|
2023
|
|
|
46 Araban, jarduketak geldituko dira egiaztapen mugatuko prozedura amaitu arte, baita aitorpenaren bidez hasitako prozeduretan ere, gero esango dugunez (ATFAOren 131.2 artikulua). etengo da prozedura haiek amaitu bitartean. Edu berean, sei hilabeteko epean Administrazioak betebeharpekoari agiriak ekartzeko agintzen badio edo bere tributu egoera erregularizatzeko beharra
|
ikusten
badu, eta autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hastea erabakitzen bada, ondorioz, aipatu izan dugun moduan, autolikidazioaren bidez hasitako prozedura amaituko litzateke. Amaitzeko, Bizkaian berriro, autolikidazioaren emaitza dirua itzultzekoa izango balitz eta lerrokada honetan aipatutako iraungitzea gertatuko balitz, Administrazioak autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hasi luke, iraungitzea gertatu denetik hurrengo bi hilabeteetan.
|
|
|
Proposamen hori betebeharpekoari jakinaraziko zaio, bere eskubideen alde egiteko egokitzat jotzen dituen alegazioak eta dokumentuak aurkeztu ahal izateko; horretarako, hamabost eguneko epea (10 egun baliodun, Bizkaian) izango du proposamena jakinarazi eta biharamunetik hasita. ...ango du, eta erruduntasun testigantza jurisdikzioari edo espedientea Fiskaltzari bidaliko dio, modu horretara preskripzio epea geldiaraziz (eta iraungitze epea etenda, Bizkaian), zehapenak jartzeko eta tributu zorra zehazteko Administrazioaren ahalmenaren preskripzio epea, hain zuzen. salaketa edo kereila jartzeko eskumena duen Zerga Administrazioko organoaren aurreko edo aldi bereko baimenarekin,
|
ikusten
badu erregularizazioak argi uzten duela Ogasun Publikoaren aurkako delitua dagoela. Likidazioa betebeharpekoari jakinaraziko diote eta ohartaraziko diote likidazioa ordaintzeko borondatezko epea ez dela hasiko salaketa edo kereila izapidetzeko onartu dela jakinarazi arte.
|
|
|
Tributu administrazioak prozedura hasiko honako inguruabarren bat gertatuz gero: ...n; b) autolikidazioaren bidez hasitako prozedura bat iraungitzearen ondorioz amaitu aurretik, betebeharpekoari dokumentazioa aurkez dezala eskatzeko, edota horren tributu egoera erregularizatu beharra egiaztatzen duten zantzuak daudenean, hau da, Tributu administrazioak prozedura hastea erabakitzen duenean autolikidazioaren bidez hasitako prozedura iraungi bitartean; eta c) Tributu administrazioak
|
ikusten
duenean behin behineko likidazio baten bidez berrikusi den autolikidazioan edo aitorpenean hurrengo inguruabarren bat gertatzen dela, hala nola, aurreko behin behineko likidazioetan kontuan hartu ez diren beste inguruabar batzuk agertzen badira, aitorpen edo autolikidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak bat ez badatoz betebeharpekoak berak aurkeztutako beste aitor...
|
|
|
Puntu honetako izapideak alde batera utzi ahal izango dira baldin eta erreklamazioa jartzeko idazkian dauden alegazioen bitartez edo interesdunak erantsitako agirien bitartez egiaztaturik geratzen badira ebazpena emateko behar diren datu guztiak, edo datuok egiazkotzat eman ahal badira, edo argi
|
ikusten
bada erreklamazioa ez onartzeko arrazoiren bat badagoela.
|
|
|
Jarduleak erabakiko du bere izaera: aktan jasotako informazioa osatzeko beharrezko
|
ikusten
badu soilik erantsiko da. alegazio aldian baita murrizketak erabiltzeko eskubidea ere. Jarraian, likidazioa eman aurretik jarduketa gehiago gauzatu ezean proposamena aldatuko balitz, akta betebeharpekoari berriro bidali lioke (Arabako Ikuskapenari buruzko Erregelamenduaren 42.1 artikulua, Bizkaiko Erregelamenduaren 46.1 artikulua, eta Gipuzkoako Erregelamenduaren 56.7 artikulua), jarduketa guztiak likidazioa emateko organo eskudunari bidaliko zaizkio, azken horrek ebazpen egokia eman ditzan.
