|
2001
|
|
|
Trazabilitatea eta kontrola’, erantsi zuen Espainiako abeltzainak oraindik ez daudela oso kontzientziatuta osasun araudi horien beharraz, eta horiek aplikatzeari uko egiten diotela. Kontsumitzaileek
|
jakin
dezaten zer jan duten dagoeneko oinarriak jartzen ari dira animalia non hazi den, zer gaixotasun izan dituen, noiz hil den… Behi haragia da kontrolatuena eta kontsumitzaileari datu gehien ematen dizkiona. Animaliaren identifikazioa, hiltegia, zatiketa gela eta herrialdea ezagutzen dira, eta 2002ko urtarrilean zehaztuko da non jaio den eta non gizendu den, bai eta animaliari jarri zaizkion botikak ere.
|
|
2002
|
|
|
«Anormaltasun hori hizkuntzaren eta hizketaren eskuratze goiztiarreko aldian garatuko da ziurrenik, eta denbora horretan haur askok hitz totelezko aldi iragankor bat biziko dute. Gure metodoekin
|
jakin
genezake zergatik garatzen dituzten haur batzuek hitz toteltasun iraunkorra, beste batzuek ez», dio Sommer ek. Orain dela urtebete aurkitu ziren lehen zantzuak, toteltasun anatomiko zerebralen inguruan, eta, halaber, eskuineko hemisferioaren eta pertsona totelen arteko lotura handiagoa.
|
|
|
Nahaste hori areagotu egin daiteke gurasoek arreta behar adina ematen ez badiote; beraz, ezinbestekoa da lehenbailehen jakitea nola jokatu behar duten. Adituek aholkatzen diete gurasoei arau argiak har ditzatela haurrek
|
jakin
dezaten zer espero den, eta zigor laburrek eraginkorrak izan daitezen aholkatzen badute, baztertu egiten dituzte fisikariak. Garrantzitsua da janari ordutegi egonkorrak, jarduerak, loa eta beste lan finko batzuk zehaztea, haurraren bizi erritmoa ez aldatzeko, giro ordenatua eta lasaia izateko.
|
|
2004
|
|
|
Gainera, deitoratzen du Iberdrolak ez duela behar adina informazio ematen bezeroek “energia berdea” erosteak ingurumenean izan dezakeen eragin onuragarria zein izan daitekeen deklara dezaten; eta konpainiak ideia engainagarri bat zabaltzen duela bezeroak jasotzen duen energia garbiari buruz, “sistema elektriko nazionalaren funtzionamenduari buruz kontsumitzaileen artean dagoen ezjakite tekniko orokorraz baliatuz”. Endesaren kanpainari dagokionez, esan du Iberdrolak baino akats gutxiago eragiten duela, baina azpimarratu du ematen den informazioa, egia izan arren, agian ez dela osoa edo nahikoa kontsumitzaileek
|
jakin
dezaten zer ekarpen egingo dioten ingurumenari “energia berdea” erosita. Lehia desleiala Bestalde, CNEk txostena LDZri igortzea erabaki du, uste baitu publizitate engainagarria lehia desleialeko ekintza bat izan daitekeela, “energia berde” hori iragartzen duten enpresei lehiatzeko abantaila batzuk ematea.
|
|
2005
|
|
|
Azkenik, Serrano Ríosek komunikabideei dei egin zien dibulgazio lan handia egin zezaten “frogatutako gertaera zientifikoetan oinarrituta”. Dieta magikoak amaitzearen eta “informazio ohitura” sustatzearen alde ere onartu zen, kontsumitzaileek zehatz
|
jakin
dezaten zer duen erosten duten produktu bakoitzak.
|
|
2007
|
|
|
Adierazpen hauek etiketan agertu behar dira, kontsumitzaileak
|
jakin
dezan zer hartu behar duen.
|
|
|
kakoa zerbitzu emaileak erakartzeko, interes gehiago daude gordailu edo aurrezki kontu asko baino handiagoak, inbertsio produktu erakargarria izan daiteke, baina kreditu baten bila dabiltzanentzat beste bat irekitzen zaie aukera, ohiko banku sistematik urrun, eta interes berdinak edo txikiagoak. Gainera, pertsonatik pertsonarako maileguak osagai sozial bat du garrantzitsua, mailegu emaileek
|
jakin
baitezakete zertarako den diru hori. Adibidez, Unibertsitateko prestakuntza honako hauekin osatzen dute ikasleek:
|
|
|
sukaldeko eta biltegiko tresnetako janari hondarrak, gorozki fosilizatuak… Hain zuzen, fosildutako gorotzek edo koprolitoek, berez oso objektu erakargarria ez izan arren, informazio asko ematen dute. Haien edukiak aztertuta, zientzialariek
|
jakin
dezakete zer jaten zuen gizabanakoak, hesteetako parasitoak hauteman ditzakete, eta ikusi ahal izango dute ea subjektuak gaixotasun metabolikoren bat duen, elikagaien osagairen bat ondo digeritzea eragotziko liokeena. Arkeologoentzako altxorra Hinds Cave leize handia Pecos ibaiaren arroilan dago, Texasetik (AEB) hego mendebaldera.
