|
2023
|
|
|
Edozein kasutan ere, zergak ondore konfiskagarriak dituen ala ez aztertzeko,
|
ikusi
behar da kasuan kasuko subjektuak duen ekonomia ahalbidea; bestela esanik, zergak ezin dio pertsona bati kendu horrek bizitzeko behar duen gutxienekoa (%50eko karga tasa konfiskagarria izan zitekeen lanbideen arteko gutxieneko alokairua kobratzen duenarentzat, baina ez errenta altua duen pertsonarentzat5). Horren harira, lurralde erkideko PFEZren arauketa bizitzeko behar den gutxienekoa ezarri da; horren arabera, zergak ordaintzeko betebeharretik at geratu dira, gizakiak bere beharrizanik funtsezkoenak asetzeko behar dituen ondasun eta errentak.
|
|
|
1 EBFTren 260.3 artikuluaren arabera ezar daitezkeen zehapenak gorabehera. Ildo horretatik,
|
ikusi
apirilaren 27ko 7/ 2021 Errege Lege dekretuaren zioen azalpena, lege dekretuaren bidez 2017/ 2455 eta 2019/ 1995 zuzentarauak barneko antolamendura sartzen direla (Balio Erantsiaren gaineko Zergan urrutiko ondasunen salmenten eta zerbitzu emateen gaineko betebehar batzuei buruzkoak). artean, bai legegintza eskumenak, baita kudeaketaren ingurukoak ere. Azken finean, Konstituzioak aldarrikatutako autonomia dela bide, lurralde bakoitzak bere tributuen sistema ezartzeko aukera du, muga batzuk errespetatuz gero.
|
|
|
Kasu bi biotan, ez dira zergak edo tributuak ordaintzen; ekonomian ikuspegitik, beraz, bi kasuok berdinak dira. Arestian
|
ikusi
dugun bezala, ordea, salbuespenak beti izaten dira zerga egitatearen esparruan, zerga egitatea definitzen baitute. Zergapetik kanpokoak, kontrara, ez dira sekula sartu zerga egitatearen esparruan.
|
|
|
Murrizketa hori 195.etik 201.era arteko artikuluetan tipifikatutako zehapenei bakarrik aplikatzen zaie, Bizkaiko lehen modalitatean bezala. Horrenbestez, Bizkairako
|
ikusi
ditugun baldintza eta ezaugarri berdinekin aplikatuko da kudeaketaeta ikuskapen prozeduretan. Murrizketaren kopuruari dagokionez, Gipuzkoako Lurralde Historikoan zehapena %40an murriztuko da (eta ez, ordea, 40 portzentajezko puntuetan).
|
|
|
Preskripzio epea zenbatzen hasiko da borondatezko ordainketa egiteko epea amaitzen denetik hurrengo egunean, tributu erantzukizuneko kasuetan izan ezik, aurrerago
|
ikusi
dugun bezala. Tributu zorraren autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, zenbaketa hasiko da autolikidazio aurkeztu eta hurrengo egunetik.
|
|
|
Ondorio horietarako, iruzurrezko zenbatekoa tributu bakoitzekoa izango da, baina horren zenbaketa ere tributuaren izaeraren araberakoa izango da. ...iek horrela, aldizkako tributuetan zenbatu behar da zergaldi bakoitzean iruzur egindakoa (PFEZ, Sozietateen gaineko Zerga); istanteko tributuetan zenbatu behar da zerga egitatea likidatzeko balio duen kontzeptu ezberdin bakoitza aintzat hartuta (OEEJDZ, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zerga), tributu horiek dituzten berezitasunen arabera, ulerbidez, halako tributuak aldizka likidatuz gero (BEZ),
|
ikusi
baita aitortzeko epealdi bakoitzean iruzur egindakoa, epealdi hori hamabi hilabetetik beherakoa izan ezik, horrelakoetan egutegiko urtean iruzur egindakoa aintzat hartu behar da eta. Edozein kasutan, ziurrenik BEZaren kasuan iruzur egiteko egitura antolatuak gogoan izanik, artikuluak ezarri duenez, delitua berehala zigortu daiteke baldin eta gutxieneko kopurua aitortzeko edozein epealditan gaindituz gero.
|
|
|
Zenbatekoa zehazteko abiaburua ez da tributu zorra, ezpada tributu kuota soilik, errekarguak eta berandutze interesak kenduta. Arean bere, zehapenak ezin dira aintzat hartu iruzur egindako zenbatekoa zehazteko, zehapenok eta delituaren ondoriozko zigorrak bateraezinak direlako, eta
|
ikusi
dugun moduan, prozesu penala dagoenean ezin daitekeelako administrazio prozedura zehatzailea hasi edo jarraitu, eta zehapen prozedura amaitu behar delako.
|
|
|
desegitea, jarduerak etetea, lokalak ixtea, jarduketak egiteko debekua edo esku hartze judiziala, bai eta Administrazio publikoekin kontratuak egiteko debekua ere. Eta lehenago
|
ikusi
ditugun zigor osagarriak: diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozateko eskubidea galtzea, hiru eta sei urteen artean.
|
|
|
37 Izenari eutsi diogu, nahiz eta, Zigor Kodea 2012an aldatu zenetik, jurisprudentziaren eta doktrinaren zati baten aburuz, egokiagoa da ez zilegi penala salbuesteko klausulari buruz hitz egitea," absolbitzeko desenkusari" buruz baino. Besteak beste, horixe da Auzitegi Gorenaren jarrera(
|
ikusi
maiatzaren 29ko 877/ 2018 epaia, 1528/ 2017 errek.). artikuluak diona" zorra aitortu eta ordaintzea" eta 7/ 2012 Lege Organikoaren zioen azalpenak ere), hots, kuota ordaindu behar da baita berandutze interesak eta errekarguak ere. Gero ikusiko dugunez, erregularizazioaren kontzeptu hau TFAOen barruan ere sartu da, Ogasun publikoaren aurkako delituaren zantzuak egonda Administrazioaren jarduketei begira.
|
|
|
a) Zorra osorik azkentzea edo ordainketa eskatzeko ahala preskribatzea. Tributu zorra zehazteko Administrazioak duen ahala iraungitzeagatik ala preskribatzeagatik tributu betebeharra azkentzea izan bada arrazoia, orduan hurrengo d) letraren barruan hobeto kokatuta egongo litzateke. b) Borondatezko aldian geroratzea, zatikatzea edo konpentsazioa eskatzea, eta zerga bilketako prozedura eteteko arrazoiak izatea, gorago
|
ikusi
ditugunak, besteak beste, zehapenak nahiz likidazio egintzaren eragingarritasuna etetea errekurtsoak jartzeagatik.
