|
2000
|
|
|
Eta erran dizut ezen, jaun Marcelek utzi zizkidan liburuen artean, Sarako maisuarena zegoela. Eta, hala, hura Baionarat itzuli zelarik —non, derradan bide batez, handik gutirat hil baitzen—, liburua gainetik behatzen hasi eta...
|
ikusi
ez nituen, bada, bat batean, ohar haiek, hainbat orritan eginak! Gehienetan marra bat zen, paragrafo baten goiti beheitikoa hartzen zuena, eta orrialdearen ezkerreko bazterrean —in margine— trazatua; ezkerretarago, berriz, marratik harat, hitz bakar bat, maiuskulaz:
|
|
|
—Ai, Pedro Huizi! Maite nian eta maite diat, Italiarat joan zenetik
|
ikusi
ez badut ere. Zeren Pedrok berak erran baitzidan harako hura:
|
|
|
—Nola ez naiz triste egonen, bada, osaba, baldin egun osoan
|
ikusi
ez bazaitut...?
|
|
|
Izan ere, sartu ginen arratsaldean Santo Tomáseko pulpería batean —zeina baitzen, hobeki uler diezadazun, saltoki suerte bat, tabernatzat ere har zitekeena, non zerbitzatzen baitziren jan edanak, mota orotako produktuak saltzeaz gain—, eta, sartu bezain fite,
|
ikusi
ez genituen, bada, bortz zaldun handinahi haiek, dadoen jokoan jo eta ke, mahai berezi baten inguruan, bertze jende batzuen artean, zeren saltoki hura jendez beterik baitzegoen!
|
|
|
Kristinak eskuetan atxikitzen zuen kartaren azalean irakurri ahal izan nuen, Erdi Aroko karaktere sasikoetan, jatetxearen azken izena, sartzean, lehenbailehen barneratzeko sukarpean
|
ikusi
ez nuena.
|
|
2001
|
|
|
Walter Minj nire lagunak egun batez, irriño bat ezpain ertzetan, honela esan zidan: " Gaur inoiz
|
ikusi
ez duzun gauza bat ikusiko duzu".
|
|
2002
|
|
|
Noizbait ikusi izan nuen, baina ez zidan horrelako inpresiorik eragin: bertatik bertara
|
ikusi
ez nuelako, beharbada, orduan bezala. Izan ere, hura zen, hura, emakume puska!
|
|
|
Hasieran, egia esan, eskale bat zela iruditu zitzaion Sarari, baina ez zuen Karmelerekin hari buruzko iruzkinik egin: Karmelek Anderri bizkarra ematen ziolako eta hura
|
ikusi
ez zuelako, beharbada.
|
|
2003
|
|
|
Sukaldetik irten eta atea itxi zuen Matiasek. Atariko argia piztu zuenean, afaltzera sartzean
|
ikusi
ez zuen gauza bati erreparatu zion. Erreparatu zion atariaren sabaia alderik alde zeharkatzen zuen habe bati.
|
|
|
Horrela irten zen gelatik eta horrela heldu zen eskailera burura. Bertan, txoko batean, gauean
|
ikusi
ez zituen elementu kurioso bi agertu zitzaizkion, bata bestearen gainean: azpian enbor zati bat eta eskafandra bat gainean.
|
|
|
Haur gehienek ulertzen dituzte argibideak, baina zakurrak motzagoak dira horretan, niri segika etortzen direnak bederen itsusiak eta adimen urrikoak izan ohi dira. Jendetza handiak biltzen dituen ospakizun batera joaten banaiz, inoiz
|
ikusi
ez dudan jendea hurbiltzen zait eta hizketan hasten. Elkarrizketa luzeak izaten ditut ezezagunekin.
|
|
2004
|
|
|
Erotzeraino gozaraziko dizut. Inoiz
|
ikusi
ez dituzun su festak ikusiko dituzu plazeraren plazerez nire besoetan begiak ixten dituzunean. Zer diozu?
|
|
|
Oraintsu arte, hizkuntzaren mugak iraunkorrago eta gotorrago gertatu ahal izan dira maiz erresumakoak berak baiño. Hau, egia garbi
|
ikusi
ez duten hizkuntzalariek ere somatu dute: " erresumako mugek, hizkuntzen artekoak finkatzen lagundu dute", dio Dauzat’ek; baiña hauei nagusitzeko" mendeetan zehar lortu dute, ez berehalatik" (L’Europe Linguistique, 93).
|
|
|
Mitoa. Handik eta hemendik dabilen mito iheskorra, baina, Bigfoot en moduan6, benetan inork
|
ikusi
ez duena. Pare bat teorikoren amets amesgarria.
|
|
|
agure xahar bat, alegia, nire ondoan jarrita! Eta, bainujantzian
|
ikusi
ez banuen ere, ikustekoak izango ziren haren giharrak, bigunak eta ajeak joak...! Ez zuen, bada, mokadu ederragorik Montsek etxean!
|
|
2005
|
|
|
Ausartu egin naiz eta bera ni iratzartzera etorri da! Ezer
|
ikusi
ez balu bezala, ze antzezle ona den kabroia. Baina bere minutuak hartu ditu ni ikusteko.
