|
2017
|
|
|
Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan. 1914az geroztik ez genuen bere enkargurik jaso, baina
|
jakin
banekien tamaina horretako bilduma bat nekez saldu zitekeela hautsak harrotu barik; hortaz, pertsonai kurioso horrek bizirik behar du egon edo bilduma bere oinordekoen esku dago.
|
|
|
Izeba koitadua, zenbat aldiz esan ote dit zelan atera ziren: senarra euritako beroki zuria besoan eta, Ronnie, bere neba gaztea, beti bezala," Bertie, zergatik egiten duzu jauzi?" abesten,
|
jakin
bazekien abestiak kirioak dantzan jartzen zizkiola arrebari. Badakizu, Framton jauna, oraindik ere, gaurkoa bezalako arratsalde lasaietan, leihotik sartuko diren sentipena izaten dudala?"
|
|
|
eta eskarmentuz
|
jakin
badakite:
|
|
|
Ongi baino hobeto ezagutzen zituen Romanek Zangozako zur merkatariak, eta
|
jakin
bazekien haien eskuetatik modu batean edo bestean, pasatu zutela almadiari berriek. Hori gertatu ondoren, aterako zien ahal zuen informazioa tratulari haiei.
|
|
|
Alkaideak onartu zituen bi proposamenak, egia baitzen nabatariek ez zutela inongo oztopo militarrik izan eta dena konpon zitekeela bide zorrak ezarriz almadiariei. Gainera, bere kalkuluen arabera, lehenago Hetxon eta Ansoko ibarretan gertatu bezala negozio honekin,
|
jakin
bazekien tirabira dezente sortuko zirela Erronkarin ere, almadiarien negozioaren kontrola eskuratzeko. Horrela nafarren arteko lehia sortu, eta haien arteko kontraesanak sakonduko ziren.
|
|
|
Eskerrik asko informazioagatik. Ximenok alde egin zuen Joanesen etxetik baina ez oso urrutira,
|
jakin
bazekien aurki Romanen morroia agertuko zela informazio bila, putreak haratustelean bezala. Ez zuen gehiegi iraun itxaroteak.
|
|
|
Bi emakumeei egindako guztiak egin ondoren, erabateko zigorgabetasunean mugitzen ari denaren erosotasunean, are gehiago harrotzen hasi zen morroia, tabernara sartu berrien aurrean,
|
jakin
baitzekien Nikolas ahaltsua zela herri hartan eta Lopek, gazteluko alkaideak, ez zuela gehiegi sartuko muturra aferan.
|
|
|
Nork eta zer proposatu zian? Berriro ere isilaldi luze bat zabaldu zen Ezkaren ibaiertzean, Martinek
|
jakin
baitzekien bere zerbitzuak eskatu zituena boteretsua zela eta mendekatzeko indarra bazuela.
|
|
|
Ximenok espero zuen hasieratik erantzun hori, baina bizitza arriskuan jarri ondoren ezin zion itxaron gorteen arteko harreman geldo horiei negozioan aurrera egiteko,
|
jakin
baitzekien Romanek bere koadrilarekin bidaiak prestatuko zituela urtero bezala eta bezeroak kenduko zizkiola. Antsok isilik entzuten zuen elkarrizketa edalontziak ardoz hornituz noizean behin.
|
|
|
Kattalinen etxea eta Ximeno. Hala ere, gehienak laguntzeko prest agertu ziren,
|
jakin
baitzekiten Ximenok beraiekiko izandako jarrerak itzuliko bidea ere eskatzen zuela, giza legez.
|
|
|
Badakit euskaltegira joaten dela egunero fin fin. Gero eta euskara gehiago hitz egiten dut berarekin, eta
|
jakin
dakit niri ingelesez egitea kostatzen zaidan adina kostatzen zaiola oraindik euskaraz komunikatzea. Gaur, nik ere ez dakit oso garbi zergatik, baina galdetu diot ea bere emazteak euskararik badakien, eta ezetz esan dit:
|
|
|
Amatxi eta Maddi bera. Amatxik bere biloba bereziaren pista jarraitzen zuen egun batean bai eta bestean ere, hark
|
jakin
baitzekien ume hura ezusteren bat emateko jaioa zela, eta Zubieta inguruak berandu baino lehen ez zekien nola aztoratuko zituela. Bestea Maddi bera zen, zeinak nahiz eta egun hartan entzundako ahotsak sortutako beldurra hezurretaraino sartu, iyoteak urrutiagotik modu berezi batean bizitzen, sentitzen, jarraitzen baitzituen.