|
|
|
Bestetik,
|
ikusi
dugun bezala, borondatezko epean eskatutako geroratze edo zatikatzearen kasuan, zorra ezin daiteke premiamenduaren bidez eskatu. Geroratzea edo zatikatzea betearazpen aldian ere eska daiteke ondasun enbargatuak besterentzeko erabakia jakinarazi aurretik, baina halakoetan premiamendu prozedurak aurrera izapidetzen jarrai dezake ondasunak besterentzeko faseraino, une horretan prozedura eten behar delako eskaera ebatzi arte. c) Likidazioa ez jakinaraztea.
|
|
|
Prozedura ofizioz hasi bada, interesdunak esan beharrekoa entzun behar da, hamabost eguneko epean75 Berariazko ebazpena jakinarazteko gehieneko epea sei hilabetekoa izango da, eta epe hori igarotzen bada berariazko ebazpenik jakinarazi gabe, prozedura iraungi egingo da ofizioz hasi izan bada baina horrek ez du eragotziko gero beste prozedura bat hasteko aukera preskripzio epean (edo Bizkaian iraungitze epean), ala Administrazioaren isiltasunez eskabidea ezetsiko da, prozedura interesdunaren eskariz hasi bada. Prozedura honetan ematen diren ebazpen jurisidikzionalak tributu araua deuseztatzen duen kasuetara hedatzeko aukerari dagokionez,
|
ikusi
2022ko otsailaren 9 eta 14ko eta martxoaren 4ko AGE.
|
|
|
Hainbat epaitan ikus daitezke halako argudioak: makina txanponjaleen Jokoaren gaineko Tasa kopuru handian igo zen atzera eraginez baina Auzitegiak atzeraeragina ontzat eman zuen aurretik ikustekoa zelako (uztailaren 16ko 126/ 1987 Epaia); Jokoaren gaineko Tasa bera atzera eraginez igo zenean Konstituzioaren aurkako zela adierazi zuen oraingoan aurrez ezin zelako
|
ikusi
(urriaren 31ko 173/ 1996 Epaia); PFEZren zorra atzera eraginez igo zuen araua egokia zela adierazi zuen nahiz eta araua aldatu abenduaren 31 baino lehen, hots, zerga sortu baino lehen, segurtasun juridikoaren gainetik Gorte Nagusiek arauak emateko ahalmena zegoelako krisi ekonomikoaren egoeratan (urriaren 28ko 182/ 1997 Epaia); atzeraeragin osoko kasu batean, arauketa berria indarrean jarri zenea...
|
|
|
Aurretiaz egindako sarrera bihar etziko tributu betebeharra da. Hori gorabehera, une honetan
|
ikusi
nahi dugu Administrazioaren eta sarrerok ordaindu behar dituenaren arteko lotura. Atxikipenak, konturako sarrerak edo zatikako ordainketak egiteko beharra benetako eta diruzko betebeharra da.
|
|
|
Tributua zenbatzearen prozesua, esangura hertsian, kuota ezartzen den unean bukatzen da. Kuota finkoa duten tributuen kasuan, zenbateko hori zuzen zuzenean ateratzen da foru arautik; aldakorra dutenetan, ordea, kuota kalkulatzen da karga tasa eta oinarria erabilita, lehentxoago
|
ikusi
dugunez. Horrela lortutako kuotari kuota oso deritzo.
|
|
|
Berandutze interesa, ordea, erregela orokorrari segituz, zerga ordaintzeko borondatezko epea baino beranduago ordaintzen denean sortzen da. Alabaina, zenbait kasutan (berandu ordaintzen denean, baina hala nahita) ez da berandutze interesik aplikatu behar, ezpada lehen
|
ikusi
dugun errekargua.
|
|
|
Beraz, premiamendu prozedura jakinarazi bada, berehala zordunaren ondarearen exekuzioarekin jarraituko da. Berariazko edo isilbidezko ezezkoarekin gertatu aldera, eskaera ez onartzea gertatuko da eskaera egiteko betekizunak ez direlako bete(
|
ikusi
Bizkaiko Lurralde Historikoaren zerga bilketari buruzko Erregelamenduaren 28 artikulua, abuztuaren 21eko 125/ 2019 Foru dekretua). bat ordaindu ez bada Administrazioak errekerimendua egin duenean. Kasu guztietan, bermea ekarri bada, berme hori erabiliko da.
|
|
|
Kasu bi horietan, zerga egitatea ez da ondasun edo zerbitzu bat eskuratzea, ezpada horiek ematea. Ondorenez,
|
ikusi
behar dugu zergatik zerga egitatean parte hartzen ez duen hirugarrenak jasan behar duen tributu prestazioaren zama ekonomikoa, eta jakin behar dugu, baita ere, Administrazioari begira, tributua ordaindu beharrak hirugarrena tributu betebeharpeko bihurtu duen ala ez. Galdera horiei erantzuteko, tributuen jasanarazpenaren erakundea ikertu behar dugu.
|
|
|
Aipatu izan dugunez, Ekonomia Ituna Estatuaren eta Euskadiren arteko akordiotik sortu da Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoaren barruan(
|
ikusi
Itunaren Legearen 61 artikulua). Batzorde hori osatzen dute Foru Aldundi bakoitzeko ordezkari banak, Eusko Jaurlaritzako hiru ordezkarik eta Estatuko Administrazioaren sei ordezkarik.
|
|
|
Aukera hori, ordea, zailtasun ugari ditu muga zorrotzak ezarri zaizkielako autonomia erkidegoei moneta politikaren arrazoiengatik edota Herri zorraren gainean kontrol bakarra ezartzeagatik; horrela
|
ikusi
dugu Herri zorra eta Konstituzioaren 135 artikuluan jasotako mugak aztertu ditugunean. Atzerriko kreditu eragiketak antolatzeko (edota euroa ez den monetan Europar Batasuneko lurralde esparrutik kanpoan jaulkitzeko), Estatuaren baimena behar da.
