|
2013
|
|
|
a) Eta zuk," beti ongi nahi duenak maiz gaizki" dabilela jakinda, nola
|
ikusten
duzu zeure burua. Jo ezazu berriz ere taulara, eta jaso informazio hori hirugarren zutabean.
|
|
|
ez dut
|
ikusten
. Gero, batzuetan, ez dakit ezetz esaten.
|
|
|
3 Mezu arraro bat
|
ikusten
baduzu, ezabatu berehala.
|
|
|
Hemen
|
ikusten
duzuen hau Vincent Van Gogh margolari ezagunaren margolana da: Logela Arles-en.
|
|
|
Gogoratu, esate baterako, Xabier Payak bere buruari buruz dioena 13 jardueran irakurri dugun elkarrizketan: " Ni oso ezkorra naiz, eta akatsa besterik ez dut
|
ikusten
". Lehenik adjektiboa erabiltzen du(" ezkorra"), eta, ondoren, hori zertan ikusten den azaltzen du(" akatsa besterik ez dut ikusten").
|
|
|
" Ni oso ezkorra naiz, eta akatsa besterik ez dut ikusten". Lehenik adjektiboa erabiltzen du(" ezkorra"), eta, ondoren, hori zertan
|
ikusten
den azaltzen du(" akatsa besterik ez dut ikusten").
|
|
|
" Ni oso ezkorra naiz, eta akatsa besterik ez dut ikusten". Lehenik adjektiboa erabiltzen du(" ezkorra"), eta, ondoren, hori zertan ikusten den azaltzen du(" akatsa besterik ez dut
|
ikusten
").
|
|
|
Nola
|
ikusten
duzu zure burua?
|
|
|
|
ikusten
ditudanean, batez ere adorea falta zaidala ikusten dut.
|
|
|
ikusten ditudanean, batez ere adorea falta zaidala
|
ikusten
dut.
|
|
|
2 Egin dituzun eraldatzeetatik, bereziki harro al zaude horietako batez? Hura ere zure bilduman jasoko duzu; jarri izenburua, eta, beharrezkoa
|
ikusten
baduzu, egin azkeneko txukunketak.
|
|
|
Zuri zuri zegoen, trantze estu bat pasatzen ariko balitz baino abailduago. (&) Kokotsa dardarka; begiek, berriz, lauso lauso nigan finkatuta segitzen zuten, baina ni ez nintzen beste norbait edo zerbait
|
ikusten
ariko balira bezala. Ez nekien zertaz ari zen.
|
|
|
1 Testua irakurlearen ezagutzetara egokitzeko, txertatu azpian dituzun informazioetatik egoki deritzozuna; erabili, horretarako, ikasitako baliabideak. Testua egokiagoa izan dadin beste aldaketaren bat egin beharra
|
ikusten
baduzu, egin ezazu.
|
|
|
Horiek eginda, osatu honako taula hau. Zehazteak lagunduko dizue kazetari ona izateko unitatean ikasi beharrekoak aurrez
|
ikusten
.
|
|
|
3 Ez da makala Zaharrak berri unitateak proposatzen dizun erronka! Nola
|
ikusten
duzu zeure burua kazetari. Nola moldatuko zara proposatu zaizkizun kazetari zereginetan?
|
|
|
3 Azpitituluei behatzea garrantzitsua da, izan ere, testuak zeren inguruan jardungo duen aurrez
|
ikusten
laguntzen dute.
|
|
|
Izenak dioen bezala, azpigaiak gaia baino hierarkia maila baxuagoan daude. Menderakotasun hori garbi
|
ikusten
da deskribapen egitura irudikatzeko erabiltzen den eskema grafikoan.
|
|
|
Larrun mendia/ ezin da jakin/ satelite ikuspegian/ desberdintasunak/ ez dira elementuak
|
ikusten
/ Altitudeari buruzko informazioa/
|
|
|
Erliebe ikuspegian eta satelite ikuspegian, bietan, irudikatuta
|
ikusten
da;
|
|
|
a) Mapa topografikoetan
|
ikusten
diren sestra kurbak
|
|
|
Mapa topografikoetan
|
ikusten
diren lerroak altitude bera duten puntuak elkartzen dituzte, eta sestra kurba deritze. Altitudea kalkulatzeko, itsas mailaren batez bestekoa hartzen da erreferentziatzat, itsasoa 0 metrora dago eta.
