi hilean behin, gehienez ere. Euskaltzaindiak, berak lantzen dituen alorretan, eguneroko lana egin behar du:
|
|
|
alferrik jokatuko luke. Euskaltzaindiak markoa eman behar du, joko zelaia zehazten
|
jarraitu
behar du.
|
|
|
Baina onik atera zen trantze hartatik, hurrengo urtean berriro hasi baitzen Euskaltzaindiaren batzar eta ekitaldi guztietara joaten. Eta halaxe
|
jarraitu
zuen, 1962ko udazkenera arte. 1962ko urriaren
|
|
|
1966ra arte buru izan zela argitaratu den arren. Buruzagitza utzi ondoren ere Euskaltzaindian
|
jarraitu
zuen lanean. 1978ko uztailean hartu zuen parte, azkenengoz, Euskaltzaindiaren batzarrean.
|
|
|
Karguan
|
jarraitu
nahi ez
|
|
|
Lojendiok lanean
|
jarraitu
zuen Euskaltzaindiaren barruan, buruzagitza utzi ondoren ere. Legelaria zen ikasketez eta lanbidez. Gipuzkoako Adin Txikikoen Auzitegiko presidentea zen?, eta Euskaltzaindiaren lege arazo gehienetan bera aritzen zen, Antonio Arruerekin batera, hori ere legegizon izaki.
|
|
|
Bidearen hasiera besterik ez zen, Lekuonak iragarri zuenez, eta hurrengo urteetan Euskaltzaindiaren batzarretan ere agerian gelditu zenez. Arantzazun onartutako irizpideei buruz ez zuten denek irakurketa bera egiten, eta, h, ri buruzko auziak eztabaida iturri izaten
|
jarraitu
zuen. Manuel Lekuona euskaltzainburuak berak,, h, rik gabe idazten jarraitu zuen, eta 1970eko urtarrilaren 30ean Arantzazun onartutako irizpideak berrikusteko gogoa agertu zuen.
|
|
|
Arantzazun onartutako irizpideei buruz ez zuten denek irakurketa bera egiten, eta, h, ri buruzko auziak eztabaida iturri izaten jarraitu zuen. Manuel Lekuona euskaltzainburuak berak,, h, rik gabe idazten
|
jarraitu
zuen, eta 1970eko urtarrilaren 30ean Arantzazun onartutako irizpideak berrikusteko gogoa agertu zuen. Batzarreko aktan horrela dago jasota:
|
|
|
Luis Villasante aukeratu zuten euskaltzainburu batzar hartan. Euskaltzain izaten
|
jarraitu
zuen Manuel Lekuonak 1987ko uztailaren 30ean hil zen arte, baina urrundu egin zen Akademiaren bizitzatik, eta urte askoan ez zen batzarretara joan. Kardaberaz Bazkuna berpiztu zuen 1970ean, eta handik bideratu zituen euskararen aldeko bere lanak.
|
|
|
Euskaltzainburu izateari utzi ondoren ere lanean
|
jarraitu
zuen Villasantek Akademian. Besteak beste, 1989tik 1992ra Iker sailburu izan zen, eta 1991tik 1992ra Euskara Batua batzordeko buru.
|
|
|
Hasieratik ikusi zenuen Mitxelenak hartutako bidea zela
|
jarraitu
beharrekoa?
|
|
|
Idatzi gabeko legea gehiago ematen du. A.G. Urkixok egin zuen planteamenduari
|
jarraitu
zion Euskaltzaindiak, Lhandek Euskera ren lehen zenbakian adierazten duenez. Honela dio:
|
|
|
1932 bukaeran lanek aurreratuta behar zuten, Orixek. Iztegiaren aurreitz edo prologoa? irakurri baitzuen azaroaren 17ko batzarrean, eta hiztegia non argitaratu aztertzen hasi baitziren hurrengo urteko otsailean, baina lana bukatzeko zegoen, batzarretan hitz sortak aztertzen
|
jarraitu
baitzuten. Eta horretan ari zirela etorri zen gerra, eta gerrarekin, etena.