|
|
|
Amaitzeko, beste sailkapen interesgarri bat gastu eta sarrera publikoen inguruko kontrolen artekoa da. Horrela, alde batetik, eginiko gastuak aurrekontuetako aurreikuspenei egokitzen ote zaizkien
|
ikusten
da eta, bestetik, sarrerak egitean legezkotasuna betetzen den ala ez aztertzen da.
|
|
|
Lege horrek Foru Aldundiak ezabatu zituen eta probintzia diputazio bihurtu zituen, Estatuko gainerako diputazioak bezala. Nolanahi den ere, Estatuak ez zeukan Euskadin ogasunik ezta estatistikarik ere ez, eta, ondorioz, probintzien ekarpena zaila
|
ikusten
zenez, Estatuko erakundeekin akordio batera heldu ziren. Akordio horretan, diputazioek zerga gehienak biltzeko ardura hartu zuten Estatuari kopuru bat ordainduz gero; kopuru hori Ogasun Ministerioak foru lurraldeetan bil zezakeena zen.
|
|
|
zati orokorra eta zati berezia. Lehenengoan, tributua zer den jakiteko oinarrizko kontzeptuak
|
ikusten
dira; beste hitz batzuez esanik, tributuak Zuzenbidearen barruan duen garrantzia azaltzen da. Horrez gain, tributuaren arauzko iturriak aztertzen dira bereziki Konstituzioak xedatutako printzipioak, eta tributuak ezarri eta biltzen dituzten erakunde publikoen berri ere ematen da.
|
|
|
Hori azal daiteke honako arrazoiekin: ez duelako zentzurik lagatako tributuen gaineko errekarguak ezartzea autonomia erkidegoak horien karga tasa arautzeko ahalmena badu; gizartean ez delako ondo
|
ikusten
halako errekarguak jartzea; eta errekargu hitzak ere gutxiespen adiera daukalako.
|
|
|
Horretan, toki administrazioaren inguruko xedapenak onetsi ziren: Udal bakoitzak bere eskumen eta funtzioak aurrera eramateko bakoitzak zehaztutako moduan betearazi behar ziren (2 artikuluak), udalbatzaren osoko bilkurak egiteko data udalbatzak aukeratu behar zuen (53 artikulua), udal bakoitzak bere ondarea egoki
|
ikusten
zuen moduan kudeatzen zuen (75 artikulua), etab
|
|
|
gutun sistemaren bitartez egitura ezberdina onartzeko (142 artikulua); edota zabalgune, estolderiaeta urbanizazio proiektu guztiak Osasun Batzorde Probintzialak edo Zentralak onartu behar zituen (182 artikulua). Bestetik, Udal Ordenantza eta Erregelamendu guztien inguruko informazioa bidalitzen zitzaizien Gobernadore Zibilei eta horiek
|
ikusten
zituzten lege akats, errakuntza edo hausteak kontrolatzen zituzten eta Fiskaltzara jotzeko aukera ere zuten (168 artikulua).
|
|
|
Goazen, bada,
|
ikusten
zer den kontrola eta administrazioen arteko harremanen barruan iker dezagun.
|
|
|
1981eko Ekonomia Itunak finantza zaintza tributu jardueran bakarrik aitortzen zuen eta 2002ko Ekonomia Itunak, ordea, finantza harremanen printzipioen artean jasotzen du. Hori horrela, bi alderdi edo iritzi ezberdinak
|
ikusten
ziren: batzuen iritziz finantza zaintza autonomia erkidegoaren eskumena izan zen, jarduera hori autonomia erkidegoaren toki araubidean barneraturik dagoelako eta Ekonomia Itunaren lurralde historikoen finantza zaintzaren eremua tributu jardueran bakarrik ezartzen zelako (geroko kontrolik behar ez zuen jarduera esparrua izan zelarik); eta beste batzuen iritziz, finantza zaintzaren funtzioak ez dira tributu jarduerara mugatzen, finantza jarduera guztira baizik, eta, gainera, Ekonomia Itunari berari hedadura handiagoa ematen diote eta finantza jarduera osoa hartzen dutela uste dute.