|
|
|
Ametsek lasaiago hartu du arnasa lehengusina
|
ikusi
ez dutela jakiterakoan. Ohe oinean jesarri eta hurbiltzeko keinua egin dio.
|
|
|
Batez ere, hori ez zen berriro Naroarentzat toki segurua izango. Taxistari ordaindu eta, zelatariek
|
ikusi
ez dituztelako itxaropenez, nora joan ez dakiela, hiripekora jo du, Naroari eskutik helduz berarekin eramateko, bizkor. Aterkia motxilan bilatzerik ez dute, baina ez dira euriaren beldur.
|
|
|
Nahi dutenean sar daitezkeela adierazteko, besterik gabe. Berak poz hondar bat zekarrela, etxera iritsi arte haien itzal biak inondik
|
ikusi
ez dituztelako. Poz hondar hori, ordea, olatu berriak eraman du itsaso hondora.
|
|
|
Kaletik Amets poztu egin da beltzez jantzitako gizonik
|
ikusi
ez dutelako. Txirrina jo eta zain geratu dira.
|
|
|
Tapiz gorridun aulki ederretan jesarri dira, berokiak hauen bizkarraldean utzita, eta andrea desagertu egin da. Kanpotik
|
ikusi
ez duten beste lorategi bat ikusi dute leihotik. Badirudi zuhaitzen adarrek Japonian bakarrik hartzen dakiten forma bihurri politak hartzen dituztela.
|
|
|
Alkandoraren azpitik kamiseta beltza darama, mahuka laburduna. Hasieran
|
ikusi
ez duen ate bat ireki du, sukalde eta kaleko atearen artean geratzen dena, eta han dagoen armairuan sartu du berokia. Egin duen hurrengoa, berogailua piztea.
|
|
2006
|
|
|
Seinaleak. Besteek
|
ikusi
ez zituztenak, baina berak bai, eta ama kroketak egiten aurkitu zuen eguna gogoratu du. Seinaleak.
|
|
|
Amaren ohearen alboko mahaitxoan izekoren poltsa dago, irekita, eta argazki zahar baten zatia ikusi du. Hartu egin du, agian berak sekula
|
ikusi
ez duen argazki sekreturen bat izango dela pentsatuz, agian German nolakoa zen deskubrituko duela, baina ez da halakorik. Aita eta ama agertzen dira argazkian, eskutik helduta, atzealdean itsasoa dutela.
|
|
|
Aitatxi Migelek ikusi zuen munduko hiri buruzagietako jauregietan
|
ikusi
ez zutena. Urtemuga gogoangarri batek eman zion aitzakia.
|
|
|
Lapurra ote zen Batis? Lapurren buru ote zen oraindik
|
ikusi
ez genuen Xoakim Beiras hura?
|
|
2007
|
|
|
Ostirala da eta aspaldi
|
ikusi
ez duen lagunari deitu dio etxera heltzean. Gaur ere dutela elkar ikusi erantzun dio honek, senarrak laneko afari bat duela eta etxean geratu duela haurrarekin.
|
|
2008
|
|
|
–Errekako lamina zara, badakit,
|
ikusi
ez zaitut, bada, behin baino gehiagotan ispilu baten aurrean orrazten eta orrazten, ederra baino ederragoa! Eta badakizu zer pentsatu nuen?
|
|
|
Zalantza hartan zegoela, soinua zetorrèn tokira begiratu zuen, Zaldiaingo jauregi atarira: orduan, baina, are gehiago izutu zen eta are gehiago laztu zitzaion ilea, bi argi itsugarri
|
ikusi
ez zituen, bada, aurrez aurre, bat eta bakarra balitz bezala! Ondoren, berriz, hiru sorgin ikusi zituen, bata soineko arrosa batean bildua, eta beste biak soineko urdinekin.
|
|
|
Ontzia galdua, zintzurra galdua?, holaxe gaudek. Badia horri begirada bat eman eta goleta
|
ikusi
ez nuenean, zera, Jim Hawkins, gizon zaildua nauk ni, baina etsi egin nian halere.
|
|
|
Ez nuen zinta berehalaxe entzun. Errespetua ematen zidan, luzaroan
|
ikusi
ez dugun hurreko bat ikusten dugunean bezala. Handik egun batzuetara, CDa iBookean sartu eta lehenengo pista entzun nuen.
|
|
|
Zalantza hartan zegoela, soinua zetorrèn tokira begiratu zuen, Zaldiaingo jauregi atarira: orduan, baina, are gehiago izutu zen eta are gehiago laztu zitzaion ilea, bi argi itsugarri
|
ikusi
ez zituen, bada, aurrez aurre, bat eta bakarra balitz bezala! Ondoren, berriz, hiru sorgin ikusi zituen, bata soineko arrosa batean bildua, eta beste biak soineko urdinekin.
|
|
|
–Errekako lamina zara, badakit,
|
ikusi
ez zaitut, bada, behin baino gehiagotan ispilu baten aurrean orrazten eta orrazten, ederra baino ederragoa! Eta badakizu zer pentsatu nuen?