|
|
|
Retanak Azkueren hiztegia berriro argitaratzeko egitasmoa zapuztu zuen arren, Mitxelenak lanean
|
jarraitu
zuen Euskaltzaindiaren hiztegi orokorraren egitasmoarekin. Baina ez zen pertsona bakarrarentzako lana.
|
|
|
80etan hasitako lanarekin
|
jarraitu
zuen batzordeak 90etan, baina lanerako askoz baliabide hobeekin, batik bat Orotariko Euskal Hiztegirako eginiko corpus handia eskuragarri izan baitzuen 1990etik aurrera. Azterketa esparrua zabaldu egin zuten baliabide berriek, eta azterketen sakontasuna eta kalitatea hobetu.
|
|
|
Zuberoako herrien izendegia onartu zuten batzarrean aurrena (1998an hasita), Lapurdikoa gero (2000), Nafarroa Beherekoa (2004), Gipuzkoakoa (2004), Bizkaikoa (2005), Arabakoa (2006ko martxoa) eta Nafarroakoa, azkenik (2006ko abendua). Toponimiako lanekin batera, antroponimia arloa sakontzen
|
jarraitu
zuen batzordeak eta horren lekuko dira
|
|
|
Batzorde gisa aritu zen lehen lau urteetan, Literatura batzordetik bereizita, baina 1989ko berregituraketarekin, Literatura batzordearen barneko hiru azpibatzordeetako bat izatera pasatu zen, literatura klasikoari buruzko eta literaturaren ikerketarako azpibatzordeekin batera. Lehengo eginkizunarekin
|
jarraitu
zuen herri literaturari buruzkoak, eta lehengo arduradunarekin, Antonio Zabala alegia.
|
|
|
Orain argitalpen bat atera dugu testu antolatzaileen alorrean eta euskararen erabilera estrategikoa aintzat hartuta. Bide horretatik
|
jarraitu
nahi dugu bizpahiru sistema erabiliz: bi edo hiru urtean behin liburu bat argitaratu, jardunaldiak egin eta gure lana gizarteratu, jendeak jakin dezan Euskaltzaindiaren iritzia eta azalpena zein den puntu hauetan.
|
|
2010
|
|
|
Juan Antonio Mogel, Fray Bartolome, Añibarro, Lizarraga Elkanokoa, eta, Agirregandik oso hurbil, Gerriko, Amundarain eta Otegi (Villasante 1979; Elortza 1996), soilik ezagunenak aipatzearren. Idazle horietako askok, beraiek baino lehenxeago predikatzen aritu ziren Mendiburu eta Kardaberazen (hots, jesuiten) moldeak
|
jarraitu
zituzten, baita frantziskotarrenak ere, bereziki Zarauzko komentukoena.
|
|
|
71 urte zituen. Badirudi Elizegi etxera erretiratu zela, baina Asteasuko parroko izaten
|
jarraitu
zuen 1815 urtera arte. Eta idazten ere jarraitu zuen:
|
|
|
Badirudi Elizegi etxera erretiratu zela, baina Asteasuko parroko izaten jarraitu zuen 1815 urtera arte. Eta idazten ere
|
jarraitu
zuen: Fidel Altunaren arabera hainbat sermoi 1817 inguruan idatziak dira.
|
|
|
Agirreren kasua ez da izango isolatua. Gerora, hainbat idazlek
|
jarraitu
bide zituzten jesus lagunenen ereduak. Zentzu horretan argia dirudi, Arejitaren arabera, Mogelen zorra haiekiko19.
|
|
|
Bistan da modu horretan errepikapen eta erredundantzia handiak gertatzen direla, maila askotan gertatu ere, lexikoan, informazioan, intentsitatean. Lokailuak erruz darabiltza sermoiak, ahozko testu idatzi jasoaren ezaugarriak ezinhobeto jarraituz horrela; izan ere, konexio eta kohesio maila altuak behar ditu testuak mezua entzunez
|
jarraitu
ahal izateko.