|
|
|
Lurralde historiko bakoitzak bere eskumen propioak egikaritzean, eta toki erakundeei dagozkien arauak ezartzean, egoki
|
ikusten
dituzten finantza zaintzako tresnak ezar ditzakete. Ildo horretatik, oso estu loturik dago toki ogasunei buruzko araubidearen finantza izaera eta toki erakundearen gaineko finantza jardueraren gainean egin beharreko kontrola, hau da, finantza zaintza.
|
|
|
Espedientea udalari jakinarazten zitzaion alegazioetarako emateko epea emanez. Alegazioak aurkeztu eta gero eta Gobernu Delegatuak egoki
|
ikusten
bazuen, espedientea Administrazioarekiko Auzibideko Probintzia Auzitegiari bidaltzen zitzaion zaintza behar zen edo ez ebatzi zezan.
|
|
|
Toki ogasuna arautzeko unea 1988 urtean heldu zen, TAOL onetsi eta hiru urte eta gero. TOL, beren burua, TAOLren osagarri bezala
|
ikusten
zuen eta horrela zioen azalpenean adierazi zen: EKaren 137 eta 142 artikuluetan adierazten diren oinarrizko printzipioak betetzen zituen TOLk.
|
|
|
Horiek horrela, egokia
|
ikusten
da CoviLLAS MARTlNEZ k egiten duen sailkapena268 Autore honek sailkapen ezberdinak egiten ditu, kontrolaren irizpide ezberdinak erabiliz. Sailkapenerako irizpide bezala helburua hartzen bada, kontrola modu honetara sailka daiteke:
|
|
|
2) Informazio hori eskuetan dutela, Estatuko Administrazioak edota autonomia erkidegoko Administrazioak legezkotasuna konprobatuko dute. Aurkaratzeko moduko egintza, ebazpen edo akordio bat
|
ikusten
badute, hiru aukera izango dituzte: informazio gehigarria eskatu; toki erakundeari errekerimendua egin egintza, ebazpen edo akordioaren deuseztasuna eskatuz; edo administrazioarekiko auzibidean errekurtsoa jarriz.
|
|
|
Gainera, urteko kontuak ekainaren 1a baino lehen aurkeztuko zaizkio toki erakundeko Kontuen Batzorde Bereziari, txostena egin dezan. Batzorde hori Korporazioa osatzen duten talde politikoetako kideek osatuko dute, eta txostena jendaurrean jarriko da nahi duenak egoki
|
ikusten
dituen erreklamazio, eragozpen edo ohar egin ditzan. Gero, Osoko Bilkurak kontu orokorra onartuko du, baina aurretik egindako erreklamazio, eragozpen edo ohar horien ingurukoak erantzun ditu.
|
|
|
Baliabide guztiak zehazten hasi aurretik egokia edo aproposa
|
ikusten
da berezko tributua zer den zehaztea. VALENZUELA VILLARUBIAk237 aipatzen duenez, berezko tributua zer den jakiteko hiru teoria daude:
|
|
|
Ez da egokia, nire ustez, sailkapen hori eta TAOLak berak egiten duen sailkapena egokiagoa
|
ikusten
dut. BALLESTEROS FERNANDEZen sailkapen horretan AFAren 215 artikuluak aipatzen duen eskumenen esparrua eta TAOLaren 66 artikuluak guztiz bateragarri egiten dira eta aurkaratze arrazoi bakarra dela uler daiteke.