|
|
2008
|
|
|
Hori dela eta, komeni da gaixoak ongi
|
jakin
dezan zer ebakuntza mota egingo dioten, eta kirurgialari taldeak zenbateko esperientzia duen (informazio hori beti eskatu behar luke, edozein ebakuntza kirurgiko egiterako).
|
|
|
Analisiak eginda (isotopikoak, azukre eta oligosakarido kopuruak),
|
jakin
dezakegu zer eta zenbat azukre erantsi dioten zukuari.
|
|
|
Pertsona lodien eta desnutrizioa dutenen kasuan, nutrizio egoeraren ebaluazioa oinarrizko tresna da gorputzaren osaera zehazteko. Horren bidez
|
jakin
dezakegu zer dagoen «eginda» pertsona bat: zenbat koipe, muskulu masa, erraietako masa eta hezur masa dituen, eta zenbat ur dagoen haren organismoan.
|
|
|
Nolanahi ere, nahiz eta datu ez biribilen alkimia batengatik zehaztasun faltaren bat izan, zerrenda horiek balio dute blog berriak aurkitzeko eta arrakasta handiena dutenen zirriborroa lortzeko. " Munduan ez dagoen jendeak berehala
|
jakin
dezake zer den garrantzitsuena. Nik Alemaniako blogei buruz zerbait jakin nahiko banu, segur aski blog zerrenda batera joango nintzateke, eta lehenengoei begiratuko nieke", dio Ibañezek.
|
|
|
Gainera, kenkarirako eskubidea ematen duten “akats” eta “ahanztu” guztien zerrenda jarri du Interneten. Horrez gain, gida erabilgarri bat ere jarri du, zirriborroa berretsi zuen zergadunak
|
jakin
dezan zer hutsegitek dakartzaten itzultzeko kuota handiagoa edo sartzeko kuota txikiagoa, bai eta zuzenketa egiteko eta itzulketa gehigarria eskatzeko eredu bat ere. Zerga Agentziak uste du baieztapen horiek “alarma soziala” sortzen bakarrik laguntzen dutela Hori berriro gerta ez dadin, teknikariek Zerga Agentziari eskatu diote datorren urtean herritarrei zirriborroetan egon daitezkeen hutsegiteen berri emateko, dokumentu horiek ez dituzten kenkarien berri aldez aurretik izan dezaten.
|
|
2009
|
|
|
Informazioa helaraziko diete kontsumitzaileei,
|
jakin
dezaten zer onura eta arrisku dituen arrain mota hori jateak.
|
|
|
Behar diren ezagutzak dituen hirugarren pertsona batek trukatzen dena eta parte hartzen duten IP zenbakiak zein diren jakin dezake. Behar diren ezagutzak dituen hirugarren pertsona batek
|
jakin
dezake zer trukatzen den sare batean eta zer IP zenbakik parte hartzen duten. Datu horiek, Sarerako sarbidea duen talde bakoitzari egiaztatzen diotenak, konexioa zein etxetatik edo gailutatik egiten den jakiteko aukera ematen dute, Interneteko hornitzaileek datu horiek gorde behar baitituzte.
|
|
|
Gidatzeko gaitasunerako arriskutsutzat jotzen diren sendagaiak bereizten lagundu nahi du ekimenak. 2011tik aurrera, botika horien ontziek trafiko seinale baten antzeko piktograma bat izan behar dute inprimatuta, pazienteak, begiratu hutsarekin,
|
jakin
dezan zer arrisku dituen medikamentua kontsumitzeak eta makina arriskutsuak gidatzeak edo manipulatzeak. Botiken albo ondorioak adinaren, sentikortasun pertsonalaren, osasun egoeraren eta bizi inguruabarren araberakoak dira.