|
|
|
170). Kristo da eredu (imago) paradigmatikoa eta santu santak Kristoren imitazioan
|
jarraitu
beharreko portaeraren ispilu. Noski, gure corpusean agertzen diren imagoak ez dira ez orijinalak ez lehen aldiz erabiliak:
|
|
|
Erdal giroa nagusitu zen, horren eraginez, kaskoan eta langile auzo handian. Aldiz udalerriaren urrutiagoko baserri eremuetan, batez ere Telleriarten eta Brinkolan, euskal giro tradizionalak nagusi izaten
|
jarraitu
zuen.
|
|
|
Hizkuntzazko egokitze lan handia eskatu zuen horrek, besteak beste. Erdaraz ahalik eta ondoen ikasi, euskara alde batera utzi eta gaztelaniazko kale giro horretan murgil egin zuen zeharo, hori dela-eta, batek baino gehiagok24 Euskaldun aktibo izaten
|
jarraitu
ahal (eta nahi) izan zuen beste zenbaitek. Jatortasun etnokulturalari eta euskaltasun linguistikoari bizirik eutsi zion halakok, erdarazko bizimodu berriaren hainbat ezaugarri soziokultural bereganatuz bide batez.
|
|
|
32 Gipuzkoako hainbat herritan, euskara kalean aski bizirik zegoenetan, etorkin erdaldunek (batez ere etorkinen seme alaba gazteek) euskalduntzen
|
jarraitu
zuten 1960 ingurura arte. Handik aurrera, aldiz, ditugun datu apurren argitan nabarmen ahuldu zen joera hori:
|
|
|
–Betiko bizimodu, ari bere osoan eutsiz edo, maizago, kale bizitzarekin konbinatuz (senarrak fabrikan jardunez eta andrea merkatura joanez, adibidez) moderno eta jator bizi izaten segitzeko oinarri sozioekonomikoa eratzen asmatu zuen arnasgune askok. Oinarri horri eskerrak, eta immigrazioak zein hirigintzak inpaktu minimoa zutenez ingurumen horretan, euskaldun belaunaldi berriak sortuz
|
jarraitu
zuten arnasgune horiek. Familia zabalak izanik askotan, eta etxerako seme edo alaba bakarra gelditzen zenez, kalera jaisten ziren gainerakoak eta bertako euskaltasunaren indargarri bihurtzen38.
|
|
|
Eskualdatze hori Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari egin zion zuzenean, 1981eko abenduaren 29ko eta 30eko erabaki multzoaz. Nafarroan beranduago egin zuen transferentzia, eta Ipar Euskal herrian (nori transferitu ezaz edo) bere hartan
|
jarraitu
izan du Akademiak orain arte.
|
|
|
b) A ereduak hazkunde ohargarria izan zuen 80ko hamarkadaren hasieran: EEN kaleratu aurretik aplikatzen hasia zegoen, eta 1984 urtera arte gogor hazi zen, bai kopuruz eta bai portzentajez; 1985 arte hazten
|
jarraitu
zuen portzentajez, ez ordea kopuruz169 Ordutik hona jaitsiera etengabea izan du A ereduak170.
|
|
|
169 B eta ereduen batura baino handiagoa izaten
|
jarraitu
zuen A ereduak, 80ko ia hamarkada osoan.
|
|
|
Gemeinschaft etik Gesellschaft erako transformazio sozialak aurrera
|
jarraitu
du, oro har232 Lehendik ziztu bizian zetorren joera azeleratu eta orokortu egin da. Ondorio nabarmenak izan ditu transformazio horrek gizajendearen eguneroko bizimoduan:
|
|
|
Irakasleak euskalduntzen egin den gastua (IRALEkoa) ez zen egin beharrikizango erdara hutsezko irakaskuntzarekin segitu izan balitz. Euskarazko ikasmaterialgintzan (EIMA programan bereziki) eralgitzen den dirua ere ez zegokeen gastatubeharrik, erdara hutsezko eskolarekin
|
jarraitu
izan balitz Franco hil ondoren. Berdingertatzen da NOLEGA programarekin, ULIBARRI proiektuarekin eta EGAn edoHizkuntza Eskakizunetan egiten diren inbertsioekin.
