|
2000
|
|
|
Egiteko egitekotsuagorik
|
hura
baino...!
|
|
|
Baina Mattinekin nituen harremanetan, ni nintzen beti galtzeko, zeren, oratoria eserzizio haietan ere, oro har,
|
hura
baino trebeagoa nintzen arren, iduriz bainintzen trebeago: izan ere, gero, bizitza errealean, nik erabil nitzakeen mila hitzen aitzinean, Mattinek bakarra edo bakar batzuk erabiltzen zituen, guztiz mintzen nindutenak eta bere mihi ahalkegabeaz jaurtikitzen zizkidanak, ene hitzen kolpatzeko, desegiteko eta xehetzeko, nola okilak enborra, halako suertez, non azkenean bere hitz edo erran bakar hark ene argumentu guztiek baino gehiago balio izaiten baitzuen, nihaur haserretzen, jauzten eta enkoniatzen nintzelako, finean, ez hura...
|
|
|
Eta ni ere, paradoxa haren aitzinean, zurturik bezala geratu nintzen... Ordea, urteak aitzina doazkidan neurrian, ongi bai ongi ohitu behar izan dut paradoxa horretarat, zeren eritasunean eta zorigaiztoan ikasi baitut ezen badirela huts
|
hura
baino hutsagoak diren hutsak, espazioa ez ezik denbora bera ere eta bizitza bera ere bete dezaketenak eta betetzen dutenak. Baina ene arimak deus guti zekien orduan hartaz, zeren gazte bainintzen eta zeren gaztetasunaren indarra bainuen, hutsaren gainean jauzi egiteko...
|
|
|
Baina lehendik erran nizuke, benturaz, nola iragaiten genituen gauak osabak eta biok, ostatu edo benta bateko gela berean komunzki, nor bere ohean eta Arkimedes zoko batean, ene hainbat jokabideren ulertzeko inportant izan daitekeelakoan. Izan ere, osabak zurrunga egiteko ohitura zuen, eta, nahiz eta gehienetan ez nituen haren zurrungak aditzen, loak ni
|
hura
baino lehenago hartzen ninduelako eta behin loak hartuz gero nekez itzartzen nintzelako, halarik ere, guti batzuetan, astean behin edo, hura ni baino lehenago lokartzen zen, eta halakoetan ez nuen gozorik izaiten, zeren urduri jartzen bainintzen eta nekez hartzen ninduen loak eta nekez egiten nuen lo handik aitzina eta, egiten nuenean ere, urduri egiten nuen, eta urduriago jaikitzen nintzen, fine... Eta urduritasunak ezinegona ekartzen du, eta ezinegonak ez ohiko jokabidea...
|
|
|
Eta, euria goian behean ari zuela, mendi landetan bazkan ari ziren komarkako behi guztiak hurbildu ziren, halako batez, eliz ingururat. Behar ote zuten urbiaindarrek
|
hura
baino seinale garbiagorik, jakiteko ezen san Mamerto kendu behar zutela aldare nagusitik eta santa Klara jarri haren orde, nola egin baitzuten herritarrek handik egun gutirat, artisau bati santa Klararen iduria egiteko mandatua emaiten ziotela...?
|
|
|
Baina ez dakit, egia erran, penitentzia ere halakoa izanen ote den: izan ere, alde batetik, entzuna naiz halako meza bat baino gehiago, eta ohitua nago, halatan, haien soinuetarat, eta, bertzetik, bada
|
hura
baino musika ederragorik, batzuen ustetan, eta musika hori isiltasunarena da.
|
|
|
Ai, jaun André: hura zen fortuna gaixtoa hura, zeren oihaneko infernutik atera baikinen, bertze infernu batean sartzeko, zeina ez baitzen, itxura batean,
|
hura
baino tipiagoa! Izan ere, gordinak jan ondoren, lirinak nahi genituen Gorukik eta biok; aldiz, are gordinagoak jan behar izanen genituen handik gutirat.
|
|
|
Eta ene desesperantza are handiagoa egin zen presondegi hartarat eraman nindutenean, zeren iduritzen baitzitzaidan ezen hogei urteko kondenarekin nekez atera ahal izanen nintzela ni infernu hartarik bizirik, eta arinagoa izan zitekeela, ondorez, heriotza zigorra, bertze kondena
|
hura
baino... gogorragoa izan zitekeelako, zinez, apur bana hiltzea, bat batean hiltzea baino, exekuzione laster baten bitartez.
|
|
|
Baina, natorren oraingoz borroka haren abiapunturat eta abiapuntuko mementu hartarat, edo, hobeki, mementu
|
hura
baino lehenagokoetarat, zeinetan bakean bizi bainintzen neure buruarekin.
|
|
|
Zeren, beldurraren eta ahalkearen aitzinean eta bertze jendeen aitzinean, etsai handiak justifika baikaitzake; eta hala eta halatan, benetako etsaia baino etsaiagoa den bertze etsai bat sortzen eta asmatzen dugula —gezurrezkoa, beti ere—, ez ote gaitu fikzioak meneratzen, finean? Ezagun ditugu munduan ipuinak eta historiak asmatzen dituzten skribatzaile sonatuak, nola Boccaccio edo Cervantes, baina ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen nekez ediren daitekeela Berceokoaren don Bildur
|
hura
baino asmatzaile joriagorik eta emankorragorik. Honetan eta hartan eta bertze mila gauzatan egon naiteke dudos, baina horretan ez dut dudarik.
|
|
|
Egia erran, nihaur bakarrik betetzekotan ninduan, lehenengotik, asmo hori, baina, noiz eta jakinarazi bainion Maddaleni ezen ez nindoala Alpujarretarat, bataz, zaharra nintzelako eta zaharturik nengoelako halako erabaki baten hartzeko, eta, berriz bertzea,
|
hura
baino aterabide duinagotzat jotzen nuelako Lutheroren mendekatzea eta, hartarakotz, kanoikada batez gure etxeko arrano inperialaren ehizatzea; eta, noiz eta jakinarazi bainion, halaber, ezen, haren ondotik, edabe gozo baten hartzekotan nintzela, Ofizio Saindukoek bizirik atrapa ez nintzaten eta berriro azpira, hark ihardetsi zidaan: " Berorrek hori erabaki badu, nik ere hori eginen dut".
|
|
|
Konparaziorako, lau hilabete lehenago Josurenean egin nuen lur hartzea ez zen hamazazpi urtetako
|
hura
baino itxurosoagoa izan. Astebete zen Kristinak etxeko atea erakutsi zidanetik, eta bertze hainbertze denbora nire ezkonbizitzaren naufragiotik salbaturiko puskak Zabalguneko pentsiotzar bateko gelatzarrean metaturik zeutzala.