|
|
|
Ez da hemen dauden lehen urtea eta
|
jakin
badakite aurki, eguerdian, neguko eguzki hotza goren dagoenean herria lozorrotik esnatu eta magia berpiztuko dela, kaleak pertsonaia harrigarriaz mukurutuko direla, beste turista guztiak magia horren baitan desagertuz. Miel Otxin erraldoia denen gainetik Lantzen gaindi dantzatuko delarik izua barreiatuz.
|
|
|
Eta izua zabaldu zen esklaboen begietan,
|
jakin
baitzekiten ez zutela inongo baliorik feniziarrentzat eta kasu honetan ez zuten hartuko ohi bezala ahulena, indartsuena, gazteena baizik, Baal jainko krudelaren odol gosea asetzeko.
|
|
|
Tentsioa antzematen zen euskaldunen artean,
|
jakin
baitzekiten gauean haietariko bat hil eta odolustu egin zutela garrasien artean, harkaitz baten gainean. Inork ez zuen ezer esaten eta bi aldeetako gerlarien eskuek geroz eta gogorrago heltzen zioten bere ezpata buru eta brokel zein arkuei, zer egin jakin gabe.
|
|
2018
|
|
|
Ekintza berez eroa da; hondamendia beste amaierarik ezin dezake izan. Pequod eko eskifaiak
|
jakin
badaki hori, eta hala ere.
|
|
|
Hemingwayk
|
jakin
bazekien XX. mendeko lehen herena ez zela gizon izateko garairik onena. Gerrak eragindako hondamen psikologikoa, joera sexualei buruzko diskurtsoen ugaritzea...
|
|
|
6 Batzuei gustatuko litzaieke probatzea. Izan ere,
|
jakin
badakite gehiago gozatuko dutela. Baina moztu egiten dira.
|
|
|
Erabilitako terminologia egokia den ala ez alde batera utzita, uste dut, oinarrizko kezkak eta irakurketak partekatzen ditugula. Euskararen ezagupena orokortu egin da, nahiz eta
|
jakin
badakigun, gehienek erdaraz euskaraz baino hobeto egiten dutela, eta artikuluan aipatzen genuen bezala eta zuk berresten duzun bezala gutxi direla euskaraz egiten dutenak eskolatik kanpo.
|
|
|
Gure Jesukristo urrikalgarriari eskatzen diot jende horiei egindako bidegabekeriak barka ditzan. Baina
|
jakin
jakinen duzu Gaztela eta Aragoiko errege erreginak kristau onak direla eta Nafarroakoak, berriz, higanot miserableak. Horixe da gerra horren arrazoia eta albretarrak dira kontatzen duzun guztiaren errudun bakarrak.
|
|
|
Dena bilduta zegoen han, nire hamabost urtetako ezjakintasuna, nire gaztaroko xalotasuna, bide erdian edo bide ertzean galdutako amodioak, heldu garaiko heldutasuna, nire amaigabeko pazientzia eta gauza txikiekin liluratzeko gaitasuna. Bizitza berriro ere bizi izan nuen, presaka,
|
jakin
bainekien horrelako une xarmagarriak errepikatzeko aukera agortu dela. Zoritxarrez.
|
|
|
Telefonoz Iruñea inguruko lagun bati deitu ondoren, Txurruta lasaiago gelditu zen,
|
jakin
baitzekien galderarik egin gabe berehalaxe egingo zizkiotela konponketak, ranrober maitean, hura baitzen gehien estimatzen zuena mundu honetan. Hura eta elkartean, lagunartean, bertsolari zaharren artean, afari ederra aitzakia, kantari bukatzea, muturra ondo busti ondoren.
