|
2000
|
|
|
esango genukeena euskaraz. Adi egotea adierazten du, iratzarririk izatea, erne baina ahaleginetan
|
ibili gabe
, gertatzen zaigunari arretajarriz. Behartu gabe pertsonak bere osotasunean egiten duena.7 8
|
|
|
Baina aitak, aldiz, halako espekulazioneetan
|
ibili gabe
, guztiz klar zituen gauzak eta, akabatu zuenean Pedro Huizik ni hainbertze liluratu ninduen marrazkia, ama eta aita Bartolome ere han berean genituela, erran zion:
|
|
|
Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik beretik kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik nengoela munduan, etxetik ihesi. Eta buru-argia eta begi-zolia zen, eta nik ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik
|
ibili gabe
... Eta bazkaria gelarat eman nion egun hartan ere xuxen aritu zitzaidan, zeren, bere ondoan jarrarazten ninduela, gisa honetan hasi baitzitzaidan, ez bat eta ez bi, arnoz beterik zegoen pitxerra ezpainetaratu eta kurka luze bat egin ondoren:
|
|
|
Eta nik neure izen-deituren eta neure jaioterriaren berri eman nion, eta, adarretarik
|
ibili gabe
, galdegin nion, segidan, zer ari zen irakurtzen.
|
|
|
" Jaun Joanes —erran zidan, handik egun guti batzuetarat, don Venancioren plantazionetik paseoan gindoazela, biok bakarrik—, gure artekoa erabaki baino lehen, neure berri eman nahi nizuke eta naizen bezalakoa agertu, zeren ez baitago egiazko zuhaitzik, erro egiazkorik ez duenik, eta nik sendo nahi nuke amorioaren zuhaitza... eta, hala, adarretarik
|
ibili gabe
, jakizu ezen enegan dakusazun bakea tenpestaren ondoko bakea dela, zeren eta halaxe ibili bainintzen denbora batean tenpestaz tenpesta. Eta ene lehen tenpesta ene lehen amorioa izan zen, eta amorio hura koadro bateko gazte segail bat izan zen.
|
|
|
—Berri ona duk hori, anaia! Izan ere, probetxuko zerbait egin behar duk, azkenean, jauregiaren alde, urtxintxen gibeletik edo oiloak eta ahateak nahasten
|
ibili gabe
... edo galtzen lasaitzeko tokiak asmatzen, sugegorriek habiatzat hartzen dituztenak —ordea, itzal batek betartea bat-batean ilundu balio bezala, erantsi zuen—: Baina, aizak:
|
|
|
Eta, inguru-minguruka
|
ibili gabe
, noan, bada, lehenengo anekdotarat.
|
|
|
Baina amorioaz izanen dugu, bai, gerorat ere, zer mintza eta zer asma eta, inguru-minguruka
|
ibili gabe
, derradan ezen festa eguneko bazkari ezin joriagoan, oreinkia zerbitzatu zigutela, eta nik ez nuela dastatu ere egin, zeren oreinaren begi iraungi bi haiek baitzetozkidan gogorat, gogoa bera ere erroetarik kentzerat.
|
|
|
Baina antsiaturik igartzen zaitut, jaun André, zeren, Salamancan zerbait kontatu banizun ere, orain oro jakin nahi baitzenuke —hau, hori eta hura, eta xehetasun guztiak—, kolpe batez. Ordea, noiz eta historia baten korapiloak kolpe batez laxatu nahi baititugu, aldiz, are gehiago korapilatzen dugu hura, eta has nadin, bada, haien bat banaka laxatzen, geroko luzamendutan eta gibelamendutan
|
ibili gabe
.
|
|
|
Eta bazkalordua iritsi zen, eta Mathalasi buruz hizketan hasi ginen, eta, halako batean, zeharka
|
ibili gabe
, zeren Zuberoan gertatuak hartarako tarte ezin egokiagoa eskaintzen baitzion, argi eta klar mintzatu zitzaion osaba aitari, galdetzen ziola:
|
|
|
Eta bertze jesuitak, aita Bartolomek lagundurik, meza eman zuen, eta, haren predikuan, berriro izan ziren anaiarentzat alabantzak eta laudorioak, zeren, nola Jainkoak libratu baitzuen Jonas balearen baitarik, berdin eta orobat libratu baitzuen Mattin ere heriotzako artikulutik, eta hirugarren egunean piztu. Eta, hitz haiek aditurik, jelosiak jorik sentitu nintzen, zeren, Mattinek bila
|
ibili gabe
ediren baitzuen Jainkoaren garaziaren goren gradua, eta nik oraino ez, bila eta bila ibili arren... nahiz eta ustez harako bidean nengoen, apez izaiteko deliberamendua hartuz gero.
|
|
|
Eta, adarretarik
|
ibili gabe
, kontatu zidan nola Leon X. aita sainduak Tetzel monjea igorri zuen Alemaniarat indulgentzien saltzeko, eta bekatuen barkamenduaren desenkusarekin diru egiteko, azken finean, eta Lutherok ez zuela hura jasan ez pairatu, eta orduantxe erreboltatu zela.
|
|
|
Ildo beretik erran dezaket ezen bere teologi eskoletan ere gutitan aipatu izan zuela heresia eta, baldin aipatzen bazuen, ez zela hereseen aurka ibiltzen, ahotik apoak eta sugeak zerizkiola, eliz gizon kasik gehienei bezala; aitzitik, bere berezko ohituren aurka, bere solasa neurriz kanpoan apaintzen
|
ibili gabe
, hitz xume haien erraiterat mugatzen zen: " Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela.