|
|
2001
|
|
|
No no ez urduri bat baino ez zait irten erantzun gisa, erabat ustekabean harrapatuta, eta atera azaltzeko txakurtxo migainluzedun pijama urdin zulatu
|
hura
baino zerbait gehiago jantzi ez izanaz damutu naiz berehala. Gauzak nola diren.
|
|
2002
|
|
|
Zuloa aurkitu zuten hura babesten zuen alanbre artean, eta zimenduetan ezkutatu zituzten traste guztiak. Zein leku
|
hura
baino seguruago?
|
|
|
gerra galdu zuelako nahi izaten baitzuen, hain zuzen ere, gerra egin, nola edo hala. Eta ez zuen hartarako lagun hoberik osaba
|
hura
baino. Ongi oroitzen dut nola gu ere –aita, ama, arreba eta laurok–, geure aitaren bidetik, aitaren anaiaren etxera joaten hasi ginen, hara Altzara, sanmartzialetan, baita nola aitak noiznahi egiten zizkigun gerrari buruzko iruzkinak ere, bazkalondoren edo afalondoren, pattar pixka batek lagundurik errazago.
|
|
2003
|
|
|
Baina, egia erran, ez da bakarra izan Frantziako Iraultza. Eta
|
hura
baino lehentxeago, 1776an, beste iraultza bat gertatu zen Ipar Ameriketan, Ingalaterrako erregearen aurka jazarri zirelarik haren koloniak eta beregaintasuna hartu zutelarik.
|
|
|
Eta eguzkia atera zen, eta, ateri zegoen arren, eguzkiarekin batera sortu zen zeru lurrak zinez uztartu zituèn ostadarra! Pelloren jarraitzaileek bizi zutèn eta sentitzen zutèn esperantza marko batean sartzeko modukoa zen, eta ostadar
|
hura
baino marko ederragorik...!
|
|
|
Soroetako Permin, Pazko eguna pasatuta gero, Azpila itzuli zen eta, Pello Oilarra hil zela jakin zuenean, don Esteberen Jainkoaren mendekutzat hartu zuen hura. Don Estebek esana zuen igande hartan zerbait ikaragarria gertatuko zela, eta ba al zen
|
hura
baino gauza ikaragarriagorik?
|
|
2004
|
|
|
Baina, edonola ere, ez genuke ahantzi behar lege soziolinguistiko hau: hizkuntza hegemonikoa ez da nahitaez gehiengoaren hizkuntza, boterearen euskarri sozialak eta politikoak bere eskuko dituen
|
hura
baino. Bide batez, esan dezagun, minoria (k) hitzaren historia ideologia menderatzailearen sorkaria dela, izan ez baita inon gutxiengorik, dominazioaren logikak eragindako minorizazioa edo mintzaira gutxitua ez bada.
|
|
|
Eta bada abertzalea ez den euskaltzalerik ere. Garai bateko euskaldun fededun hura gaiztoa baldin bazen euskaldun fedegabeekin, gaur nagusi den euskaldun abertzale binomioa ez da
|
hura
baino zintzoagoa eta zuzenagoa abertzale sentitzen ez direnekiko edo abertzaletasuna bizitzeko modu atzerakoiekiko oso kritikoak diren euskaltzaleen aurrean?. 218
|
|
|
Errepideko bihurgune bat hartu genuen eta gazteluaren beste bi dorreak ikusi genituen orduan: nagusia bezain garaiak ziren, baina
|
hura
baino lirainagoak. Txano borobil moduko arbelezko teilatu elurreztatu banaz estalita zeuden eta halako kutsu dotoreziazko bat eransten zioten eraikin bipilari.
|
|
|
Egia erran, Del Valle aspertzen hasia zen euskaldun barregarri haien harat honatei so emaniko lehenbiziko ordu erdia igaro orduko. Izan ere,
|
hura
baino jende aspergarriagorik ez zegoen munduan. Egoki janzten ziren, egoki mugitzen ziren eta egoki hitz egiten zuten:
|
|
|
Baina Ikek amets zabalagoak zituen. San Antonioko base hautseztatu
|
hura
baino askoz ere handiagoak. Betidanik izan zuen susmoa Patuak zerbait ekarriko ziola.
|
|
|
–Bizia zor dizudala uste dut –azaldu zion Josebari, besoa erakutsiz. Zauri
|
hura
baino askoz sari handiagoa egokitu behar zitzaion, berez, loteria ero hartan. Bazekien.
|
|
|
Burua ateratzen zidan, eta gelako liderra zen. Baina futbolean
|
hura
baino gehiago nintzen, eta hori ez zeraman ongi.
|
|
2005
|
|
|
Hauek nire atzetik ibilitakoen antza ez badute, ni Michael Jackson baino beltzagoa naiz. Ez, hori ez,
|
hura
baino beltzagoa izatea ez da zaila. Eddie Murphy hobeto.
|
|
|
Nekane aurretik ikusten nuen, eta arriskuaren atzamarretatik hurbilago ni
|
hura
baino. Jakin mina tentazio handia izaki, atzera begiratu nuen eta, begi aurrean, pana berdedun galtzak atzeman nituen, kremailera irekita, eta handik txurten lodi eta tente bat kanpora begira, amorru bizian zetorren gizonaren oinkadaren erritmora batera eta bestera dantzan.
|
|
2006
|
|
|
Islandiako uharte hotzetik abiatuta, Erik Gorriak eta bere marinel ausartek ozeano Atlantikoan mendebaldera egin zuten X. mendean, ordura arte Europako beste inork egin ez zuen bidea eginez. Aurkitu zuten uharteari –munduko uharterik handiena,
|
hura
baino handiagoei kontinente deitzen baitzaie– Groenlandia jarri zioten izena," lurralde berdea" beren hizkuntzan. Batek baino gehiagok esan izan du sarkasmoz betetako pertsona izan behar zuela Erik Gorriak –edo mundu maltzur honetako lehen publizistetako bat, agian– baina badirudi ez dela horrela; ez, behintzat, gauzak bere osotasunean ikusten baditugu.
|
|
|
Abuztuaren hondarretan, bada, ondoezik egon nintzen. Itotakoa topatu genuenean itsasoan blai egin izanak katarro eskasa ekarri zidan arren,
|
hura
baino irmoagoa izan zen Mirra galtzeko ikarak sorturiko larria.