|
|
|
Alta, 1936ko Gerrarekin batera ihes egin zuen Donostiatik; eta hainbat urtez erbestean egon ondoren, gerraondoan itzuli zen Gipuzkoako hiriburura. Erbestealdian, haren lagunen eskolak ematen
|
jarraitu
zuen, irakaskuntza odolean baitzeraman Zipitriak. Erbestetik itzultzean ere, 1942tik 1946ra, eskolak eman zituen Donostian; haurrak banaka hartuta batzuetan, taldeka bestetan, baina etxeetan beti.
|
|
|
Horregatik, 3 eta 9 urte bitarteko haurrak onartzen zituen bere eskolan Zipitriak. Baina ikasleak 9 urte betetzean, azterketa bat egin behar zuen. Ingresos zenekoa?, ondoren, hezkuntza arautuan (eta beraz, gaztelerazko ikastetxeetan)
|
jarraitu
ahal izateko. Azterketa hori, gainera, gazteleraz egin behar zuten etxe eskoletako ikasle euskaldunek.
|
|
|
Amerikarrek, laguntza ekonomikoa eta babes politikoa eman zioten Francoren erregimenari; eta horrek, trukean, Armada amerikarrari hainbat base militar instalatzeko baimena eman zion. Ondorioz, Espainiako gobernuak nazioartean bizi zuen isolamendua hautsi zuen, bere ekonomia txiroa berpizteko bidean jarri zuen eta barruko oposizioa jazartzeko eskuak libre izaten
|
jarraitu
zuen.
|
|
|
Gipuzkoan, esaterako, aurrenik Santo Tomas Lizeoa sortu zen Donostian, 1961ean, Joxemi Zumalabe, Koldo Mitxelena eta Karlos Santamariaren ekimenez. Sustatzaileek Elbira Zipitriak hiriburuan egindako lanari segida eman nahi zioten; hots, 9 urte betetzen zituzten haur euskaldun haiek euskaraz hezitzen
|
jarraitu
, eskola publikora edo pribatura joan beharrean. Eta hiriburuan ez ezik, Gipuzkoako herrietan ere berehala sortu ziren ikastolak:
|
|
|
Hanka sartuz batzuetan, asmatuz bestetan? baina eredu propioa eraikitzen
|
jarraitu
, finean.
|
|
|
Izan ere, irakasle haiek ikastoletako haurren libretak sinatzen zituztelako haien eskoletan bertan, ikastoletako ikasleak bertakoak izango balira bezala. Trikimailu honi esker, aurrera
|
jarraitu
ahal izan zuten ikastolek. Baina behin behineko irtenbidea baino ez zen izan (beste behin ere bat batekoa, ikastolaren nortasunari jarraiki); geroago, ikastolen mugimenduak sakon eta aurrez aurre heldu behar izan baitzion legeztapenaren arazoari.
|
|
|
–Gu legeztatzera goaz?. Beste batzuek, berriz, nahiago zuten ordura arte bezala
|
jarraitu
: isilean, zarata handirik sortu gabe?
|
|
|
Ikastola Batzordearen hausturaren ondotik, ikastolen legeztapenaren aldekoak Donostian biltzen hasi ziren. Zailtasunak zailtasun, Urretxun elkartzen
|
jarraitu
zuen beste talde batek, baina jada ez zen lehenago bezala.
|
|
|
Tarte horretan, 50etik gora ikastola legeztatzea lortu zuen Javier Pagaldaik. Eta ondorengo urteetan ere ikastola ugari laguntzen
|
jarraitu
zuen.
|
|
|
Apaizei esaten nien haur eskola modukoa sortu nahi genuela herrian, eskola publikoan beranduago hasten zirelako orduan. Apaizek datuak eman, bilera bat non antola genezakeen esan, eta deialdia egiten nuen eskutitzen bitartez?,
|
jarraitu
du Rekartek. Udal erroldak ere baliatu zituen Jose Mari Rekartek, gurasoak bilatzeko.
