|
2004
|
|
|
Donostiara joan, mezu
|
hura
Euskal Herrira lehenbait lehen ekartzeko. Txikiren exekuzioan egoteko gelditu?
|
|
|
Parisen bizi den Migel gazteak (Gaua ren atzekaldeaneleberrian agertzen zaiguna) sortetxeko suaren falta du, ez du sekula su handi haren argia eta beroa bezalakorik aurkitu: " Zonbat denbora du sua ez dutala ikusi/ Zonbat denbora ez naizela suko aldean ibili?/ Suak ba dituk nun nahi/ Bainan su handi
|
hura
euskal etxeetan/ euskal herrietan?". Euskal etxeetako suak badu, beraz, besteek ez duten magikotasun bat, bai eta lotura zuzena eta intimoa ere haren ondoan berotzen direnekin.
|
|
2005
|
|
|
Idoiarekin joan nintzen; bera Paco Ibañezen zale amorratua zen, eta haren disko guztiak zeuzkan. Idoiaren amak Parisen ezagutua zuen Paco, eta adiskide minak ziren inondik ere, ezen,
|
hura
Euskal Herrira etortzen zenean, behin baino gehiagotan hartu zuten etxean.
|
|
2007
|
|
|
Zenbait paper eta berriemaile bat erabili ditut zuregana etorri baino lehen. Berriemaile haren arabera, AEK barruan gertatu zen borroka
|
hura
euskal kulturaren historian oraindik ere idatzi gabe dagoen atala da. Berriemaile hori, noski, zure egia konta dezazun eskatzen ari da.
|
|
|
Egungo San Sebastianek ez du zerikusirik garai bateko Donostiarekin. OrdukoDonostia
|
hura
euskal herria zen, ez oraingo erdal herria. Arnasa hartzea bezainnormala zen orduan euskalduna izatea Donostian.
|
|
|
Gizartegintza barneratuegiten da aldarrikapen bezala, baina kapitalaren berrikuntza teknikoaren mendeanipiniz betiere, eta berorren helburuetara atxikiz. Kapitalaren berrikuntza teknikoa, hain zuzen, berezko helburu gisa aurkezten da plan hauetan, gizarte berrikuntzarenbeste osagaietatik isolatua agertzen da eta, giza kohesioaz egindako aipamen erretorikoaren salbuespenarekin,
|
hura
euskal berrikuntza sistemaren ardatz bakartzathartzen da. Horrela, gizarte kohesioa eta gizartegintza berrikuntza/ lehiakortasunaekuazioak ekarriko lukeen onura ekonomikoaren menpeko agertzen dira.
|
|
|
Artetak horrela eraikitzen du euskal nazionalismoari buruzko bere ‘teoria’ filosofikoa,
|
hura
Euskal Herriko errealitate soziologikoari kontrajarriz: nazionalismoak sortzen du nazioa, nazioa nazionalismoaren atzetik dator, ez aurretik.
|
|
2008
|
|
|
TELP izena eman genion eta helburua hizkuntza gatazkei aurre egiteko norbanakoaren baliabideak garatzea zen, baita norbanakoaren baliabideak perfekzionatzea ere. 2006 urtetik, euskal herritarrek eta erakundeek agertutako interesa zela-eta, baita haien lankidetzari esker ere, lan
|
hura
euskal gizartera egokitzeko aukera izan dugu.
|
|
|
Valenti Perpiña duela gutxi hil zen albaitaria da, eta Gironan (Herrialde Katalanak) egin zuen aurreneko aldiz Artzain Txakurren Txapelketa; Ribes de Freseren, 1948an. Geroago, 60ko hamarkadan, Oñatiko mendizale batzuek ideia
|
hura
Euskal Herrira ekarri zuten Perpiñaren laguntzaz. Iaz, gainera, Gironatik Euskal Herrira etorritako lehen artzaina, Jose Riu Sanjaume eta ekitaldia Euskal Herrira ekarri zuen Jose Aguirrezabal omendu zituzten.
|
|
2009
|
|
|
Nekez pentsatuko zuten Gerediagako kideek, 1965ean lehendabiziko azoka antolatu zutenean, elizpean egindako ekintza
|
hura
euskal kulturaren agendan ezinbesteko hitzordua bihurtuko zela.
|
|
|
Urteurren berezi hau ospatzeko, Argia dantza taldea Axuri Beltza ikuskizuna prestatu du. Abenduak 4ean estreinatzen da, baino EITB Kulturak aste honetan ikasiko du zein momentu berezia izan zen
|
hura
euskal dantza tradizioanalrentzat.