|
|
2007
|
|
|
bestelako jendea, bestelako ikusmira, bestelako kezkak; neure egunerokotasun harekin itotzen hasita banengo bezala, geure herriko betiko arazotxoekin. Alde batetik amets hori, irrits hori neukan, baina bestetik ikara moduko bat ematen zidan habia uzteak, mundutik nik ez bainuen ezagutzen neure herri ziztrina besterik, eta neure herria esatean oraingoan ez naiz Euskal Herria aipatzen ari, bizileku nuen udalerri erdipurdiko
|
hura
baino, milaka aldiz zapaldutako bere kale eta bazterrekin, ikusiaren ikusiz buruz ikasiak genituen aurpegi eta keinukein.
|
|
|
Lenin razionalista da:
|
hura
baino gutxiago razionala ote zen haren Estatu moldearen kritikoa izan den B. Russell sozialista. Kontrairaultzailea izan arren, politikoki Savigny ren Zuzenbide Eskola Historikoa ildo liberal kontserbazalean kokatzen da.
|
|
2009
|
|
|
Hartara, bularrak ia mugitu ezinik egoten ziren, estu eta larri, harrapatuak, kartzelaratuak, giltzapetuak. Baina gure irudimena askoz boteretsuagoa zen kamiseten estrategia absurdo
|
hura
baino. Eta neskek ezin zuten saihestu gure begietara beraien bularren dantza geroz eta kitzikagarriagoa izatea.
|
|
|
Txaluparen sabelean geratzen zen oxigenotik edaten zuen apustuan zehazturiko minutu kopuruan, eta urpean igeri eginez itzultzen zen berriro hasierako lekura. Eutimioren meriturik handiena segundoak buruz horren ondo zenbatzen jakitea zen; egia esan, herrian ez zen
|
hura
baino hoberik.
|
|
|
zela, mende hasiera hartan asmatu berria:
|
hura
baino lasaigarri hoberik, pobrerik handiena ere errege sentiaraz zezakeena denbora batean?!, nahiz eta asmakizunak bazuen bere akatsa, pobrearen etxean nekez aurkituko baitzuen inork komunik, are nekezago tronurik; esan ere, esaten zuen Txopitea doktoreak, ez arrazoi gutxirekin beharbada, langileen etxeetan tronu bat jartzea zela iraultzaren aurkako erremediorik onena, auskalo?
|
|
|
umetan izaki likits likatsuek nazka ematen zioten bezala: ...gatsu bat ikusten zuenean haien aurkako errezeloa pizten baitzitzaion, zanpatu edo ostiko bat ematen zien?, defentsa sistema neuro psikologikoa alarma gorrian; bide beretik, bere fobia haren eta bere ezinikusiaren bideak ez baitzuen, antza, etenik?, ubelunez jositako bere haragi puska itsusi hura ikusi zuenean, hain berea eta hain arrotz egin zitzaiona aldi berean, ez zen, ausaz, zazpi urteko haur
|
hura
baino gehiago sentitu, munstroaren aurrean babesik gabe, iraganak eskuetan eztanda egin balio bezala.
|
|
|
Teofilo Mariak beti oroituko zuen ganbaran sartu zituzteneko une latz hura, ganbaran lastaira bakarra zegoen, aitak berarentzat hartu zuena, Teofilo Maria zurezko zolan etzaten zen bitartean, bahitzaileek bakoitzari tapaki bat eman ondoren?, baita ondorengoak ere, zeinetan apenas egin ahal izan zuen lorik, baina
|
hura
baino buruan sartuago geratu zitzaion, beharbada, beste une hura, ganbaran zegoèn txikitik lehen argia sartu zenekoa, ganbarak biribil hura zuen argi iturri?, etzalekutik begiesten ari zen ikuskariak, izpi sorta urrekara hura, argiari forma eman nahian edo kono enbor batean bilduta zetorrena, ganbararen espazio iluna itxuraldatzeko, bide batez, umetako estanpa hartara eramango balu bezala, zeinean hodeien arteko zirrikituetatik antzeko izpi sorta bat azaltzen baitzen, zerutik lurrerainokoa, lurrean landatuta zegoèn ezpata bat, erramu bonetak koroatua?
|
|
|
bai mahaia argitzen zuèn kriseilua; bai afariaren xehetasunak, jan zituztèn hiru oilasko erreak, eta edan zituztèn garagardoak, hauek neurriz, ezohiko bilera hartan bizarduna baitzen gehien agintzen zuena, afaria eta afalondokoak berak ordaintzeko asmoa zuenez gero, eta apostoluak, anarkista egin zenean ere Kristo miresteari utzi ez zionak, bere iritzi partikularrak baitzituen puntu hari buruz: . Kristok ardoa edaten zuen, baina ez zen inoiz mozkortu??; eta bai afaltiarrek elkarri egindako aieruak eta iradokizunak ere, afalondoko tratu eta negozioen ingurukoak, zeinetaz Domingok ezer gutxi esan baitzezakeen, mundu hura ezagutzen ez zuen neurrian nekez jakin baitzezakeen mundu hura arautzen/ desarautzen zuèn hizkera, hara sartzeko aukera zabal ziezaiokeena; Domingok bazuen, baina,
|
hura
baino kezka larriagorik, afari osoan ezin kendu izan baitzuen burutik ideia bat, obsesio bat, obsesio guztiak bezala joan orduko etortzen zitzaiona, etorrera bakoitzean burura indartsuago itsasteko, argi eta garbi ikusten baitzuen, afalorduko entretenigarrien ondotik bakarrik geratuko zela emakume haietako batekin, eta orduan zer?; horregatik, afalduta gero bizardunak erabaki zuenean:... –Oilaskoak jan ditugu, eta orain oilandak falta:
|
|
|
Don Julio berrogeita hamar bat urteko gizon ile urdina zen, umore onekoa, baikorra, bere ofizioa maite zuena, profesionala; esan nahi baita ezin zuzenagoa zela bere betebeharretan; baina, nortasunaren zati nagusia arrazionala bazuen ere, bazuen, aldi berean, beste osagai bat ukitu surrealistaduna, berak bere mundu onirikoarekin lotzen zuena eta esanarazten ziona, konparazio batera, gizakiaren aurrerapenik handiena, baita aspirinaren eta nembutalaren aurretik ere, komuneko" tronua" zela, mende hasiera hartan asmatu berria:
|
hura
baino lasaigarri hoberik, pobrerik handiena ere errege sentiaraz zezakeena denbora batean...!, nahiz eta asmakizunak bazuen bere akatsa, pobrearen etxean nekez aurkituko baitzuen inork komunik, are nekezago tronurik; esan ere, esaten zuen Txopitea doktoreak, ez arrazoi gutxirekin beharbada, langileen etxeetan tronu bat jartzea zela iraultzaren aurkako erremediorik onena, auskalo......