|
|
|
Bide hori 2023rako Bizkaiako Foru Aldundiak ezarri du, aurreko urtean egin zuen bezala, eta Bizkaiako Lurralde Historikoaren Aurrekontua onartzen duen abenduaren 28ko 10/ 2023 Foru Arauaren 47 artikuluan. Bizkaiak informazio betebeharrak betetzeko epe berriak ezarri dizkie toki erakundeei: 2023ko urtarrilaren 31ra arte, 2022eko abenduaren 31n dagoen zor bizia, bai eta 2023ko ekitaldirako aurretik
|
ikusten
den finantza zama ere. 2023ko apirialren 30era arte, 2022 urteko ekitaldiari dagokion aurrekontuaren likidazioa. 2023 urteko aurrekontu orokorra, udalbatzak behin eta betiko onetsi eta hurrengo hilabeteko epean. 2023ko urriaren 31 baino lehen, 2022 urteko Kontu Orokorra. Hiru hilean behin, urtarrilaren 24ra arte, apirilaren 24ra arte, uztailaren 24ra arte eta urriaren 24ra arte, hurrenez hurren, ...
|
|
|
Bestetik, kontuan izan behar da HAP/ 2105/ 2012 Aginduaren 19 artikuluan ez betetzearen arriskuan finantza zaintzako organo eskudunek duten esku hartzea. Finantza zaintzako organo eskudunek toki erakunde baten arau fiskalen ez betetzea gertatzeko arriskua
|
ikusten
duenean, horri ohartarazpena egiteko aukera izango du. Ez betetze arriskuan dagoen toki erakundeak 3 hilabeteko epean ez betetzeko hori saihesteko neurriak hartu behar ditu eta neurri horiek epe horretan finantza zaintza organo eskudunari jakinaraziko dizkio.
|
|
|
Ez betetze arriskuan dagoen toki erakundeak 3 hilabeteko epean ez betetzeko hori saihesteko neurriak hartu behar ditu eta neurri horiek epe horretan finantza zaintza organo eskudunari jakinaraziko dizkio. Toki erakundeak ez baditu neurri horiek hartzen edo toki erakundeak hartutako neurriak egoki ez baditu
|
ikusten
, orduan, finantza zaintzako organo eskudunak neurri zuzentzaileak behartzeko aukera izango ditu.
|
|
|
Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak: " Nik
|
ikusten
dudan bezala, tradizioak eta ohiturak (eta apaltasun osoz, niri iruditzen zait gauzen logikak eta lurralde historikoek arlo horretan egiten duten lan onak ere) adierazten dutela zentzuzkoena Lurralde Historikoak direla toki erakundeen gaineko finantza zaintza betetzen dutenak, haiek baitira, halaber, gure antolaketa sisteman laguntza finantzarioa ematera deitzen direnak, baina hori bai, gauzak be... Toki erakundeak lagundu behar dituzten erakundeek, toki erakundeetatik hurbilen daudenak, Foru Aldundiak, izan dira finantza zaintza gauzatu dutenak.
|
|
|
Hori horrela eta finantza zaintzari dagokionez, egoki
|
ikusten
da LARRAZAbal BASAÑEZek eta Perez de Las HERASek esandakoarekin: " Aspaldidanik defendatzen ari gara Kontzertu Ekonomikoa ez dela Euskadik Estatuarekin dituen harremanak arautzeko tresna bat bakarrik zerga arloan, baita finantza arloan ere.
|
|
|
Ildo horretatik, badirudi Foru Aldundiek beti bidaliko dutela informazioa Estatuari edo autonomia erkidegoari, baina logikoena izango litzateke informazioa bidaltzea horren inguruko irregulartasun bat
|
ikusten
bada edo ebazpenen bat aurkaratzeko modukoa denean. Baina, ez dugu ahaztu behar, Foru Aldundiek toki erakundeen finantza jardueraren gainean funtzio bikoitza dutela:
|
|
|
Hor
|
ikusten
da guretzat pentsamenduaren aldaketa bat. Momentu horretara arte, Keynesen formulak erabiltzen ziren ekonomia sustatzeko eta formula horren muina Estatuaren esku hartzea zorraren bitartez.