|
|
|
Orain arte egindako saiakuntza klinikoen emaitzei erreparatzen badiegu, nabarmen murrizten dute garun hodietako gertaeren eragina, kirurgia ortopediko handiagoaren ondoren. Gaixo antikoagulatuekin lan egiten dugu, gaixoek
|
jakin
dezaten zer medikamentu mota erabiltzen dituzten eta zer zerbitzutan integratuta gauden, eta zalantzak argitzeko zer sarbide duten. Kontuan hartu behar da koagulazioaren aurkako botika berriek aldaketa handiak ekarriko dituztela tratatzen dugun filosofian eta laguntzaren antolaketan.
|
|
2010
|
|
|
Haur parkeetan kartelak jarri behar dira, erabiltzaileek
|
jakin
dezaten zer betebehar dituzten jolas tresnak erabiltzerakoan, eta larrialdiren bat gertatzen denean zer egin behar duten ere adierazi behar zaie kartel bidez (ongi irakurtzeko modukoak izan behar dute, gainera).
|
|
|
Karpa batzuk jarriko dira, eta mediku eta erizain talde batek arteria tentsioaren eta obesitatearen neurri orokorrak hartuko ditu. Pisuaren eta neurriaren zatiduratik ateratzen den gorputz masaren indizea kalkulatuz, pertsona batek
|
jakin
dezake zer gainpisu tasa duen. Jarraibideak eta aholkuak ematen dituzten sukaldariekin dibulgazio eta prebentzio tailerrak egingo dira.
|
|
|
Informazio laburtua eta datu estatistikoekin aurkezteko aukera ere aurreikusten du. Koordinatzaileek mugikorraren pantailan ikus dezakete informazio hori, eta, horri esker, erraz
|
jakin
dezakete zer jarduera egiten duten eta ONTko gainerako profesionalekin partekatu. Osasun Sailak sistema horren bigarren fasea ezartzea aurreikusten du.
|
|
2011
|
|
|
Ekoizleak ez daude behartuta mantenugai horri buruzko informazioa ematera etiketa nutrizionalean, baina oso ontzat jotzekoa litzateke hori ere agertzea, kontsumitzaileek
|
jakin
dezaten zer hautatzen ari diren.
|
|
|
Nola jokatu haur hiperaktibo baten aurrean? Adituek gurasoei aholkatzen diete arau argi batzuk har ditzatela haurrak
|
jakin
dezan zer espero duen beragandik, eta, zigor laburrak eraginkorrak izan daitezen gomendatu arren, fisikariek ez dute onartzen. Garrantzitsua da, halaber, janarien, jardueren, loaren eta bestelako lan finkoen ordutegi egonkorrak ezartzea, haurraren bizi erritmoa ez aldatzeko eta giro ordenatu eta lasaia bultzatzeko.
|
|
|
Eta eskatzen dituzten gutiziengatik manipulatzen ez uztea bezain garrantzitsua da ardura txikiak ematea. Arau argi batzuk hartzea komeni da, haurrak
|
jakin
dezan zer espero den harengandik. Kontuan hartu behar da, halaber, gurasoek hiperaktibitatea zeharka jasaten dutela azkenean, askotan haiek beren seme alabentzat bilatzen dituzten entretenimenduetan parte hartzera behartzen baitituzte.
|
|
2012
|
|
|
EROSKI CONSUMERek lagundu egin nahi ditu kontsumitzaileak,
|
jakin
dezaten zer olio hautatzea komeni zaien une bakoitzean, eta horretarako, Erosketa Gida berri hau osatu du.
|
|
|
Ohikoa da auto baten jabeak jakitea zenbat ordaintzen duen urtero ibilgailuaren aseguruagatik eta erregai litroaren prezioagatik, erosketak egiten dituenak jakin dezala erosten dituen produktuen zenbatekoa, eta telefonia mugikorreko erabiltzaileek
|
jakin
dezatela zer tarifa ordaintzen duten hitz egiten duten minutu bakoitzeko. Baina hori ez da beti gertatzen kreditu txartelen eta kontu korronteen titularrekin.
|
|
|
Intoxikazio susmorik arinenaren aurrean, funtsezkoa da albaitariarengana lehenbailehen joatea. Pozoiaren edo delituaren probaren lagin bat gordetzea Zakurrak irentsi duen substantziaren edo bere gonbitoaren laginak jasotzea funtsezkoa da albaitariak
|
jakin
dezan zer tratamendu duen pozoitutako txakurrak berreskuratzeko. Kontsultara iritsi aurretik animalia hiltzen bada, funtsezkoa da albaitariarengana joatea nekropsia egin dezan.