|
|
|
Nazka ematen baitzion, baita hozkia ere... umetan izaki likits likatsuek nazka ematen zioten bezala: ...enean haien aurkako errezeloa pizten baitzitzaion –zanpatu edo ostiko bat ematen zien–, defentsa sistema neuro psikologikoa alarma gorrian; bide beretik –bere fobia haren eta bere ezinikusiaren bideak ez baitzuen, antza, etenik–, ubelunez jositako bere haragi puska itsusi hura ikusi zuenean, hain berea eta hain arrotz egin zitzaiona aldi berean, ez zen, ausaz, zazpi urteko haur
|
hura
baino gehiago sentitu, munstroaren aurrean babesik gabe, iraganak eskuetan eztanda egin balio bezala.
|
|
|
Teofilo Mariak beti oroituko zuen ganbaran sartu zituzteneko une latz hura –ganbaran lastaira bakarra zegoen, aitak berarentzat hartu zuena, Teofilo Maria zurezko zolan etzaten zen bitartean, bahitzaileek bakoitzari tapaki bat eman ondoren–, baita ondorengoak ere, zeinetan apenas egin ahal izan zuen lorik, baina
|
hura
baino buruan sartuago geratu zitzaion, beharbada, beste une hura, ganbaran zegoèn txikitik lehen argia sartu zenekoa –ganbarak biribil hura zuen argi iturri–, etzalekutik begiesten ari zen ikuskariak –izpi sorta urrekara hura, argiari forma eman nahian edo kono enbor batean bilduta zetorrena, ganbararen espazio iluna itxuraldatzeko, bide batez– umetako estanpa hartara eramang... Credo in unum Deum; esan ere, halaxe esan baitzuen Teofilo Mariak esaldi hura, bere artean ahoskatua –mutua eta ahotsik gabekoa, beraz–, ezpainen mugimenduari ederki antzeman zekiokeen arren; estanpak argi eta garbi bilatzen zuen, bere elementuen bidez, Jainkoaren esentzia, esanahiz betea, bere ezaugarririk muinekoenak –guztiz sinbolikoak– euskarri:
|
|
|
bai mahaia argitzen zuèn kriseilua; bai afariaren xehetasunak –jan zituztèn hiru oilasko erreak, eta edan zituztèn garagardoak, hauek neurriz, ezohiko bilera hartan bizarduna baitzen gehien agintzen zuena, afaria eta afalondokoak berak ordaintzeko asmoa zuenez gero, eta apostoluak, anarkista egin zenean ere Kristo miresteari utzi ez zionak, bere iritzi partikularrak baitzituen puntu hari buruz: ...istok ardoa edaten zuen, baina ez zen inoiz mozkortu" –; eta bai afaltiarrek elkarri egindako aieruak eta iradokizunak ere, afalondoko tratu eta negozioen ingurukoak, zeinetaz Domingok ezer gutxi esan baitzezakeen, mundu hura ezagutzen ez zuen neurrian nekez jakin baitzezakeen mundu hura arautzen/ desarautzen zuèn hizkera, hara sartzeko aukera zabal ziezaiokeena; Domingok bazuen, baina,
|
hura
baino kezka larriagorik, afari osoan ezin kendu izan baitzuen burutik ideia bat, obsesio bat, obsesio guztiak bezala joan orduko etortzen zitzaiona, etorrera bakoitzean burura indartsuago itsasteko, argi eta garbi ikusten baitzuen, afalorduko entretenigarrien ondotik bakarrik geratuko zela emakume haietako batekin, eta orduan zer...; horregatik, afalduta gero bizardunak erabaki zuenean:... " Oilaskoak jan ditugu, eta orain oilandak falta:
|
|
2010
|
|
|
Eta, hala ere, korapilo korapilatsuagoa gertatu zitzaidan Benjamin Mariarena, Teorekiko haustura
|
hura
baino, nik ere neure begitik eta neure burutik hitz egin nahi bainizuke noizbait etxeko gai tabuaz, zuk zeurean hitz egin didazun bezala; behin edo behin mintzatu natzaizula gaiaz dagoeneko, Damaso??; arrazoi duzu; une honetan, baina, zerbait sakonago nahi nuke, eta ea zer kontatzen dizudan?
|
|
|
Arrazoi zuen Benjamin Mariak;
|
hura
baino zer gehiago izan ote nintzen ni, bada, tuberkulosiak jotako egunik txarrenetan, hezurretako esekitokitik zintzilikatutako azal kolore galdu bat baizik?; nik, baina, suerte hobea izan nuen, sendatu ere sendatu bainintzen, halako batean; Benjamin Maria, aldiz, ahanzturaren desertura erbesteratu genuen, baita hantxe gurutziltzatu ere, desertuan zegoèn zur bakarrari lotua, handik sekula mugi ez zedin, alferrik; ez dut gurutzea maite. Kristok ere ez zuen kalizaren mingotsa dastatu nahi izan (izeba Ernestinari maiz entzuten genion esaldi hura), nahiz eta Elizak halako irudi masokista bat saldu izan digun?, baina gurutzea lurtarron bizi baldintzetako bat ere bada:
|
|
|
Kristo ere halaxe egon baitzen, arantzazko koroa zuela, gurutzetik zintzilik:
|
hura
baino Kristo itsusiagorik?! Ba ote, baina, aldi berean, Kristo itsusi hura baino Kristo ederragorik??
|
|
|
hura baino Kristo itsusiagorik?! Ba ote, baina, aldi berean, Kristo itsusi
|
hura
baino Kristo ederragorik?. Izan ere, Kristok, nola baitzen Jainko, zerura egin zezakeen, lurtarroi eta lurtarron arazoei ihes eginez; ihes egin ziezaiokeen, halaber, munduan den itsustasunik handienari, zeina baita heriotzarena, baina ez:
|
|
|
...eta norbaitek diktatua, hori bururatu zitzaidan lehenengo gauza, eta, hala ere, sor eta lor gelditu nintzen; eta min egin zidan; batez ere, azkeneko parteak; egia da inoiz ere pasatu izan zitzaidala burutik Helenak beste helburu batzuk ere izan zitzakeela, maila sozialean gora egiteko erabil nintzakeen, adibidez, edo tuberkuloso batenganako errukiz mozorrotutako maitasuna izan zitekeen berea, hau
|
hura
baino okerrago?, baina hain nengoen itsututa nire eredu erromantikoarekin, denborarekin ikasi dut, Zapiain estimatuarekin batez ere, baditugula defentsa mekanismo batzuk, ziurtasun psikologikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik??, non alde batera uzten bainituen galdera amarrutsuak, inkontzient... egiten gintuen Helena eta biok jainkozko; non geratzen zen, baina, jainkoen mundu hura?; eredu erromantikoaren ikuspegitik bestelako jarrera espero bainezakeen Helenarengandik:
|
|
|
eta, oi lur!?; lagun poeta, beraz, hunkituta zegoen: hain hunkituta, non bere hunkiduraz hunkitu eta ni ere barrez eta barrez hasi bainintzen, barre
|
hura
baino gauza liberatzaileagorik?!?, harik eta nik ere, halako batean, lurra besarkatu nuen arte; istant magiko bat izan zen, zinez, lurra besarkatzearekin batera antzina hartan inguru haietan bizi izan zirèn artzain euskaldunak, harrespiletako gizon emakume haiek, azken batean, Oteizak bere teoria estetikoak eraikitzeko hain present izan zituenak?
