|
2001
|
|
|
Mezu aldagarriak dituzten panalek alternatibak eskaintzen dizkiote gidariari, gertatzen denaz informaturik izango dira eta
|
horrek
areagotu egiten du segurtasun sentsazioa.
|
|
|
Gainera, gustua sustatzen du eta hortzak mantentzen eta birmineralizatzen laguntzen du. Listu ekoizpena gutxitzen denean, aho lehortasuna edo xerostomia agertzen dira, eta
|
horrek
areagotu egiten ditu elikagaiak irensteko zailtasunak, eta, disfagia izanez gero, okerrera egiten du. Ekoizpena handitzeko estimulu eraginkor bat elikagaiak behar bezala murtxikatzea da.
|
|
|
– Atonia gastrikoa edo urdailak edukia husteko duen zailtasuna. Bi kasuetan, anana freskoa (kontserban ez dagoena) eta heldua hartu behar da, bai jan aurretik, bai ondoren.Hala ere, uzkia ez da gomendatzen ultzera gastroduodenalaren fase aktiboan zehar, urin gastrikoen ekoizpena handitzen baitu, eta
|
horrek
areagotu egiten du sintomatologia. Erosketaren kalitatea:
|
|
2002
|
|
|
Baina egindako kanpainek informazio gehiago eta hobea ematera behartu dute eta
|
horrek
areagotu egiten du konfiantza.
|
|
|
Pertsona heldu orok, batzuetan jakin gabe, bizi ezagutza handia garraiatzen du, eta horrek onura handia ekar diezaioke bere buruari eta besteei. Pixkanakako trantsizioa Batzuetan, erretiratuentzako gizarte ongizateko politikek gehiegizko paternalismoa dute, eta
|
horrek
areagotu egiten du ustezko onuradunen alferrikako sentipena. “Erretiratuen klubarekin” gertatzen zen, non, bazkideak entretenitzeko aitzakiarekin, karta sortan jokatzera edo telebista karitatezko ghetto itxietan ikustera ohitzen ziren, eta orain eskaintza turistiko edo asoziatiboen gainkargarekin gertatzen da.
|
|
|
ez dira horrelakotzat hartzen eta oso zaila gertatzen zaie beren mahats estiloa aldatzea. Beste arazo handi bat da hipertentsioa nozitzen dutenen erdiak baino gehiagok gehiegizko pisua duela, eta
|
horrek
areagotu egiten duela paziente horien bihotz hodietako arriskua, eta baita garuneko infartuagoak izateko aukera ere. Espezialisten arabera, ariketa fisikoa funtsezkoa da tentsioa kontrolatzeko.
|
|
|
Asentamendu iraunkorra Iraganean, aditu askok primitibotzat jotzen zituzten bizimodu tradizionalak, eta, ondorioz, gobernu batzuek tribu nomadei presioa egin zieten leku finkoetan ezartzeko eta modernizatzeko. Gainera, elikagaien eskuragarritasunak tribuak asentatzera bultzatu zituen, baina
|
horrek
areagotu egin zuen deforestazioaren arazoa, egurra, bazka eta eraikuntzako materialak lortzeko zuhaitz eta landareak gehiegi ustiatu zirelako. Hau da, nomadismoa bertan behera uzteak eta tribu askoren etengabeko asentatzeak baliabideen gehiegizko ustiapena ekarri du, hala nola ura eta landaredia.
|
|
2003
|
|
|
Azarekin egindako produktu nagusia chucruta da. Gatzunetan kola hartzitzean lortzen da, eta
|
horrek
areagotu egiten du haren kontserbazioa, eta oso elikagai preziatua eta ezaguna da Europako erdialdeko zenbait herrialdetan, Estatu Batuetan eta Errusian.
|
|
2004
|
|
|
Badira aldatu ezin diren beste faktore batzuk ere, hala nola lehen hilekoaren adina, haurdunaldi kopurua, emakumea haurdun geratzeko adina edo menopausia gertatzen den adina.Hala ere, bada kontrolatzen ahal den faktore bat, eta horrek ere eragina du minbizi mota horren sorreran, hala nola gehiegizko pisuaren eta elikadura ohituren kasuan. Estatu Batuetako Minbiziaren Institutu Nazionalaren aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera, obesitateak areagotu egiten du odoleko estrogeno kopurua, eta
|
horrek
areagotu egiten du menopausia ondoko emakumeengan bularreko minbizia izateko arriskua. Bestalde, Cambridgeko Nutrizio Unitateko adituek egindako azterlan baten arabera, koipe gehiegi duten dieta egiten duten emakumeek arrisku handiagoa dute bularreko minbizia izateko elikagai horren proportzio txikiena dutenek baino.