|
|
|
Taulan argi
|
ikusten
da Estatuak eta autonomia erkidegoek egitura defizita murrizteko betebeharra daukatela, baina oraindik horretan egon daitezkeen bitartean toki erakundeek aurrekontu oreka egoera mantentzeko lege betebeharra daukate. LOSADA MUÑOZek adierazten duenez, toki erakundeentzat ziklo ekonomikoaren garrantzia galdu egiten da eta aurrekontu oreka teorikoan ezartzen da helburua, hau da, BPGren %0an:
|
|
|
AEFJLOren 18 artikuluak adierazten duenari jarraituz, Administrazio publikoek datuen jarraipena egingo dute eta 19 artikuluan informazioaren ondoriozko lehenengo kontrol neurria ezartzen du: " 1 Aurrekontu egonkortasunaren helburua, zor publikoaren helburua edo autonomia erkidegoen edo toki korporazioen gastu araua ez betetzeko arriskua
|
ikusten
bada, Gobernuak, Ogasuneko eta Administrazio Publikoetako ministroaren proposamenez, ohartarazpen arrazoitua egingo dio administrazio arduradunari, hari entzun ondoren. Behin ohartarazpena eginda, Gobernuak horren berri emango die Zerga eta Finantza Politikako Kontseiluari (autonomia erkidegoa bada) eta Toki Administrazioko Batzorde Nazionalari (toki korporazioa bada).
|
|
|
AEFJLOren 18 artikuluak hitzez hitz esaten duenari jarraituz, Administrazio publikoek" aurrekontuko betearazpenaren jarraipena egingo dute eta gastu publikoa doituko dute urte amaieran aurrekontu egonkortasunerako helburua betetzen dela bermatzeko". Beraz, aurrekontu betearazpenaren ekitaldia ixtean, aurrekontu egonkortasunerako helburuak betetzen direla bermatzeko bide bezala
|
ikusten
da. Egia esan, aurreko azpiatalean informazio betebeharraren inguruan hitz egitean, eta HAP/ 2105/ 2012 Aginduak esandakoarekin bat etorriz, AEFJLOren 17 artikuluarekin lotu behar da.
|
|
|
AEFJLOk ezartzen duen gardentasun betebeharra toki erakundeen organoen gainean ikusmira jartzen du, baita barneko kontrolerako organoen gainean ere. Informazio guztia ikuskatu ondoren, aurrekontu egonkortasunerako helburuak eta arau fiskalen aplikazioaren inguruko ikuskaritza egingo du Estatuak, eta horiek argi
|
ikusten
dira AEFJLOk prenbentzio neurriak jartzen dituenean. Informazioa bidali den kontrolatuko du Ogasun Ministerioak eta informazio horretatik arriskuak erator badaitezke errekerimendua egingo dio toki erakundeari aurrekontu egonkortasunera bideratzeko neurriak hartzeko.
|
|
|
ENdemaño Arosteguiri jarraituz565 aldarrikapen horrek bi norabide ditu: Alde batetik, Foru Aldundiek EAEko toki erakundeen gutxieneko autonomia maila bat bermatzeko betebeharra izango dute. Autonomia maila hori ezin daiteke izan lurralde erkideko toki erakundeena baino gutxiagokoa eta, zentzu berdinean, ezin ditzazkete lurralde erkideko toki erakundeek baino baliabide gutxiago izan. Bestetik Foru Aldundiek toki erakundeen artean baliabideak banatzeko ahalmena aitortzen zaie, egoki
|
ikusten
dituzten irizpideak erabilita.
|
|
|
Beraz, Estatuko lurralde erkidean hiru lurralde botere argi
|
ikusten
diren bitartean (Estatua, autonomia erkidegoa eta toki erakundea); EAEren egitura berezia da eta laugarren lurralde boterea agertzen da: Estatua lurralde egituraren egituratzailea da; EKren baitan autonomia erkidegoa eratzeko ahalmena aitortzen da eta EAEko lurralde boterea eratzen da; Lurralde Historikoak botere bihurtzen dira eskubide historikoen gordailuzainak diren aldetik; eta azkenik, udalak ere bere tokia erreibindikatzen du.
