|
2007
|
|
|
Nefronetan iragazten dira odolaren ur gehiena eta ur horretan dauden substantziak, proteinak eta zelulak izan ezik. Denen artean minutuko 120 mililitro inguru iragazten dituzte, zenbanahi ur edan dela ere;
|
horrek
esan nahi du egunean ia 173 litro iragazten dituztela, gizakiaren odol bolumen guztia ia 35 aldiz. Iragazitakoaren parte handiena,% 90etik gora, berriz ere gorputzaren barne ingurunera bueltatzen da, nefronek birxurgatu egiten baitute, gorputzaren ur beharraren arabera.
|
|
|
Begira, unibertsitatean 18 urterekin sartzen gara, eta askotan ez gara ateratzen. Nik, adibidez, 45 urte ditut, eta
|
horrek
esan nahi du 27 urte daramatzadala unibertsitatearen arloan. Urte piloa dira; beraz, izan dugu zerbait dezentea egiteko aukera.
|
|
|
Izan ere, ia bi urteko misioa izan daiteke hemendik Marterakoa. Gaur egun,
|
horrek
esan nahi du astronautek bi urtez grabitaterik gabe bizi luketela. Eta giza gorputza ez da gai grabitaterik gabe hainbeste denboraz bizitzeko.
|
|
2008
|
|
|
Hain zuzen, denbora hori dute hondakin erradioaktiboek egonkortzeko. Izan ere, erradiazio maila ertaineko eta txikiko hondakinen isotopoen semidesintegrazio periodoa 30 urtekoa da gehienez;
|
horrek
esan nahi du 30 urte igarotakoan duten erradiazio maila erdira jaitsi dela. Horrelako hamar periodoren ondoren, hau da, 300 urte pasatutakoan, hondakinen erradiazio maila inguruak duenaren parekoa izango da.
|
|
|
Kaliforniako ikertzaileek amaren odoleko umekiaren RNA mezularian aitarengandik eta amarengandik jasotako sekuentzien proportzioa aztertu dute. Bietakoren batean 21 kromosomatik eratorritako RNAren kantitatea bikoitza bada,
|
horrek
esan nahi du umekiak kromosoma horren gehiegizko kopia bat duela.
|
|
|
Existitzekotan, partikula pisutsua behar du. Eta
|
horrek
esan nahi du partikula hori detektatzeko eragin behar duten talka oso energia handikoa dela. Hortaz, bi azeleragailu daude gaur egun munduan horrelako esperimentu bat egin ahal izateko:
|
|
2009
|
|
|
Zeluletako prozesu askotan bezala, energia hori glukosaren oxidaziotik dator; azken batean, odolak ekartzen dituen molekuletatik. Gorputzak zerbait egiten duenean, neuronek energia gehiago kontsumitzen dute geldirik dagoenean baino, eta
|
horrek
esan nahi du askoz odol gehiago eta glukosa eta oxigeno gehiago behar dituela. Zenbakiak harrigarriak dira; garunak gorputzaren masaren% 2 besterik ez du, baina odol-jarioaren% 15 kontsumitzen du, gorputz osoko glukosa kontsumoaren% 25 eskatzen du, eta oxigeno kontsumoaren% 20, gutxi gorabehera.
|
|
|
Hipopotamo nanoaren garunak bolumen handia galdu du azken 1.500 urteetan. Adituen ustez,
|
horrek
esan nahi du txikitze hori uharte batean isolatuta dauden beste espezie batzuetan ere gerta litekeela, Floresko gizakian kasu.
|
|
|
Webgintzako tresnek agian horrelako LNPko teknikak integratu ditzakete, eta eduki sortzaileari lagundu diezaiokete etiketatze semantikoa sortzen, etorkizun ez hain urrun batean. Baina, bestalde, makinak hori benetan ongi egiteko gai badira, ez dago web semantikoaren beharrik,
|
horrek
esan nahi baitu makinak gai direla testua ulertzeko, eta Interneteko bilatzaile eta bestelako agenteek zuzenean modu eraginkor batean tratatu ahal izango dituztela HTML formatuan dauden testuak.