|
|
|
foruak desagertu osteko etsipena, abertzaletasunaren susperraldia, industriaren garapena, euskaltzaletasuna, katolikotasuna... Futbolak pizten zuen ikusmina eta grina berehala zabaldu zen, harik eta ohikoakziren herri kirolak baztertu arte. Hainbat historialariren aburuz (Castañon, 1993: 42), masa ikuskizunen inguruan jazo zen aldaketa
|
hura
euskal nazionalismoarenbaitan gertatzen ari ziren mudantzen isla izan zen; abertzaletasunakmodernitatearen ildotik abiatzeko zuen beharraren erakusle, alegia.
|
|
|
Ez hori bakarrik, 1976ko hastapen egunetan are jauzi esanguratsuagoa eman baitzuen Zeruko Argiak: 1976
|
hura
Euskal Kazetaritzaren Urtea izendatu zuen. Jose Inazio Basterretxeak dioenez, jauzi kualitatiboa zegoen izendapen horren atzean (Zenbait egile, 2006:
|
|
2010
|
|
|
Azkenean gauzak argi dituen norbaiten emaitza da. Lehen eleberri zapuztu
|
hura
euskal egoera politikoa usteltze fase aurreratuan sartua zelarik idazten hasi zen, Gizona bere bakardadean eta Hamaika pauso irakurri ostean. Bi eleberri hauetan ETArekiko deslilura bizi zuten pertsonaiak ziren protagonista, ulertu zuenez, eta antzeko nobela eratzen saiatu zen, presaka, anakronizitatearen mamuari behingoz izkin egiteko asmoz.
|
|
2011
|
|
|
Baina oihuaren oihartzuna guztiz amatatu aurretik goibeldu zitzaidan bihotza. Ez zen hura Bizkaia, ez zen
|
hura
euskal itsasbazterra. Batek jakin zer aurkituko ote nuen lurralde arrotz hartan!
|
|
|
Eskala kontua zen dena, perspektiba eta zenbaki kontua, hala zioen Sotok –eta horri ez zion Zeberiok ezezkorik esaten–, bortxaren erabilera parametro ezberdinetan neurtzen zen etxe hartan, ez zen kuestionatzen, gerra dinamika baten barruan sartzen zen dena, edozein militantek eta buruzagik onartzen zuen krudelkeria maila bat, ez zen pentsatzen ondorio partikularretan, sinboloetan baizik, sinboloak akabatzen ziren, eta ez zen sekula inoren buru lepamozturik uzten haren seme alabek ikasten zuten eskolako patioan. ...akeriaren inguruan zuen ikuspegia, baina Frantziako nekazari herrietako etxaldeetan ezkutaturik imajinatu dituen buruzagien buruetan El Salvadorreko krudelkeria eta zenbakiak beti present izango zirela uste izan du beti, jasangarri zen hildakoen kopuru bat egon zitekeela asumitzea izan zen beharbada euren akatsa, Hego Amerikako oihan bat txertatu zitzaien buruan eta oihan hartan galdu ziren, oihan
|
hura
Euskal Herria zela pentsatzera ailegatuz. Eta ez zen.
|
|
2012
|
|
|
Gogoan dut ziegaren itxitasuna zeharkatu eta goizean postariari emandako bozka hartan pentsatzen jarraitu nuela... Marraztutako bozka
|
hura
Euskal Herrira iritsiko zen unean irudikatu nuen, Bilboko postetxean espetxe gehiegitatik igorritako beste bozka ilegal guztiekin bat egiten zuen une zehatza...
|
|
|
euskaldunak nazio bat gara, eta hori argi eta garbi frogatzen da XIX. mendean zehar; gure zatiketa eta gerra ugarien artean, bada ibai zabal bat, gure naziotasuna forjatuz doana. Foruen defentsa dinamikoa(
|
hura
euskal konstituzio bihurtuz lehenengo, eta autonomia estatutuera bideratuz ondoren) da naziotasun horren giltza. Eta egia bada nazioak ez direla bat batean agertzen, poliki poliki sortzen baizik, prozesu historiko batean zehar, Foruen defentsa izan da gure nazioaren ingudea.
|
|
2013
|
|
|
1936ko gerran eta frankismoan ijitoek bizi izan zutena ez da kontatu orain arte. Nolakoa izan zen garai
|
hura
Euskal Herriko ijitoentzat. Txarra izan zen jende guztiarentzat.