|
|
|
Beno esateko modua da, zeren
|
jakin
bagenekien ordu eta inguru haietan kontrol bat edo beste egongo zela, eta orduan gure Txurrutaren ideia bikaina, aparta, labelekoa etorri zen.
|
|
|
Zer ikusi behar nuen nik ba 4x4 batekin? Ez nintzen ni ba abenturazale horietarikoa eta
|
jakin
banekien Joxemielek gustukoa zuela mendi puntako bazter eta zokoak azken zuloko pista ziztrin eta malapartaturaino ranroverrakin zeharkatzea. Behin baino gehiagotan koskabiloak ia bekainetaraino altxarazi zizkidan, bai horixe!
|
|
|
Hain zuzen ere, Espainiako nazionalismo linguistikoak euskararen hiztun horiek zigortu izan ditu bereziki. Gaztelaniaren nagusitasunaren jagoleek garrantzia ikaragarria ematen diote gaztelania zuzen eta egoki erabiltzeari,
|
jakin
badakitelako hor jokatzen dutela gaztelaniaren nagusitasunaren etorkizuna. Horregatik, gaztelania euskararen doinu, ahoskera eta egituratik hitz egiten duten euskararen berezko hiztun horiek gaztelaniaren hizkuntzakeriatik bultzatutako burla eta isekak jaso izan dituzte.
|
|
2019
|
|
|
" Ez daukagu presarik"," oraindik gazteak gara" bezalako esaldiak botatzen genituen eta biok bat gentozen erantzuteko garaian. Zuzenean elkarri galdetu gabe,
|
jakin
bagenekien egunen batean iritsiko zela eguna baina denbora behar genuen. Eta gainera, zer demontre, 1997an elkarrekin bizitzen hasi ginenetik ondo baino hobeto bizi ginen.
|
|
|
Seme alaba biologikoaren fronteak zabalik jarraitzen zuen eta honek uste baino garrantzia handiagoa zuen ezen, ordurako
|
jakin
baikenekien adopzioaren bidea itxi genuela Larraitz haurdun geratuz gero. Izan ere, haurdun geratuz gero paradoxa makur bat ez ezik arazo administratibo potolo bat ere izateko aukera zegoen, alegia, bigarren seme alaba lehenengoa baino lehenago jaio izana eta horrek ez dauka logika handirik.
|
|
|
Neska izatea, mutila izatea, txiki txikia izatea, urte eta erdi inguru edukitzea... aukera guztiak aldez aurretik imajinatuta genituen. Gainera astebete lehenagotik, asignazioak Madrila iritsi zirenetik alegia,
|
jakin
bagenekien haurrak zein probintziatakoak ziren haur guztiak erdialde zein hegoaldekoak ziren, batzuk Beijingetik mila kilometrora zeudela eta beste batzuk bi mila kilometrora, probintzia batzuetara hogei familia joango zirela eta beste batzuetara bi familia baizik ez zirela joango... Esan bezala, aste hartan bereziki baina baita aurreko hilabeteetan ere, gure irudimenak Txinara jotzen zuen behin eta berriro.
|
|
|
Izango al genuen ezusterik? Galdera makurrak ziren zeren guk
|
jakin
baikenekien oso familia arrunta ginela, zentzu handirik gabeko zalantzak zirela gureak baina zain zaudenez eta beste egitekorik ez duzunez... hamabost bat egun joan ziren harik eta psikologoak bere txostena bidali zigun arte, eta bai, bagenekiena irakurri ahal izan genuen.
|
|
|
Harako tarte osoa egin zuen bezala zegoen, hari matazan trabatuta bezala. Alfhild forentseak ez zion jaramonik egin, sobera ere
|
jakin
baitzekien horrelakoetan bakean uztea zela onena, eta solaskide Dagny Gulbrandsen detektibea hartu zuen. Berari hasi zitzaion azalpenak ematen, ardura berea izan zitekeela pentsatuz bezala.
|
|
|
Handik aurrera Mwarotik Gitegara, eta gero Rutanatik, gure herrialdea atzean utziz, Tanzanian sartuko gara. Oraingoz horixe da gure asmoa, nahiz eta
|
jakin
badakigun Tanzanian ere ez garela seguru egongo.