|
|
|
Langileak probaldian izan ditzakeen aldi baterako ezgaitasunaren, jaiotzaren, adopzioaren, adopzio ondoreetarako zaintzaren, familia harreraren, haurdunaldi bitarteko arriskuaren, edoskialdiak iraun bitarteko arriskuaren eta genero indarkeriaren egoerek geldiarazi egiten dute probaldia, baldin eta bi alderdien arteko adostasuna badago(
|
ikusi
LELTBren 14.3 artikulua). Edozein kasutan, geldiarazpen klausulak ere ahalbidetzen du kontratua bertan behera uztea, kontratua etenda dagoen bitartean; arean ere, zerbitzurik eman gabe ezin dira gauzatu probaldiari datxezkion esperientziak [2008ko abenduaren 12ko (3925/ 2007 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Horren salbuespen gisa, probaldiak iraun bitartean, alderdietako edonork eska dezake lan harremanak suntsiaraztea. Ondorenez, alderdietako batek besteari begira dituen igurikimenak ez betetzea nahikoa da kontratua suntsiarazteko askatasunaz hitz egiteko(
|
ikusi
LELTBren 14.2 artikuluaren lehenengo lerrokada). Edozein kasutan, enpresaburuak eragindako suntsitzea deuseza izango da emakume diren langileen kasuan, suntsitze hori oinarritzen bada haurdunaldian, haurdunaldia hasten denetik eta 48.4 artikuluak kontratua eteteko aipatu duen aldiraino edo amatasuneraino, salbu eta haurdunaldiarekin edo amatasunarekin zerikusirik ez duten arrazoiak daudenean (ikusi LELTBren 14.2 artikuluaren bigarren lerrokada).
|
|
|
Ondorenez, alderdietako batek besteari begira dituen igurikimenak ez betetzea nahikoa da kontratua suntsiarazteko askatasunaz hitz egiteko (ikusi LELTBren 14.2 artikuluaren lehenengo lerrokada). Edozein kasutan, enpresaburuak eragindako suntsitzea deuseza izango da emakume diren langileen kasuan, suntsitze hori oinarritzen bada haurdunaldian, haurdunaldia hasten denetik eta 48.4 artikuluak kontratua eteteko aipatu duen aldiraino edo amatasuneraino, salbu eta haurdunaldiarekin edo amatasunarekin zerikusirik ez duten arrazoiak daudenean(
|
ikusi
LELTBren 14.2 artikuluaren bigarren lerrokada).
|
|
|
Enpresan ez badago lanaldi partzialeko langilearekin konpara daitekeen lanaldi osoko langilerik, orduan kontuan hartuko da aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboak ezarri lanaldi osoa edo, hitzarmenik ez badago, legeak ezarri gehieneko lanaldia(
|
ikusi
LELTBren 34 artikulua; infra 6.1 gaia).
|
|
|
Ondore horietarako aurreko enpresa batean izandako antzinakotasuna ere zenbatu behar da, enpresa ondorengotza egon bada, LELTBren 44 artikuluan ezarritakoaren arabera, edo langileak talde bereko enpresetan badihardu(
|
ikusi
3 gaia).
|
|
|
Enplegua Malgutzeko eta Egonkortzeko RED Funtsa eratu da. Nortasun juridikorik gabeko funtsa da, Lanaren eta Gizarte Ekonomiaren Ministerioari atxiki zaiona(
|
ikusi
LELTBren 47bis artikulua eta 608/ 2023 Errege Dekretua).
|
|
|
(b) Langilearen askatasun gabezia, epai kondenatzailerik ez dagoen bitartean(
|
ikusi
LELTBren 45.1.g artikulua).
|
|
|
(c) Langilearen osasunean eragina duten inguruabarrak, hala nola: aldi baterako ezgaitasuna(
|
ikusi
LELTBren 45.1.c artikulua); jaiotza (ikusi LELTBren 45.1.d artikulua); haurdunaldi bitarteko arriskua eta 9 hilabetetik beherako adingabekoaren edoskialdi naturalak iraun bitarteko arriskua (ikusi LELTBren 45.1.e artikulua).
|
|
|
(c) Langilearen osasunean eragina duten inguruabarrak, hala nola: aldi baterako ezgaitasuna (ikusi LELTBren 45.1.c artikulua); jaiotza(
|
ikusi
LELTBren 45.1.d artikulua); haurdunaldi bitarteko arriskua eta 9 hilabetetik beherako adingabekoaren edoskialdi naturalak iraun bitarteko arriskua (ikusi LELTBren 45.1.e artikulua).
|
|
|
(c) Langilearen osasunean eragina duten inguruabarrak, hala nola: aldi baterako ezgaitasuna (ikusi LELTBren 45.1.c artikulua); jaiotza (ikusi LELTBren 45.1.d artikulua); haurdunaldi bitarteko arriskua eta 9 hilabetetik beherako adingabekoaren edoskialdi naturalak iraun bitarteko arriskua(
|
ikusi
LELTBren 45.1.e artikulua).
|
|
|
...n, edozein lanetarako erabateko ezgaitasun iraunkorrarekin edo baliaezintasun handiarekin, kalifikazio organoak uste badu langilearen ezgaitasun egoera hobekuntzarengatik berrikusiko dela, langilea lanpostuan berriro lanean hastea ahalbidetuz, lan harremanek etenda jarraituko dute, eta lanpostua bi urtean erreserbatuko da, ezgaitasun iraunkorra adierazi duen ebazpena eman denetik zenbatzen hasita(
|
ikusi
LELTBren 48.2 artikulua).
|
|
|
Jaiotza kasuan, bere baitan hartzen dituena erditzea eta 12 hilabetetik beherako adingabekoa zaintzea(
|
ikusi
LELTBren 48.4 artikulua), ama biologikoaren lan kontratua etenda geratuko da 16 astez; horietatik nahitaezkoak izango dira erditu oste osteko hurrengo 6 aste jarraikakoak, lanaldi osoan hartu direnak, amaren osasuna babestuta geratzen dela ziurtatzeko.
|
|
|
Adopzio, adopzio ondoreetarako zaintza eta familia harrera kasuetan(
|
ikusi
LELTBren 48.5 artikulua), LELTBren 45.1.d) artikuluarekin bat etorriz, kontratua 16 astez egongo da etenda adoptatzaile, zaintzaile edo familia hartzaile bakoitzarentzat. Horrela, kontratua etenda egongo da 6 astez, lanaldi osoan, nahitaez eta jarraitutasunarekin, adopzioa eratu duen ebazpen judiziala eman oste ostean edo adopzio ondoreetarako zaintzaren nahiz familia harreraren inguruko erabaki administratiboa hartu oste ostean.