|
|
|
iritsia banintzen, halako eran, non heroitasunaren kontzeptua ere gizakion idealismoak haizatutako globotzat hartzen bainuen, barruan airea baizik ez zuena? Zer gehiago zen, bada, funtsean, Domingo Orbe Txinako poeta
|
hura
baino. Li Po?, hain modu surrealistan bizi eta hil zena, Meyer jaunak aditzera eman zidanez. Domingok amets zuen anaitasun unibertsala, gizon inozo askoren bihotzetan eguzki batek bezala dir dir egiten zuena/ duena, eta Li Pok, berriz, zurruta, existentziaren gau beltzetan mila izar pizten zizkiona.
|
|
|
defendatzen zutenak. Ni ez nintzen haietakoa, baina gerra piztu zèn bezperako egunetan kutsatu. Karl Mayren bizpahiru nobelaren irakurketak (far west eko indioak eta far west eko mundua protagonista) abenturazale egin ninduen nerabe nintzela, eta ba ote nuen gerra
|
hura
baino abentura abenturazkoagorik??, eta boluntario joan nintzen, hemezortzi urte besterik ez nituela, aitak. Manfred Meyerrek?
|
|
|
Amaren mariazaletasunaren argazkia egin dizut, bada, eta orain esadazu, Damaso,
|
hura
baino mariazale sutsuagorik ezagutzen duzun. Eta are sutsuagoa egingo zen, Pagoagako gertakariak jazo zirenean, bistan da.
|
|
|
–Horrela gaixotu nintzen ni denbora batean. Zertarako datuak orri batean jarri, ni zu baino gehiago naizela esateko, eta zu
|
hura
baino gehiago?. Harrokeria da hori!
|
|
|
fisikoki, katagorri bat zen, eta animikoki, ez zen atzean geldituko, beti baitzuen erantzuna mihian prest; lotsagabea ere bazen batzuetan, badakizu, eta haren sartu irten bakoitza mehatxu bat bezala hartzen nuen. Izan ere, munduak ordena bat zuen, eta ordena hartan ni nintzen, teorian,
|
hura
baino lehenago, zaharragoa nintzenez; praktikan, ordea, tokia kendu eta ni baino lehenago jartzen zen Domingo, halako eran, non haren arrakasta bakoitza niri usurpatutakoa iruditzen baitzitzaidan. Ni egurra ematen saiatzen nintzen, besteen aurrean lotsagarri jarriz, baina Domingok ez zuen lotsarik, eta aurrera egiten zuen beti.
|
|
|
Bibirekin bizi izan nuèn maitasun istorioa, sexurik gabekoa, jakina? definitiboa izan zen; egia da, bai, Maria Bibiana batzuetan zintzoegia zela, eta bere estutasunaz anai arrebok estutzen gintuela, baina nor
|
hura
baino etxekoei eta hurkoei emanago, nor hura baino eskuzabalago?!; eta hain zen, hain da, zuzena, bestalde, non, sendategian ni zaintzen egon zenean ere, ez baitzen ni zaintzera mugatu; aitzitik:
|
|
|
Bibirekin bizi izan nuèn maitasun istorioa, sexurik gabekoa, jakina? definitiboa izan zen; egia da, bai, Maria Bibiana batzuetan zintzoegia zela, eta bere estutasunaz anai arrebok estutzen gintuela, baina nor hura baino etxekoei eta hurkoei emanago, nor
|
hura
baino eskuzabalago?!; eta hain zen, hain da, zuzena, bestalde, non, sendategian ni zaintzen egon zenean ere, ez baitzen ni zaintzera mugatu; aitzitik:
|
|
|
Euskal gatazkan esku hartzeko proposamena zeharkako bide batetik iritsi zitzaion Henri Dunant Zentroari, Urrutikoetxearen eta Egigurenen arteko lehen bilera
|
hura
baino bi urte inguru lehenago, 2003 urtean. Suitzako Gobernuko Atzerri Ministerioak badu, Garapenerako eta Kooperaziorako Agentziaren barruan, Gatazken Prebentziorako eta Transformaziorako Saila, eta sail horrekin harremana bazuen ETAk, Lizarra Garaziko prozesuaren garaian Suitzan Espainiako Gobernuko ordezkaritza batekin bilera egin zuen garaitik.
|
|
|
fisikoki, katagorri bat zen, eta animikoki, ez zen atzean geldituko, beti baitzuen erantzuna mihian prest; lotsagabea ere bazen batzuetan, badakizu, eta haren sartu irten bakoitza mehatxu bat bezala hartzen nuen. Izan ere, munduak ordena bat zuen, eta ordena hartan ni nintzen, teorian,
|
hura
baino lehenago, zaharragoa nintzenez; praktikan, ordea, tokia kendu eta ni baino lehenago jartzen zen Domingo, halako eran, non haren arrakasta bakoitza niri usurpatutakoa iruditzen baitzitzaidan. Ni egurra ematen saiatzen nintzen, besteen aurrean lotsagarri jarriz, baina Domingok ez zuen lotsarik, eta aurrera egiten zuen beti.
