|
2004
|
|
|
Euskalgintzaren arazoa ez da hizkuntzalaritzaren eremuko auzia, mendeko osagaietan ez bada behintzat. Ezta
|
jakite
kontu hutsa ere. Hizkuntzaren arazoa nazionala eta politikoa denean, faktorerik eragingarrienak hiztunen eta komunitatearen jarrera eta ideologia dira.
|
|
|
Hizkuntzen erabilera arauak, ordea, mintzaira jakin batzuk jakite edo ez
|
jakite
kontua baino sakonagoak diren arrazoietan errotuak daude. Hizkuntzaren ezaguerak hizkuntza horren berorren erabileraz eman diezagukeen informazioa hutsaren hurrengoa da.
|
|
|
bizitza bera, giza bizitzaren funtsik funtsezkoena, bera delako hain justu gizaki egiten gaituena. Horrenbestez, euskararen mintzoak egiten gaitu euskaldun,
|
jakite
kontuak gorabehera.
|
|
2009
|
|
|
Erabilerak adierazten du, orobat, hiztunaren zer nolakoa ere, hizkuntzak, ikasi, erabiltzen diren neurrian baizik ezin direlako ikasi. Euskaldun izatea ez da euskara
|
jakite
kontua, maiz esan izan dugunez, hizkuntza bat modu akademikoan eta formalean (eskola, euskaltegia...) jakiteak besterik gabe ez duelako inor hizkuntza horretan sozializatu denik frogatzen. Hizkuntza bat bigarren hizkuntza gisa jakitea, berriz, izatez, atzerriko hizkuntza bat jakitearen antzekoa da oso (identitate exoglosikoa), eta hiztun horrek ez dio benetako ekarpenik egiten hizkuntza horren kulturari eta komunitateari:
|
|
2010
|
|
|
Guztia ez da, bestalde,
|
jakite
kontua. Hizkuntzaren erabilera eta hizkuntzei buruzko iritzi jarrerak ere kontuan izan behar dira.
|
|
|
Lagungarri izanik ere ez dira, ordea, aski. Are gutxiago gurea bezalako ingurumenetan, hizkuntza jakitetik hizkuntza hori erabiltzera hain jauzi nabarmena dagoen kasuetan211 Galdeketa soziolinguistikoen
|
jakite
kontuei buruzko datuetatik atera ohi den ondorio baikor hori ez da beraz aski, ahuldutako hizkuntza baten osasun diagnostiko zorrotzik egiteko. Pista batzuk ematen ditu, eta oso baliagarriak dira; baina argitasun horiek ez dira aski osasun diagnostiko globalik egiteko.
|
|
|
Zenbatek dakiten euskaraz, euskaraz dakiten horiek kontzentraturik edo sakabanaturik dauden eta bizi diren parajeetan zer dentsitate duten garrantzizko informazioa da, baina ez da aski. Datu kuantitatiboak edo estentsiboak eskuratzeaz gainera informazio kualitatiboa edo intentsiboa behar dugu
|
jakite
kontuen esparruan: euskaraz dakiten ikasle horiek zer neurritan elebidun diren, eta bereziki zer neurritan euskaraz egiteko gai diren, jakin behar dugu.
|
|
|
Euskaldunek euskaldunekin euskaraz egiten duten jardun guneak, harreman sareak eta mintzagaiak indartzen ez diren artean, eta erdaldunek (tartean etorkinek) euskararen beharra edo mesedea nabaritzen ez duten artean, nekez (estatistikoki, ez kasu bakanetan, nekez) egingo dute aparteko saio gogorrik euskara ondo ikasi eta jardun gune zein harreman sare horietan euskaraz jarduteko. Nahikoa lan dute bestela ere bertako pauta nagusietan integratzen, beren ingurumen hurbilean eragin efektiborik ez duten
|
jakite
kontu hutsei aparteko esfortzua dedikatzeko: behar ez dena ez da behar.