|
|
|
Iraupen gehigarri hori izango da adopzio, adopzio ondoreetarako zaintza edo familia harrera anitza dagoenean, lehenengo semeaz edo alabaz besteko seme edo alaba bakoitzeko. Guraso bakarra egonez gero, horrek baliatu ahal izango ditu bi gurasoko familientzako aipatu gehikuntza horiek(
|
ikusi
LELTBren 48.6 artikulua).
|
|
|
Haurdunaldi bitarteko arriskua edo edoskialdi naturalak iraun bitarteko arriskua dagoenean, kontratu etetea amaituko da erditzearen ondorioz eteten denean kontratua edo edoskitzaileak 9 hilabete egiten dituenean, hurrenez hurren, edo, bi kasu horietan, emakume den langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean berriro lanean hasteko ezintasuna desagertzean(
|
ikusi
LELTBren 48.7 artikulua).
|
|
|
Emakume den langileak lan kontratua eteten badu genero indarkeriaren biktima izateagatik, etenaldiak hasieran izango du 6 hilabetetik gorakoa ez den iraupena, salbu eta babes judizialaren jardunetik ondorioztatzen denean kontratuak etenda jarraitu behar duela, biktima babesteko eskubidea eragingarri izan dadin. Kasu horretan, epaileak kontratu etetea 3 hilabeteko aldietan luzatu ahal izango du, 18 hilabeteko mugarekin(
|
ikusi
LELTBren 48.8 artikulua).
|
|
|
borondatezkoa, derrigorrekoa eta seme alabak eta kargupeko beste senide batzuk zaintzeagatikoa. Edozein kasutan, ezin ahantz daiteke eszedentzia egoera modu kolektiboan akordatutako beste kasu batzuetan ezarri ahal izango dela, akordio kolektibo horretan jasotako araubide eta ondoreekin(
|
ikusi
LELTBren 46.6 artikulua).
|
|
|
Halako eszedentzia emango da kargu publikoa betetzeko izendatu edo hautatzeagatik, bai eta probintzia mailako edo goragoko sindikatu eginkizunak gauzatzeko ere, printzipioz ordezkaritza handieneko sindikatuetan bakarrik, ordezkaritza karguan izan bitartean, betiere halako egoerek lanera joatea eragozten badute(
|
ikusi
, hurrenez hurren, LELTBren 46.1 artikulua eta LELTBren 45.1.f artikulua; LELTBren 46.4 artikulua eta SALOren 9.1.b artikulua).
|
|
|
Ondoreei dagokienez, eszedentzia modalitate honek berarekin dakartza lanpostuari eusteko eta antzinatasun ondoreetarako eszedentzia aldia zenbatzeko eskubideak[
|
ikusi
2000ko urriaren 25eko (3606/ 1998 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Bateragarri dira halako eszedentzia modalitatea baliatzea eta jaiotza eta adingabekoa zaintzearen ondoriozko prestazioa jasotzea, prestazio hori eragin duenean eszedentziako lehenengo urtean zehar sortutako haurdunaldiak. Gainera, eszedentzia aldian zehar seme alabak dituenaren egoera babestutako eta altarekin berdinetsitako egoeratzat hartzen da, amatasunaren ondoriozko prestazioetarako[
|
ikusi
2002ko azaroaren 14ko (3841/ 2001 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Legegileak arrazoi jakin batzuk arautu ditu lan kontratuak azkendu ahal izateko(
|
ikusi
LELTBren 49 artikulua). Beraz, oro har, arrazoi horiek hartu dira kontuan.
|
|
|
Enpresaburuak langileari egindako eskaintza, eta langile horrek onartutakoa, aldez aurretik jubilazioa hartzeari dagokionez, kontratua adostasunez azkentzeko kasua da[
|
ikusi
ekainaren 28ko 208/ 1993 KAE; 2004ko ekainaren 1eko (128/ 2003 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Alderdien arteko adostasuna agertzeko forma askatasuna badago ere (ahoz, idatziz edo isilbidez), praktikak erakusten du ohikoa dela" kitoaren jaso agiria" sinatzea, hau da, lan kontratua azkendu dela eta horrek eratorritako betebehar oro likidatuta dagoela dioen agiria[
|
ikusi
1990eko uztailaren 18ko (1990/ 7816 EDJ) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
(e) Langilearen heriotzarengatik, baliaezintasun handiarengatik edo ezgaitasun iraunkor oso nahiz erabatekoarengatik. Baliaezintasun handiko edo ezgaitasun iraunkor oso nahiz erabateko kasuetan, gogoratu behar da kontratua azkendu ahal izango dela, ezgaitasuna adierazi zuen ebazpena zein datatan eman eta data horretatik 2 urte igaro ondoren bakarrik; izan ere, denbora tarte horretan kontratua eten behar da(
|
ikusi
LELTBren 48.2 artikulua).
|
|
|
Kontratuak enpresaburuaren heriotzarengatik azkendu ahal izateko nahiko izango da jaraunsleek ez eustea enpresa jarduerari eta horren berri langileei ematearekin, enplegu erregulazioko espedientera jo beharrik gabe[
|
ikusi
martxoaren 20ko 37/ 1986 KAE].
|
|
|
(k) Langilearen borondatearengatik, enpresaburuaren kontratu ez betetze batean oinarrituta(" zeharkako kaleratze" edo" eskatutako azkentze" deitzen dena). Zehatzago, langileak lan kontratua azkentzea eskatzeko bidezko arrazoitzat joko dira(
|
ikusi
LELTBren 50 artikulua):
|
|
|
Alokairu ordainketa atzeratzea kontratua suntsiarazteko arrazoi izan dadin jarraikako eta etenik gabeko jokabidea izan behar da eta ez lantzean behingo atzerapena [1999ko urtarrilaren 25eko (4275/ 1997 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. © Enpresaburuak bere betebeharren inguruan gauzatutako beste edozein ez betetze larri, ezinbesteko kasuak izan ezik, bai eta enpresaburuak langilea aurreko lan baldintzetan enpresan berriro sartzea ez onartzea ere, mugigarritasun geografikoaren eta lan baldintzak funtsean aldaraztearen kasuetan(
|
ikusi
, hurrenez hurren, LELTBren 40 eta 41 artikuluak), epai judizial batek adierazi duenean egoera horiek justifikatu gabeak direla.