|
|
2009
|
|
|
Egunsenti eder bat, sekula ikusi gabekoa bezala argitzen zitzaion, esaten zuen berak. Atarira irten eta, Arantzazuko paisaia errebelazio berri bat bezala agertzen zitzaion begien aurrean, halakoa inoiz
|
ikusi
ez balu bezala, diferentea bezala. Lehen inoiz ez bezala ikusten zuen orain jendea, umeak jolasean, lagunak berak.
|
|
|
–Iru lau, ostro bako,/ otzak darabiltzan,/ sasi aien mingarri/ daukaz adarretan?, bihurritzen du, elorriaren sustraiak legez, hiperbaton gongoratarrean esaldia. Udaberrian, baina,
|
ikusi
ez duenak, ezin dezake jakin, zer nolako loratze eztanda zuria den malkorrean elorria lore lorean. Udaberria eta eguzkia berak etorrarazi balitu bezala da:
|
|
|
esan ohi da frantsesez, eta bizitza partieraz beterik dago. Haurtzaroko eskola lagunak, batzuk gero sekula gehiago
|
ikusi
ez ditugunak; estudiantetako hiriak atzerrian, edo han alditxo bat inoiz bizi izan zarenak, eta orduko hainbat lagun edo ezagun, gero sakabanatu, haiekin ez baituzu harremanik gorde, etab., zenbat aldiz ez dituzu gogoratu! Joanak joan.
|
|
|
(izen hori daraman ala ez, oso inportantea ezin izan liteke); mendeetan erakunde politiko eta erlijiosoek, filosofiak, teologiak, gehitu duten guztia gabe. Eta ezer
|
ikusi
ez duenak, ez al luke berak ere berarentzat nahikoa ikusi izango?... Dena dela, inor ez dago munduan bera bakarrik, bere begiekin bakarrik.
|
|
|
–Macy, s
|
ikusi
ez baduzu, ez duzu New York ikusi?. Horrelaxe dio munduko Supermerkaturik handienean hizki handiz idatzitako iragarkiak.
|
|
|
nola utzi duzu Ana bakarrik? Oskarrek alferrik aipatu zituen baso zabalak, ilunpea, baita Anaren egoskorkeria ere azkenean, beste irtenbiderik
|
ikusi
ez zuenean. Defentsa jarreran ari zela ohartu zen Oskar.
|
|
|
Baina oso aspaldikoa, espero ez nuena. Barraren ondoan eserita dago, orain arte
|
ikusi
ez badut ere. Duela hamabost urte ikusten ez nuen aurpegia, ahaztuko ez nukeen ile urdina, begi bat marroia, bestea berdea.
|
|
|
Auskalo zergatik, baina nioena baino gehiago nekiela iruditzen zitzaion tarteka Mieli. Benetako kartak erakutsi gabe berari enbidoka ari nintzaiola, eta beste inork
|
ikusi
ez zuen bizardun hura horretarako asmatu nuela, norbait zelatan ari zela jakinarazteko.
|
|
|
Jertse luzearen poltsikotik musuzapi bat atera eta
|
ikusi
ez nituen begi ertzeko malko batzuk lehortu zituen Karmelek. Serioago jarri nahi zuela antzeman nion.
|
|
|
aurpegia emango zuen, zer arraio, lehenbizikoan bai bederen, behin aurpegia emanda, orduan bai?, lasai gorde baitzezakeen gordetzekoa!; aurpegia emango zuen, bai horixe, eta duintasunez emango zuen, gainera, elegantzia pixka batekin, alegia?, ea bulegariei irri bat ateratzen zien, bide batez, hain ziruditen guztiek aspertuta bulego buruak emandako hitzaldiarekin? haietako bat aharrausika ere
|
ikusi
ez zuen, bada, eskuaz keinua estaltzen ahalegindu bazen ere!; Domingori, beraz, buruan zeukana hitzez esatea bakarrik falta zitzaion, eta, orduan, bulego burua eseri bezain laster zutitzen zela, esan zuen:
|
|
|
Onena, beraz, bakean uztea izango duzue. Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz
|
ikusi
ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue. Hori bai, ez duzue ahaztu behar hilda gero zerura joango dela, haurra oraintxe bataiaraziko dugu-eta, badaezpada.
|
|
|
Orduan, baina, Gabinori zerbait pasatu zitzaion; gutxitan pasatzen zitzaion, baina, pasatzen zitzaionean, ezin otzanagoa zena ezin setatiago bihur zitekeen; astebete lehenago, izan ere, beste mota bateko ametsa izan zuen, globo bat ikusi beharrean,
|
ikusi
ez zuen, bada, oilo bat!, oilo ezin urdinago bat, urrezko arrautza errun zuena; biharamunean, berriz, beste hiru anaiekin etxetik eskolarako bidean zihoala, zeru urdina ikusi zuen goian, baita eguzkia ere; eta, orduan, begiak arranpalo jarri zituen, berebiziko aurkikuntza egin balu bezala?, guztiz hunkiturik, gelditu egin zen.