|
|
|
" ETELen Zioen Azalpena lehen aldiz irakurrita, agerian geratzen da terminologia aurreratu bat erabiltzen dela toki araubideari dagokionez. ...i erakundeak izendatzeko tokiko gobernuen nomenklatura erabiltzen da, eta hori ez da aitzindaria Espainiako ordenamendu juridikoan, baina ezta kasualitatea ere, eta, nire ustez, Autonomia Printzipioari errespetua eta edukia ematen laguntzen du, bere dimentsio politikoenean" 257 Esan dugu EAEko lurralde historikoen toki erakundeek izaera berezia dutela eta horren aitorpena toki autonomian argi
|
ikusten
da. Lan honetan toki autonomiaren printzipioaren inguruan luze hitz egin dut eta hori erakunde berme bezala nola garatu den.
|
|
|
Diru sarreren inguruan egoki
|
ikusten
da diru sarreren inguruko sailkapena egitea: Alde batetik, toki erakundeek propioak dituzten baliabide edo diru sarreren iturria egongo litzateke; eta bestetik, propioak ez diren diru sarreren iturria egongo litzateke, hau da, beste administrazio maila batzuen baliabideetan (tributuetan, hain zuzen ere). a) ETELk zehazten duen udal finantzazioa:
|
|
|
Nahiz eta Espainiako antolamendu juridikoak erantzukizuna aitortu, toki erakundeen jarduera esparru askotan erantzukizun horren gaineko zaintzak edo kontrolak gauzatzen dira. Horien artean bereziki
|
ikusten
da finantza jardueraren gainean ematen diren kontroletan.
|
|
|
Hortaz, gain honen inguruan asko dira finantza zaintzaren organo eskudunak dituen esku hartzeak: arauetan ordainketak egiteko legezko epea betearazteko arazoak daudenean, diruzaintzak horren inguruko diruzaintza plana aldatuko du eta finantza zaintzaren organoari jakinaraziko dio, honek egoki
|
ikusten
baldin badu gastua murrizteko neurriak hartu ditzatekela eta neurri horiek toki administrazioak bete lituzkeela. Aipatu dugu lehen TOLTBren arabera, epe luzerako zorpetze eragiketa guztietan finantza zaintzaren organoak esku hartu behar du.
|
|
|
Egun hori baino lehen aurrekontu orokorra udalbatzari bidaliko zaio kontu hartzailetzaren txostenarekin batera. Aurrekontu orokorra behin behineko izaerarekin onetsita, horren iragarkia argitaratuko da eta 15 eguneko epean zehar jendeaurrean egongo da nahi duenak egoki
|
ikusten
dituen alegazioak egin ditzan. Epe hori eta gero alegaziorik ez badago, behin behineko erabakia behin betiko bihurtuko da.
|
|
|
Azpiatal honetan adierazi dugun bezala, zorpetze guztia ez dago kontrolpean. Zorpetzearen inguruko eskema txikia egitea komenigarria
|
ikusten
da zehatz mehatz jakiteko kontrola zein zorpetze motaren gainean egiten den. Horretarako, TOLTBren 48 artikuluaren transkribapena egiteko betebeharra ikusten da:
|
|
|
Zorpetzearen inguruko eskema txikia egitea komenigarria ikusten da zehatz mehatz jakiteko kontrola zein zorpetze motaren gainean egiten den. Horretarako, TOLTBren 48 artikuluaren transkribapena egiteko betebeharra
|
ikusten
da:
|
|
|
Epaiaren arabera, udalez gaineko interesak gainditzen dira eta ondorioz interes orokorrean oinarriturik Ministerioak baimena ematea edo ez ematea erabakitzeko eskumena badu, baldintzatzeko ere, egoki
|
ikusten
badu. Hau da, baldintza ezartzen da interes orokorrean egon daitezken kalteak prebenitzeko.
|
|
|
Toki ogasuna arautzeko unea 1988 urtean heldu zen, TAOL onetsi eta hiru urte eta gero. TOL, bere burua, TAOLren osagarri bezala
|
ikusten
zuen eta horrela zioen azalpenean adierazi zen: EKaren 137 eta 142 artikuluetan adierazten diren oinarrizko printzipioak betetzen zituen TOLk.
|