|
|
|
egunkarian, irratian, telebistan... Sarritan, adi adi egoten gara iragarpenak entzuten eta
|
ikusten
. Baina, gai al gara lurralde batean egiten duen eguraldia mapetan interpretatzeko?
|
|
|
a) Beha iezaiozue Meppen eko klimogramari. Hor
|
ikusten
denaren arabera, zein izango litzateke hara joateko hilabeterik onena. Zergatik?
|
|
|
1 Hemen, beste ikasle batzuk hautatutako bizilekuari buruzko balioespenak dituzue. Bereiz itzazue euron aukeraketari
|
ikusten
dizkioten alderdi positiboak eta negatiboak. Lehenbizikoa, eredu gisa, egina duzue.
|
|
|
2 Azter itzazu bildu dituzun ezaugarriak eta azal ezazu hautatu zenuen herriari
|
ikusten
dizkiozun alderdi positiboak eta negatiboak. Eredu gisa, Buenos Aireseko adibidea eskaintzen dizugu.
|
|
|
Zer moduz konpondu zara? Nola
|
ikusten
duzu zeure burua orain?
|
|
|
Zer aldaketa
|
ikusten
dituzu?
|
|
|
Horrek hau adierazten digu: mapan
|
ikusten
duzuen bi marren arteko tarteek, errealitatean, han ezarritako kilometroak adierazten dituztela. Datu horrekin gutxi gorabeherako distantziak kalkula ditzakezue.
|
|
|
d) Mapa digitalen aplikazioetan, erliebe elementuak ikuskatzeko, erliebea bistaratzeko aukera hautatu behar duzue. Eskala handitzen zoazten heinean, herri izenak ez diren beste toponimo edo leku izenak
|
ikusten
joango zarete. Ba al dago
|
|
|
Hemen dituzu, nahas mahasean; ezarri bakoitza dagokion gelaxkan. Ondoren, zehaztu zure burua nola
|
ikusten
duzun egiteko horien aurrean.
|
|
|
Nola froga daiteke hipotesi hori? Posible
|
ikusten
duzu hipotesia egiaztatzea?
|
|
|
Zer moduz moldatu zara? Nola
|
ikusten
duzu zure burua orain?
|
|
|
d) Egin gauza bera 5 irudiarekin. Nola
|
ikusten
da handitu ondoren. Zergatik?
|
|
|
1 Zer jaten zuten? Bai Mahai gainean janariak
|
ikusten
direlako.
|
|
|
Ikusiko duzuen bezala, lotura zuzena du unitatean izango duzuen erronkarekin. Has gaitezen, bada! 1 Azken urteetan, komunikabideetan
|
ikusten
ari gara herritar suminduek egiten dituzten manifestazioak eta kanpaldiak. Mugimendua Madrilen sortu zen maiatzaren 15ean (horregatik hartu du M15 izena), eta harrezkero mundu osora zabaldu da.
|
|
|
Nola? 5 Taldeko kideren batek trabak jarri ditu? Nola? 6 Berriz egin behar izanez gero, nola egingo zenukete? 3 Egin ezazue jolasari buruzko hausnarketa talde handian.3 Arakatze jardueraJarduera honetan Pasabidea eraikitzen jolasean izan dituzuen portaerak patxadaz aztertzen saiatuko zarete, eta baita, horiek gizartean izan dezaketen isla
|
ikusten
ere.1 Horretarako, launaka bildu eta erantzun egokitzen zaizuen galdera sortari. Talde bakoitzean idazkariak jasoko ditu erantzunak.
|
|
|
a) Begiratu arretaz 20 km-ko eskala duten bi mapak. Zer
|
ikusten
da mapa bakoitzean. Zer eragin du erregelaren tamainak irudiaren ikuspegian?