|
|
|
Frankensteinen antza du? , esan zuen, mirespen osoz, Frankenstein behin ere
|
ikusi
ez zuen arren, ez marrazkietan ez pelikuletan, haren irudi bat baldin bazuen ere, Alberto Mariñok kontatutakoaren gainean eraikia.
|
|
|
Onena, beraz, bakean uztea izango duzue. Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz
|
ikusi
ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue??; eta ongi oroitzen zuen, azkenik, nola haurra ganbarako gela bakartuan, gela debekatuan, bestela esanda, itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai arrebek ere:
|
|
|
–Zergatik izan nahi duzu toreroa, zezenketarik sekula
|
ikusi
ez baduzu, eta zergatik Juan Belmonte??
|
|
|
–Bai, ikusi duzu, Domingo, baina ikusi ez bazenu bezala? Eta Adak ere ikusi du, baina
|
ikusi
ez balu bezala. Eta zuek guztiok badakizue Domingok eta Adak ikusi dutela, baina ez bazenekite bezala.
|
|
|
–Baina sekula
|
ikusi
ez badute, zergatik ikusi, edo zergatik agurtu behar dute hilda gero. Ez al da, gainera, mutila aingeru bihurtu dela jakitea inportanteena?
|
|
|
plazak zituèn bankuetako batean, bankuko izkina batean? emakume gazte hura
|
ikusi
ez zuen, bada, begiak urmaelean zituela!; gauza haiek, baina, nobeletan eta pelikuletan bakarrik gertatzen ziren!; Domingok, gainera, saihetsetik ikusten zuen emakumea, primeran ikusten ere, hura bere aldeko izkinan eserita zegoelako; harantzago, banku berean, atso zahar bat zegoen, emakume gaztearekin zerikusirik ez zuena, antza, ez batak eta ez besteak ez baitzioten elkarri hitz egiten ez begiratzen; eguzkiak, bestalde, sonbreiruan jotzen zuen emakumea, halako eran, non, sonbreiruak proiektatzen zuen itzalaren ondorioz, aurpegia bi zatitan banatuta azaltzen baitzitzaion:
|
|
|
–Hantxe egon naiz ni, eta badakit zer esaten dudan?!?, harekin neska mutilei zera esaten ariko balitzaie bezala: . Jakin ezazue, ume errukarriok, Bartzelona
|
ikusi
ez duenak ez duela ezertxo ere ikusi, ez horixe!?.
|
|
|
Nazario Orbek guztiak utzi zituen aho zabalik, baita Domingo txikia ere, bere harridurarako; Domingo, izan ere, aitak behingoz bere irudi bat erabili zuelako edo, pozik zegoen, irri bat ere egin zuen, esker onekoa baizik ezin izan zitekeena, aitak Drakularen izena aipatu zuenean?, bere buruaz harro. ...zuen, itxurari zegokionez, betarterik aldatuena, izan zitekeen Bittori emakume sutsua zelako, bere burua (monarkiko ezagun baten alaba zen) antikomunistatzat zuena, halako eran, non koinatuaren hitzek sutu egin baitzuten, edo izan zitekeen borondatezko ahalegin bat egin zuelako, Domingok eragindako goragalea neutralizatu ziona, arnasaren erritmoa egokitu ondoren?, arestian hain zurbil ikusi zuena
|
ikusi
ez zuen, bada, Nazariok geroxeago musu gorri! Hala izango zen, haren ahotik oihu bat irten baitzen istant hartan, asaskalditik ere asko zuena, oihuak barne korapilo bat askatu balio bezala:
|
|
|
hasi zen Ada urduri jartzen, espaloian aurrera eta atzera ibiltzeari ekin zion bederen, metro karratu gutxi batzuetan harrapatutako hartz temosoa iduri?, itxaron zion hogei minutu, hogeita bat? hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero,
|
ikusi
ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer ez balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada. Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik?, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan, moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai?, hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so; trantze hartan, ordea, bi aukera zituen egoerari ihes egiteko:
|
|
|
Igo ziren, bada, bazkariarekin Nikolai eta Grigori handik gutxira, nor bere zurezko goporrarekin, eta orduan ezustekoaren gaineko ezustea, aita semeek babarrun bakarra
|
ikusi
ez zuten, bada, goporraren barruan, sakonune batean galdutako intsektua iduri!, Nikolaik gogoz bai gogoz zirikatzen eta iraintzen zituen bitartean:
|
|
|
Hiriak Henrike Borboikoari eta haren jarraikitzaileoi bere ateak ireki zizkigun arte, puta, ikasle, bidaiari, lapur, ohoin eta bertzelako jendailaren biltokia zen, nonbait, Pomme de Pin delakoa. Poetek ere ba omen zuten toki horren gustua, nik bakar bat
|
ikusi
ez banuen ere. Gure jendearen etorrerak ikasle eta bertzelako bidaiariez hustu zituen bazterrak, bakarrik putak eta lapurrak utzita.
|
|
|
" Hantxe egon naiz ni, eta badakit zer esaten dudan...!", harekin neska mutilei zera esaten ariko balitzaie bezala: " Jakin ezazue, ume errukarriok, Bartzelona
|
ikusi
ez duenak ez duela ezertxo ere ikusi, ez horixe!".