|
|
2013
|
|
|
La Casa que ahorra Fundazioko kudeatzailea da bera, Espainiako Estatuko eraikinen energia kontsumoa eta ingurumen eragina murrizteko helburuz ari den erakundekoa alegia, eta zenbait argibide eman dizkigu, herritarrek
|
jakin
dezaten zeri erreparatu behar dioten inork engaina ez ditzan; horretaz gain, berrikuntza lan txiki batzuk egiteko gomendioa ematen du, eraginkortasun energetikoa nabarmen hobetzen lagunduko luketenak.
|
|
|
Hori dela eta, Antikoagulatuen Elkarteak biltzen dituen Espainiako Federazioak (FEASAN) identifikatzeko txartel bat sortu du," Antikoagulatuta nago" dioena ingelesez, txineraz eta gaztelaniaz, osasun langileek
|
jakin
dezaten zer nolako egoeran dauden gaixo horiek konortea galdu eta hitz egiteko modurik ez badute.
|
|
|
«GKEek garatzen dituzten gizarte proiektuak kontatzea». Sergio Aguado Trustparencyko marketin zuzendariaren iritziz, «GKEen irudirik onena ez da haren logoa, egiten duten lan handia baizik» Beraz, dirua nola inbertitzen duten eta horrekin zer lorpen lortzen dituzten azaldu die emaileei. Trustparency ren sortzaileek nahi dute herritarrek
|
jakin
dezatela zer proiektu konprometitzen dituzten, proiektu horien garapenaren lekuko izan daitezela, eta Aguadok behar du «nola lortzen duten haien ekarpenak arazo bati irtenbidea». «Ustelkeria pro hitza oso presente dagoen gizarte batean, gizartearen konfiantza berreskuratu eta GKEei laguntzea lortu nahi dugu».
|
|
|
Baina, oro har, sistema erabilgarritzat hartzen dute. Inkestatutakoen %87k aukera ematen die erosketa osasungarriagoak egiteko, %76k azkar
|
jakin
dezakete zer elikagai ematen dituen, eta %74k, lehen begiratuan, zein elikagai mota den. Elikagaien etiketak irakurtzeko ohiturak, EROSKI CONSUMER aldizkariaren arabera Etiketetako informazioa irakurtzen dut beti (n= osoa) Beti ulertzen dut etiketatzearen informazioa (n= 910) Uste dut termino konplexuegiak erabiltzen direla etiketatzean (n= guztira) Elikagaien etiketatzea aldatu egin litzateke (n= guztira) GUZTIRA Medidas de seguridad.
|
|
2014
|
|
|
Irudia: David Morris Fakturak ezagutzea oso garrantzitsua da, ez bakarrik herritarren artean finantza kultura bultzatzeko, baizik eta horiek benetan
|
jakin
dezaten zer ordaintzen duten, zer kobratzen duten zure enpresatik eta zure kontu korrontean eragina izango duten mugimendu guztiei buruzko informazio osoa izateko. Hauek dira fakturak behar bezala interpretatzeak dakartzan onura nagusiak:
|
|
2015
|
|
|
Eta, ondorioz, albaitariei informazioa ematen diete lagun ilunaren osasun egoerari buruz. Horrela
|
jakin
dezakete zer distantzia ibili den irteeretan, nola mugitzen den azkar eta zenbat kostatzen zaion azeleratzea edo lasterketetan balaztatzea. «GPSarekin egindako lepoko horiek oso tresna eraginkorra dira gure txakurrak erabiltzeko ohiturak gainbegiratzeko, eta, beraz, haien osasun egoera», ondorioztatu du aditu honek.
|
|
|
Zenbakiek ez dute balio, baina aurreko urteetakoak baino txikiagoak dira, lankidetza murrizketen ondorioz. Garapenerako GKEen Koordinakundeak (CONGDE) “GGKEen Sektorearen Txostena” aurkeztu du, datu irekiekin, interesa duten pertsona guztiek
|
jakin
dezaten zer lan garrantzitsua egiten duten. Jarraian:
|
|
2018
|
|
|
Osasun arloko profesionalek formazioa eskaini behar diete eskolako langileei,
|
jakin
dezaten zer egin behar den alergenoak saihesteko, nola identifikatu behar den alergia bidezko erreakzio bat eta zer egin behar den premiazko tratamendua emateko.
|
|
|
Jateko ohiturak: nola
|
jakin
dezaket zer aldatu behar dudan?
|
|
|
Brokolitik eta azaloretik erromantzera eta azara:
|
jakin
ezazu zer ematen dizuten barazkiek eta nola atera etekina sukaldean.