|
|
|
...ren— eta Domingok —baita Teofilo Mariak ere, nik uste— atseginago zenuten Ada Bibi baino; nik, berriz, ez; eta tuberkulosiaren erruz —tuberkulosiari esker— Bibirekin bizi izan nuèn maitasun istorioa —sexurik gabekoa, jakina— definitiboa izan zen; egia da, bai, Maria Bibiana batzuetan zintzoegia zela, eta bere estutasunaz anai arrebok estutzen gintuela, baina nor
|
hura
baino etxekoei eta hurkoei emanago, nor hura baino eskuzabalago...!; eta hain zen —hain da— zuzena, bestalde, non, sendategian ni zaintzen egon zenean ere, ez baitzen ni zaintzera mugatu; aitzitik: argi eta garbi esan zidan, lehen unetik beretik, gaixoen artean ni neu nindukala kuttuntzat, baina, kuttun ninduelako hain zuzen ere, ez zidala lehentasunezko tratua emango; eta hitza bete zuen, noski:
|
|
|
...riak ere, nik uste— atseginago zenuten Ada Bibi baino; nik, berriz, ez; eta tuberkulosiaren erruz —tuberkulosiari esker— Bibirekin bizi izan nuèn maitasun istorioa —sexurik gabekoa, jakina— definitiboa izan zen; egia da, bai, Maria Bibiana batzuetan zintzoegia zela, eta bere estutasunaz anai arrebok estutzen gintuela, baina nor hura baino etxekoei eta hurkoei emanago, nor
|
hura
baino eskuzabalago...!; eta hain zen —hain da— zuzena, bestalde, non, sendategian ni zaintzen egon zenean ere, ez baitzen ni zaintzera mugatu; aitzitik: argi eta garbi esan zidan, lehen unetik beretik, gaixoen artean ni neu nindukala kuttuntzat, baina, kuttun ninduelako hain zuzen ere, ez zidala lehentasunezko tratua emango; eta hitza bete zuen, noski:
|
|
|
Eta, hala ere, korapilo korapilatsuagoa gertatu zitzaidan Benjamin Mariarena, Teorekiko haustura
|
hura
baino... nik ere neure begitik eta neure burutik hitz egin nahi bainizuke noizbait etxeko gai tabuaz, zuk zeurean hitz egin didazun bezala; behin edo behin mintzatu natzaizula gaiaz dagoeneko, Damaso...?; arrazoi duzu; une honetan, baina, zerbait sakonago nahi nuke, eta ea zer kontatzen dizudan...
|
|
|
Amaren mariazaletasunaren argazkia egin dizut, bada, eta orain esadazu, Damaso,
|
hura
baino mariazale sutsuagorik ezagutzen duzun... Eta are sutsuagoa egingo zen, Pagoagako gertakariak jazo zirenean, bistan da.
|
|
|
" Horrela gaixotu nintzen ni denbora batean. Zertarako datuak orri batean jarri, ni zu baino gehiago naizela esateko, eta zu
|
hura
baino gehiago.... Harrokeria da hori!
|
|
|
Arrazoi zuen Benjamin Mariak;
|
hura
baino zer gehiago izan ote nintzen ni, bada, tuberkulosiak jotako egunik txarrenetan, hezurretako esekitokitik zintzilikatutako azal kolore galdu bat baizik?; nik, baina, suerte hobea izan nuen... sendatu ere sendatu bainintzen, halako batean; Benjamin Maria, aldiz, ahanzturaren desertura erbesteratu genuen, baita hantxe gurutziltzatu ere, desertuan zegoèn zur bakarrari lotua, handik sekula mugi... bila joan gabe ere, etorri egiten da, iritsi egiten da; gurutzea koadro batek behar duen hondo iluna da, koadroak osotasun bat izan dezan, eta maitasunak, kontrastean, dir dir egin dezan; bizitzak gurutziltzatzen gaituenean —eta guztiok gurutziltzatzen gaitu noiz edo noiz—, maitasunak bakarrik aska baikaitzake gurutzetik —" Iritsiko da, bai, eguna, zeinean, espazioa, haizeak, itsasaldiak eta grabitatea baliatu ondoren, maitasunaren energia baliatuko dugun, Jainkoarentzat baliatu ere.
|
|
|
Kristo ere halaxe egon baitzen, arantzazko koroa zuela, gurutzetik zintzilik:
|
hura
baino Kristo itsusiagorik...! Ba ote, baina, aldi berean, Kristo itsusi hura baino Kristo ederragorik...?
|
|
|
hura baino Kristo itsusiagorik...! Ba ote, baina, aldi berean, Kristo itsusi
|
hura
baino Kristo ederragorik.... Izan ere, Kristok, nola baitzen Jainko, zerura egin zezakeen, lurtarroi eta lurtarron arazoei ihes eginez; ihes egin ziezaiokeen, halaber, munduan den itsustasunik handienari, zeina baita heriotzarena, baina ez:
|
|
|
...norbaitek diktatua, hori bururatu zitzaidan lehenengo gauza, eta, hala ere, sor eta lor gelditu nintzen; eta min egin zidan; batez ere, azkeneko parteak; egia da inoiz ere pasatu izan zitzaidala burutik Helenak beste helburu batzuk ere izan zitzakeela —maila sozialean gora egiteko erabil nintzakeen, adibidez, edo tuberkuloso batenganako errukiz mozorrotutako maitasuna izan zitekeen berea, hau
|
hura
baino okerrago—, baina hain nengoen itsututa nire eredu erromantikoarekin —denborarekin ikasi dut, Zapiain estimatuarekin batez ere, baditugula defentsa mekanismo batzuk, ziurtasun psikologikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik... —, non alde batera uzten bainituen galdera amarru... uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez —azken parteari:
|
|
|
Zergatik, baina, sentitu nintzen hain txiki, bizitzari buruzko erlatibismo handi batera —erabatekora ere bai ia— iritsia banintzen, halako eran, non heroitasunaren kontzeptua ere gizakion idealismoak haizatutako globotzat hartzen bainuen, barruan airea baizik ez zuena? Zer gehiago zen, bada, funtsean, Domingo Orbe Txinako poeta
|
hura
baino —Li Po—, hain modu surrealistan bizi eta hil zena, Meyer jaunak aditzera eman zidanez. Domingok amets zuen anaitasun unibertsala, gizon inozo askoren bihotzetan eguzki batek bezala dir dir egiten zuena/ duena, eta Li Pok, berriz, zurruta, existentziaren gau beltzetan mila izar pizten zizkiona.