|
|
|
Bolada oso indartsuak izan ziren, eta ibilgailuei arazorik sortu ez arren, oinezkoen asmoak baldintzatu zituen une askotan. Une batzuetan 100 metro baino urrunago ez zen
|
ikusten
haizearen ondorioz. Horrenbestez, merkealdietako bigarren egunean ohi baino jende gutxiago ibili zen dendetan.
|
|
|
4 Planifikazioan urrats handiak egin dituzue, baina horren aurrean zuk zeuk sentipen batzuk izango dituzu& Nola
|
ikusten
duzu zeure burua egiteko eta ikasi beharreko horien aurrean?
|
|
|
Behaketaren helburua da gertaera bere ingurune naturalean, eta sortzen den eran deskribatzea (kalean euskararen erabilera aztertzea adibidez). Jokaerak aztertzea erreza da tresna horren bidez; izan ere, ekintza bat nork, non, nola, noiz eta zergatik egiten duen era naturalean
|
ikusten
da.
|
|
|
5 Planifikazioan urrats handiak egin dituzue, baina horren aurrean zuk zeuk sentipen batzuk izango dituzu& Nola
|
ikusten
duzu zeure burua egiteko eta ikasi beharreko horien aurrean?
|
|
|
b) 2 eta 15 urte bitarteko haur eta gazteek telebista
|
ikusten
ematen duten denbora aztertu du EstatIker enpresak; eta datu hauek jaso ditu:
|
|
|
b) 2 eta 15 urte bitarteko haur eta gazteek telebista
|
ikusten
ematen duten denbora aztertu du EstatIker enpresak eta datu hauek jaso ditu:
|
|
|
Adibidez: 2 eta 15 urte bitarteko haur eta gazteek egunean telebista
|
ikusten
zenbat denbora ematen duen aztertu du EstatIker enpresak eta datuak honako maiztasun taula taldekatuan jaso ditu:
|
|
|
Lerro honetako datuek hau adierazten dute: 2 eta 15 urte bitarteko 156 haur eta gaztek
|
ikusten
dute telebista egunean bi ordu eta bi ordu eta erdi artean.
|
|
|
Galderak errazago erantzungo dituzue Erronboidearen azalera GeoGebrako simulazioa
|
ikusten
baduzue.
|
|
|
Galderak errazago erantzungo dituzue Triangeluen azalera GeoGebrako simulazioa
|
ikusten
baduzue.
|
|
|
2 Errepara iezaiozue esperimentuetan perimetroa eta diametroa elkarrekin zatitzea lortutakoari. Zer
|
ikusten
duzue?
|
|
|
a) Irudiak aztertu, eta aipatu hor
|
ikusten
dituzun transformazio geometrikoak.
|
|
|
a) Batzuetan, marra bertikalak eta horizontalak sortzen dituzte eraikinaren aurrealdeko elementuek (leihoek&) eta, zenbaitetan, marra horiek, sareak sortzen dituzte. Zer argazkitan
|
ikusten
da hori argi eta garbi?
|
|
|
4 Planifikazioan urrats handiak egin dituzue, baina horren aurrean zuk zeuk sentipen batzuk izango dituzu& Nola
|
ikusten
duzu zeure burua egiteko eta ikasi beharreko horien aurrean?
|
|
|
Zer itxura dute aurrean dituzun mahaiak eta arbelak? Eta, leihotik
|
ikusten
dituzun autoek eta eraikinek. Zer forma du hegazkinak zeruan utzi duen arrastoak?
|
|
|
Argi dago ikaragarria dela errealitatean elementu geometrikoen presentzia, etengabe agertzen baitira
|
ikusten
ditugun objektuetan. Nolanahi ere, elementu horiek ikusteaz eta interpretatzeaz gain, beharrezkoa izaten dugu behin eta berriro haiek irudikatzea.
|
|
|
4 Planifikazio urrats handiak egin dituzue, baina egiteko dagoenaren aurrean zuk zeuk sentipen batzuk izango dituzu. Nola
|
ikusten
duzu zeure burua ikerketa egiteko eta ikasi beharrekoa ikasteko. Balioetsi atal bakoitza 1etik 5era.