|
|
|
Onena, beraz, bakean uztea izango duzue. Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz
|
ikusi
ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue... Hori bai, ez duzue ahaztu behar hilda gero zerura joango dela, haurra oraintxe bataiaraziko dugu-eta, badaezpada.
|
|
|
Nazario Orbek guztiak utzi zituen aho zabalik, baita Domingo txikia ere, bere harridurarako; Domingo, izan ere, aitak behingoz bere irudi bat erabili zuelako edo, pozik zegoen –irri bat ere egin zuen, esker onekoa baizik ezin izan zitekeena, aitak Drakularen izena aipatu zuenean–, bere buruaz harro. ...urari zegokionez, betarterik aldatuena –izan zitekeen Bittori emakume sutsua zelako, bere burua (monarkiko ezagun baten alaba zen) antikomunistatzat zuena, halako eran, non koinatuaren hitzek sutu egin baitzuten, edo izan zitekeen borondatezko ahalegin bat egin zuelako, Domingok eragindako goragalea neutralizatu ziona, arnasaren erritmoa egokitu ondoren–, arestian hain zurbil ikusi zuena
|
ikusi
ez zuen, bada, Nazariok geroxeago musu gorri! Hala izango zen, haren ahotik oihu bat irten baitzen istant hartan, asaskalditik ere asko zuena, oihuak barne korapilo bat askatu balio bezala:
|
|
|
Onena, beraz, bakean uztea izango duzue. Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz
|
ikusi
ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue..."; eta ongi oroitzen zuen, azkenik, nola haurra ganbarako gela bakartuan –gela debekatuan, bestela esanda– itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar z... hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen beharrik ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak:
|
|
|
Igo ziren, bada, bazkariarekin Nikolai eta Grigori handik gutxira, nor bere zurezko goporrarekin, eta orduan ezustekoaren gaineko ezustea, aita semeek babarrun bakarra
|
ikusi
ez zuten, bada, goporraren barruan, sakonune batean galdutako intsektua iduri!, Nikolaik gogoz bai gogoz zirikatzen eta iraintzen zituen bitartean:
|
|
|
...bat... hasi zen Ada urduri jartzen –espaloian aurrera eta atzera ibiltzeari ekin zion bederen, metro karratu gutxi batzuetan harrapatutako hartz temosoa iduri–, itxaron zion hogei minutu, hogeita bat... hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero,
|
ikusi
ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer ez balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada –Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik–, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan –moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai–, hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so; trantze hartan, ordea, bi aukera zituen egoerari ihes egiteko:
|
|
|
Neska mutilen iruzkinek barre txikiak eragin zizkioten Domingori, eta horregatik ere, menturaz –horregatik ere bai–, inoiz baino animatuago sentitu zen; barne ahots baten presentzia ere igarri zuen orduan, berak ere probatu behar zuela eta probatu behar zuela... baita probatu ere, handik segundo gutxira!; jolas bat zen –ongitxo zekien Domingok hori–, baina, halere, urduri bezala zegoen, tentazioan erori eta kanario zaintzaileari txartel baten eske joan zitzaionean; gero, zaintzaileak kaiolako atea ireki, kanarioak bere egitekoa egin, Domingok zaintzailearen eskuetatik txartela jaso, hari ordaindu, eta, lauzpabost segundora, mezua irakurtzeari ekin zion: ...haztuko ez dituzunak..."; irakurri ez beste, paseoan ikusi zuèn emakumezko gazte sonbreirudunaz oroitu zen; baina ezustekoa –benetakoa–, handik hogei bat minutura izan zuen, plaza hartatik ez oso urruti zegoèn beste plaza batera joan zenean, non urmael bat baitzegoen, zisne eta ahate batzuekin... plazak zituèn bankuetako batean –bankuko izkina batean– emakume gazte hura
|
ikusi
ez zuen, bada, begiak urmaelean zituela!; gauza haiek, baina, nobeletan eta pelikuletan bakarrik gertatzen ziren!; Domingok, gainera, saihetsetik ikusten zuen emakumea, primeran ikusten ere, hura bere aldeko izkinan eserita zegoelako; harantzago –banku berean– atso zahar bat zegoen, emakume gaztearekin zerikusirik ez zuena, antza, ez batak eta ez besteak ez baitzioten elkarri hitz egite... goikoa –sudur betinguruak– gerizpean, eta behekoa –ezpain kokotsak– argitan; baina, argiaren eta itzalaren eremuak bereizten zituèn lerroa garbia zen arren, haien artean ez zegoen hausturarik, eta bai jarraipen bat, ez fisikoa baina bai beste era batekoa –jarraipen metafisiko bat, beharbada–, bi eremuak misterioaren haloak bildu