|
|
|
Baina, geroko kontuak aitzinatzen
|
ibili gabe
, derradan ezen Mattin arras gogaitzen zela eskola haietan, batik bat bakarkako trabailuan jartzen gintuenean, halako tailuz, non zernahiren aitzakia egiten baitzuen haietarat ez azaltzeko, zer erranik ez aita etxeratzen zenean, zeren eta aitak, orduan, anitzetan eramaiten baitzuen goizean goiz ehizarat edo txakurren paseatzerat, jaun Marcelek eskola emaiten zigun orduetan, hain zuzen ere. Eta, ehiza zela eta ezpata zela, burua ere anitzetan joaiten zitzaion Mattini, eta orduan jaun Marcelek —zeina baitzen, bertzenaz, gizon pazientziatsua—, erraiten zion:
|
|
|
Luzamendutan eta gibelamendutan
|
ibili gabe
, beraz, egin dezadan aitzina, eta ken diezaiedan lehenbailehen hautsa, ahanzturaren ganbaratik reskatatu ditudan bi solas haiei.
|
|
|
Edo, damu naiz, alde batetik, baina ez bertzetik... zeren biderik gabe ez baitago ibiltzerik, eta
|
ibili gabe
ez dago ikasterik, eta halatan da bidea ikasbiderik onen.
|
|
|
Aspaldiko ezagunak dituk komisaldegian. Aski izan diagu hogeita lau orduz beren zaldi kuttunean
|
ibili gabe
uztea, onez onean beren kolkoa zabaltzeko. Operazio garbia, inon bada-eta.
|
|
|
Sartu bezain pronto, puxikak eta goxokiak eman zizkiguten, nahi adina, merkezurrean
|
ibili gabe
, eta azafata irtirinek beren gorputz lerdenak eskaini zizkiguten opari gisa, zernahi  tarako, igurtzirako edo, hizketarako edo, zernahitarako; ez geunden gu, ordea, (psikologikoki) hartarakoxe, eta arroxakoloreko ezpain haiei begiratze hutsarekin konformatu ginen gonbidatu (gizonezko) guztiok, halabeharrez; ezen sasoiko egotera, dios!, jango baikenizkien neskato putapertxent paregabe haiei begi...
|
|
|
Ez naiz ausartzen urratu horietan arakatzen, oinaze horiek profanatzen. Badira minak eta urratuak bere horretan, beren osoan gorde nahi izaten ditugunak, zatitu eta astindu gabe, arakatzen
|
ibili gabe
; kuttunak ditugulako, geure izaeraren eta izatearen osakin ditugulako, osakinik behinenak beharbada, beste sakontasun baten osakin adierazgarri ditugulako min eta urradurak. Ezin dut besterik pentsatu Antxoni aurrez aurre so egitean.
|
|
|
Batzuetan jakingo zuen nondik nora nenbilen eta beste batzuetan ez, baina inoiz ez zidan egiten nire ibilerekiko galdeketarik eta errietarik. Eguneroko beharretan izango zuen nahiko kezka eta buruhauste niri kargu hartzen
|
ibili gabe
. Boladaren batean behintzat, Acumuladores Oxibol enpresan lan egin izan zuen.
|
|
2001
|
|
|
Telefonozko konexioa aldiro-aldiro ordaintzen
|
ibili gabe
, dokumentu luze-luzeak irakurtzeko modu paregabea da hau.
|
|
|
Alferrik zen eta, burutik joanak lez, ezkutuan
|
ibili gabe
eta emozio arraro batekin sartu ginen barrura.
|
|
|
Jostunetxera joan, eta amamarekin hizketan jardun dut, kafea hartu bitartean. Kasetea jarri dut, apunteak hartzen-eta
|
ibili gabe
, lasai egoteko. Elkarrizketa bat egitea zen asmoa; berak orain arte esandakoari jarraituz, eta haria galdu gabe, elkarrizketa informal eta ahal denik naturalena egitea.
|
|
|
Otxandiarra izan zitekeen, bere ustez, hil aginean zegoen euskarak behar zuen sostenguetarik bat, poesiaren arnasaz biziberrituko zuena. Campionek, eta ez genuke hau sekula ahaztu behar, Nafarroako zenbait eskualdetako hizkuntza erian ikusten du euskararen egoera, ahaleginean eta epetan
|
ibili gabe
sendotu behar den hilzorikoa. Eta berak ezin euskaraz adieraz zezakeen deitorea besteren ahotik, santugile baten ahotik, entzuten zuen bizkaieraz.
|
|
|
Aurren-aurrenik, abiatu egin behar dugula handik edo hemendik, inorako baldin bagara, lehenbizi edo lehenbizikoaren hurrengo zer datorren erabaki arte egonean egon gabe. Onena, beraz, lanean hastea genuke zirt edo zart, nork bere deiari erantzunaz, gehiegizko buruhausteetan
|
ibili gabe
nola izan behar lukeen ezarria balioen zerrenda zehatzak. Huskeriez kezka  tzea, gero âhutsaren hurrengo den geure hizkuntzarekikorik izan badaitekeâ, ez da giza kulturaren gaina eta lorea besterik.