|
|
2005
|
|
|
Gaixotasuna helduaroan agertu ohi da, eta 194 milioi pertsonari eragiten die munduan; kopuru hori 333 milioikoa izan daiteke 2025erako. Gaixotasun
|
horrek
areagotu egiten du kardiopatiak garatzeko arriskua, garun hodietako istripuak, itsutasuna, giltzurrunetako kalteak eta neuropatiak jasateko arriskua, eta horrek ultzerak eta gorputz adarren anputazioa eragin ditzake.
|
|
|
Gainera, eragiketa horrekin bizirauteko bitartekoak bilatzen dira, komunitateek etorkizuneko krisiei aurre egin ahal izateko. Egoera bereziki larria da Nigerren; izan ere, joan den urteko lehortearen eta otarrainska izurritearen ondorioz, 3,6 milioi pertsonak biztanleen %28 janaririk gabe geratu dira, eta
|
horrek
areagotu egin du elikagaien segurtasunik eza epe luzeagoan. Gurutze Gorriak eta Gorriak hasitako operazioak hiru helburu nagusi ditu:
|
|
2006
|
|
|
Eta haren arreta —gaineratu zuen— “aurrerapen zientifikoetan (diagnostiko metodo berriak, txertoak eta abar) ez ezik, munduko nazioen garapen eta egonkortasun politikoan ere jarriko da”. Aurkezpenean parte hartu zutenek nabarmendu zuten, gainera, biztanleria zahartzen doan heinean, gaixotasun infekziosoak areagotu egingo direla; izan ere, adineko gaixoek babes mekanismo ahulagoak dituzte, eta
|
horrek
areagotu egiten du patologia horiek izateko arriskua. Ohikoenak dira gernu edo gastrointestinal infekzioak, pneumonia eta tuberkulosia.
|
|
|
Seguru asko, stop seinale baten aurrean, egungo eroaleek baino azkarrago zapalduko dute balazta. –Bideojokoek hobetu egiten dute ikusmenaren eta mugimenaren arteko koordinazioa, eta
|
horrek
areagotu egiten ditu gidatzeko orduan islak. –Erreflexu azkarragoak izaten direnez, arreta gutxiago jartzen da, eta hori oso txarra da gidatzerakoan.
|
|
|
“mendi zaurgarriagoa”, landa abandonuagatik (baso kudeaketarako plana duen azalera ez da %12ra iristen) eta “lurralde kaosa”, gero eta urbanizazio handiagoaren ondorioz. Agertoki
|
horrek
areagotu egiten ditu sua errazten duen eta, gainera, okerrera egiten duen “klimatologia larri eta aldakor” baten arriskuak. Horren aurrean, erakunde ekologistak lau proposamen egin ditu Kontserbazioko zuzendari Enrique Segoviaren eskutik:
|
|
2007
|
|
|
Baina arrisku okerrena, hausturak, prebenitzeko terapia betetzea ez da oso ona: hiru emakumetik bik urtebete baino lehen uzten dute, eta
|
horrek
areagotu egiten du arrisku larri hori. Gaur egun, diabetesak, infartuak edo bularreko minbiziak baino emakume ospitalizazio egun gehiago eragiten ditu.
|
|
|
Espainian lurrunketa dorre eta kondentsadoreak ordezkatzeko, hiru zentral nuklearrek sortutako potentzia elektriko gehigarria litzateke. ANERFYCko arduradunen arabera, polemika
|
horrek
areagotu egingo luke desabantaila handiagoak dituzten beste ekipo batzuen erabilera, hala nola aire bidezko hozte bidezko kondentsazio gailuen erabilera. Horrela, ingurumena hondatuta ateratzen da, azaltzen dute, sistema alternatibo horiek baliabide naturalen kontsumo handiagoa eskatzen baitute, hala nola petrolioa, gas naturala, ura; eta berotegi efektuko gasen (BEG) emisioak eta kutsadura akustikoa handitzen dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Ez dute batere pazientziarik, eta
|
horrek
areagotu egiten du arazoa: gogoetarik egin ezean, huts egiteko aukerak ugaritu egiten dira; ondorioz, areagotu egiten da ezintasunaren kontzientzia, pertsona larritu eta era oldarkorrean erantzungo du.