|
|
|
Arrazoiekin batera, aintzat hartu behar dira, berebat, enpresaburuak gauzatu beharreko formalitateak. Kontratua azkentzeko arrazoi gisa kaleratzea aztertzean esango denari kalterik egin gabe, enpresaburuak, kontratu azkentzea dela eta, langileei kontratuaren salaketa komunikatzean, edo, hala denean, kontratu azkentzearen aurreabisua ematean, zor diren zenbatekoen likidazio agiriaren proposamena aurkeztu du(
|
ikusi
LELTBren 49.2 artikulua).
|
|
|
Jaso agiri horretan agerraraziko da langileak langileen lege ordezkari baten aurrean sinatu duela hori, edo langileak ez duela aukera hori baliatu. Jaso agiri hori sinatzeko unean enpresaburuak langileen lege ordezkaria aurrean izatea eragotziz gero, langileak jaso agirian bertan agerrarazi ahal izango du hori, egoki diren ondoreetarako(
|
ikusi
LELTBren 49.2 artikulua).
|
|
|
(a) Diziplinako kaleratzea(
|
ikusi
LELTBren 54 artikulua).
|
|
|
(b) Arrazoi objektiboetan oinarritutako kaleratzea(
|
ikusi
LELTBren 52 artikulua).
|
|
|
(c) Kaleratze kolektiboa(
|
ikusi
LELTBren 51 artikulua).
|
|
|
Medikuarengana joate hutsak ez du justifikatzen laneko absentziarik, salbu eta baimena edo lan kontratua etenda dagoenean[
|
ikusi
2008ko urriaren 16ko (768/ 2008 errek. zk.) Murtziako ANE, 4 Salakoa].
|
|
|
Langilearen asmoa, enpresak, LELTBren 40 artikuluarekin bat etorriz, berau lekualdatzeko hartutako erabakia ez betetzeko, desobedientzia kasua da[
|
ikusi
2006ko abenduaren 22ko (731/ 2006 errek. zk.) Extremadurako ANE, 4 Salakoa].
|
|
|
Esaterako, enpresako ordezkariari" zerri, nazkagarri" deitzea, lehenengo telefonoz, eta, gero, 10 minutu igaro ostean, aurrez aurre, bere bulegoan, bai eta, une horretan," kalean bere zain egongo zela" esatea ere, diziplinako kaleratzearen arrazoi da, ahozko irainen ondorioz[
|
ikusi
2006ko azaroaren 23ko (1006/ 2006 errek. zk.) Gaztela eta Leongo/ Burgoseko ANE, 4 Salakoa].
|
|
|
Konfiantzaz abusatzearen adibide gisa
|
ikusi
2006ko urriaren 17ko Kanarietako/ Las Palmaseko (718/ 2006 errek. zk.) ANE, 4 Salakoa. Bada, epai horretan hotel bateko harreragile bat kaleratzea erabaki zen, hotelean goizaldean agertzeagatik, bezeroek okupatu gabeko logela bateko giltzaren kopia egin eta logela hori erabiltzeagatik.
|
|
|
O L angileak erabaki azkentzailearen aurka errekurtsoa egin ahal izango du, diziplinako kaleratzearen aurka bezala (20 egun balioduneko iraungitze epea;
|
ikusi
JSALren 103 artikuluak).
|
|
|
Are gehiago, elkarren segidako 90 eguneko aldietan eta kaleratze kolektiboari buruzko xedapenak saihesteko asmoarekin, kaleratze objektiboa baliatuta ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoien babesean(
|
ikusi
52.c artikulua), enpresak kontratuak azkentzen dituenean aipatu mugen azpitik, horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, azkentze berri horiek lege maulan egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
|
Ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoiak LELTBren 51 artikuluan bertan definitu dira. Alabaina, izan bada jurisprudentzia ulertzen duena arrazoi horiek modu murrizgarrian interpretatu behar direla, hots, arrazoi horiek soil soilik aintzat hartu behar direla enpresaren benetako ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen egoerak lanpostuei eustea eragozten duenean[
|
ikusi
2013ko martxoaren 20ko (81/ 2012 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Kaleratze kolektiboa gauzatzeko enplegu erregulazioko espedientea hasi behar da, LELTBren 51 artikuluak(
|
ikusi
2 eta 10 paragrafoak) eta 1483/ 2012 Errege Dekretuak araututakoaren arabera.
|
|
|
Era berean, ekarri dira kaleratze kolektiboaren arrazoiak azaltzen dituen oroitidazkia, bai eta kontabilitateeta fiskalitate agiriak eta txosten teknikoak ere, 1483/ 2012 Errege Dekretuak ezarritako baldintzetan(
|
ikusi
4 eta 5 artikuluak).
|
|
|
Kaleratzea bidegabea izango da enpresaburuak komunikazio idazkian alegatutako ez betetzea egiaztatzen ez denean edo diziplinako kaleratzeetan eta kaleratze objektiboetan forma akatsak daudenean(
|
ikusi
LELTBren 53.4 eta 55.4 artikuluak eta JSALren 122.3 artikulua).
|
|
|
(e) Demanda aurkeztu eta 90 egun baliodun baino gehiago igaro ondoren kaleratzea bidegabea dela adierazten duen epaia ematen denean, enpresaburuak estatuari erreklamatu ahal izango dio 90 egun horietatik aurrerako izapidetza alokairuen zenbatekoa ordaintzea. Halaber, estatuaren konturakoak izango dira alokairu horien ondorioz Gizarte Segurantzari ordaindu beharreko kuotak(
|
ikusi
LELTBren 57 artikulua).
|
|
|
...asuan, haurdunaldiaren hasieratik aurretiaz azaldutako arrazoien ondoriozko kontratu etenaldia hasi arte; LELTBren 37.3.b) artikuluko pertsonen istripu nahiz gaixotasun larriarengatik, ospitaleratzearengatik edo ospitaleratzerik behar ez duen ebakuntza kirurgikoarengatik, etxeko atsedena behar bada, jaiotzarengatik, adopzioarengatik, adopzio ondoreetarako zaintzarengatik edo familian hartzeagatik(
|
ikusi
LELTBren 37.4 artikulua), seme alabak garaia baino lehenago jaiotzeagatik edo, edozein arrazoi dela bide, jaio ondoren ospitalean geratu behar izateagatik (ikusi LELTBren 37.5 artikua) eta legezko zaintzarengatik (ikusi LELTBren 37.6 artikulua), baimenaldia eskatu duten langileen kasuan, edo baimenaldi horiek dituzten langileen kasuan, edo LELTBren 34.8 artikuluko egokitzapenak nahiz LELTBren 46....