|
|
|
–gogora zaitezte etxe horiek zenbaitentzako pausaleku egokitzat zeuzkatela artean gehientsuek?, sinestekoa da izan zutela zertaz mintza eremu horretan, asmaketarik asmaketa
|
ibili gabe
eta, onenean behintzat, ez zeharo ergel eta bidegabeki. Nola bada entzungor egin jende pilo mardul horren esanari?
|
|
2002
|
|
|
Sexuaren gaia ausardiaz jorratzea, itzulinguruka
|
ibili gabe
, ikuslearengana ludikoki iristeko moduan. Oso jende gaztea etortzea espero genuen, eta haiek kezkatzen dituen gaiak sartu genituen:
|
|
|
Baina herri hau oso txikia da, eta merkatua ere bai. Berriro ere bertsolari on askok geratu beharko dute, zoritxarrez,
|
ibili gabe
. Ez ez dutelako kalitaterik, merkaturik ez dagoelako baizik.
|
|
|
Baina ez zen hura kontua. Egunerokoa bizi nahi izaten bainuen nik, etorkizunaren peskizan
|
ibili gabe
. Eta nik egunero gozatzen nuen tabakoarekin.
|
|
|
Zeinen diferenteak ziren gau haiek, izan ere, Sergiorekin iragan izan zituenekin alderatuta! Zeren Sergio, alor hartan, animalia primitibo bat baitzen, hariari zuzen lotzen zitzaiona, adarretatik
|
ibili gabe
. Eta animalia primitiboen pasioa eta sua zuen.
|
|
|
Bide zuzenetik jo nuen erantzuterakoan, itzulinguruka
|
ibili gabe
. Neure artean pentsatu nuen ezin nintzaiola semeari gezurrak-edo neronek sinesten ez nituen egiak-esaten hasi, Aitita zeruan dago eta horrelakoak, adibidez.
|
|
|
Sinboloak ikusiko dituzu, gazte, baina erne egon sinbolo horrek noiz gurutzatzen duen marra eta noiz hartzen duen hartu behar ez duena, hau da, sinbolizatu eta ordezkatu nahi duenaren gorputz osoa. Normalizatuko dira gauzak inoiz, etorriko dira urak biltegietara egunen batean aldiro ubide bazterretik mehatxuka
|
ibili gabe
–Ez diot hau saminki, baizik kezkati, ahoan min duenari eztia karmin egiten bazaio ere.
|
|
|
Horregatik, hona hemen, isilune tapitutik atereak, nire tesi pertsonalak euskararen egoeraren zenbait punturi buruzkoak, ele zuritzera bezala emanak. Nireak, euskararen bizigai izan daitezen, harenak baino pixka bat luzeagoak izango dira, zuzenean emanak sigi-sagan eta andarka
|
ibili gabe
, baina murritzagoak ere kopuru aldetik, hola zu bezalako irakurle gaztea asperrak eraman ez dezan.
|
|
|
Kontua ongi pasatzea da, edatea, dantza egitea, egun alai bat pasatzea. Eta ez dut uste helburu hori txarra den, benetan, beti tristezietan
|
ibili gabe
, ongi pasatzen ere jakin behar baita. Badute besta hauek zerikusi zerbait gure herrietan ospatzen ziren (orain ere ospatzen dira, baina lehen baino gutxiago) bizkar besta haiekin, norbaitek bere etxean-edo konpontze lan batzuk egin ondoren han ibilitakoei eskaintzen zien bestekin.
|
|
2003
|
|
|
Ateak arku zorrotza eta gezileiho itsua ditu. Basoan gora asko
|
ibili gabe
, Agarre baserriaren aska ere ikusiko dugu.
|
|
|
Atzo kapote bat ekarriko zuela agindu zien lagunei â" benetako kapote bat, aizue! Osabarena!" â, eta ez du handik alde egin nahi lagunen  aurrean
|
ibili gabe
.
|
|
2004
|
|
|
Udan zehar, bila
|
ibili gabe
jazo zaizkidanak, jaso ditudanak. Aho zabalik utzi naute, bitxi gertatu zaizkit.
|
|
|
Lehen ere esan dizut. Gauza serio horiek gerora etorriko direla gu haien bila
|
ibili gabe
. Orain zer daukagu?
|
|
|
Inoiz erlijioak izan duen lekune nagusia gero hizkuntzak edo beste zeinu batek har dezake bere gain. Baina, nolanahi ere, euskaldunoi dagokigu, inori baimenik eskatzen
|
ibili gabe
, euskal naziogintzaren bilakaeran euskarari esleitu nahi diogun lekua libreki hautatzea. Gizarte molde modernoetan identitate-ezaugarrien egitekoa eraldatu izanak ez du esan nahi halako nazionalitate zapaldu baten pizkunde-proiektuan hizkuntzaren nortasun-eginkizuna aldez aurretik determinaturik dagoenik.
|
|
|
-garrantzitsuagoa, alegia-, aspaldidanik euskaldunduta dauden eta zazpi pro bintzietan erabiltzen diren hitz horiek, nahiz jatorriz erdarazkoak izan, gorde eta zaintzea. Hizkuntzaren osasunak eskatzen du mintzatua eta idatzia elkarren ondoan orpoz orpo joatea, beti ere herriak erabiltzen dituenari lehentasuna emanez, teatru, phesta eta erlijione-ren lekuan antzoki, jai eta urkutz jartzen
|
ibili gabe
. Ez dago Gemikako Arbolan datozen hitzak-arbola, bedeinkatua, mundua, fruitua, adoratu eta-aldatzen ibili beharrik.