|
|
|
Haur txikien portaera nahiko ohikoa den arren, elikagaiekiko jokabide zorrotz horrek bere horretan iraun dezake haurra helduagoa denean edo nerabea denean. Orduan, janariarekiko portaera horrek antsietatea sor diezaioke haurrari, gurasoek eta inguruneak' dena' jatera' behartuta' sentitzen baita, eta
|
horrek
areagotu egin dezake janariarekin duen gatazka. Gurasoek jakin behar dute elikagaien hautakortasun naturala iragankorra dela (nabarmenagoa izaten da 2 eta 6 urte bitarteko haurretan) eta, oro har, denbora igaro ahala gainditzen dutela.
|
|
|
Hiru katamotz kume hil dira Doñanan, eta
|
horrek
areagotu egiten du espeziearen egoera larria.
|
|
|
Azterlanaren egileak haratago joan ziren eta behin kumeek helduarora iritsita, intsulinarekiko sentikortasuna neurtu zuten, eta ikusi zuten muskuluen edo gantz ehunaren gisako berariazko ehunek ez zutela azukrea behar bezala xurgatzen, eta, beraz, odoleko glukosa maila altuagoa izan zela. Ikertzaileek diotenez,
|
horrek
areagotu egiten du arratoietan intsulinarekiko erresistentzia, sindrome metabolikoa eta II. motako diabetesa garatzeko arriskua. Emaitza horiek berresteko eta gizakiei buruzko ikerketen bidez emaitzak zabaltzeko lan zientifiko gehiago behar diren arren, ikerketa beste argudio bat da elikagaien industriari produktuak birformulatu eta osagai horiek kentzeko presioa egiten diotenentzat.
|
|
|
Nahiz eta egun batetik bestera janariak aldatzen diren eta badirudi haiek ez dutela denbora luzez jaten, haien hazkundea eta garapena normala izaten da. Adin horretan, haurrek kaloria gutxiago behar dituzte, beren gorputz hazkundea motelagoa baita, baina familiaren kezkak elikadura jarrera desegokiak edo diziplina neurriak eragin ditzake, eta
|
horrek
areagotu egin dezake elikagaiarekiko arbuioa. Haurren jateko gogoa Sarritan, gurasoek seme alabak jatera behartzeko arrazoia izaten da ez dakitela bi eta bost urte arteko jateko gogoaren murrizte fisiologikoa.
|
|
|
Ignacio Díaz de Aguilar Errefuxiatuari Laguntzeko Espainiako Batzordeko (CEAR) lehendakariaren iritziz, ekitaldiaren antolatzaileetako bat baita, “esan daiteke nazioartean mugak ixteko asmoa dagoela; horren adierazgarri dira Europar Batasunaren itzulera zuzentaraua, Estatu Batuen hegoaldeko mugako horma proiektua eta Espainiak legezko immigrazioa geldiarazteko egindako ahalegina”. Legez kanpoko immigrazioa Gobernuak atzerritarrentzako lege kontratuak jaitsiko direla jakinarazi duenez, zenbait erakundek ohartarazi dute joera
|
horrek
areagotu egingo duela legez kanpoko immigrazioa, batez ere Afrikatik Espainiara ontzi prekarioetan iristen dena. “Ezin ditugu bide guztiak itxi.
|
|
|
Mantenugai asko askatzeak landare eta animaliak ugaltzea ekarri zuen. Duela 93 milioi urte inguru, itsas hondoko jarduera bolkanikoak suntsipen masiboa eragin zuen Ondoren, gorpuak hondoan deskonposatzearen ondorioz, urak oxigenoa (anoxia) galdu zuen, eta
|
horrek
areagotu egin zituen erupzioaren eta karbono dioxidoa (CO2) ozeanoetan eta atmosferan deskargatzearen ondorioak. Hala ere, horri esker, eskisto beltzeko biltegi handiak biltegiratu ziren, “petrolio ez konbentzionala” ere esaten zaiona, eta haren aplikazio askotan ordezka daiteke.
|
|
|
E.coli ren andui gehienak kaltegarriak ez diren arren eta animaliak nahiz pertsonak hesteetan egon ohi diren arren, guztiek ez dute berdin eragiten osasunean; batzuek arriskuan jartzen dute. Eta, kasu gehienetan, bakterioarekiko ukipena haragi gordinaren kontsumoaren bidez gertatzen da, eta
|
horrek
areagotu egiten du janari intoxikazioa izateko aukera; izan ere, gizakiarentzat agente patogenoekin kutsa daitekeen elikagaia izateaz gain, tratamendurik ez izateak ireki egiten ditu horiek irensteko ateak. Aitzitik, baldintza egokiak sortzen badira, hala nola egoste edo frijitze egokiak, arrisku mikroorganismoak ezaba daitezke.
