|
2000
|
|
|
Haatik, nik iguriki nezakeen eguzkia iragan zen, itzali zen, eta gauaren gau luze
|
hura
baizik ez zitzaidan geratu esku artean.
|
|
|
Eta aitak hasperen egin zuen, zeren desesperatzen hasia baitzen andaluzaren hitz jarioarekin, eta zeren ez baitzuen
|
hura
baizik jakin nahi, zehatz mehatz: nola egiten zuen ehiza tigre hark.
|
|
|
Eta nik hura ikusten nuen eta gezur
|
hura
baizik ez nuen ikusten, eta oihu egin nahi izan nuen, baina hura ez zen ene ordua.
|
|
|
Anaiak ostatu eman zidanetik behin ere ez nuen pizturik ikusi. Bere konpaktoa ganberan altxatzen zuen, eta
|
hura
baizik ez zuen erabiltzen etxean egoten zenetan.
|
|
2003
|
|
|
–Maita ez daitekeen gauza hotza da Estatua; erailtzen du eta suntsitzen, ahal duen guztia. Eta horrela behartuak gara haren maitatzera,
|
hura
baizik ez baita: hori da gure garaikideen oinazea?.
|
|
2004
|
|
|
Euskalduna euskaraz bizi den
|
hura
baizik ezin da izan, bizitzea, besteak beste, gizarte komunikazioaren jardunean mintzaira bat edo bestea erabiltzea delako, ez soilik komunikazio kode horren alderdi formalak eta ezaugarriak jakitea. Begi bistakoa denez, mintzaira bat jakiteko egiten den jarduna bera ere gizarte ekintza da noski, baina baldintza bat bete behar du nahitaez eginkizun eratzailea izateko:
|
|
2005
|
|
|
Telebista ikusten zuen, besterik ez zuen egiten. Bai, bazekien telebista ikusteak min egiten ziola, telebista piztuak bere porrota oroitarazten baitzion etengabe, baina halaxe nahi zuen eta
|
hura
baizik ez zuen nahi, mina ez ezik, kontsolamendua ere aurkituko balu bezala bere min hartan.
|
|
2008
|
|
|
hots, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri; esan nahi baita, hamar urte zituenerako, euskarak eta euskarak bakarrik antolatuak behar zituela Beñardok burmuinak, non baitzeutzan adimen irudimenen izatea eta funtzionamendua ahalbidetzen zituztèn nerbio zirkuituak eta bestelako azpiegiturak. Beñardoren neuronak elebakarrak ziren ezinbestean, halakorik esaterik bada?, hamar urtetan garatu eta osatutakoak mila estimuluren eraginpean, gelditzen ez den makina baita garuna, baita lotan dagoenean ere; Beñardok, ondorioz, euskararenak eta euskararenak bakarrik zituen burmuinetako bide sare haiek, begiz ikusten zuèn mundua ulertzera zeramatenak, baita bere egitera ere, mundua bere eginez egiten zuen munduak, aldi berean, bere?, ahoan artikulatutako hotsen bidez, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz bat bitarteko, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri bat, oztopo handirik gabe. Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri, bazekien bazegoela gutxienez?, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi
|
hura
baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok?
|
|
|
hots, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri; esan nahi baita, hamar urte zituenerako, euskarak eta euskarak bakarrik antolatuak behar zituela Beñardok burmuinak, non baitzeutzan adimen irudimenen izatea eta funtzionamendua ahalbidetzen zituztèn nerbio zirkuituak eta bestelako azpiegiturak –Beñardoren neuronak elebakarrak ziren ezinbestean, halakorik esaterik bada–, hamar urtetan garatu eta osatutakoak mila estimuluren eraginpean, gelditzen ez den makina baita garuna, baita lotan dagoenean ere; Beñardok, ondorioz, euskararenak eta euskararenak bakarrik zituen burmuinetako bide sare haiek, begiz ikusten zuèn mundua ulertzera zeramatenak, baita bere egitera ere –mundua bere eginez egiten zuen munduak, aldi berean, bere–, ahoan artikulatutako hotsen bidez, esaldi kate distiratsu edo ateraldi zorrotz bat bitarteko, birao lotsagabe edo bertso hunkigarri bat, oztopo handirik gabe. Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi
|
hura
baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz:
|
|
2009
|
|
|
hainbeste hunkitzen zutenak?; eta batez ere, non geratzen zitzaion egunerokotasun hura, espainiarren espainiartasunak moldatua eta guztira zabaldua, baita Euskal Herriko zokorik zokoenetara ere?; espainiartasun hura, bai, Gabinok, airea bera bezala, gauza ohikotzat eta normaltzat zuena? betikotzat ere bai, Gabinok ez baitzuen giro
|
hura
baizik arnastu betidanik; horregatik zegoen, ziurki, harri eta zur, apur bat deseroso ere bai, norabide hartan emandako pauso bakar batek berarekin ekar zezakeen orbetarren espazio espiritualarekiko haustura?: leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela bere lehen arnasaldiarekin hasi, fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat?, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan:
|
|
|
Nolako arretaz begiratu zion Domingok Adaren eskutxoari eta haren minari, behin eta berriz begiratu ere, begiak ere Adaren minari itsatsiak geratu zitzaizkion arte, suminezko errukiz eta errukizko suminez! Begiz ez ezik, bihotzez ere bere egiten baitzuen Domingok Adaren mina, eta bizitza bera ere ez baitzen, ausaz, minaren ikuskizun
|
hura
baizik, Adaren minetik baino ikus ez zitekeena, horregatik begiratzen zion Domingok Adari begiratzen ziòn moduan, eta horregatik begiratzen, halaber, amari, amak Adaren lepo inguruan hedatutako beso eskuzabalari bereziki, aurreko jarrerarekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera batean, Domingok nabaritzen zuen bitartean amaren aurka pilatutako gorrotoa urtuz zihoakiola, ama beti ama?