|
|
|
Ohi bezala, D.-rekin itzuli nintzen egun hartan ere, haren automobilean, baina, etxerako bidean, ez nion ezer esan. Etxera sartu bezain laster, haatik, esan egin nion, ohi nuen bezala, zeharka
|
ibili gabe
:
|
|
|
Lehen infernua, orain infernua eta erdi. Bost hilabete iraganik nituzun bortuan kabalekilan bakartarzunean
|
ibili gabe
, eta jiteko zena are ilhunago ikusten nizun. Piarres egun oroz jiten zeitadazun etxerat.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, badira denek ezagutzen ditugun baldintzak. Hala nola bata besteari leial egotea, eskuin eta ezker
|
ibili gabe
ardi ñapurra bezala. Gaur egun, gizonak bigarren emazte bat (edo alderantziz) gordeka izatea norma baldin bada behin entzun dutan bezala, horren ondorioak onartu behar dira, bai bikotearentzat, bai haurrentzat.
|
|
|
Horretarako, aparatuaren irteeran freskatze-potentzia murriztu edo areagotu egin behar da, erdietsi nahi den tenperaturaren arabera, konektorea piztu eta itzaltzen
|
ibili gabe
.
|
|
|
Orain, urrundik, pentsatzen dut ez nuela hala jokatu behar. Hala ere, norberak hartu behar du egiten dituen astakerien ardura, kontzientziaren barruan eduki, bere buruaren benetako irudia beti agerian izateko, subkontzientean disimuluan ezkutatzen
|
ibili gabe
, nahiz eta larritasun existentziala jasanarazi, edo etikaren babesik gabe umezurtz utzi, egin beharrekoa egin ez dugula sentiarazi, jainko babeslerik gabe baztertu... halakoetan ez baitago errukiz babestuko gaituen guraso-jainkorik, gure historia berdindu eta garbi utziko duenik.
|
|
|
Behin, Alemanian, Dusseldorf ondoko parrokia batean, hilabetea eman nuen jatorduak bakarrik egiten. Egonaldia bukatu eta itzulinguruka
|
ibili gabe
garbi esan nion hango parrokoari, ni ez nindoala gehiago hara. Umetatik familia handian ohituta nengoen eta gero, nobiziatutik aurrera ere bai, talde handian ginen beti.
|
|
2006
|
|
|
Oturuntza garaiz hastea komeni da, geroratuz eta atzeratuz
|
ibili gabe
.
|
|
|
horrek esan nahi du zehazki narraturiko istorioak kontatzen dakien zazpigarren hamarkada hartako gidoilaria itzuliko dela: narrazioan herrenka
|
ibili gabe
, koherentzia soiltasunean bilatzen duena, hitz batez.
|
|
|
Nafarroan zen, Monreal eta Idozin bitartean, 1971 urtearen udazkenean; Lurdes eta ni autoz Leirera gindoazen; eguerdi oso argitsu bat zen, hego-haize leun batek astindua, eta makalak hori-hori zeuden. Argia eta haizea han zeuden, eta espazioaren zabalera; hura izan zen funtsa, eta gainerako hitzak (diskurtsoa) gerora etorri ziren, ez bila
|
ibili gabe
.
|
|
|
Besteak “berehalako emaile” baten laguntza beharko du, bateragarritasun-baldintzak betetzen ez baditu ere. Hirugarrena errefusatu egin da, aurretik emaile bateragarri baten bila
|
ibili gabe
bidali zelako Batzordera, hori aurretiazko urratsa baita.
|
|
|
Nire garai zoroetan denetik egindakoa naiz, baita emakumeekin oheratu ere, baina ez naiz lesbiana, eta ez nuen inorekin nahasteko gogorik. Eskertu nion gauzak garbi azaldu izana, sedukzio txoro eta merkeetan
|
ibili gabe
, baina ezetz.
|
|
|
esaten zuen orduan. Gero pospoloaren garra aplikatzen zion puruaren ahoaren erdiko tabakoari, emeki-emeki, txokor bat pizten
|
ibili gabe
, txekor bat erretzen ariko bailitzan. Bitartean gure gizonak bere adiskidearen mugimendu guztiak begiratzen zituen, apur bat bekaitzez, erakusten zuten sentsualitate horrek liluraturik, eta apur bat erdeinuz, iruditzen zitzaiolako bere adiskide puruzalea beti harro samarra izan zela, eta mugimenduak eta prekauzioak areagotzen ari zela berari lezio bat ematea beste helbururik ez zuen patxada batez.
|
|
2007
|
|
|
Mozkor sentitzen naiz beraz. Lagun batek erakutsi zidan, gehiegi edan denean, hoberena espanturik gabe alde egitea dela, agur hitzak luzatzen
|
ibili gabe
, mozkorraren orratzak inork suma ez ditzan. Adio doi bat, buelta erdi eta aurreneko kale-kantoia pasatu arte, behintzat, xuxen joaten saiatu…
|
|
|
Jende franko bazen Euskal Herrikoa. Eta elkartzen ginen, euskarazko klaseetarako, zenbait bileretarako… Baina nik nahiago nuen, ahal izanez gero, beste jende batzuekin ere harremanak izan, beti euskaldunen artean
|
ibili gabe
, giro hertsiegian. Ez zitzaidan oso osasungarria iruditzen.