|
|
2010
|
|
|
Planeten kontrako errotazioa du, atzerakako mugimendua duena; alderantzizko norabidea osatzen du orbitak. Eta, bestalde, haren orbitak 18 graduko inklinazioa du ekliptikarekiko, eta
|
horrek
esan nahi du, Lurretik ikusita, zeruko konstelazio berdinetan agertzen dela. Eta, dirudienez, Halleyk bi gauza horiek ere izan zituen kontuan.
|
|
|
Nahiko arraroa da hori, batez ere kultura eta hizkuntza hain antzekoa duten bi populaziotan, hala nola hegoaldeko eta iparraldeko euskaldunen kasuan. Izan ere,
|
horrek
esan nahiko luke historian zehar bereizita egon direla bi populazio horiek, dio Mikel Iriondok, EHUko Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia Saileko ikertzaileak.
|
|
|
mila ikertzaile baino gehiago egon dira lanean hilabete baino gehiagoko egonaldietan azken hamar urteetan. Oso komunitate sendoa da, eta
|
horrek
esan nahi du edozein proiektu antolatzen dugula ere oso babestuta gaudela.
|
|
2011
|
|
|
Erronka nagusia da nahi dugun potentziako ordenagailu kuantiko bat egitea. Oraingoz, ezin dugu prototipo txikiak besterik egin, eta
|
horrek
esan nahi du lege fisikoak ondo ezagutzen ditugula, badakigula nola egin behar den, eta pentsatzen ditugun gauzak zuzenak direla. Baina garapen teknologiko baten faltan gaude ordenagailu kuantiko handi bat egiteko.
|
|
|
Normalean 20 edo 30 kilometro izaten dira. Eta
|
horrek
esan nahi du distantzia horietara bakarrik komunika gaitezkeela.
|
|
|
Egia esan, asko landu du, eta meritu handia du egin duen horregatik. Baina
|
horrek
esan nahi du nolabait arte hori ez daukana jokoz kanpo geratu dela. Gaur egun, badaude hainbat sukaldari horretan sartu nahi dutenak, eta nolabait kimikari batekin kontaktuan daudenak edo lagun dutenak gauzak egiteko; sukaldariek ate hori ezagutzen dute, baina kimikarien aholkularitza izaten dute.
|
|
|
Eta azterketa horietatik ondorioztatu da mukolitoak mikroorganismo bizi ugariz eratuta daudela, eta, diatomeez eta zianobakterioez gain, proteobakterioak direla nagusi (zehazkiago, gammaproteobakterioak). Beste kobetako mukolito eta lokatzetan antzeko emaitzak lortu ditugu;
|
horrek
esan nahi du mikroorganismo mota horiek garrantzi handia izan dutela mukolitoak eratzean.
|
|
|
Nahiz eta itsasoan bizi diren, ez dira arrainak; ugaztunak dira. Eta
|
horrek
esan nahi du haien jaiotze tasak oso baxuak direla. Espeziearen arabera ezberdina da tasa hori, baina, adibidez, hamar urtean behin izaten dute kume bat.
|
|
2012
|
|
|
Hori erakusten duen datu argigarri bat eman du Canciok: Asexualki ugaltzen diren espezieak oso goian daude zuhaitz filogenetikoan;
|
horrek
esan nahi du espezie gazteak direla, edo, bestela esanda, ez dagoela asexualki ugaltzen den espezierik luzaro irauten duenik. Berehala iraungitzen dira. Hala ere, salbuespenak ere badaudela ohartarazi du:
|
|
|
Hala ere, transplantea bera ez zen erraza izan, eta barailak baditu desabantaila batzuk. Adibidez, emakumearen jatorrizko barailak baino 107 gramo gehiago pisatzen du, eta
|
horrek
esan nahi du pazienteak ohitu egin duela aurpegian pisu gehigarri hori eramatera. Hala ere, aurrerapauso handitzat hartu da transplantea.