|
|
|
/ Oi, goiz eme,/ parre gozoz ernea!"; eta bat batean, halaber, barrez eta barrez hasi zen, pozaren pozez, lurrari errepikatzen zion bitartean" oi lur!" eta" oi lur!"; lagun poeta, beraz, hunkituta zegoen: hain hunkituta, non bere hunkiduraz hunkitu eta ni ere barrez eta barrez hasi bainintzen —barre
|
hura
baino gauza liberatzaileagorik...! —, harik eta nik ere, halako batean, lurra besarkatu nuen arte; istant magiko bat izan zen, zinez... lurra besarkatzearekin batera antzina hartan inguru haietan bizi izan zirèn artzain euskaldunak —harrespiletako gizon emakume haiek, azken batean, Oteizak bere teoria estetikoak eraikitzeko hain present izan zituenak— besarkatzen ari baikinen:... Euskal Herriko jende xume hura, nire lagun poetak eta nik neuk ere hainbeste maite genuena; Elorrieta ez zen, beraz, toki urrun bat, Garibayk esan zuen bezala:
|
|
|
Unibertsitatean baziren taldeak, modus vivendi hura —odol eztandaren estetika ere dei geniezaioke— defendatzen zutenak. Ni ez nintzen haietakoa, baina gerra piztu zèn bezperako egunetan kutsatu —Karl Mayren bizpahiru nobelaren irakurketak (far west eko indioak eta far west eko mundua protagonista) abenturazale egin ninduen nerabe nintzela, eta ba ote nuen gerra
|
hura
baino abentura abenturazkoagorik? —, eta boluntario joan nintzen, hemezortzi urte besterik ez nituela... aitak —Manfred Meyerrek— eskuak burura eramaten zituen bitartean —diruak guztia lezake, eta Suitzako bankuan pilatuta zuèn diru mordoa erabiltzeko prest zegoen ni joan ez nendin— eta aitonak nire erabakia txalotzen. Aitona eta biok, gainera, burua elkarri berotzen aritu ginen.
|
|
2011
|
|
|
Hitz beste esan badut, are okerrago zen aita bere berea duen irribarre burlati niretzat eramanezin horrekin hasten zenean, anaia mutilzaharraren emakumeekikoez isekari. Behin ia esan nion, ea
|
hura
baino gizonago zela uste ote zuen, alaba bat zuelako edo, ea zer uste zuen harroputz horrek, ez nintzen atrebitu, jakina?: nire onetik ateratzen ninduen osabaren gainean postura horretan hitz egiten aditzen nionean.
|
|
|
Halakoa zen Rebeca:
|
hura
baino lurrarekin bat eginagorik nekez?! Eta ez bereak herriko lurrik onenak zituelako, ezta txarrenak ere, haatik?, baina berak halaxe sentitzen zuelako?
|
|
|
Huraxe eginen zuen, bai! Modu egingarriagorik eta modu hoberik
|
hura
baino, bere buruari buruzut jarraitzen zuela erakusteko, Onofreren eta don Urbanoren aitzinean belauna hainbertzetan tolestu eta makurtu ondoren, alferrik?!
|
|
|
Maisu batek idazten erakuts diezazuke, baina antzutasunera ere kondena zaitzake. Idazle batek miresten duen maisua gainditzen saiatu behar du,
|
hura
baino gehiago izaten?, dio. Baina oso gutxik lortzen dute maisua gainditzea.
|
|
|
Nigana etorri, harrapatu, berriro drogatu eta nora eramango ninduten beldur. Ihesi egin nahi nian, baina non
|
hura
baino leku seguruagorik. Lekukoak nitian han.
|
|
|
Alferrik zen. Neska
|
hura
baino... Orduan atea beren atzean itxi, baina... baina hura ez zen inola ere aitaren gela.
|
|
|
xingarra, sardinak, libra bat gurin, eta berebiziko arto opila, legami iragarki baterako edo egina. Baina Primus labearen marruekin, alferrik zen
|
hura
baino ozenago hitz egiten jardutea. Alice zumitzezko eserleku baten ertzean jarri zen, Stubbs andreak labea orduan eta gehiago berotu bitartean.
|
|
|
Jainko santua, lantu
|
hura
baino garratzagorik! Nota bakoitza intziria zen, zotina, hasperen goibel latza.
|
|
|
Alkateak berarekin ezkontzeko eskatu, eta señoritak pentsatu egin behar zuela erantzun. Horregatik eskatua zidan mesedea
|
hura
baino lehen:
|
|
|
Adrenalinaren zapore metalikoak ahoa erretzen zion. Nolanahi ere, ezin
|
hura
baino toki lasaiagorik irudikatu. Laugarren solairuko eskailera buruan gelditu zen.
|
|
2012
|
|
|
Irribarre egin zenuen zuk ere, baina, orain pentsatzen jarrita, ez dut uste gure arteko besarkadarik egon zenik, ez zorionik, ez bestelakorik. Irribarre truke
|
hura
baino ez. Urduri ni.
|
|
|
Ausardia horren falta gizarteko harremanetara erabat hedatua dagoela uste dut. Noski, gizartea, azken batean, pertsonen arteko elkarretaratze bat baita, eta pertsonek, barruan euren bizitzarekin egiten ari diren
|
hura
baino ez dute islatzen kanpoan. Izan ere, kanpoa eta barrua berdina da, ez dago alderik, diote sufiek, barrua den bezala da kanpoa, eta alderantziz.
|
|
|
Arropa urriak gelako bazterretara jaurti bitartean, Dasilvak asperturik begiratu zion gorputz ñarro eta ilun hari. Mourek ezin zuela
|
hura
baino hoberik lortu pentsatuta, aldartea apur bat alaitu zitzaion.
|
|
|
Ariketa horri tarte bat eman ondoren, ordea, letra hori soilik K. izan daitekeela konturatu naiz: ez dago alfabeto osoan
|
hura
baino iradokitzaileagorik. Iban K. Zaldua, beraz:
|
|
|
Alferrik da alboetara edo atzera begiratzea. Piztia hori beste edozein baino azkarragoa da, eta, basoko bidaiaria ahalik eta bizkorren ibilita ere, beti
|
hura
baino azkarragoa izango da wendigoa, eta haren atzean ezkutuan geratuko zaio beti.
|
|
|
Otero, Bilintxeko printzesa, Donostian ere markesa. Gutxi egongo dira hiri osoan
|
hura
baino politagoak. Bizitzaren loterian numero txukunak tokatu zaizkio.
|
|
|
Tamaina ertaineko etxea zen, agian handiegia mutilzahar batentzat, behintzat Beñatek hala jarraitzen bazuen, eta Franek zin egingo zuen hala zela?. Ez zuen, baina, Franek
|
hura
baino apalagorik topatzerik espero, laguna ezagutu zuenetik beti dirudun eta gurari guztiak asez bizi izan baitzen, berezi bereziki ondo jatearen eta janztearen ingurukoak.
|
|
|
Lasterrago mugitzen da erloju baten orratza nire eskua mugitzen zena baino. Gau
|
hura
baino lehenago sekula ez nuen sentitu zenbaterainokoak ziren nire ahalmenak, zenbateraino nintzen ernea. Pentsatzea ere han nengoela, poliki poliki atea zabaltzen, eta ametsetan ere ez zitzaizkiola otuko agureari nire asmo eta pentsamendu sekretuak!
|
|
|
Horixe pentsatu nuen orduan bai, eta horixe pentsatzen dut orain ere. Baina edozer gauza zen agonia
|
hura
baino hobea! Edozer gauza, irri hura baino eramangarriagoa!