|
|
|
...otasun larriarengatik, ospitaleratzearengatik edo ospitaleratzerik behar ez duen ebakuntza kirurgikoarengatik, etxeko atsedena behar bada, jaiotzarengatik, adopzioarengatik, adopzio ondoreetarako zaintzarengatik edo familian hartzeagatik (ikusi LELTBren 37.4 artikulua), seme alabak garaia baino lehenago jaiotzeagatik edo, edozein arrazoi dela bide, jaio ondoren ospitalean geratu behar izateagatik(
|
ikusi
LELTBren 37.5 artikua) eta legezko zaintzarengatik (ikusi LELTBren 37.6 artikulua), baimenaldia eskatu duten langileen kasuan, edo baimenaldi horiek dituzten langileen kasuan, edo LELTBren 34.8 artikuluko egokitzapenak nahiz LELTBren 46.3 artikuluko eszedentzia eskatu edo horiek dituzten langileen kasuan; eta genero indarkeriaren biktima diren emakume langileen kasuan, halakoek egikaritzeagatik b...
|
|
|
...ratzerik behar ez duen ebakuntza kirurgikoarengatik, etxeko atsedena behar bada, jaiotzarengatik, adopzioarengatik, adopzio ondoreetarako zaintzarengatik edo familian hartzeagatik (ikusi LELTBren 37.4 artikulua), seme alabak garaia baino lehenago jaiotzeagatik edo, edozein arrazoi dela bide, jaio ondoren ospitalean geratu behar izateagatik (ikusi LELTBren 37.5 artikua) eta legezko zaintzarengatik(
|
ikusi
LELTBren 37.6 artikulua), baimenaldia eskatu duten langileen kasuan, edo baimenaldi horiek dituzten langileen kasuan, edo LELTBren 34.8 artikuluko egokitzapenak nahiz LELTBren 46.3 artikuluko eszedentzia eskatu edo horiek dituzten langileen kasuan; eta genero indarkeriaren biktima diren emakume langileen kasuan, halakoek egikaritzeagatik babes judizial eragingarrirako eskubidea edo LELTBk aitortu...
|
|
|
Desberdintasun hori nabarmenduz
|
ikusi
maiatzaren 29ko 95/ 1996 KAE, kalterik egin gabe, hala denean, berdintasun printzipioa aplikatzeari, epai horretan gertatu den moduan, LANEren 135 Hitzarmena, 1971ko ekainaren 23koa, langileen ordezkariei enpresan aitortu behar zaizkien babesari eta erraztasunei buruzkoa.
|
|
|
(A) Informazioeta kontsulta eskubideak eta horien inguruko eskumenak(
|
ikusi
LELTBren 64 eta 65 artikuluak)
|
|
|
© Enpresaburuak enpresa batzordeari informazioa eman dio, kasu bakoitzean berariaz ezarritakoa gorabehera(
|
ikusi
aurreko egoerak), une egokian, modu egokian eta eduki egokiarekin, langileen ordezkariei ahalbidetzeko informazio hori behar bezala aztertzea eta, hala denean, kontsulta eta txostena prestatzea.
|
|
|
(f) Isilpeko izaera eratxikitzearen edo langileen ordezkariei informazio jakin batzuk ez komunikatzearen inguruan enpresak hartutako erabakiak aurkaratzeko izapideak egin behar dira gatazka kolektiboen prozesuaren arabera(
|
ikusi
JSALren 153 artikuluak).
|
|
|
Gainera, LELTBren 84.2 artikuluaren arabera, enpresako hitzarmen batean, edozein unetan negoziatutakoan, goragoko esparruko hitzarmen kolektiboak indarrean daudela, ezarritako baldintzen arauketak aplikazio lehentasuna izango du sektoreko estatu mailako nahiz autonomia erkidego mailako edo esparru txikiagoko hitzarmenari begira, hurrengo gaietan (horren inguruan
|
ikusi
2014ko uztailaren 16ko KAEren 4 Z.O.):
|
|
|
Alabaina, autonomia erkidegoan negoziatu ezin diren gaitzat jotzen dira, salbu eta bestelako araubideren bat aplikatu behar denean, hala ezarri delako LELTBren 83.2 artikuluaren arabera estatu mailan negoziatutako akordio edo hitzarmen kolektiboaren bidez: probaldia, kontratazio modalitateak, lanbide sailkapena, lan egiteko urteko gehieneko lanaldia, diziplina araubidea, lan arriskuen prebentzioari buruzko gutxieneko arauak eta mugigarritasun geografikoa(
|
ikusi
LELTBren 84.4 artikulua).
|
|
|
Horren inguruan
|
ikusi
2003ko maiatzaren 29ko (152/ 2003 errek. zk.) Kanarietako/ Santa Cruz Tenerifeko ANE, 4 Salakoa. Hala ere, epai horrek ezarritakoaren aurka, ordezkapen bidezko bitarteko langileei dagokienez, doktrinaren gehiengoak ulertzen du bi kontratuak zenbatu behar direla, hots, ordeztutako langilearena eta ordezkapena egiten duen langilearena (horren inguruan ikusi Sola i Monells, X." La determinacion del volumen de plantilla computable a efectos de representacion unitaria(...)". lUSLabor, 2018, 3 zk., 169 or.).
|
|
|
Edozein kasutan, arbitraje laudoa jurisdikzio sozialean aurkara daiteke hauteskundeen gaineko modalitate prozesalaren bidez(
|
ikusi
JSALren 127 artikuluak).
|
|
|
Hain zuzen ere, sindikatu askatasuna egikarituta, sindikatuek euren ekonomiaeta gizarte interesak sustatu eta babesten dituzte(
|
ikusi
EKren 7 artikulua).