|
|
|
Zero kilometro ibilgailuak, izenak adierazi bezala, ia
|
ibili gabe
dauden ibilgailuak dira: gehienez ere, fabrikatik kontzesionariora joan dira edo, bestela, konpainiako zuzendariren batek erabili ditu edo erakusketan jarri dira aldi batez.
|
|
|
Zaintzaile informalak, hainbat balio eta trebezia garatzeaz gainera, laguntza handia behar du, ezaugarri horiek dituen gaixoa bere ardurapean izatea den karga emozionala herrenka
|
ibili gabe
eramateko.
|
|
|
Gai jakin baten eskuordetza zehatzak autonomia-erkidego bati (abenduaren 15eko 6/ 1997 LO, Kataluniari Trafikoaren arloko Betearazpen Eskumenak Transferitzeari buruzkoa) edo zenbaiti (uztailaren 30eko 5/ 1987 LO, Garraioen arlokoa) eskuordetzeko ere erabili da, baita autonomia bide geldotik eskuratu zuten autonomia-erkidegoei eskuordetzeko ere (EKren 143 art.). Printzipioz, autonomia-erkidego horiek EKren 148 artikuluko gaien inguruan soilik zuten eskumena, edo bestela, autonomia bide azkarretik (EKren 151 art.) erdietsi zutenek EKren 149.1 art.ko gaien inguruan. Horixe egin zen, hain zuzen ere, autonomia-erkidego batzuen kasuan, beren autonomia-estatutuak aldatzen
|
ibili gabe
, 1992ko itun autonomikoak direla bide (abenduaren 2ko 9/ 1992 LOren bidez). Azkenean, eskumen horiek autonomia-erkidego horiek berezko moduan hartu dituzte, eta horrela EKren 151 art.ko autonomia-erkidegoekin parekatu dira, beren autonomia-estatutuak eraldatuta.
|
|
|
Atsedenaldietan, komeni da beheko gorputz-adarrak aldakaren gainetik igotzea, gurutzatu gabe. Aitzitik, ez da komeni denbora gehiegi ibiltzea oinez
|
ibili gabe
. Prebentzioaren alderdirik garrantzitsuenetakoa azala behar bezala zaintzea da.
|
|
2008
|
|
|
Erantzun laster bat eman daiteke datu asko biltzen
|
ibili gabe
: izugarri.
|
|
|
Erantzun laster bat eman daiteke datu asko biltzen
|
ibili gabe
: izugarri.
|
|
|
Horrekin guztiarekin esan nahi baita ezen ildo propioa bilatu behar duela euskarazko hedabideen sektoreak,
|
ibili gabe
beti erdal medioek zer esan eta zer egin.
|
|
|
Baina doña Engraciak bazekien herrian gertatzen ari zenaren berri, eta, adarretatik
|
ibili gabe
, hariari heldu zion:
|
|
|
Lau tiroak jasa sakabanatu samarrean atera ziren, baina bete zuten beren lana: etsaietako bat hantxe bertan erori zen, eta besteak, duda-mudaka
|
ibili gabe
, buelta eman eta zuhaitz artean murgildu ziren.
|
|
|
Negu hotz, gordina zen, izozte luze, gogorrekikoa eta enbata handiekin; eta hasieratik bistakoa izan zen aita gizajoak ez zuela segur aski udaberria ikusiko. Beherantz zihoan egunez egun, eta amak eta biok geure esku geneukan ostatuko gorabehera guztia; eta bagenuen nahiko zeregin apopilo desatsegin hari arreta eskaintzen
|
ibili gabe
ere.
|
|
|
Itzulika
|
ibili gabe
adieraziko dut: ez dut gustuko Nabarraldeko idazleen estilo literarioa.
|
|
|
–Oso ondo, aspaldi
|
ibili gabe
nengoen. Ahaztua nintzen gure lurraldeko mahasti eta olibondoez.
|
|
|
Koldar Goi-Casamanceko hiriburura, iluntzerako iritsi ginen. Gauez ibiltzea arriskutsua izan daitekeela entzun dugu behin eta berriz, eta histeriarik gabe baina alferreko arriskuetan
|
ibili gabe
beste egun bat atzeratu genuen Behe Casamancera iristea. Ganbiaren ekialdera dago Behe Casamance, eta mandinga musulmanak nagusi izanik, gatazka ez da diola-herria bizi den Behe Casemancen, Ginea-Bissauko muga inguruan bezain bortitza izan.
|
|
|
Eta ioaiten dira mengoa gabe, premia gutirekin. Zeren hain da klar eztirela iustu, non baldin bertzetan
|
ibili gabe
, galdegin baliazote berek bere konzientziari hark berak erakuts baillizaie egia. Eta handik berek condena baillitzakete bere buruak.
|
|
|
Gure hizkuntzari doakionez, horrek esan nahi du, euskaratzaileak, itzuli edo moldatzeko eman dioten gaia, ongi ulertzen ez badu, gutxienez horretaz diren hiztegien eta are bibliografia bereziaren berri ere ongi jakin eta horiek behar bezala kontsultatu beharko lituzkeela, bestek aspaldian aurkitu eta jada ongi bataiaturiko kontzeptuak berriro asmatzen
|
ibili gabe
. Eta Mediterraneoa aspaldian aurkitua dela gogoan izan60.