|
|
|
Hantxe atera zioten argazkia Pagolari, oholtzan, ezker ukabila altxatuta. Irudi
|
hura
euskal gatazkaren ikonoetako bat bihurtu zen. Kortatu taldeak A Frontline Compilation diskoaren azalean erabili zuen 1988an, HBk hauteskunde kanpainarako 1989an, eta EAE ANVk 2007an.
|
|
|
Oso gutxik uste izango zuen orduan gazte talde hark euskara munduan hain bide luzea egingo zuenik. Egin eginean ere, hasierako urrats
|
hura
euskal gizartean nabaria zen hutsune zehatz bati erantzuteko asmo hutsez zetorrelako.
|
|
|
Arduradunak" Eguzki anaiaren kantua" ren irakurketa antolatu zuen, eta Giovanni izeneko fraidea ekarri basilikaren atariko petrilera; baina otoitzak iraun bitartean ez zen han Harrizko Andrea azaldu, eta ez zuen inork kontatu Concha delakoaren historiarik, alargun gelditu berria zenik edo halako kontu hunkigarririk. Bukatzeko modu
|
hura
Euskal Gutxiengoko bigarrenaren buruan sortutako fantasia bat izan zen, seguruenik ere ez delako hutsean galtzen heziketa mota bat zeinetan Belengo portalera hurbildutako artzain txintxoen etsenplua edo lehoi minduaz errukitutako profetarena famatzen diren, hots, bukaera oneko kontaerak.
|
|
2014
|
|
|
Manez, Bizente beltz
|
hura
Euskal Herriko beste puntatik heldu, Txomin, Mattin eta Martin, eta denboraren memoriak irentsi dituen guziak baina beren orduan su hura, trabesaren setiatzeko hats dantzari hura ekarri baitute gureganaino.
|
|
|
Isabel Etxeberriak garai
|
hura
euskal antzerkiaren urrezko aroa deitu izan du, antzerkiak badira non nahi, herri aktibo guzietan eta Larzabal hor da bere jario harrigarriarekin materialaren fornitzeko. Filmik ez da lan horien aztertzeko, argazki urri batzuk...
|
|
2015
|
|
|
Zalantzarik gabe. Guk baino lehenago oso nazio gutxik zeukaten Everest igota, eta arrakasta itzela izan zen
|
hura
Euskal Herriarentzat. Oihartzun handia izan zuen albisteak, eta itzuli ginenean jasotako omenaldi eta gainerakoak ildo horretatik joan ziren.
|
|
|
Hark akuilatu zuen klasikoak irakurtzera eta halaxe irakurri zituen Axular eta, batik bat, Agirre Asteasukoa, zeinak gerora haren prosagintzan arrasto nabaria edukiko zuen. Gizon nagusi hiritar
|
hura
euskal ahozko tradizio eta herri tradizioarekin (tartean Mikaela Elizegiren Pello Errotaren bizitza bere alabak kontatua) interesaturik ikusteak ere txunditu zuen nabarmenki; izpiritu hori oso diferentea egingo zitzaion Donostian topatuko zuen giro burges eta refinatuaren aldean.
|
|
|
Eskutitz bat idatzi zuen Haundixek berehala. Diru
|
hura
euskal erresistentziari lapurtutakoa omen zen; izan ere, nori emango... eta guardia zibilen baten senitartekoa izan zitekeen norbaiti, beharbada. Iritzi hura, nire ustez, okerra zen guztiz, eta zera adierazten zuen azken batean:
|
|
|
Zelan bizi izan zuten aro
|
hura
euskal prentsa barru barrutik ezagutzen zuten Amatiño eta Garmendiak. Amatiñok dioskunez, orduko kontuek gauza bat utzi zuten argi:
|
|
|
Euskaldunen artean Ávilako gure Santa oso maitea izan da. Horregatik, gure aurretikoen artean hainbat izan dira, nola edo hala, bakoitza bere baliabide eta gaitasunen arabera, haren mezua euskaraz zabaltzen eta
|
hura
Euskal Herrian ezagutarazten saiatu direnak. Batzuk beren predikuen bidez, beste batzuk beren idazkien bidez. Ezin dugu aipatu gabe utzi gure aita frai Bartolome Santa Teresa Markinako karmeldarretan predikari eta idazle ospetsua izan zena.