|
|
|
a) Deskriba ezazue argazkian
|
ikusten
dena. Zer esan dezakezue han ikusten den mugimenduari buruz?
|
|
|
a) Deskriba ezazue argazkian ikusten dena. Zer esan dezakezue han
|
ikusten
den mugimenduari buruz?
|
|
|
Ikerketa galderak egokiak diren balioetsiz eta galderak formulatuz, zientzia nola egiten den
|
ikusten
aritu zarete, eta baita unibertso misteriotsuari buruz gauzak ikasten ere, ez da Orain, Zientziaren astean antolatu duten erakusketa bat bisitatzera joango zarete.
|
|
|
Gau oskarbietan, milaka izar ikusteko aukera dago zeruan. Izar horietako batzuk taldeak edo irudiak osatuz
|
ikusten
ditugu, eta, antzinatik, gizakiak hainbat konstelaziotan bildu izan ditu izar multzo horiek.
|
|
|
Asteroide bat planetaren batera asko inguratzen bada, talka egin dezake planeta horrekin, bien arteko grabitate indarrak eraginda. Horren adierazgarri dira hainbat planetatan
|
ikusten
diren kraterrak.
|
|
|
Kometak. Asteroideak baino materia gutxiagoko gorputzak dira kometak, eta Lurretik isats argiduneko objektu gisa
|
ikusten
dira. Asteroideek ez bezala, orbita oso eliptikoa dute kometek, eta, noizean behin, Eguzkira inguratzen dira.
|
|
|
6 Asteroideak baino materia gutxiagoko gorputzak dira. Isats argiduna duten objektuen gisa
|
ikusten
dira Lurretik.
|
|
|
1 Identifikatu eta deskribatu argazkian
|
ikusten
den unibertsoko osagaia.
|
|
|
Gauetan ortzia (zerua) aztertzea gauza interesgarria da, eta zaletasun bilaka daiteke. Zeruari behatzen diogunean, izarrak eta konstelazioak
|
ikusten
ditugu, eta horiek identifikatzen laguntzeko mapa mota asko dago. Mapa horietatik planisferio izenekoa da erabiltzen errazena.
|
|
|
Izar horren argiak 4,22 urte behar ditu guganaino iristeko. Beraz, Proxima Centauri
|
ikusten
dugunean, izar hori orain dela 4,22 urte (4 urte 80 egun eta 18 minutu) nolakoa zen ikusten dugu. Izarrei begiratzea iragana nolakoa izan zen begiratzen jardutea da.
|
|
|
Izar horren argiak 4,22 urte behar ditu guganaino iristeko. Beraz, Proxima Centauri ikusten dugunean, izar hori orain dela 4,22 urte (4 urte 80 egun eta 18 minutu) nolakoa zen
|
ikusten
dugu. Izarrei begiratzea iragana nolakoa izan zen begiratzen jardutea da.
|
|
|
Egia da Ilargiak bere argia duela? Eta nola
|
ikusten
dugu Ilargia, gauero forma berdinean. Gauetan bakarrik ikus al daiteke?
|
|
|
Gauetan bakarrik ikus al daiteke? Beti Ilargiaren atal bera
|
ikusten
ote dugu. Zoaz hori guztia aztertzera!
|
|
|
Bideo horretan ikusitakoarekin konturatuko zarete objektu baten ikuspegia aldakorra dela. Ikusten eta behatzen ari zareten objektua bera da une guztietan, baina ikusleek objektuarekiko duen posizioaren arabera, irudia ezberdin
|
ikusten
da. Azter ezazue, berriro ere, simulazioa, eta erantzun iezaiezue ondorengo galdera hauei.
|
|
|
a) Zergatik
|
ikusten
ditugu irudi ezberdinak kasu bakoitzean?
|
|
|
Nola sortzen dira? Zein izango da astroen kokapena (Lurrarena eta Ilargiarena, batik bat)
|
ikusten
ditugun Ilargiaren irudi horiek ikusteko?