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia Sailaren web orrialdean sindikatuaren eratze aktaren eta estatutuen ereduak eskura daitezke(
|
ikusi
" Elkarteen estatutuak").
|
|
|
Hala ere, SALOren arabera ordezkaritza nahikoa duten sindikatuek ezin dute ordezkaritzarik izan administrazio publikoetan edo estatuko nahiz autonomia erkidegoetako beste erakunde eta organismo batzuetan, eta ezin dute lortu ondasun higiezin publikoen erabileraren gainean aldi baterako lagapenik. Edonondik begira dakiola ere, azken aldi honetan Konstituzio Auzitegiak bereizketa horiek gainditu eta bi sindikatu mota horien ahalmenak parekatu ditu(
|
ikusi
azaroaren 16ko 99/ 1983 KAE; uztailaren 29ko 98/ 1985 KAE; azaroaren 18ko 184/ 1987 KAE; azaroaren 16ko 183/ 1992 KAE).
|
|
|
Hori guztiz logikoa da, enpresaburuen erakundeen izaera kontuan hartuz gero. Dena den, arauek enpresaburuen elkarteei aitortu dizkiete sindikatuei aitortutako beste eskubide batzuk, esate baterako, estatutu izaerako hitzarmen kolektiboak negoziatzeko eskubidea(
|
ikusi
LELTBren 87.2 artikulua), erakunde publikoetan parte hartzeko eskubidea (ikusi LELTBren 6 xedapen gehigarria), gatazka kolektiboak hasteko eskubidea (ikusi JSALren 153 artikuluak) eta ondasun higiezin publikoak erabiltzeko eskubidea (ikusi urtarrilaren 8ko 4/ 1986 Legea).
|
|
|
Hori guztiz logikoa da, enpresaburuen erakundeen izaera kontuan hartuz gero. Dena den, arauek enpresaburuen elkarteei aitortu dizkiete sindikatuei aitortutako beste eskubide batzuk, esate baterako, estatutu izaerako hitzarmen kolektiboak negoziatzeko eskubidea (ikusi LELTBren 87.2 artikulua), erakunde publikoetan parte hartzeko eskubidea(
|
ikusi
LELTBren 6 xedapen gehigarria), gatazka kolektiboak hasteko eskubidea (ikusi JSALren 153 artikuluak) eta ondasun higiezin publikoak erabiltzeko eskubidea (ikusi urtarrilaren 8ko 4/ 1986 Legea).
|
|
|
Hori guztiz logikoa da, enpresaburuen erakundeen izaera kontuan hartuz gero. Dena den, arauek enpresaburuen elkarteei aitortu dizkiete sindikatuei aitortutako beste eskubide batzuk, esate baterako, estatutu izaerako hitzarmen kolektiboak negoziatzeko eskubidea (ikusi LELTBren 87.2 artikulua), erakunde publikoetan parte hartzeko eskubidea (ikusi LELTBren 6 xedapen gehigarria), gatazka kolektiboak hasteko eskubidea(
|
ikusi
JSALren 153 artikuluak) eta ondasun higiezin publikoak erabiltzeko eskubidea (ikusi urtarrilaren 8ko 4/ 1986 Legea).
|
|
|
Hori guztiz logikoa da, enpresaburuen erakundeen izaera kontuan hartuz gero. ...buruen elkarteei aitortu dizkiete sindikatuei aitortutako beste eskubide batzuk, esate baterako, estatutu izaerako hitzarmen kolektiboak negoziatzeko eskubidea (ikusi LELTBren 87.2 artikulua), erakunde publikoetan parte hartzeko eskubidea (ikusi LELTBren 6 xedapen gehigarria), gatazka kolektiboak hasteko eskubidea (ikusi JSALren 153 artikuluak) eta ondasun higiezin publikoak erabiltzeko eskubidea(
|
ikusi
urtarrilaren 8ko 4/ 1986 Legea).
|
|
|
Haatik, KAk sarri sarri adierazi du negoziazio kolektiboa sindikatu askatasunaren oinarrizko edukian sartzen dela, hots, oinarrizko eskubidea dela(
|
ikusi
ekainaren 2ko 103/ 2004 KAE). Hartara, sindikatuaren negoziazio kolektiborako eskubidea urratzen denean (baina ez beste subjektu batzuena, enpresa batzordearena, berbarako), sindikatu askatasunaren babes egokia eska daiteke zeharkako bide horri jarraituz.
|
|
|
Dena den, askatasun horrek baditu muga garrantzitsu batzuk(
|
ikusi
uztailaren 22ko 136/ 1987 KAE).
|
|
|
(a) Lehendanez, alderdi negoziatzaileek negoziazio esparrua aukera dezakete, baldin eta esparru horretan negoziatzeko legitimazioa badute (LELTBren 87 eta 88 artikuluetan arautu da legitimazio hori)[
|
ikusi
1996ko urriaren 28ko (566/ 1996 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2003ko urriaren 9ko (103/ 2002 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
(b) Bigarrenez, negoziatzeko legitimazioa izanik ere, jurisprudentziaren arabera, alderdi negoziatzaileek egoerarekin bat datorren esparrua zehaztu behar dute[
|
ikusi
2007ko martxoaren 14ko (158/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bestela esanda, esparru hori ez da izan behar nahierarakoa, baizik eta zentzuzkoa, ikuspuntu objektibotik, alderdiak zein diren kontuan hartuta; izan ere, esparru horretara ezin dira bildu interes guztiz desberdinak dituzten sektore eta azpisektoreak [ikusi 2002ko azaroaren 16ko (1218/ 2001 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
(b) Bigarrenez, negoziatzeko legitimazioa izanik ere, jurisprudentziaren arabera, alderdi negoziatzaileek egoerarekin bat datorren esparrua zehaztu behar dute [ikusi 2007ko martxoaren 14ko (158/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bestela esanda, esparru hori ez da izan behar nahierarakoa, baizik eta zentzuzkoa, ikuspuntu objektibotik, alderdiak zein diren kontuan hartuta; izan ere, esparru horretara ezin dira bildu interes guztiz desberdinak dituzten sektore eta azpisektoreak[
|
ikusi
2002ko azaroaren 16ko (1218/ 2001 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bada, homogeneotasuna izan behar da oinarri, lan baldintzak modu uniformean arau daitezen [ikusi 1995eko abenduaren 19ko (34/ 1995 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, 2005eko ekainaren 8ko (100/ 2004 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, eta 2006ko irailaren 21eko (27/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Bestela esanda, esparru hori ez da izan behar nahierarakoa, baizik eta zentzuzkoa, ikuspuntu objektibotik, alderdiak zein diren kontuan hartuta; izan ere, esparru horretara ezin dira bildu interes guztiz desberdinak dituzten sektore eta azpisektoreak [ikusi 2002ko azaroaren 16ko (1218/ 2001 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Bada, homogeneotasuna izan behar da oinarri, lan baldintzak modu uniformean arau daitezen[
|
ikusi
1995eko abenduaren 19ko (34/ 1995 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, 2005eko ekainaren 8ko (100/ 2004 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, eta 2006ko irailaren 21eko (27/ 2005 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Edonola ere, langileak, ezinbesteko kasua dagoenean izan ezik, enpresaburuari aurreabisua eman dio, 15 egunekoa edo hitzarmen kolektibo aplikagarriak ezarritakoa; bada, aurreabisu horretan zehaztu da lanaldi murrizketa zein datatan hasi eta amaituko den. Enpresaburuaren eta langilearen artean sortutako ezbaiak, lanaldi murrizketarako baimenaldia noiz eta zein ordutegitan gauzatu behar den zehazteari dagokionez, jurisdikzio sozialak ebatzi behar ditu, norberaren, familiaren eta laneko bizitza uztartzeko eskubideak egikaritzea ahalbidetzen duen prozeduraren bidez (20 egun balioduneko iraungitze epea)(
|
ikusi
JSALren 139 artikulua).