|
|
|
Garaiak aldatu dira, baina jai hauen helburuak ez: tokian tokiko ikastola herrian txertatzea; euskararen normalizazioan eragitea; ikastolak diruz laguntzea, erronka berriei erantzuten
|
jarraitu
ahal izateko; ikastola eredua ezagutarazi eta zabaltzea?
|
|
|
Ikasmaterialgintzari buruz, beraz, kontzepzio ezberdinak defendatzen zituzten Gordailuk eta GIEk. Eta, horregatik, Gipuzkoako federazioak ez zuen Gordailuren ildoa
|
jarraitu
. Paulo Agirreren esanetan, gurasoek beste material mota bat nahi zuten, bestelako edukiekin, homologagarriagoa.
|
|
|
Edonola ere, GIEren eta Iker enpresaren arteko hitzarmen hari esker Saiokaren lan taldeak, lan sistemak eta proiektu txukunak aurrera egin ahal izan zuten. Eta Saioka Taldeak ikasmaterial hura sortzen
|
jarraitu
zuen, eta GIEk argitaratzen eta banatzen. Eta 1982ra arte iraun zuen Saioka k.
|
|
|
Hartu emanek aurrera
|
jarraitu
zuten, eta 1978ko urte hasieran ikastoletako ordezkariak Hezkuntza ministroarekin biltzekoak ziren berriro. Bilerari begira, 11 puntuko aldarrikapen taula prestatu zuten ikastolen mugimenduko ordezkariek; ikastola guztientzako Oinarrizko Hezkuntza Orokorrerako (OHO) diru laguntza osoak lortzea zen aldarri nagusia, baina eskolaurrerako diru laguntza berezi bat ere eskatu nahi zioten ministroari.
|
|
|
Baina, kontuan hartuz garai hartan eskola pribatuek ere ez zituztela eskolaurrea eta batxilergoa finantzatuta, ez zen erraza justifikatzea ikastolei emandako dirua. Horrela ezin zen
|
jarraitu
. Trikimailu edo tramankulu juridiko moduko bat behar zen.
|
|
|
Iruditzen zitzaigun murgiltze ereduak izan behar zuela eredua, baina murgiltze eredu horren barnean egon behar zirela erantzun espezifikoak, ikasleen egoeraren arabera erantzuteko. Murgiltze eredua ezin zela zerbait monolitikoa izan, espontaneoa, ikastoletakoa guztiz espontaneoa zelako?,
|
jarraitu
du Garagorrik. –Diseinaturiko estrategia berrian gure eredua izango zen, jakina, ahalik eta denbora gehien euskaraz murgiltzearen aldekoa; %80, gutxienez.
|
|
|
Eta ikastolen gehiengoa, orduko hartan, sare publikoan sartzearen oso aurka zegoen, nahiz eta bakar batzuek ondo ikusten zuten?. . Baina aldi berean?,
|
jarraitu
du Etxezarretak,, oso kontziente ginen ikuspegi finantzario batetik oso posizio ahula genuela. Ikastolak larri zeuden, eta ordurako, bakan batzuk?
|
|
|
–Bigarrenik?,
|
jarraitu
du Etxezarretak,, adostu genuen eskola publikoetatik eta ikastoletatik egingo liratekeen aldaketak edo ekarpenak lege batean biltzea, helburu horretara iristeko eta tarteko fase hori betetzeko. Prozesuaren lege bat egingo zen, beraz.
|
|
|
–Ondarea uztearen kontra egoteko arrazoia nagusia, beraz, horixe izan zen?,
|
jarraitu
du Santos Sarasolak. –Ondarea utzita, arriskuan ikusten genuen ikastola ereduari eustea.
|
|
|
–Ez dakit bat egitea ote den terminorik egokiena integrazio haiek izendatzeko?,
|
jarraitu
du Larrazak. –Pausoa eman zen posible zen bezala.
|