|
|
|
Hegazti horietan espezializatuta dauden erakundeek azken urteetan gertatutako desfasea azpimarratu dute, kopuruaren eta eskura dagoen elikagai kopuruaren artean, bereziki penintsularen iparraldean eta ekialdean. Hori dela eta, hegazti populazio osoek autonomia batetik bestera alde egin behar izan dute – egun batean 200 km baino gehiago egin dezakete hegan, eta
|
horrek
areagotu egin ditu elektrokuzioak, pozoitzeak, aerosorgailuekin talka egitea, errepidean harrapatzea, etab. Munduko gainerako lekuetan ere, egoera ez da onena beste espezie batzuentzat, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasuneko Zerrenda Gorriaren arabera. Asian, buru gorriko sai zuria (Sarcogyps calvus) eta egiptoarra (Neophron percnopterus) arrisku kritikoko espezie bihurtu dira.
|
|
2009
|
|
|
Ibilgailuen salmenta asko apaldu da azkenaldian krisiaren eraginez, eta dezente urritu da aseguru etxeen merkatua; horrez gain, konpainia berriak ere sortu dira, eta
|
horrek
areagotu egin du euren arteko lehia eta prezio borroka.
|
|
|
Osasun gorabehera batzuek, ordea, asko gutxitu dezakete gidariaren gaitasuna, eta
|
horrek
areagotu egiten du istripuren bat izateko arriskua.
|
|
|
Espezie inbaditzaileek ez daukate kontrol neurri natural hori, eta etengabe ugaritzen dira;
|
horrek
areagotu egiten du haien inbasio ahalmena.
|
|
|
Sektore horretako iturriak eta operadore turistikoak bat datoz esatean istripu aseguruen eskaera handitu egin dela. Egoera mota
|
horrek
areagotu egiten du pertsonen kontzientziazioa aseguruen kontratazioari dagokionez eta estaldura espezifiko batzuen garrantzia, Intermundial Seguroseko Carlos Perellók dioenez. Zure enpresarentzat gertaera ez zen inflexio puntu bat izan, baina Perellók onartzen du aurreko urteetan “oso kapital handiekin, milioi bat eurotik gora” botatako istripu estaldurak (BodyGuard asegurua) handitu egin direla.
|
|
|
“Giza osasunari eragiten dioten kaltearen irismenari buruzko ikerketa gehiago egin behar badira ere, badago nahikoa informazio behin behineko lan praktikak egiteko, esposizioa murrizteko”, adierazi du txostenak. Gaixotasunak Langileen azala produktu kimikoen eraginpean dago lanbide askotan, eta
|
horrek
areagotu egiten du gaixotasun alergikoen eragina. Uste da produktu horiek azaleko gaixotasunen %80tik %90era bitartekoak direla.
|
|
|
Valentziako Dr. ...uaren (begi barneko likidoa) eta glaukoma primarioa duten eta katarata ez patologikoak dituzten pazienteen plasmaren laginekin, hala oxidatiboaren nola nitrokrosatiboaren (kontzentrazio Emaitzen arabera, bi estres mota horiek handitu egiten dira glaukoma primarioan, kataraten aldean, eta serotoninak eta haren metabolitoak lagundu egiten dute glaukoma duten pazienteen umore urtsuaren oreka aldatzen
|
horrek
areagotu egiten du begi barneko presioa. Autoreek diotenez, halaber, ikerketan aztertutako molekulak etorkizunean erabil daitezke begi gaixotasun horren bilakaeraren markatzaile gisa, progresioaren kontrola errazteko eta ikusmen galera itzulezina saihesteko.
|
|
|
Ikertzaileek adierazi dutenez, EPIC II ikerketak frogatzen du infekzioak arazo arrunta direla ZIUetan. Halaber, adierazten dute datuek mundu mailako infekzio ereduen irudi bat ematen dutela, eta
|
horrek
areagotu egin dezakeela desberdintasun globalen eta eskualdekoen ulermena, eta infekzioen prebentzioa eta kontrola hobetzen laguntzeko adierazleak eman ditzakeela.