|
|
|
Lehenagotik ere susmoa hartua bazion ere, inspektorea kontuak gaitz xamar ipiniko zitzaizkiolako ustean oldozten hasi zen beste behin. Euren bisita jaso zuenetik Agmundr epailea garroak mugitzen hasia zela
|
jakin
bazekien. Azken egunetan, epailea hurrengo hauteskundeetarako alderdi kontserbadorearen zerrendetan joango zen zurrumurrua hirian hedatzen zihoan, eta hori horrela izateak oraindik arriskutsuago bihurtzen zuen.
|
|
|
Ez zegoen. Norak, hain zuzen ere, horrexen falta nabaritzen zuen gehien, nahiz eta
|
jakin
bazekien, bertakoek ziur ez zutela bestelakoren beharrik. Edo bai.
|
|
|
Esnatzerakoan bizitza ematen digu, baina lokartzerakoan edo eztanda egiterakoan, aidean eramaten gaitu orbelak bezala. Hori da Joaldunen antzezpena, betebeharra, naturaren kontra joatea, borrokatzera, baina taldean badaezpada,
|
jakin
badakite, bakarka ez direla gauza aurre egiteko Hartzari, Amalurri.
|
|
2020
|
|
|
Erromako inperioa garaitzea ezinezkoa zen... Jakina, eta 1916an Dublingo Posta bulegoari eraso zioten IRAkoek ere
|
jakin
bazekiten britainiar inperioaren aurka galduko zutela, seguru. Eta berrogeita hamarretan AEBetako Kongresuaren eta Etxe Zuriaren kontra atentatua egin zuten Puerto Ricoko independentista haiek ere bazekiten egungo inperioa garaitzerik ez zutela izango eta, halere, egin zutelako izan ziren heroiak...
|
|
|
Aspaldidanik ezagutzen ditu mota horretako alprojak. Ministro plantak eginez urruntzen dira, ticket makinei muzin egin eta betaurreko ilunetatik ere harrokeria dariela, atzerriko matrikula dutelako, bateko eta besteko ogasunak konektatuta ez daudela
|
jakin
badakitelako; txarrenean ere, tramitatuko ez den isuna jarriko zaiela egiaztatuta dutelako. Betikoz libratuko direlakoan.
|
|
|
Nikori deitu dio, berriz ere, notizia onak eman nahian. Arindu nahi dio distantziak puzten dion kezka,
|
jakin
badaki erruak luzatuko dizkiola gauak eta, askotan, ama abandonatu duelako mikaztasunak sakatuko diola barrua. Solek ez du horrelakorik nahi.
|
|
|
Ez genion ez Ziortzari ez beste inori ezer kontatuko. Gainera,
|
jakin
bagenekien inork ez zuela horrelakorik sinetsiko. Nork nahiko luke ni bezalako batekin oheratu?
|
|
|
Ez nion Luis Mariri minik egin nahi, baina ezkontzeko eskatu zidanean, argi ikusi nuen nire zulotik irteteko aukera nuela, herrira abiatzeko dirua aitzakiarik gabe emango zidala, eta Waldorekin utzitakoa berreskuratzeko beste unerik ez nuela izango. Waldok nire zain egongo zela agindu zidan, eta
|
jakin
banekien horrela izango zela, baina ez bizitza osoan. Bestetik, ezin nuen gehiago itxaron.
|
|
|
Mundu guztiak
|
jakin
baitaki Haitin naturala dena zinez naturala gosez hiltzea dela.