|
|
|
Pausoaren tamaina periodoaz zatituta zenbaki handia lortzen den kasuei dagokien erradio espektralak, aldiz, esango digu zelan portatuko den zenbakizko metodoa maiztasun handiko uhinekin. Pausoaren tamaina periodoaz zatituta handitzen doan neurrian erradio espektralaren balioa txikituz badoa,
|
horrek
esan nahi du metodoak maiztasun handiko uhinak moteltzera joko duela.
|
|
|
Eta hona hemen astronomoek topatu zuten ezustea abiadura horiek neurtzean. Azaldu berri dugun eredu intuitiboa egia balitz, hau da, egitura espirala modu tinko eta iraunkorrean biraka ibiliko balitz, abiadura angeluar konstantea erregistratzea espero behar genuke (eta
|
horrek
esan nahi du abiadura linealak erradioarekin modu uniformean igo lukeela). Doppler efektuari esker neurtutako abiadura linealak, ordea, berdintsuak dira erradio ezberdinetarako (errotazio kurba lau deritzo fenomeno horri), eta horrek esan nahi du abiadura angeluarra ez dela konstantea galaxian zehar.
|
|
|
Azaldu berri dugun eredu intuitiboa egia balitz, hau da, egitura espirala modu tinko eta iraunkorrean biraka ibiliko balitz, abiadura angeluar konstantea erregistratzea espero behar genuke (eta horrek esan nahi du abiadura linealak erradioarekin modu uniformean igo lukeela). Doppler efektuari esker neurtutako abiadura linealak, ordea, berdintsuak dira erradio ezberdinetarako (errotazio kurba lau deritzo fenomeno horri), eta
|
horrek
esan nahi du abiadura angeluarra ez dela konstantea galaxian zehar. Hau da, barruko aldeko izar batek bira bat ematen duenerako, kanpoko aldeko beste izar batek bira erdia edo bira laurdena baino ez du egingo.
|
|
2013
|
|
|
Sinadura digitala, funtsean, gako publiko bidezko kriptografiaren erabilera berezi bat da. Bidaltzaileak mezuaren kopia bat gako pribatua erabiliz enkriptatzen du eta jasotzaileak, desenkriptatzeko, bidaltzailearen gako publikoa erabiliko du, ziurtagiri jaulkitzaile batengandik lortua; desenkriptatutakoa jatorrizko mezuaren berdina bada,
|
horrek
esan nahi du mezua ustezko bidaltzaileak bidalitakoa dela nahitaez, berak soilik baitu haren gako pribatua.
|
|
|
Haren esanean,
|
horrek
esan nahi du" aterki handi bat" dagoela autismoaren barruan: " mutur batean ditugu zantzuak badituztenak, baina gizartean moldatzeko inolako arazorik ez dutenak; eta beste muturrean, arazo benetan larriak dituztenak eta erabateko mendekotasuna dutenak.
|
|
2014
|
|
|
Bilbaoren arabera,
|
horrek
esan nahi du gure baitan bizi diren bakterioak ezin direla bakarrik bizi. Hain zuzen, bakterioek komunitateak osatzen dituzte, komunitatea nola osatzen den, halakoa izango da bere aktibitatea.
|
|
2016
|
|
|
Ikusi dute abiapuntua ona dela, egin diren lehen neurketetan aldakortasun handia topatu baitute. Aldakortasuna egotea oso ona da,
|
horrek
esan nahi baitu aukeraketa on bat egin dezakezula, dio Estonbak. Hautespenarekin datorren urtean hasiko dira.
|
|
2020
|
|
|
Baldin eta entzima horiek mutatuta egoteagatik proteinen ubikuitinazio prozesua ez bada zuzena, degradatu beharreko proteinak ez dira deuseztatzen, eta zelulan pilatzen dira. Toxikotasun hori batez ere oso kalteberak diren neuronetan nabarmentzen da, eta
|
horrek
esan nahi du gaixotasun neurologiko askok erlazioa dutela entzima horietan gertatzen diren akatsekin [8].
|