|
|
|
Nikolai airos atera zen estutasun hartatik, baina
|
hura
baizik ez zuen, ausaz, buruan biraka: norbait garbitu beharra zuela, gizonik ezean, txakurren bat gutxienez; edo bi; zer ziren, bada, etxeko bi txakur puta haiek, beren zaunkekin eta nornahi molestatzen zutenak, baita desordurik desorduzkoenetan ere?; galde ziezaiotela, bestela, berari, nola esnatzen zuen gauero gauero txakurren zaunka atergabeak!; gau hartan, baina, ilargia etxeko zuhaitz garaien adar sareetan harrapatutako arrain argitsua iduri?, aurreko gauetan ez bezala, zeinetan ohean geratzen baitzen loak berriro hartu arte, jaiki eta sukaldera joan zen, non afarian sobratutako botila erdi bat ardo, lo eragile ezin hobea izan zitekeena, edan baitzuen, zurrut pare batean edan ere; gero, gelarako bidea hartu, eta ohean sartu zen berriro; orduan, baina, txakurren zaunka areagotu zelako eta zaunkak Nikolai are gehiago amorratu zuelako edo, baita ardoak behar adina adore eman ziolako ere, beharbada, inkontzientean aparkatuta zituèn asmoak kontzientziaren eremuetatik bidera zitezen?, ohetik berriro jaiki, botak eta galtzak jantzi, pistola hartu, eta kanpora irten zen; Nikolaik, gaueko lehen guardia eginda, bazekien nork zuen tenore hartan, goizeko bost eta erdietan?
|
|
|
–Jainkoaren borondatea?: ..., beste irtenbiderik, antza; hamar hamaika urte zituen arren, ongitxo zekien lezio hura, neska zintzo bezain heldua baitzen adin hartarako, eta apaiz guraso izebek, baita mundu guztiak ere, komodin gisa erabiltzen baitzuten espresio hura. Jainkoaren borondatea?, bizitzak, patuak edo dena delakoak karta txarrak ematen zizkien bakoitzean, bi hitz haiek airean idatziak baleude bezala eta jendeak aire
|
hura
baizik arnastuko ez balu bezala, Elizaren agindupeko giro hertsi hartan, amen, amen eta amen; Maria Bibianak patu gaiztoa onartu behar zuen, beraz, baina nekez onartzen zuen, zerarekin gertatuak gehiago baitzirudien madarikazio bat, edo zigor bat, beste ezer baino; Maria Bibianak, beraz, lur bat behar zuen, edo portu bat. Maria Bibianak ongi uler zitzakeen Jainkoak egiptoarrei igorritako izurriak, baina zergatik igorri zien beste izurri hura orbetarrei, orbetarrak kristau zintzo zirenean??, non lehorreratu izan zezan; Domingok eskaini zionak, baina, ez zuen asetzen, lurretik ere ezer gutxi baitzuen lur hark:
|
|
|
Domingok oinazpiak urratu zituen eta Teofilo Mariak eskua erre, eta Adak biei ala biei begiratzen zien, liluratuta, begiak zabal zabalik; Teofilo Mariak eskua erre zuenean, gainera, bera ere hantxe zegoen, eta ez zen mareatu ez zorabiatu, Benjamin Mariarekin gertatu zitzaion bezala. Benjamin Mariarena, izan ere, bat batekoa izan zen, eta Adari buruan
|
hura
baizik ez zitzaion geratu, ausaz, segundo hamarren batean jasotako munstroaren irudia, shocka eragin ziona eta Adari defentsa psikologiko guztiak aurretik eraman zizkiona, ur kolpe bortitz batek urtegiko horma istantean eraman dezakeen bezala; irudiak, izan ere, izugarrikeriaren ezaugarri guztiak zituen Ada bezalako ume sentibera batentzat: haragi nora ezean sortua, iparrik eta helbururik gabekoa, itxura batean; haragi zapaldua, bere baitan gauaren haragia eta haragiaren gaua batzen zituena; haragi itsusia, ezin edertu zena eta berak. Adak?