balitu bezala; Domingok ikusten zuèn fotogramak, beraz, gehiago zuen irrealetik errealetik baino; une hartan, gainera, fotogramaren bazterretik urmaeleko zisne bat eta bizpahiru ahate agertu ziren, lerro lerroan zeudenak eta emakume gaztearen norabidean zihoazenak, misterioari misterioa erantsiz; edo hala iruditu zitzaion Domingori, txartelean idatzitako esaldiaren eta begien aurrean zuèn irudiaren arteko kointzidentziak eta bat egiteak bultzaturik edo; Domingo, ondorioz, istant haren magian harrapatuta zegoen, gertatuak kasualitatea baino gehiago behar baitzuen, itxuraz, patuak edo Probidentziak bideratutako zerbait, agidanez; hargatik begitandu zitzaion emakume gazte hura, beharbada, polita ez ezik, ederra ere; edertasun hura begiesten zegoela, baina –atso zaharra bankutik orduantxe altxatu zelako edo–, bihotzak jauzi egin zion; Domingok –beste alor batzuetan bere zalantzak izan zitzakeenak– bazekien, bai, zergatik egin zion jauzi:
|
|
|
zertaz lotsatu behar zuen berak, baina?; ikusten zuen, bestalde, ongi ikusi ere, gordetzen den guztiak egiten duela sarri azalerako bidea –debozionisten ikastetxeko geografi irakasleak Guadiana ibaia zuen hartarako adibide–, eta hura okerrago izan zitekeela, norberak lotsaz gordetakoaz jendeak hasieran isil gordean egiten baitu trufa eta azkenean lotsarik gabe: ...zuen, zer arraio, lehenbizikoan bai bederen, behin aurpegia emanda –orduan bai–, lasai gorde baitzezakeen gordetzekoa!; aurpegia emango zuen, bai horixe, eta duintasunez emango zuen, gainera –elegantzia pixka batekin, alegia–, ea bulegariei irri bat ateratzen zien, bide batez, hain ziruditen guztiek aspertuta bulego buruak emandako hitzaldiarekin... haietako bat aharrausika ere
|
ikusi
ez zuen, bada, eskuaz keinua estaltzen ahalegindu bazen ere!; Domingori, beraz, buruan zeukana hitzez esatea bakarrik falta zitzaion, eta, orduan, bulego burua eseri bezain laster zutitzen zela, esan zuen:
|
|
|
–Bai, ikusi duzu, Domingo, baina ikusi ez bazenu bezala... Eta Adak ere ikusi du, baina
|
ikusi
ez balu bezala. Eta zuek guztiok badakizue Domingok eta Adak ikusi dutela, baina ez bazenekite bezala.
|
|
|
–Baina sekula
|
ikusi
ez badute, zergatik ikusi, edo zergatik agurtu behar dute hilda gero. Ez al da, gainera, mutila aingeru bihurtu dela jakitea inportanteena?
|
|
|
Orduan, baina, Gabinori zerbait pasatu zitzaion; gutxitan pasatzen zitzaion, baina, pasatzen zitzaionean, ezin otzanagoa zena ezin setatiago bihur zitekeen; astebete lehenago, izan ere, beste mota bateko ametsa izan zuen, globo bat ikusi beharrean,
|
ikusi
ez zuen, bada, oilo bat!, oilo ezin urdinago bat, urrezko arrautza errun zuena; biharamunean, berriz, beste hiru anaiekin etxetik eskolarako bidean zihoala, zeru urdina ikusi zuen goian, baita eguzkia ere; eta, orduan –begiak arranpalo jarri zituen, berebiziko aurkikuntza egin balu bezala–, guztiz hunkiturik, gelditu egin zen.
|
|
|
Frankensteinen antza du... –esan zuen, mirespen osoz, Frankenstein behin ere
|
ikusi
ez zuen arren, ez marrazkietan ez pelikuletan... haren irudi bat baldin bazuen ere, Alberto Mariñok kontatutakoaren gainean eraikia.
|
|
|
–Zergatik izan nahi duzu toreroa, zezenketarik sekula
|
ikusi
ez baduzu, eta zergatik Juan Belmonte...?
|
|
2010
|
|
|
Eta okerrena, lehengo igandeko mezakoa: kontsagrazioan aharrausika
|
ikusi
ez zintudan, bada!?. Nagusikeriaz tratatzen ninduen anaiak, iritzirik gabeko haur bat banintz bezala!
|
|
|
Atzean utzi dut Teofilo Maria? baina Teofilo Mariaz ere hitz egin nahi nuke berriro, hura
|
ikusi
ez nuen arren Bibi eta biok Susana enetik alde egin genuenetik. Haren hiletetara ere ez nintzen joan, egia esan, hortik atera kontuak.
|
|
|
Nire proiektua, ordea, okerrago iruditu zaizu itxura guztien arabera, eskuak burura eramaten
|
ikusi
ez zaitut, bada, Damaso!; baina orain nire txanda da, eta entzuten segitu duzu, bai alafedea!, handik denbora batera etxean izan genuèn diskusioa ere kontatu nahi bainizuke?
|
|
|
–Hor, bai!?; eta jendeak esan zuen: . Ooo!?, baita nik ere jendearekin batera, arestian bezalaxe ezer
|
ikusi
ez nuen arren; ume bidenteek zelaian ikusten zuten Andre Mariaren irudia. Dolorosarena?, soineko zuri eta kapa beltz batekin, airean, lurretik hurbil, orain pozik eta orain goibel, emakume batek Ama Birjinaren himno bat kantatzeari ekin zionean; gero, arrosarioa; emakumeak euskaraz esaten zituen agurmariak, elizkizun itxurako hura euskaraz izan zen osoki?, eta nik euskaraz erantzuten nion, amak e...