|
|
|
b) Erabili duzun simulazio horretan ikusiko zenuenez, Lurretik ezin dugu Ilargia bere osotasunean ikusi. Lurretik
|
ikusten
duguna Ilargiaren erdia da; hau da, sagar bati begiratzean beti erdi bera ikusiko bagenu bezalatsu, sagar hori erditik banatuko bagenu bezala.
|
|
|
Ilargiak bira osoa eman arren, guk beti aurpegi bera
|
ikusten
dugu argiztaturik, eta alde hori ere ez beti osoa.
|
|
|
Ilberrian, Ilargia iluna
|
ikusten
dugu Lurretik, eta egunak pasa ahala, Ilargiaren aurpegia argiztatuta ikusten hasten gara.
|
|
|
Ilberrian, Ilargia iluna ikusten dugu Lurretik, eta egunak pasa ahala, Ilargiaren aurpegia argiztatuta
|
ikusten
hasten gara.
|
|
|
Ilargia ilgoran dagoenean, Ilargiaren zati bat argiztatuta
|
ikusten
dugu, Euskal Herrian eskuinaldea, hain zuzen. Ohikoa da ilgora deitzea Ilargiaren erdia ikusten dugun uneari.
|
|
|
Ilargia ilgoran dagoenean, Ilargiaren zati bat argiztatuta ikusten dugu, Euskal Herrian eskuinaldea, hain zuzen. Ohikoa da ilgora deitzea Ilargiaren erdia
|
ikusten
dugun uneari.
|
|
|
Ilargi Betean edo ilbetean, Ilargi osoa dago argiztatuta eta biribil osoan
|
ikusten
dugu, eta, ordutik aurrera, alde iluna handitzen hasten zaio eskuinetik.
|
|
|
Ilargia ilbeheran dagoenean, Ilargiaren zati bat argiztatuta
|
ikusten
dugu, berriro ere; kasu honetan, Euskal Herrian, ezkerraldea da, hain zuzen. Ohikoa da ilbehera deitzea Ilargiaren erdia ikusten dugun uneari.
|
|
|
Ilargia ilbeheran dagoenean, Ilargiaren zati bat argiztatuta ikusten dugu, berriro ere; kasu honetan, Euskal Herrian, ezkerraldea da, hain zuzen. Ohikoa da ilbehera deitzea Ilargiaren erdia
|
ikusten
dugun uneari. Handik aurrera, gero eta txikiagoa eginez jarraitzen du, ilberrira iritsi arte.
|
|
|
Ilargia Eguzkiaren eta Lurraren erdian lerrokatzean, Lurrera kono itxurako itzala iristen da, eta itzal horretako zonalde bakoitzean eklipsea modu batean
|
ikusten
da. Eguzki eklipse osoa ikusten dute itzalaren erdian kokatuta dauden pertsonek, eta partziala gainerako zonetan; eraztun eklipsea ikusten dute justu itzal konoaren ertzean kokatzen direnek.
|
|
|
Ilargia Eguzkiaren eta Lurraren erdian lerrokatzean, Lurrera kono itxurako itzala iristen da, eta itzal horretako zonalde bakoitzean eklipsea modu batean ikusten da. Eguzki eklipse osoa
|
ikusten
dute itzalaren erdian kokatuta dauden pertsonek, eta partziala gainerako zonetan; eraztun eklipsea ikusten dute justu itzal konoaren ertzean kokatzen direnek.
|
|
|
Ilargia Eguzkiaren eta Lurraren erdian lerrokatzean, Lurrera kono itxurako itzala iristen da, eta itzal horretako zonalde bakoitzean eklipsea modu batean ikusten da. Eguzki eklipse osoa ikusten dute itzalaren erdian kokatuta dauden pertsonek, eta partziala gainerako zonetan; eraztun eklipsea
|
ikusten
dute justu itzal konoaren ertzean kokatzen direnek.
|
|
|
Nola ikusiko ote dute Ilargia gaur gauean? Nolako zerua
|
ikusten
ari ote dira oraintxe bertan?
|
|
|
c) Euskal Herrian, Kazakhstanen eta Australian, zein dira
|
ikusten
diren unibertsoko osagaiak?
