|
2021
|
|
|
indi oilar, itsas antzara, itsas hartz, itsas oilar, itsas zapo, pinu perretxiko. Mugatzaile, izen propioa duten elkartuak ere baditugu, hala nola, San Joan lore, San Joan sagar; santu izenak urteko garai
|
jakin
bat adierazten du hor, San Joan eguna, alegia. Garaia da azpiespeziea egiteko erabili den irizpidea (eta, horrexegatik, gorago erlazio semantikoak ikustean aipatu dugun ‘garaia’ erlazioaren azpian ere izan dezakete lekua).
|
|
|
arrats dei, bataio festa, bukaera bertso, ezkontza kantu, eztei bazkari, gau amets, gau klub, Gabon afari, goiz haize, hileta eresi, ilun ezkila, jai soineko, su kanpai, uda euri, uda ikastaro, udaberri arrosa, urte sari... Azpimultzo honetan sar ditzakegu izen propioa mugatzaile duten Donibane su, Olentzero enbor, San Joan su eta horien antzekoak, hitz elkartu hauetan ez baitira pertsona izen propioak, edo santu izenak, baizik urteko egun edo garai
|
jakin
bat adierazten dutenak.
|
|
|
Urte erdia joana dugu; Berri hori nik asmatua duzu; Oheak eginda/ eginak dauzkagu; Asperturik dauzkazu lagunak; Emaztea triste dut/ daukat; Lan handiak dituzu horiek. Formaz badirudi bigarren mailako predikazioa dagoela esaldi horietan, hau da, objektuari begirako osagarri predikatiboak direla azpimarratutako sintagmak —guk subjektua, lehen adibidean, urte erdia objektua, eta joana azken honi begirako osagarri predikatiboa—, baina, funtsean, horietako aditz nagusiek ere eduki semantiko
|
jakin
bat adierazi baino areago subjektu predikatuen arteko lotura bideratzea dute helburu; hots, balio kopulatiboa dute. Lehenbizikoa, esate baterako, Urte erdia joana da esaldiaren parekoa da; eta Oheak eginda/ eginak daude esan nahi du hirugarren adibideko esaldiak.
|
|
|
Aditz
|
jakin
batek adierazten duen gertaera, ekintza edo egoerak parte hartzaile batzuk izango ditu, aditz horrek eratzen duen perpausean nahitaez agertu dutenak. Etorri aditzak, esaterako, nahitaezkoa du nor datorren edo etorri den zehaztea, eta askotan nondik datorren eta/ edo nora datorren ere bai.
|
|
|
Aditzak munduko izakiek parte hartzen duten egoerak (bizi izan, egon, jakin...) edo ekintzak (erosi, edan, eskatu, joan...) denotatzeko erabiltzen ditugun hitzak dira. Aditz
|
jakin
batek adierazten duen ekintzan edo egoeran parte hartzaile batzuk izango dira, batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago. Aditz bakoitzak esango digu zenbat parte hartzaile" behar" dituen asebetetzeko eta, horrela, perpausa osatzeko.
|
|
|
Eta ez perpaus mailako unitateei dagokienean bakarrik, baita haren osagaiei dagokienean ere. Beste unitateen kasuan bezala, perpausaren amaierako muga ere hizketa doinu
|
jakin
batek adierazten du.
|