|
|
2019
|
|
|
Haurtzaindegi batean uztea edo senitartekoak edo lagunak zaintzea inoiz baino beharrezkoagoa da, dog friendly turismo lekuen eskaintza gero eta handiagoa dela eta. Oporretan zure lagun ilunarekin gozatu nahi baduzu,
|
jakin
ezazu zer jakin behar duzun.
|
|
|
Bitaminak azalerako, ilerako, ikasteko, depresioaren aurka... Mikronutriente horiei lotutako bertuteak egiazkotzat jo baino lehen,
|
jakin
ezazu zer eginkizun duten gure osasunean.
|
|
|
Baina guraso gisa ikasten dugunean, nutrizio akats batzuk ere izaten ditugu. Horiek saihesteko, erreparatu zure seme alabekin egin behar ez dituzun akats horiei, eta
|
jakin
ezazu zer eduki behar duen haurrentzako menu osasungarri batek.
|
|
2020
|
|
|
Jogurta gustuko baduzu eta zein aukeratu ez badakizu, artikulu hau interesgarria da:
|
jakin
ezazu zergatik ez duten balio argaltzeko jogurt gozatuek, eta zergatik den laktosarik gabeko jogurta gainerakoak baino gozoagoa.
|
|
|
Non jasotzen dira pazienteen eskubideak? Nola
|
jakin
dezakegu zer eskubide ditugun horiek erabiltzeko. Arauen errepaso labur bat lagungarri izan daiteke.
|
|
|
Googlek zure ibilbide digital osoa ere arakatzen du. Bildu informazioa kanpoko orrietan jartzen dituen cookie etatik abiatuta, eta, horri esker,
|
jakin
dezakezu zer web bisita egin dituzun, noiz eta zenbat denbora gelditzen zaren edo zer erosketa egin dituzun. Horrez gain, Android en sistema eragileari buruzko kontrola ere egiten badugu —gehien erabiltzen dena—, eta telefonia mugikorreko antenek gure kokapenari buruzko datuak jasotzen dituztela gogoratzen badugu, beti daki non gauden eta nora goazen fisikoki ere.
|
|
|
10001, 28036, 41003, 20011… Ez dira zozketan saritutako zenbakiak, Espainiako hainbat hiritako posta kodeak baizik. Hemendik aurrera, zenbaki horiei esker
|
jakin
dezakezu zer muga dituen zure hiri, herri edo auzoan koronabirusak, Valentziako Unibertsitate Politeknikoko (EHU) lau gazte unibertsitariok garatutako web orri bati esker. Oso erraz erabiltzen da, eta doakoa da.
|
|
2021
|
|
|
Baina hartu ohi ditugun botiken %25ek hainbat modutan eragin diezaiokete gidatzeari. Duela 10 urtetik hona, bolantean arriskutsuak diren sendagai horiek ohartarazpen triangelu bat daramate ontzian, pazienteak
|
jakin
dezan zer arrisku dakartzan botikak kontsumitzeak. Baina gidari askok ez dute piktograma hori ezagutzen, ez dute prospektua irakurtzen, ez dute informazio egokia jasotzen edo ez diete kasurik egiten ohar horiei.
|
|
|
Ontzian osagairen bat nabarmentzen denean, osagaien zerrendan zein kantitate dagoen adierazi behar da. Hala, gelatina duten produktuetan erraz
|
jakin
dezakegu zer proportzio duten, etiketa irakurrita soilik. Osagai hori nahiko kantitate txikian dago.
|
|
2022
|
|
|
Baina komeni da jakitea kasu guztietan hala den, sistemak nola funtzionatzen duen edo desgrabatzeko zer egin behar den. Artikulu honetan
|
jakin
dezakezu zer diren dohaintzak, nola dauden araututa eta nola eragiten dizuten fiskalki.
|
|
2023
|
|
|
Eta ez ahaztu haur parke batera joateaz; adin hauetan izugarri gustatzen zaizkie zabuak. 26 12 urteko haurrentzako jolasak Bada garaia, oraindik egin ez baduzu, zure seme alabek
|
jakin
dezaten zer jolas egiten zenuen kalean lagunekin txikitan. Udako haurrentzako jolasak daude, baina beste joko tradizional batzuekin primeran pasatuko dute.
|
|
|
buelta bat bizikletaz, ezkutaketan jolastu, yoga egin, hula hoop batekin dantzatu, eskailerak igo, pinua egiten ikasi… Opari sortzaileak. Erreparatu Pérez saguari, eta
|
jakin
ezazu zertan uzten duen umea burkoaren azpian hortzaren truke. Zergatik ez egin gauza bera?
|
|
|
Pneumonia:
|
jakin
ezazu zer sintoma dituen eta nola prebenitu
|