|
|
|
2.2 Lurralde mailan diharduten administrazioek aintzat hartuko dituzte bertako euskalkiak; betiere administrazioko lexikoaren eta terminologiaren batasuna begiratuz, erabilera orokorreko hitzen ordeak asmatzen
|
ibili gabe
.
|
|
|
Etxeko paretei aire berri bat emateko, moble guztiak mugitzen
|
ibili gabe
|
|
|
--Zuzen eta artez esango dizut, ingurumarietan
|
ibili gabe
: haurdunaldiaren hasieran nagoenez, Veneziara egin nahi nuke joan-etorri bat, nire hiria, gurasoak eta neba-arrebak ikustearren.
|
|
|
Ipuin batean zenbat eta disgresio eta dispertsio teoriko gehiago egin, hainbat eta eskasagoa egin zait emaitza. Horixe bera izan daiteke, halaber, Tatuajeak hainbeste gustatu izanaren arrazoia; bost orrialde eskasetan kontzentrazio narratibo handia lortzen duelako, arestian aipatu disgresioetan galduta
|
ibili gabe
. Fikzioa eta saiakera nahastearena ez zait berez ideia kaskarra iruditzen, jakina, baina akaso praktika horiek arnas luzeagoko narrazioetarako aproposagoak direla pentsa dezakegu.
|
|
|
Baina jende hori ez da konturatzen legea hausten ari dela, eta hori dela eta, isuna jar dakiekeela. Dena den, horrela
|
ibili gabe
, bada irudien ediziorako beste aukerarik. Software librearen eskutik dator aukera, eta horietan ezagunena Gimp izeneko aplikazioa da.
|
|
|
Baina doña Engraciak bazekien herrian gertatzen ari zenaren berri, eta, adarretatik
|
ibili gabe
, hariari heldu zion:
|
|
|
Batzuk pentsatzen genuen, hala ere, behin halako eraikuntza bikaina edukirik, komenigarria litzatekeela bederen halako zentzu logiko bat ematea geure-geureak ditugun erakunde kulturalei, izan nazional, probintzial edo munizipal. Alegia, Arteleku, Koldo Mitxelena, Biblioteka Nazionala, Filmoteka, Donostiako Zinemaldia... denak elkarren alboan jarri eta norabide berean bultzatzeko ahaleginean saiatu, nor berean
|
ibili gabe
. Programa bateratu bat antolatu.
|
|
|
Gillomek, doi bat kexu, nardaturik bezala erraiten dio:-Zoaz Katixa, xuxen xuxena ixtoriaren emaitera, brien bisaia! Debruetan barna
|
ibili gabe
itzulikan! Behar gabeko solasetan!
|
|
2009
|
|
|
Bere esanetan Ukrainan, Errusia eta AEBen arteko lehiaz gain, barne faktoreak ere garrantzitsuak dira: ekialdea rusofonoa eta aberatsa da; mendebaldea, pobreagoa eta Mendebaldearen zalea; herrialdearen erdi batek berez jotzen du Errusiara, kanpotik tiraka
|
ibili gabe
.
|
|
|
Egoera horri aurre egiteko honako irizpideok eman zituen: a) Euskaldunen lana, lan gogor eta tinkoa, kanpotik jarritako trabak deitoratzen denbora galdu gabe, eta haiek aitzakiatan nork bere kontzientzia zuritu gabe b) Amateurismoa eta anarkia gainditzea, bata bestearen kontrako borroketan, eta nor bere euskara asmatzen
|
ibili gabe
; c) Garbizalekeria baztertzea, euskal lexikoa egungo kulturara egokitzean —" Euskera garbia etzaigu ajolik, bizia baizik" —; d) Euskara ahularen errukizko sentimendutan gertatu gabe, praktikotasuna da beharrezkoa euskararen salbaziorako; e) Euskararen aldeko proiektu berriak asmatzen ibili beharrean, dauzkagunak burutzen behar dugu ahalegina jarri. —Honelako zenElorri liburuan badu Bitoriano Gandiagak olerki bakan bat, beste guztietatik apartekoa.
|
|
|
Deus sive Naturarekin bizitzen ikasi egiten da (Einsteinen eran ikasi ala Indiako mistiko baten modura egin), eta ikasi egiten da Jainko bulgare batekin bizitzen ere (San Tomasen modura ikasi ala Orixeren amonatxoaren eran): alegia, Jainkoa ez da inoiz bide bat
|
ibili gabe
ematen, eta zalantza gabe bide ezberdinak daude Jainkoagana (edo Ez-Jainkoagana), tradizio ezberdinak, eta Jainko ezberdinak bidearen buruan. Bakarrik. Jainko bulgarearekin?, gaur, gure kulturan, arduratuak eta bilatzaileak ere kultura aditu dexente behar du, lehenagoko kultura batzuetan, ahozko kulturetan?
|
|
|
Adarretatik
|
ibili gabe
erantzun zion semeak:
|
|
|
Ongi lan egiteko bakarrik egon behar izaten dut, orain Noemi, gero Rakel? eta geroago etxeko saguak gelan sartuko zaizkidan beldurrez
|
ibili gabe
. Produktibitate kontua da, aitak ere esan zizun. Nazariok noiznahi erabiltzen zuen hitz hura, bai fabrikako langileen lanari begira eta bai seme-alabek beren egitekoetan zutèn jarrerari begira ere.