|
|
|
Baliteke zabaldu izana, izenen kasuan bezala, identifikazio adierazpen gisa, edo besterik gabe, harreman sareetan gertatzen diren normalizazio eta imitazio hutsaren eraginez. Horregatik edo hargatik, mozketa
|
hura
euskal Zerekoa dela kodifikatu dute. Euskal erakusgarria dela akordatu da, eta halako maneran markatu diren beste praktika batzuekin artikulaturik konfigurazio bat atondu da.
|
|
|
" Politika nahasle" deitu zuen ELA Euskadiko UGTk Gernikarako deialdiagatik, 539 eta hein batean arrazoia zuen, ekimen
|
hura
euskal politikagintzak bizi zuen abagune berez ere nahasia are gehiago nahastera baitzetorren. Ermukoaren osteko giroan Ajuria Eneako Mahaiak profil" antiterrorista" indartua zuen; horrek kide batzuk mahaiaren dinamikatik guztiz landa uzten zituen —EA eta Ezker Batua— eta muturrera zeraman EAJren baitako sentsibilitateen arteko tirandura; izan ere, jeltzaleen sektore batentzat —Joseba Egibar, Juan Maria Ollora eta Gorka Agirre buru zituena— Ardanza lehendakariak Miguel Angel Blancoren bahiketa eta hilketak eragindako beroaldian indartutako ildoa aldendu egiten zen alderdiak erabakitakotik540 eta PP hauspotzen ari zen suari errekina bota baino ez zion egiten.541 Ordea, Ezker Abertzalearen isolamendua eta jazarpen politiko, sozial eta judiziala areagotzen ari ziren hartan —urrirako zegoen izendatua HBren Mahai Nazionalaren aurkako epaiketa—, Egibarren sektorea, gatazkaren konponbide elkarrizketatuaren bila, Ezker Abertzalearekin harremanetan ari zen, besteak beste gero Irlanda Foroa izango zen bilgune politiko eta soziala eratzeko HBk aurkeztutako proposamenaren inguruan.542
|
|
2016
|
|
|
Eskualde oso pobrea da, biztanle gutxikoa. Pentsa daiteke Iberduerok
|
hura
euskal kostaldeko kokalekuen alternatiba moduan zuela buruan, Duero ibaian zentral hidroelektrikoa jartzearekin batera. Biztanleek ez zuten informazio zuzenik, eta zentrala eraikitzeko itxaropena zuten (Costa Morata, 1976).
|
|
|
Aurrez pilotan ibilitakoak dira Murgilazpi elkarteko kideetako batzuk, baina ez guztiak, “lagungarria da pilota ezagutu eta aurrez jolastu izana, baina ez beharrezkoa, jokatu behar den kokalekuaren arabera. Bote luzean aritzeko ez da pilotari izan beharrik, baina bista pixka bat eta erreflexuak izatea komeni da”, hala uste dute. Euskal Herrian eta EuropanBadirudi XX. mendearen bigarren erdian galdu zela bote luzearen tradizio
|
hura
Euskal Herrian, nahiz eta Zuberoan nahiko ondo mantendu. Valentzian, esaterako, bizirik dirau bote luzearen oso antzekoa den eta jatorri bera duen llargues izeneko aldaerak; hala ere, badira zenbait ezberdintasun joko batetik bestera, hala nola sakea edota joko eremuaren neurria:
|
|
2019
|
|
|
Lur argitaletxe sortu berrian. Saizarbitoria eta Sarasola sortzaileen artean zeuden?, 1969ko azaroan. Hainbat zuzenketa egin ostean.Egileak ez omen zuen espero lan
|
hura
euskal nobelagintza modernoaren mugarri, eta idazle jardun luze baten abiapuntu, bilakatuko zenik.
|
|
|
Egia. Ez dakit nik zer egingo nukeen bizi izan banu, nozitu izan banu diktadura frankista
|
hura
Euskal Herrian hemezortzi urterekin. Ez dakit.
|
|
2020
|
|
|
Franco hil eta ondorengo bi urteak oihuen urteak izan ziren. Ez Dok Amairukoak isiltzen hasi ziren, eta jaialdiak oihuak eta holako gauzak ziren, ez zegoen rock talderik, Koxka bakarrik, berbenetan kantatzen, orduan ari zen Errobi sortzen, baina garai
|
hura
euskal musikarako ez zen batere onuragarria izan, oihurik handiena botatzen zuenak zuen exitorik gehiena, gainera gure musikak aspalditik duen gaitza ere ematen zen orduan. Hau da, kantatu edo musika egitea baino garrantzi  tsuagoa zen ideologia garbi bat izatea, eta ideologia hori defendatzeko muin zorrotza, hemen jendea beti izan gara esatearen aldeko egitearen aldeko baino, orduan ere hori egiten zen, eta bazen bokabulario bat, borroka, txoria, kaiola, euskara, horiek edozein modutan batuak ere kantua ateratzen zen, horrek ez zeukan inolako sakontasun eta etorkizunik, eta argi eta garbi gelditu zen, zeren orduko gehienak pikutara joan ziren eta jende askok aldegin zuen guregandik, kantariengandik.