|
|
|
" Jainkoaren borondatea": ...tenbiderik, antza; hamar hamaika urte zituen arren, ongitxo zekien lezio hura, neska zintzo bezain heldua baitzen adin hartarako, eta apaiz guraso izebek, baita mundu guztiak ere, komodin gisa erabiltzen baitzuten espresio hura –Jainkoaren borondatea–, bizitzak, patuak edo dena delakoak karta txarrak ematen zizkien bakoitzean, bi hitz haiek airean idatziak baleude bezala eta jendeak aire
|
hura
baizik arnastuko ez balu bezala, Elizaren agindupeko giro hertsi hartan, amen, amen eta amen; Maria Bibianak patu gaiztoa onartu behar zuen, beraz, baina nekez onartzen zuen... zerarekin gertatuak gehiago baitzirudien madarikazio bat, edo zigor bat, beste ezer baino; Maria Bibianak, beraz, lur bat behar zuen, edo portu bat –Maria Bibianak ongi uler zitzakeen Jainkoak egiptoarrei igorritako i... ez baitzen lurra ere, ezpada airezko lurra, airezko lurra baita fantasiaren magala, airezko lurra irudimenaren hegala; Maria Bibianak, ordea, lurrezko lur bat behar zuen une hartan, errealitateari errealitatearekin erantzungo ziona, ez den haizearen eskutik autoengainuaren sasi argietara ihes egin gabe, jada ez baitzuen Jainkoaren borondatearekin aski, are gutxiago Jainkoaren borondateak Jainkoaren madarikazio zigorrei leku egin zienetik; eta hala ere –hala eta guztiz ere–, Maria Bibianak ez zion bere buruari iruzur merkerik egin nahi; horregatik, bazekien arren etxea gainera erortzera zihoakiola, katastrofearen gorabeherak jakin nahi izan zituen:
|
|
|
Nikolai airos atera zen estutasun hartatik, baina
|
hura
baizik ez zuen, ausaz, buruan biraka: norbait garbitu beharra zuela, gizonik ezean, txakurren bat gutxienez; edo bi; zer ziren, bada, etxeko bi txakur puta haiek, beren zaunkekin eta nornahi molestatzen zutenak, baita desordurik desorduzkoenetan ere?; galde ziezaiotela, bestela, berari, nola esnatzen zuen gauero gauero txakurren zaunka atergabeak!; gau hartan, baina –ilargia etxeko zuhaitz garaien adar sareetan harrapatutako arrain argitsua iduri–, aurreko gauetan ez bezala, zeinetan ohean geratzen baitzen loak berriro hartu arte, jaiki eta sukaldera joan zen, non afarian sobratutako botila erdi bat ardo, lo eragile ezin hobea izan zitekeena, edan baitzuen, zurrut pare batean edan ere; gero, gelarako bidea hartu, eta ohean sartu zen berriro; orduan, baina, txakurren zaunka areagotu zelako eta zaunkak Nikolai are gehiago amorratu zuelako edo –baita ardoak behar adina adore eman ziolako ere, beharbada, inkontzientean aparkatuta zituèn asmoak kontzientziaren eremuetatik bidera zitezen–, ohetik berriro jaiki, botak eta galtzak jantzi, pistola hartu, eta kanpora irten zen; Nikolaik, gaueko lehen guardia eginda, bazekien nork zuen tenore hartan –goizeko bost eta erdietan– gaueko guardia:
|
|
|
Domingok oinazpiak urratu zituen eta Teofilo Mariak eskua erre, eta Adak biei ala biei begiratzen zien, liluratuta, begiak zabal zabalik; Teofilo Mariak eskua erre zuenean, gainera, bera ere hantxe zegoen, eta ez zen mareatu ez zorabiatu, Benjamin Mariarekin gertatu zitzaion bezala. Benjamin Mariarena, izan ere, bat batekoa izan zen, eta Adari buruan
|
hura
baizik ez zitzaion geratu, ausaz, segundo hamarren batean jasotako munstroaren irudia, shocka eragin ziona eta Adari defentsa psikologiko guztiak aurretik eraman zizkiona, ur kolpe bortitz batek urtegiko horma istantean eraman dezakeen bezala; irudiak, izan ere, izugarrikeriaren ezaugarri guztiak zituen Ada bezalako ume sentibera batentzat: haragi nora ezean sortua, iparrik eta helbururik gabekoa, itxura batean; haragi zapaldua, bere baitan gauaren haragia eta haragiaren gaua batzen zituena; haragi itsusia, ezin edertu zena eta berak –Adak– ezin edertu zuena; haragi argirik gabea, bere argigabetasunaz baizik elikatzen ez zena; ubelune bat, ubelune soil bat besterik ez zena, bizitzaren zirkulua uko batean hasi eta uko berean bukatuko balitz bezala, porrot erabatekoan.