|
|
|
aurki topatuko zelako, beste dimentsio batean, berak sinesten zuèn Jainkoaren graziaz; edo ideala eta idealaren aldeko borroka, odoletik haratagoko anaitasun unibertsala, askatasun haizea hauspo? aski sari zirela pentsatu zuen, beharbada, beste sari baten peskizan
|
ibili gabe
; edo, beharbada, ezerezik handienean amiltzear zela sentitu zuen, atomo bat hegan, hegan, beti hegan!, unibertsoaren infinitutasunean eta betiko bakean?
|
|
|
–Beraiek, baina, badakite haien alde aritu zarela, esan zuen Adak?. Eta aitak, aspaldi ez bezala, behin baino gehiagotan ekarri du zure izena gure artera, madarikatzen
|
ibili gabe
, etxeko ardi beltza eta etxeko ardi beltza. Ez du zure aurka hitz erdirik egin.
|
|
|
milaka eta milaka urteko iragana, gizakiek modu batean edo bestean janzten zutena, interesen arabera, bandera bat hemen eta beste bat hor? huraxe esaten ari zitzaion Felipe, azken batean, erarik zuzenenean esan ere, itzulinguruka
|
ibili gabe
, espainiartasunaren esentzia eta euskalduntasunarena aurrez aurre jarriz, Espainia ala Euzkadi, Euzkadi ala Espainia; esan nahi baita zalantzak hartuta behar zuela Gabinok, lehen harriduraren eta lehen deserosotasunaren ondotik; bertatik bertara zuen, baina, Felipe, Gabinoren zalantza irakurtzeko moduan zegoena, hain zen nabaria honen nora eza, eskuak deslai baitzituen, erpuruak, mamitik lotuta z... eta begiak ere bai, ikusgune finko batean atseden hartu ezinik:
|
|
|
Anarteraino, Frantziskak jakin izan zuen ni topatzen, ni haren bila
|
ibili gabe
. Erregina-amaren bizitegira inguratu nintzen, jauregiko hegoaldeko beheko solairuan.
|
|
|
Ez zen egia han biendako lekua zegoenik, baina Louisek bazekien leku hertsia gure beharretara moldatzen. Inguru-minguruka
|
ibili gabe
, nire hankarte harrotua atzaparkatu zuen haren eskuak.
|
|
|
ALIZIA.-Hori meritua zurea! Ni ere porru eginda nago, ikasten
|
ibili gabe
.
|
|
|
Gure helburua programa argi azaltzea da, besteekin sartzen
|
ibili gabe
. Eskatzen dugun konfiantza horrekin zer egingo dugun ere esan dugu.
|
|
|
Izan ere, Jonesen lehen film honen bertuterik handiena sinpletasuna da. Berez, istorio korapilatsu samarra izaten ahal zen, baina bide zuzenetik eraman du; elipsiaren erabilera eredugarri baten bitartez, behar ez diren azalpenak ematen
|
ibili gabe
. Argi dago Jonesen-gaur egungo zuzendari gehienek ez bezala-ikuslearen inteligentzian sinesten duela.
|
|
|
leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela bere lehen arnasaldiarekin hasi –fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat–, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan: milaka eta milaka urteko iragana, gizakiek modu batean edo bestean janzten zutena, interesen arabera, bandera bat hemen eta beste bat hor... huraxe esaten ari zitzaion Felipe, azken batean, erarik zuzenenean esan ere, itzulinguruka
|
ibili gabe
, espainiartasunaren esentzia eta euskalduntasunarena aurrez aurre jarriz, Espainia ala Euzkadi, Euzkadi ala Espainia; esan nahi baita zalantzak hartuta behar zuela Gabinok, lehen harriduraren eta lehen deserosotasunaren ondotik; bertatik bertara zuen, baina, Felipe, Gabinoren zalantza irakurtzeko moduan zegoena, hain zen nabaria honen nora eza, eskuak deslai baitzituen –erpuruak, mamitik lot...
|
|
|
Adarretatik
|
ibili gabe
erantzun zion semeak:
|
|
|
–Beraiek, baina, badakite haien alde aritu zarela –esan zuen Adak– Eta aitak, aspaldi ez bezala, behin baino gehiagotan ekarri du zure izena gure artera, madarikatzen
|
ibili gabe
, etxeko ardi beltza eta etxeko ardi beltza... Ez du zure aurka hitz erdirik egin.
|
|
|
–Nik ere esan nizun zergatik, ama. Ongi lan egiteko bakarrik egon behar izaten dut, orain Noemi, gero Rakel... eta geroago etxeko saguak gelan sartuko zaizkidan beldurrez
|
ibili gabe
. Produktibitate kontua da, aitak ere esan zizun –Nazariok noiznahi erabiltzen zuen hitz hura, bai fabrikako langileen lanari begira eta bai seme-alabek beren egitekoetan zutèn jarrerari begira ere.