|
|
|
–Egongo ziren, bai, tango bat edo fox trot bat dantzatzen!?? ...auetako batzuk eta, emakumea hantxe ikusi zutenean, atera egin ziren besteei abisu emateko; sartu ziren guztiak, eta nola ez baitzuten orduan ezer ikusi, arrosarioa errezatzen hasi ziren, lagunetako batek halaxe iradokita, maistrak esana baitzion Espainia bide okerretik zihoala eta Espainiaren alde otoitz egin behar zutela; baina orduan gertatu zen miraria, antza, arrosarioa zuzentzen zuèn neskak
|
ikusi
ez zuen, bada, Ama Birjinaren irudia, irudia edo argi itsugarri bat, auskalo?, letanietako Mater amabilis era iritsi zenean, baita harekin batera beste neska askok ere!
|
|
|
Amaren edo Bibiren besoei atxikita ibiltzen zen arren, bakarrik zegoen erori zèn mementoan? eta hargatik, edo istripuaren zergatikoen arrasto garbirik
|
ikusi
ez genuelako, ez genuen zehatz mehatz jakiterik izan zergatik erori zen: gune labain batean irrist egin ote zuen, edo arrakalaren batean estropezu, edo txorabio batek hartu ote zuen.
|
|
|
leihora atera gutxienez? Atera nintzen, bada, eta, inor
|
ikusi
ez banuen ere, berehala iritsi zitzaidan komando buruaren oihua: –Zer arraio gertatu da??; eta beste ahots batek erantzun zion:
|
|
|
Jauna! Laster urtebete
|
ikusi
ez nauela, haur gaixoa. Ahaztu egin nau, aurpegia, ahotsa, azentua; bestalde, nork ezagutuko ninduke bizar honekin, jantzi hauekin eta zurbiltasun honekin?
|
|
|
Etxetik kalera eta kaletik etxera, asteburuetan ohi zuen moduan joan zen larunbata Keparentzat. Lagunek, aspaldi
|
ikusi
ez zutela-eta(" pentsa, hamabost egun!"), parranda moduko bat prestatu eta ez zuten Kepa guztiz mozkortu arteko onik izan, adiskidearen balentriaz jakinaren gainean haiek ere:
|
|
|
Nik ez dut gauza horietan sinesten. Baina ordura arte
|
ikusi
ez nuen gauza batez ohartarazi banindu bezala izan zen.
|
|
|
Abioia hartzeko zain nengoela, neure buruari gogorarazi behar nion bidaia profesionala zela hura; bestela, barruak eskatzen baitzidan H. hantxe bertan besarkatzeko, oporretan doazen maitaleak bagina bezala. Gu bezalako enpresari eta profesionalak ziren hegazkinean zihoazen gehienak, eta, lehen begiratuan agurtu beharreko inor
|
ikusi
ez nuen arren, bat baino gehiago izango ziren ezagutu nindutenak, ez baitira asko nire moduan enpresa baten gidaritza daramaten emakumeak. Beraz, esan nion neure buruari, diskrezioa.
|
|
|
leihora atera gutxienez... Atera nintzen, bada, eta, inor
|
ikusi
ez banuen ere, berehala iritsi zitzaidan komando buruaren oihua: " Zer arraio gertatu da?"; eta beste ahots batek erantzun zion:
|
|
|
Atzean utzi dut Teofilo Maria... baina Teofilo Mariaz ere hitz egin nahi nuke berriro, hura
|
ikusi
ez nuen arren Bibi eta biok Susana enetik alde egin genuenetik. Haren hiletetara ere ez nintzen joan, egia esan, hortik atera kontuak.
|
|
|
" Hor, bai!"; eta jendeak esan zuen: " Ooo!", baita nik ere jendearekin batera, arestian bezalaxe ezer
|
ikusi
ez nuen arren; ume bidenteek zelaian ikusten zuten Andre Mariaren irudia —Dolorosarena—, soineko zuri eta kapa beltz batekin, airean, lurretik hurbil, orain pozik eta orain goibel, emakume batek Ama Birjinaren himno bat kantatzeari ekin zionean; gero, arrosarioa; emakumeak euskaraz esaten zituen agurmariak —elizkizun itxurako hura euskaraz izan zen osoki—, eta nik euskaraz era...
|
|
|
Amak gogoan behar zituen Mendigorriakoak; izan ere, hara joan ez zen arren, hango agerketei buruzko informazio guztia zuen, aldizkariren bat ere bai, eta bazekien, beraz, Ama Birjina neska batzuei agertu zitzaiela... edo, zehatzago esanda, Ama Birjinak neskak saritu zituela, plazako musika eta dantzak alde batera utzi —halakoak irakurtzen zituenean, amak bere iruzkina egiten zuen beti, zulo bakoitzari bere adabakia: ...auetako batzuk eta, emakumea hantxe ikusi zutenean, atera egin ziren besteei abisu emateko; sartu ziren guztiak, eta nola ez baitzuten orduan ezer ikusi, arrosarioa errezatzen hasi ziren, lagunetako batek halaxe iradokita, maistrak esana baitzion Espainia bide okerretik zihoala eta Espainiaren alde otoitz egin behar zutela; baina orduan gertatu zen miraria, antza, arrosarioa zuzentzen zuèn neskak
|
ikusi
ez zuen, bada, Ama Birjinaren irudia —irudia edo argi itsugarri bat, auskalo—, letanietako Mater amabilis era iritsi zenean, baita harekin batera beste neska askok ere!