|
|
|
Nolako arretaz begiratu zion Domingok Adaren eskutxoari eta haren minari, behin eta berriz begiratu ere, begiak ere Adaren minari itsatsiak geratu zitzaizkion arte, suminezko errukiz eta errukizko suminez! Begiz ez ezik, bihotzez ere bere egiten baitzuen Domingok Adaren mina, eta bizitza bera ere ez baitzen, ausaz, minaren ikuskizun
|
hura
baizik, Adaren minetik baino ikus ez zitekeena... horregatik begiratzen zion Domingok Adari begiratzen ziòn moduan, eta horregatik begiratzen, halaber, amari, amak Adaren lepo inguruan hedatutako beso eskuzabalari bereziki, aurreko jarrerarekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera batean, Domingok nabaritzen zuen bitartean amaren aurka pilatutako gorrotoa urtuz zihoakiola, ama beti ama......
|
|
|
Gabinok zeruraino zabaldu zituen begiak, harri eta zur; Gabinori, izan ere, askotan gertatzen zitzaion hitzek harritzen zutela, esanahitik aparte berezko iman bat balute bezala; hitzek, baina, bakoitzak bere esanahia zuen, eta hori esaten ari zitzaion Felipe, hitzez hitz. Eta orduan, desarmatua bezala sentitu zen. ...ntuak eta himnoak, hitz handiz josiak eta bera –Gabino– hainbeste hunkitzen zutenak?; eta batez ere, non geratzen zitzaion egunerokotasun hura, espainiarren espainiartasunak moldatua eta guztira zabaldua, baita Euskal Herriko zokorik zokoenetara ere?; espainiartasun hura, bai, Gabinok, airea bera bezala, gauza ohikotzat eta normaltzat zuena... betikotzat ere bai, Gabinok ez baitzuen giro
|
hura
baizik arnastu betidanik; horregatik zegoen, ziurki, harri eta zur, apur bat deseroso ere bai –norabide hartan emandako pauso bakar batek berarekin ekar zezakeen orbetarren espazio espiritualarekiko haustura–: leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela bere lehen arnasaldiarekin hasi –fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat–, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan:
|
|
2013
|
|
|
Hark jakinarazi izanen zion medikuari, baita honek gogotik erabili ere, izen arrotza ebakitzean atsegin harturik bezala. Agerrek
|
hura
baizik ez du ikusi etxe honetan teilatupea eman diotenetik. Hartaz landa, neskato zahar bat, jatekoak ekartzen eta pixontzi betea aldatzen diona, ahantzi gabe sangriak egiten dizkion barbera.
|
|
2014
|
|
|
Txunditurik, Bernicek ikusi zuen nola luzatzen ziren txirikordak. Pisutsu eta handiosak ziren, eta hatz abilen azpian mugitzen ziren suge urdurien gisan; Berniceri, berriz, ez zitzaion erlikia
|
hura
baizik geratzen, eta ile kizkurgailua eta hurrengo egunetako begirada guztiak. G. Reece Stoddard, zeinak neska gogoko baitzuen, ikus zezakeen Harvardeko manerak harturik ondoko afalkideari esaten Berniceri ez ziotela utzi hainbeste film ikusten; Draycott Deyo ikus zezakeen amari begiratzen eta gero Bernicerekin nahita errukiorra izaten.
|
|
2015
|
|
|
Badaezpada, hala ere, gora begiratu zuten biek eta, hara non, globo aerostatiko bat ikusi zuten euren gainean. Ez zen, beraz, euri hodeia eguzkia ezkutatu ziena, globo
|
hura
baizik. Gizon bat zegoen barruan.