|
|
2021
|
|
|
Berak ez zigun inoiz ezer kontatzen lantegiko gorabeherez, ezta herrian berari buruz esaten zenaz ere, etxea gure amaren ondoan laztanka, nire nebarekin eztabaidaka eta nirekin hainbeste kostaturako tramankulu horren atarramentu liluragarriaz gozatzeko zuen, etxetik kanpoko guztia bertan behera uzten zuen. Hori bai,
|
jakin
bagenekien gure aitak ez zuela batere maite Luzaroko zenbait bizilagun, batez ere bere langiletariko, eta bere uste beti guztiz atzerakoiaren arabera, tentelkeriak besterik ez ziren kontura iskanbilak sortu ohi zituztenak. Bere ustez, urtez urte, buruz eta bihotzez, ekinaren ekinez eraikitako mundua, bere lantegia eta Izarra mendiko etxea batik bat, birrindu nahi zutenak, hau da, Franco hil aurretik agertzen ari zen langile mugimendua, komunismoaren mamua aldarrikatzen zuena, Espainia zatitu eta berenganatutako zatiaz Albania berri bat sortu nahi zuena.
|
|
|
Orduantxe Manuk aipatu zien Udaltzaingoak proposatu behar omen ziona. Gurasoak poztu ziren, baina
|
jakin
bazekiten une hartan Manuk momentu txarra bizi zuela eta lasai ibiltzeko eskatu zioten.
|
|
|
Daramatzagun hirurogei tona merkantzia, urre bihurtuko dugu eta oraindik zeramikak, beirak eta lurrinak egin eta salduko ditugu. Denek
|
jakin
bazekiten ez zela hain erraza izango, baina amets hura imajinatzen ari ziren. Jalilek komentatu zuen beirazko lanak garraioan askotan hausten zirela eta horregatik izaten zirela hain preziatuak.
|
|
2022
|
|
|
Beste batek, agian, gurasoak deituko zituen, baina Anak ez. Dena beregain hartzen ohituta zegoen eta
|
jakin
bazekien amak aski lan zuela Amaiaren negarrak kontsolatzen (niniak belarriko min handiak izaten zituen); eta aitak goizean goiz lanera joan behar zuela, lo guti egin eta; beraz, neskatxak disimulatzen ikasi zuen, lanik ez emateko ahalegin guztiak eginez.
|
|
|
Etorkizun hobea eskainiko ote zion alabari Espainian? Gizonezko irudirik gabeko heziketa ez zion inposatu nahi, baina
|
jakin
bazekien aitonarik ez ziola aurkeztuko, harreman toxikoa baino hobe baitzen harremanik ez ukaitea. Hamaika itzuli eman zion kontuari erabaki aitzin, ez baitzen nolanahiko deliberoa haur baten ekartzearena, bere sustraiak moztea, ingurumen berria inposatzea, hori dena bera bezalako emakumeen eskasiak osatzeko.
|
|
|
Gau izartsu eta beroa izan zen eta isiltasun hartan bildurik egon ziren bi haurrak, ilargia gogaide zutela. Hitzik gabeko loturak batzen zituen biak eta, erran gabe,
|
jakin
bazekiten unea bururaino dastatu beharra zegoela, hilkortasuna barnetik bizi izanagatik. Iheskorrak ziren zorioneko momentuak, hatzen artetik doan area bezain itzurtiak; ez zuten, hortaz, galtzera utzi nahi eskainia zitzaien aukera paregabea.
|
|
|
Agian, Xabierrek igorri zizkion hitzen argitasunagatik izan zitekeen. Izan zitekeen ere galdeketen amaiera ikusten zuelako eta
|
jakin
bazekien ordu gutxiren bueltan kartzelan sartuko zutela. Bazirudien onartu egin zuela, neke eta akiduraren menpe egondako denboragatik baino.
|
|
|
Bai jauna. Arrantzaleek, ikazkinek eta burdingintzako langileek
|
jakin
badakite haiek izan daitezkeela lehenago mugiaraziko ditugunak. Udako lana ere badute hemen egiteko, baina berrogeialdia lehen edo beranduago egin behar dutenez, ez da arazo handirik izango.
|
|
|
Zuk zer egiten duzu inguru miragarri honetan? Gizonak
|
jakin
bazekien erantzun behar zuela lehen edo beranduago. Elenari komeni ote zitzaion jakin nahi zuten.
|
|
2023
|
|
|
Ezetz berak. Txikitatik halakoak entzuten hazi izan zela, eta
|
jakin
bazekiela itsasoa bezain arriskutsua izan daitekeela lur lehorra. Amets mutu geratu zen, zer esan ez zekiela.
|