|
|
|
Euskal kulturaren gaia hizpidera ekartzen denean, produkzioa aipatzen da sarri, liburugintza, zinegintza, antzerkigintza, telebista eta irratigintza, kantagintza...; gintza mordo bat aipatzen dira, eta, hala dirudi, mundu bat osatu nahi dela, unibertso bat, eta
|
hura
euskal mamiz eta airez bete. Eta ondo da, ez da ideia txarra; baina ai, zer pena! produkzioak ez du bere horretan horrelako mundurik, unibertsorik, sortuko.
|
|
2021
|
|
|
Hiletetan, jendetsuak, meza emaileari utzi mezu batez, amak egileak barkatu zituen, eta agian
|
hura
Euskal Herrian azken heriotza izanen zela erran zuen.21 Geroko memoria:
|
|
2022
|
|
|
«1979ko ekainaren 10ean, kaleko jantzita zihoan polizia batek hil zuen Vicente Badillo Santamaria, Francis goitizeneko trabestia, eta hilketa horrek ekarri zuen plazara atera beharra». Minerrek azaldu zuenez, protestetan bat egin zuten langileen eskubideen aldeko elkarteek, talde feministek eta bi urte lehenago sortutako EHGAM elkarteko lehen kideek ere —oraindik legez kanpokoa zen mugimendua— «Mugarri bat izan zen
|
hura
Euskal Herriko sexu askapenaren aldeko borrokan ari zirenentzat. Aldeak alde, gure Stonewall txikia izan zen», gogoratu du.
|
|
|
Oroitzapen zehatzagoek, baina, Ondarroako Beikozini antzokira daramate, ezinbestean. Indarrak gainez egiten zion Beatriz probokatzaile bat gogoratzen du antzokiko oholtzan, sudur gorria eta hondo moredun ikurrina lagun, areto
|
hura
Euskal Herri osotik bildutako andreen algarez bete zuena. 2014ko abendua zen:
|
|
2023
|
|
|
Hamarraldiaren hondarrean, Nicolas Bourriadek «estetika erlazionala» izendatu zuen inguruan parte hartzeari loturiko praktika multzo bat, baina, Aranburuk dioenez, nazioartean etiketa zabaldu aurretik praktika hedatua zen
|
hura
euskal testuinguruan. «Janariak garrantzia zuen ebentoak ziren, artistek auzoetan egiten zituzten mediazio lanak...».
|
|
|
Jarkik gaineratu du Tourra «kirol ekimen gisa erabat arrotza» zaiola langile klaseari eta
|
hura
Euskal Herrian gauzatzeak «helburu zehatzei» erantzuten diela: «Euskal Herri Langilearen bizi baldintzen kaskartzea areagotzea eragiten ari den inflazioaren eta soldata errealaren jaitsieraren testuinguruan, instituzio burgesetan diharduten alderdiek langile klasearen egoerari erantzuteko alternatibak eta konponbideak mahai gaineratu beharrean, hau baretzeko, entretenitzeko eta alienatzeko baliatuko duten zirkua izango da Frantziako Tourra».
|
|
|
Mairuelegorretako jaialdia hirurogei urte bete eta gaurdaino iritsi da. Paradoxikoa izan arren, leku ezkutu
|
hura
euskal kulturaren erakusleiho bilakatu zen, eta hala izaten jarraitzen du oraindik ere, nahiz eta mutazioak jasan izan dituen urte hauetan guztietan. Diktadura garai haietan, Gorbeia barneko leizeetako bilkurek jasotzen zuten zentsoreen arretarik, nola ez, eta Guardia Zibila ere inguratzen zen.
|
|
|
Herri bizkaitarrak jasandako bonbardaketen urteurrenaren harira antolatutako kontzertuen artean, RRVko taldeez gain, Mikel Laboa eta Benito Lertxundi ere aritu ziren, besteak beste. Hainbat egunez luzatu zen jaialdi
|
hura
euskal kontrakulturaren continuumaren adierazle gisa uler genezake[*].
|