|
|
2017
|
|
|
Emakume bat besarkatzen. Ederki, ba berma hadi hortxe, eta ari haizen bitartean ahaztu zak gainerako guztia, berdin munduan ez baita beste ezer, hi eta
|
hura
baizik. Hots, ekin gogotik!
|
|
|
Ispiluz eginiko kaxa karratu bat zen igogailu hura. Noranahi begiratuta ere, bere sudur handi
|
hura
baizik ez zuen ikusten ahal. Hamargarren solairua adierazten zuen botoia sakatu eta gero zigarroa piztu zuen azkenez, erretzea debekatzen zuen txartel nabarmenari kasurik egin gabe.
|
|
|
Astean bi aldiz idazten zidan. Nik, ez hainbeste baina ez nuen
|
hura
baizik gogoan. Eta baliatu nintzen Bost Nazioetako Lehiaketaren bamean jokatu France Irlanda partidaz, Frantziako hiriburura joateko.
|
|
|
Koadroetan ageri diren zenbait santu eta martiriren antza zuen Aita Morlansek ohe barrenean etzanda, argalaren argalez ia kontsumitua. Baina, nire begietara, itxura izugarri haren erruduna ez zen horrenbeste aurpegi iharra, edo begi beltz irtenak, bere batatxo berdexka
|
hura
baizik; izan ere, abitu marroi luzea kenduta, gorputza ez ezik bere lehengo duintasun eta goitasuna ere biluzi egin zizkiotela ematen zuen, erlijio gizonaren aurazko itzala galduta gizaki soil, zahar eta gupidagarri bihurturik.
|
|
|
Damua gauzatzeko basamortua duke bakartasuna, Kulpa erredimitzeko hilduraleku. Eta hala ere, ez beti baina bai nabarmen, oinazea aipatzen duelarik gizakiaren sufrimendua adierazteko da, ez berea, lehen liburuko" Besteek ere negar egiten dute"
|
hura
baizik," Hoztasun berdinean bilduta". Erreferentzia zehatz handirik gabekoa da bere heldualdiko bizitza poetikoa, barnea hutsik duen barnetasun batean diharduela dirudi.
|
|
2019
|
|
|
–Melusina, bizimodu panikoak ia suspertua; Melusina, zangoak hartxintxarrez edo ur belarrez edo gaueko lumatxaz egina dituena: harixe ari natzaio deika;
|
hura
baizik ez dut ikusten garai basa hau apaltzeko gai. Horra hor emakumea bere osoan, eta, hala ere, gaur egun den bezalakoa; emakumea, bere giza oinarriaz gabetua; bere sustrai higikorren gatibu, bai, baina sustrai horiexen bitartez komunikazio probidentziala duena naturaren indar oinarrizkoekin[...] Emakumea, bere giza oinarriaz gabetua:
|
|
|
Orain lekukorik ez dagoenez, Raimundo Silvaren begitartea uzkurtu egiten da, eta bitartean, hariaz beste aldean, Maria Sara doktoreak, keinu dudarik gabe segail batez, buruaren mugimendu batez, atzera botatzen du ezker aldeko ilea, entzungailua belarrira hurbildu ahal izateko, eta azkenik mintzatzen hasten da, Lehengo egunean ez zituzten aurkezpenak egin, nik neuk aurkeztuko dut neure burua orain, Maria Sara dut izena, zurea ezagutzen dut, horixe esatera zihoan, baina Raimundo Silvak, ohiturak hartaratua, bere izena esan zuen, bere izen osoa, Benvindo eta guzti, eta erredikuluaz bertan hiltzekotan egon zen. Alabaina, Maria Sara, bere pertsonaz gutxi
|
hura
baizik iragarri ez bazuen ere, ez bide zen konturatu aitorpen hartaz, eta Raimundo Silva jauna tratamendua eman zion, iragarri gabe zenbat baltsamu isurtzen ari zen zuzentzailearen minberatasun hilduratuan, Zurekin hitz egin nahi nuke lana antolatzeko moduari buruz, zuzentzaile guztiekin elkarrizketatzen ari naiz, zer pentsatzen duten jakin nahi dut, bai, zita pertsonalak, ez dago beste modurik, ... Telefonoa eskegirik zen, eta Raimundo Silvak ez zuen erabat berreskuraturik barneko baretasuna, orain etxea isiltasunez betea da, taupada entzungaitza baizik ez da igartzen, hiriaren arnastu beharra izan daiteke, edo ibaiaren mugimendua, edo, besterik gabe, zuzentzailearen bihotza.
|