|
|
2012
|
|
|
Dislokazio soziokultural hori bizimodu arruntaren alor gehienetan gertatzen da gutxi asko: lanbidean, eguna eta astea partitzeko moduan, jan edanean, janzteko moduan, astialdiko jolas bideetan, hainbat uste sinesmenetan,
|
jakite
kontuan eta, oro har, mundu ikuskera osoan. Mundu ikuskera osoan eta, askotan, eguneroko berbetan, eguneroko hizkeran.
|
|
2016
|
|
|
Lehentasunez aldatzea eskatzen du goian esandako paradigma aldaketa horrek. Eskolaren berezko eginkizunak eta euskara indarberritzeko dituen ahalmenak ezertan gutxietsi gabe,
|
jakite
kontuen ordez egite kontuak hartzea ardatz. Eguneroko bizi giro arruntean batez ere euskaraz egiten den (okerrenean, euskaraz egin litekeen) jardunguneak, harreman sareak, auzoak, herri herrixkak eta, ahal balitz, eskualdeak izan behar ditugu horretarako abiaburu.
|
|
2019
|
|
|
Euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) berebereak ez dituen ingurumenetan
|
jakite
kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen. harturik, eta denborazko eta geografiazko aldagaiak gogoan izanik, argi dago batetik Lastur edo ea ez direla tutera edo portugalete, ez orain eta ez une historiko zaharragoetan; bistan da, bestetik, 1940ko hizkuntza politika eta 1985ekoa ez direla gauza bera izan. hizkuntzaren osasuna neurtzeko orduan bi indar horiek nahasteak ondorio okerrak atera... Beste kasu batzuetan aldiz, datu demografikoak aztertzerakoan indar batek ezkutatu egiten du bestea; horrek dakar, hain zuzen, ondorio okerrak ateratzeko arriskua. demagun, batetik, azken hamar urtean Barakaldon, portugaleten eta Sestaon 30.000 gaztek euskara ikasi duela hein batez, ikasgelatik kanpora osooso bakan erabiliz halere. demagun, bestetik, orain puntura arte arnasgune izandako, edota orain bertan arnasgune den, zenbait ingurumenetan (Bermeon, ean, Lekeition, ondarroan eta markinan adibidez) 1.000 gaztek euskaraz egiteari uzten diola, eguneroko mintzajardun arruntean (etxean eta auzoan, kalean eta herri giro zabalean ez zaielako transmititzen ari edo ez dutelako erabiltzen), aldi berean. kuantitatiboki, aski egoera baikorra izango genuke begien aurrean:
|
|
|
Beste kasu batzuetan aldiz, datu demografikoak aztertzerakoan indar batek ezkutatu egiten du bestea; horrek dakar, hain zuzen, ondorio okerrak ateratzeko arriskua. demagun, batetik, azken hamar urtean Barakaldon, portugaleten eta Sestaon 30.000 gaztek euskara ikasi duela hein batez, ikasgelatik kanpora osooso bakan erabiliz halere. demagun, bestetik, orain puntura arte arnasgune izandako, edota orain bertan arnasgune den, zenbait ingurumenetan (Bermeon, ean, Lekeition, ondarroan eta markinan adibidez) 1.000 gaztek euskaraz egiteari uzten diola, eguneroko mintzajardun arruntean (etxean eta auzoan, kalean eta herri giro zabalean ez zaielako transmititzen ari edo ez dutelako erabiltzen), aldi berean. kuantitatiboki, aski egoera baikorra izango genuke begien aurrean: ...olinguistikoaren azterketa objektiboagoa eginez, halere, laster konturatuko gara eremurik euskaldunenetan, are arnasguneetan, euskararen erabilerak hainbateko gainbehera izatea oso gauza larria dela. euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) bere bereak ez dituen ingurumenetan
|
jakite
kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen. Bistan da zergatik:
|