|
|
|
Eta okerrena, lehengo igandeko mezakoa: kontsagrazioan aharrausika
|
ikusi
ez zintudan, bada!". Nagusikeriaz tratatzen ninduen anaiak, iritzirik gabeko haur bat banintz bezala!
|
|
|
Nire proiektua, ordea, okerrago iruditu zaizu itxura guztien arabera, eskuak burura eramaten
|
ikusi
ez zaitut, bada, Damaso!; baina orain nire txanda da, eta entzuten segitu duzu, bai alafedea!, handik denbora batera etxean izan genuèn diskusioa ere kontatu nahi bainizuke...
|
|
|
Gero, baina, ez naiz gogoratzen, hain izan zen guztia bat batean, konturatzerako hantxe baikenuen Susana, atzeraka eroria. Amaren edo Bibiren besoei atxikita ibiltzen zen arren, bakarrik zegoen erori zèn mementoan... eta hargatik, edo istripuaren zergatikoen arrasto garbirik
|
ikusi
ez genuelako, ez genuen zehatz mehatz jakiterik izan zergatik erori zen: gune labain batean irrist egin ote zuen, edo arrakalaren batean estropezu, edo txorabio batek hartu ote zuen.
|
|
2011
|
|
|
Itsasoa ez da ikusten, beltz sumatzen da. Olatuen orroa etengabea da izarrez jositako gau ilunaren azpian, beldurgarria itsasoa sekula
|
ikusi
ez duenarentzat. Asifek akordura ekartzen du maiz nola, oso txikitan, Essaouirako hondartzara eraman zuen amonak, eta itsasoa izugarri handia iruditu zitzaiola gogoratzen du, handia bezain ederra, eta uretan sartu eta kolore biziko arraintxoak zebiltzala igeri, eta, higitzen zirela, distira berde urdinez urreztatzen zutela ur gaina.
|
|
|
Orduan erran zidan erromes batek Bizkaia aldeko mendietan Deabrua agertua zela eta hango jendearen bihotzez jabetua zela. Handik etorritako merkatariek ere erraten zuten, Deabrua bera berez
|
ikusi
ez zuten arren, populua oldarturik zebilela hango ibarretan. Inkisidore batek ere bisitatu gintuen, eta Durangoko lurraldean heresia hedatu zela erran zigun.
|
|
|
Gero, inauteri asteburua etorri da, eta gauza izugarri kuriosoa gertatu zait. Zuk ondo dakizu, osaba, ze despistatua naizen; kaletik ikusten ditudan ezagunen erdiak ez ditut agurtzen, baina ez antipatiagatik, ezpada nire munduan nagoelako eta
|
ikusi
ez ditudalako. Bada, asteburu honetan, Bilbon kaleetan bueltaka, behin eta berriz Irati ikusi dut neure inguruan.
|
|
|
20:10 Montse joan da, eta denbora horretan guztian kondoi bildumak, zaharrak eta berriak, bistan izan ditugu. Montsek
|
ikusi
ez baditu, itsu dago.
|
|
|
–Inoiz
|
ikusi
ez dudana?
|
|
|
–Niri ez galdetu, Armentia, erran zuen Mikelek, gorritzen zela ohartuz?. Aurrekoan erran bezala, aspaldi da Julenek eta biok elkar
|
ikusi
ez dugula.
|
|
|
–Urteak dira Julen
|
ikusi
ez dudala.
|
|
|
Julen bere kasa ibili izan da beti, gelditu egin zen, nola jarraitu ez zekiela?. Laburbilduz, aspaldi da
|
ikusi
ez dudala.
|
|
|
–Urteak dira Julen
|
ikusi
ez dudala, errana dizut.
|
|
2012
|
|
|
–Manu Moure... bai, orain oroitzen naiz. Urteak dira gizon hori
|
ikusi
ez dudala.
|
|
|
–Aspaldi
|
ikusi
ez dudala. Benetan.
|
|
|
–Tontakeriak. Nik
|
ikusi
ez ditudan hiriak bisitatuko zenituen eta nik dastatu ez ditudan jakiak jan. Nik lurralde horiekin guztiekin amets egiten dut haien hizkuntzen bidez.
|
|
|
Arreba Louise, bisaia larregi apaindurik, makillajeak agerian uzten zuen emakume sentiarazteko zuen premia. Hiru urte ziren
|
ikusi
ez zenituela, luzeegi aitzakia on batez justifikatzeko. Faltan botatzen zenituen, baina gurea amaitu zenetik ez zinen Exeterrera itzuli.
|