|
|
|
Baina edozer gauza zen agonia hura baino hobea! Edozer gauza, irri
|
hura
baino eramangarriagoa! Ezin nituen irribarre faltsu haiek eraman!
|
|
|
Ura hain zegoen iluna non Nubiako geografoaren Mare Tenebrarum en kontakizun hura gogorarazi baitzidan. Gizakiaren irudimenak ezin asmatu du
|
hura
baino ikuspegi goibel eta negargarriagorik. Ikusmena irits zitekeen bezain urrun, munduaren hesiak bailiran, labar izugarri beltz eta irtenak ageri ziren eskuin eta ezker, lerroak eta lerroak; are goibelagoak egiten zituen olatuen aparrak bere gailur zuri beldurgarria labar harrien gainetik gora altxatzen zuenean, uluka eta orroka beti.
|
|
|
Markoa obala zen, urre kolore aberatsekoa eta estilo moriskoko filigranaz apaindua. Artelan zen neurrian, ezin zitekeen gauza miresgarriagorik izan margolan
|
hura
baino. Baina ez lanaren egikerak, ez begitartearen edertasun hilezkorrak, ezin izan ninduten hain bat batean eta hain barruraino asaldatu.
|
|
|
Baina okerrena ez zen oraindik iritsi. Ekaitzak ikaragarrizko indarrez egin zuen aurrera, eta marinelek berek ez zuten
|
hura
baino okerragorik gogoan. Itsasontzi ona genuen, baina zamaz leporaino betea, horregatik uretan barrura sartzen zen, eta marinelek noiznahi esaten zuten oihuka ontzia murgiltzera zihoala.
|
|
|
Eta haien eskuetan erortzen ez banintzen, nola lortuko nituen hornigaiak edo norantz joko nuen. Nire egoera une hartan izan zitekeen tamalgarriena zela iruditzen zitzaidan; ezin nuen neure burua
|
hura
baino egoera okerragoan ikusi, heriotza izan ezean; eta kontinenteko itsasbazterrera iritsiz gero, agian laguntzarik lor nezakeen, edo itsasertz ondotik aurrera egin, Afrikako itsasertzean egin nuen bezala, lurralde jendeztaturen batera iritsi arte, eta han laguntza aurkitu; eta, okerrenean ere, hil nintekeen, eta bat batean amaituko ziratekeen zoritxar guztiak. Adierazi beharra dago hori guztia nire adimen nahasiaren emaitza zela, izaera urduriarena, eta arazo amaigabeek bere onetik aterata eta itsasontzi hondoratuan aurkitutakoak etsita zegoen norbaitena, oso gertu egon bainintzen aspalditik gogo biziz nahi nuena lortzeko; alegia, norbaitekin hitz egin, nengoen lekuaz zerbait jakin, eta handik onik ateratzeko moduaz zerbait esango zidan norbait ondoan izan.
|
|
|
Zeren eta, zenbait hilabetez jende hura ikusi eta harekin hitz egitera ohitu ondoren, eta begiztatzen nuen edozein gauzak proportziozko neurriak zituela ohartuz, haien tamainak eta itxurak lehenengotan eman zidaten izua zeharo desagertua baitzen jadanik, jaun andere ingelesen segizio bat ikusi izan banu orduan urtebetetzetako 45 jantzi dotoreekin, buru harro bakoitza bere papera gizalegetsu errepresentatzen, agurtzeko makurtu eta txortxor mintzatzen?, egia esateko, Erregeak eta haren handikiek nire kontu egiten zuten beste barre egiteko gogo bizia sentituko nukeen. Eta benetan, Erreginak bere eskuan hartu eta ispilu aurrean jartzen ninduenean, ezin nintzen neure buruaz ere irribarre egin gabe egon, hala bion irudiak azaltzen zirelarik nire aurrean oso osorik batera; eta ez zegoen ezer konparaketa
|
hura
baino barregarriagorik; beraz, benetan hasi nintzen pentsatzen neure ohiko tamainarekiko dezente murriztua nengoela.
|
|
|
Halere, ez zegoen ezer horratio hain ikusgarri ezagorik ikuskari
|
hura
baino. Lurralde zabal huts batek, non aurkitzen baitziren nahas mahas, hondar eta harri piloen artean, engranaia gurpil batzuk jadanik herdoildurik, leiho txiki ugariz zulaturiko eraikin lauki luze bat inguratzen zuen.
|
|
|
Madame Bovary, pentsatu zuen?
|
hura
baino askoz politagoa da, batez ere frexkoagoa. Virginie, bene benetan, gizenegi jartzen ari da.
|
|
|
Ez dut
|
hura
baino goiz urdinagorik eta freskoagorik oroitzen! Eguzkia doi doi ageri zen tontor berdetsuen atzetik; errainuen aurreneko berotasunak bat egiten zuen gaueko hozkirriaren azken hondarrekin, eta nahasketa horrek halako hildura gozo bat zekarren sentimen guztietara; egun urratu berriaren argitasun alaia artean ez zen iristen arroilara, haitzen erpinak bakarrik urreztatzen zituen, gure buruen gainetik zintzilik ageri baitziren bidearen alde banatan; euri zilarkara batek bustitzen gintuen haize bolada meheek harkaitzen arrakalen artean hazten ziren zuhaixka hostotsuak astintzen zituzten bakoitzean.
|
|
|
Mahuka laburreko longaina urraturik zeraman beti, eta adabakiz josita; armak, aldiz, zilarrezko edergarriz apainduta. Haren zaldia ospetsua zen Kabardia osoan; izan ere, ez zegoen
|
hura
baino zaldi hoberik irudikatzerik. Eta, jakina, inbidia zioten zaldizko guztiek, eta lapurtzen saiatu ziren behin baino gehiagotan, baina arrakastarik gabe.
|
|
2013
|
|
|
–Mesedez, orain aitor dezala bera dela tren geltokian musika jartzen duena??, desiratu zuen Mojcak. Itxaropen izpi
|
hura
baino ez zegoen elkarrekin jarraitzeko. Eta Mojcak, aukera bat emateko prest zegoela pentsatu zuen.
|
|
|
Arkitektoa zen heinean, gainera. Ankairuko onentsuenetako bat?, nor
|
hura
baino jantziago, Al Andalusen egin zèn arkitekturari buruzko gaietan??
|
|
|
Ibrahim Musallem, konparazio batera, bere aita bezala, Abdel Kader buruzagi aljeriarraren miresle sutsua zen, hogei bat liburu zituen hari buruzkoak, guztiak goitik beheiti irakurriak?, eta haren alde mintzatzen zen noiznahi:
|
hura
baino estratega hoberik, hura baino pertsona hoberik?!
|