|
|
|
c) Aurrez
|
ikusten
al duzu zertaz arituko zaren unitate honetan?
|
|
|
Nola ikusiko ote dute ilargia gaur gauean? Nolako zerua
|
ikusten
ari ote dira oraintxe bertan?
|
|
|
c) Gau oskarbi batean zeruari behatzen ari garela, ehunka izar
|
ikusten
ditugu:
|
|
|
4 Planifikazioan urrats handiak egin dituzue, baina egiteko dagoenaren aurrean sentipen batzuk izango dituzu zuk zeuk ere. Nola
|
ikusten
duzu zeure burua ikerketa egiteko eta ikasi beharrekoa ikasteko. Balioetsi atal bakoitza 1etik 5era.
|
|
|
Guztiok dakigunez, Lurra biribila da, edo, hobeto esanda, ia biribila. Baina Lurrazalean bertan
|
ikusten
dugun bezala, Lurraren osagaiak ez dira berberak leku guztietan. Zenbait lekutan
|
|
|
1 Zer desberdintasun
|
ikusten
dituzu paisaia horien artean?
|
|
|
Horregatik, pentsatu duzu bidaian benetan interesgarriena zera dela: ikusiko dituzten paisaietan sumendiek izan duten eragina azpimarratzea, eta, horretarako, horri buruzko informazio gehigarria izatea beharrezkoa dela
|
ikusten
duzu. Beraz, bidaiariek egin ditzaketen galderei erantzuteko prest egon behar!
|
|
|
A zer nolako itxurak eta formak lurreko paisaiek dituztenak! Edozein irtenaldi egin duzunean, zenbat aldiz ez ote zara gelditu
|
ikusten
duzunarekin liluratuta, mendiak, uharteak, harea muinoak& Ikerketetan geldiune bat egitea proposatzen dizugu oraingo honetan, eta munduko hainbat erliebez gozatzea.
|
|
|
1 Egin, talde txikitan, argazkietan
|
ikusten
dituzuen munduko hainbat paisaiaren deskripzioak. Horretarako, aztertu paisaiaren ezaugarriak.
|
|
|
a) Zer
|
ikusten
da?
|
|
|
2 Geologikoak. Lehen begirada batean,
|
ikusten
duzunari buruz aritu behar duzu: erliebean mendiak badiren, haranak, ibaiak, errekak, aintzirak& Ondoren, ikusten duzun paisaia horretako izaeraz:
|
|
|
Lehen begirada batean, ikusten duzunari buruz aritu behar duzu: erliebean mendiak badiren, haranak, ibaiak, errekak, aintzirak& Ondoren,
|
ikusten
duzun paisaia horretako izaeraz: laua den, malkartsua, nolakoak diren inguruak, zer berezitasun dituzten& Azkenik, ikuspegi geologiko sakonagoa erabiliz, adierazi paisaian antzeman daitezkeen higaduraren, garraioaren edo sedimentazioaren emaitzak.
|
|
|
3 Klimatikoak. Paisaian
|
ikusten
denaren edo ikusten ez denaren arabera, argazkiko lurralde horretako klima nolakoa den asmatu behar duzu: hotz edo bero egiten duen; euriak ugariak ala urriak diren; lehorte, izozte edo elurteen aztarnarik nabarmentzen den
|
|
|
3 Klimatikoak. Paisaian ikusten denaren edo
|
ikusten
ez denaren arabera, argazkiko lurralde horretako klima nolakoa den asmatu behar duzu: hotz edo bero egiten duen; euriak ugariak ala urriak diren; lehorte, izozte edo elurteen aztarnarik nabarmentzen den
|
|
|
5 Antropikoak. Adierazi ea paisaian gizakiaren eraginik
|
ikusten
den.
|
|
|
Lehenengo zelulabakarrak
|
ikusten
jardungo duzu tresna optikoak erabiliz, eta, gero, informazioa biltzen saiatuko zara, adituek gai horri buruz zer dioten jakiteko. Hainbat galdera dituzu zure azterketa bideratzeko.
|