|
|
|
(i) Langileek eskubidea dute lanean absente izateko ezinbesteko kasuaren ondorioz, beharrezkoa denean senideekin edo eurekin zein pertsona bizi eta pertsona horiekin zerikusia duten presazko familia arrazoiengatik, langileon berehalako presentzia ezinbesteko egiten duten gaixotasuneta istripu kasuetan(
|
ikusi
LELTBren 37.9 artikulua). Egoera horretan, langileek eskubidea dute arrazoi horiengatik absente dauden orduen ordainsariak jasotzeko, gehienez ere, urtean lau eguneko orduei dagokienez, hitzarmen kolektiboan edo, halakorik izan ezean, enpresaburuaren eta langileen lege ordezkarien artean egindako akordioan ezarritakoarekin bat etorriz.
|
|
|
★ Genero indarkeriaren biktimak eta terrorismo biktimak(
|
ikusi
LELTBren 37.8 artikulua):
|
|
|
Baina langileak, ezinbesteko kasua dagoenean izan ezik, enpresaburuari aurreabisua eman dio, 15 egunekoa edo hitzarmen kolektibo aplikagarriak ezarritakoa; bada, aurreabisu horretan zehaztu da kasuan kasuko eskubidea baliatzeko aukera zein datatan hasi eta amaituko den. Enpresaburuaren eta langilearen artean eskubide horiek egikaritzearen inguruan sortutako ezbaiak jurisdikzio sozialak ebatzi behar ditu, norberaren, familiaren eta laneko bizitza uztartzeko eskubideak egikaritzea ahalbidetzen duen prozeduraren bidez (20 egun balioduneko iraungitze epea)(
|
ikusi
JSALren 139 artikulua).
|
|
|
★ Eginbehar publikoak betetzea(
|
ikusi
LELTBren 37.3.d artikulua):
|
|
|
Legezko arauen artean daude, esaterako, hauteskunde arauak: enpresek langileei aitortu behar dizkiete gehienez 4 ordu hauteskundeetan botoa ematera joateko(
|
ikusi
apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.2 artikulua). Bestalde, alderdi politikoetako ahaldunek eskubidea dute ordaindutako baimenaldia izateko bozketa egunean, baldin eta data horretan ez badute asteko atsedenik (ikusi ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Organikoaren 76.4 artikulua, eta apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.4 artikulua), eta hauteskunde mahaietako lehendakari eta mahaikideek, bai eta esku hartzaileek ere, eskubidea dute bozketa egunean ordaindutako baimenaldia izateko, data horretan ez badute asteko atsedenik, eta biharamunean lanaldia 5 ordu murrizteko (ikusi ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Organikoaren 76.3 artikulua, eta apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.3 artikulua).
|
|
|
enpresek langileei aitortu behar dizkiete gehienez 4 ordu hauteskundeetan botoa ematera joateko (ikusi apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.2 artikulua). Bestalde, alderdi politikoetako ahaldunek eskubidea dute ordaindutako baimenaldia izateko bozketa egunean, baldin eta data horretan ez badute asteko atsedenik(
|
ikusi
ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Organikoaren 76.4 artikulua, eta apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.4 artikulua), eta hauteskunde mahaietako lehendakari eta mahaikideek, bai eta esku hartzaileek ere, eskubidea dute bozketa egunean ordaindutako baimenaldia izateko, data horretan ez badute asteko atsedenik, eta biharamunean lanaldia 5 ordu murrizteko (ikusi ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Orga...
|
|
|
enpresek langileei aitortu behar dizkiete gehienez 4 ordu hauteskundeetan botoa ematera joateko (ikusi apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.2 artikulua). ...retan ez badute asteko atsedenik (ikusi ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Organikoaren 76.4 artikulua, eta apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.4 artikulua), eta hauteskunde mahaietako lehendakari eta mahaikideek, bai eta esku hartzaileek ere, eskubidea dute bozketa egunean ordaindutako baimenaldia izateko, data horretan ez badute asteko atsedenik, eta biharamunean lanaldia 5 ordu murrizteko(
|
ikusi
ekainaren 19ko 5/ 1985 Lege Organikoaren 76.3 artikulua, eta apirilaren 16ko 605/ 1999 Errege Dekretuaren 13.3 artikulua).
|
|
|
Eginbehar publikoa betetzeagatik langileak ezin duenean lanik egin, 3 hilabeteko epean lanorduen 100eko 20an baino gehiagoz, enpresak langile hori derrigorreko eszedentzia egoeran utzi ahal izango du(
|
ikusi
LELTBren 46.1 artikulua; infra 2.3.A).
|
|
|
★ Sindikatu eginkizunak eta langileak ordezkatzeko eginkizunak betetzea(
|
ikusi
LELTBren 37.3.e artikulua):
|
|
|
enpresa batzordeko kide bakoitzak edo langileen eskuorde bakoitzak hilero ordaindutako orduen kreditua izango du, ordezkaritza eginkizunak gauzatzeko. Hori berori aitortu zaie, berebat, sindikatu eskuordeei(
|
ikusi
SALOren 10.3 artikulua).
|
|
|
★ Bizilekua aldatzea(
|
ikusi
LELTBren 37.3.c artikulua):
|
|
|
(c) Arrazoi objektiboen ondoriozko kaleratzeetan(
|
ikusi
LELTBren 53.2 artikulua), langileak eskubidea du astean 6 orduko baimena izateko, bere ordainsariak galdu gabe, enplegu berria bilatzeko helburuarekin.
|