|
|
|
Orduan, baina –Domingok hamar bat segundo egin zituen hilzorian–, bake handi bat sentitu zuen, beharbada; orduan, baina, izeba Ernestinari askotan entzundako kantaren zatia etorri zitzaion burura, beharbada: ...ango zuela bururatu zitzaion, beharbada, Adarekin, Miryamekin eta maite zuèn jendearekin –emakumeekin, batez ere– aurki topatuko zelako, beste dimentsio batean, berak sinesten zuèn Jainkoaren graziaz; edo ideala eta idealaren aldeko borroka –odoletik haratagoko anaitasun unibertsala, askatasun haizea hauspo– aski sari zirela pentsatu zuen, beharbada, beste sari baten peskizan
|
ibili gabe
; edo, beharbada, ezerezik handienean amiltzear zela sentitu zuen, atomo bat hegan –hegan, beti hegan! – unibertsoaren infinitutasunean eta betiko bakean...
|
|
|
Oso gertu gaude beheranzko bidetik. Inguru horretan ezagutzen dut babesgune bat; beste ahalegin bat gehiago, eutsi, maitea, eutsi, ez zaude eroso honela, atseden pixka bat hartuko dugu, eskuak berotuko dizkizut, eta hankak, oinez
|
ibili gabe
izozteko arriskua duzu. Hemen gara, hemen gara, etzan, besarkatu egingo zaitut, berotu, neure anoraka kendu eta biok estaliko gara berarekin, ez zait axola bizkarra elurrak hoztea, gero berotuko naiz, haizetik babesean gaude, pixka batean atseden hartuko dugu, agian gero berriro ibiltzeko gauza izango zara, ez, akiturik zaude, elur gehixeago urtuko dut zuretzat, har ezazu, edan, edan, oroitzen Dolomitak?, ekaitza, bibak egin genuen gure anorakak bata besteari lotuta babes-zulo batean, eta elkar estu besarkatu genuen, igurtzika, musuka, eta azkenean txortan aritu ginen luze, maluta-ekaitz artean, zure adatsa elurrez estalia, orain bezala, amona bat dirudizu kristalezko bola baten barruko herrialde elurtuan; Dolomitetan ere kristalezko bola baten barruan geunden, elurra egiten zuen zure begi-ninietan, gaur bezala, eta biok txortan etengabe, orgasmora iritsi gabe, ia iritsian, pixka bat mugimenduak gutxitu, eta gero arinxeago, klimaxa jo arte; orduak eman genituen halaxe, betiereko txortan, txokolate zatiak eta esne kondentsatua miazkatuz, anorakez eta plastikoz osaturiko bibak haren azpian, kanpoan trumoia, tximistak, eta gu estasi gorenean, gure txortaldiak betikoa zirudien; goizean, eguzki epelak jo gintuen, lozorroan geundela, besarkaturik, nire lingam gorria zure yoni epelaren barruan, oinak izozturik zeneuzkan, igurtzi egin nizkizun, neuk ere izozturik neuzkan, igurtzi egin zenizkidan, zoriontsu jaitsi ginen herrixkara, jendeak harriturik begiratzen zigun, ekaitzak han goian harrapatu zaituzte, nola irten zarete bizirik, oso arriskutsua da; gu irribarretsu, dutxa beroa, arropa garbiak, gosari beroa, lo egin, lo egin, berriro txorta jo.
|
|
|
Ba, mazedoniatara eroritako intxaurra bezala sentitzen nintzen ni une hartan, leku arrotz hartan, bakarrik, jende ezezagunaren artean. Beste egoera batean zirti-zarta egingo nuen egin beharrekoa, koplatan
|
ibili gabe
; orduko hartan, berriz, galduta sentitzen nuen neure burua... Gauzak, diren bezala.
|
|
|
Egin bedi egin litekeen guztia, baina albora dezagun ezin egin litekeena (berdin da ezin egina zergatik den: nahi ez delako edo, nahi izanda ere, ezin delako), haren penetan eta doloretan
|
ibili gabe
.
|
|
|
Eskolak gehiago egin dezakeenez eta zer hobetua baduenez, baina aldi berean bere esku ez dauden beste faktore batzuk ere modu erabakigarrian baldintzatzen dutenez ikasleen euskara-gaitasuna, komeni da hizkuntza-ikastereduen eragingarritasunari erreparatzea eta eskolarengan jar ditzakegun itxaropenak zehaztea, anbizioz baina ameskerien liluraz erdi gezurretan
|
ibili gabe
. Komeni da anbiziodunak izatea, baina ezin gara itsutu.
|
|
|
Beraz, kontuan harturik elebakartasuna eskubide bat ez baizik eta eskubideez eta askatasunaz baliatzeko muga bat dela, berdintasuna eta askatasuna goiburu dituen hizkuntza politika zilegi eta eraginkor batek hiru eratako neurriak behinik behin hartu behar ditu. Alde batetik, herritarrak sentsibilizatu elebitasunaren alde (elebakar direnei errespetu osoa zor zaie, erabatekoa; hortaz, saihestu egin behar dira elebakartasunaren aurkako jarrera erasokorrak, elebakarren artean" errudun" bila
|
ibili gabe
," gaizkile" bila jardutetik ezin baita kontu honetan ezer onik espero; baina horrek ez du esan nahi elebakartasuna goraipatu eta aldarrikatu behar denik, ez eta elebakartasunaren eta elebitasunaren aurrean neutralak izan behar dugunik, alderantziz baizik: inorentzako ezer onik ez dakarren eta kohesio soziala narriatu egiten duen elebakartasuna ahalik eta azkarren gainditzearen aldeko sentsibilizazioa egin behar da etengabe).
|