|
|
|
Bestalde, 3 katilu te baino gehiago hartzen zituzten pertsonek ez zutenek baino arrisku gutxiago zuten bosten bat. Itxuraz, tearen eta kafearen kontsumoaren ustezko babes efektu hori beste aldagai batzuekiko independentea da, eta faktore
|
horrek
areagotu egiten du eragin biologiko zuzenen aukera, autoreen arabera. Kafe kafeinagabearen eta diabetesaren arriskuaren arteko lotura kontuan hartuz gero, balizko eragin onuragarri hori ez litzateke kafeinari bakarrik zor.
|
|
2010
|
|
|
Egunean batez beste 10 eta 12 gramo artean hartzen direla kalkulatzen da, eta Munduko Osasun Erakundeak (OME), berriz, egunean 5 g baino gehiago ez hartzea gomendatzen du. Baldintza hori (sodioa) gehiegi kontsumitzeak hipertentsio arteriala izateko arrisku faktore garrantzitsua dakar, eta
|
horrek
areagotu egiten du bihotz eritasuna eta garun hodietako istripua izateko arriskua. “Irenstea erdira murrizteak urtero milaka heriotza ekidin ditzake garuneko iskemiak eta infartuek”, ohartarazi du AESANek.
|
|
|
Pertsona gizen baten bihotzak gorputz masa handi bat oxigenatu behar du. Lan gehigarri horren ondorioz, hipertentsio arteriala garatzen da, obesitateari lotutako gaixotasuna, eta
|
horrek
areagotu egiten du konpromiso kardiobaskularra. Horren guztiaren ondorioz, pertsona horien bizitasuna murriztu egiten da, eta, horrekin batera, sexu harremanetan gizonari eragiten dion erresistentzia eta indarra.
|
|
2011
|
|
|
Betiko barazkiez gain (letxuga eta eskarola), bestelako batzuk ere erabiltzen hasi dira, eta
|
horrek
areagotu egin du entsaladen berezko izaera osasungarria.
|
|
|
Lehenengo faktorea hipertentsio arteriala da. Nahiz eta prebalentzia antzekoa izan bi sexuetan, eraso kurba handitu egiten da 65 urtetik aurrera emakumeetan, eta gertaera
|
horrek
areagotu egiten ditu gertaera zerebrobaskularren bat garatzeko aukerak. Espainiako Bihotzaren Elkartearen kalkuluen arabera, kardiopatia koronarioa edo iktusa izateko arriskua bi eta lau aldiz handiagoa da balio normalak dituztenen artean baino.
|
|
|
Azaltzen dutenez, txokolate gehiegi edatea kaltegarria izan daiteke, merkaturatzen den txokolatearen kaloria eduki handiagatik, 500 kilokaloria inguru baititu 100 gramo bakoitzeko. Horregatik, txokolatea kantitate handitan jateak pisua handitzearekin du zerikusia, eta
|
horrek
areagotu egin dezake diabetesaren eta bihotzeko eritasunen arriskua. Oscar Francok zuzendutako talde zientifikoak sakon aztertu zituen txokolateari buruzko azken zazpi azterketak.
|
|
2012
|
|
|
Kasu honetan, segur aski txakurrak ez du pentsua ezagutuko, hainbeste gustatzen zaion beste elikagai horren zain. Latako janariarekin gertatzen den bezala, praktika
|
horrek
areagotu egiten du zakurra gizentzeko arriskua. Txakurrarentzat lehen egunetik aukeratzen den janaria kalitate onekoa bada eta bere bizi unerako egokia bada, arrakasta ziurtatuta dago.
|
|
|
Ez dira aprobetxatzen diren lurrak, ez baitira erabiltzen ari”, adierazi du Lourdes Benavidesek. Populazioa handitzeak elikagai gehiago behar izatea dakar, eta
|
horrek
areagotu egiten du lurren gaineko presioa, eta, beraz, lurrak bereganatu egiten ditu. Hala ere, lurrak beste helburu batzuetarako erabiltzen dira, hala nola agroerregaiak ekoizteko.
|
|
|
Aldiz, partikularrei erositako auto erabiliei ez die eragingo tasen igoerak, eta titulartasun aldaketak %4ko zerga izaten jarraitzen du, Ondare Eskualdaketen gaineko Zergari baitagozkio. Egoera
|
horrek
areagotu egiten du estreinatu gabeko turismoen eta aukerako establezimenduen gaineko abantaila. Zure ibilgailua saldu nahi duten partikularren kopurua ere handitu egin da eta merkatua jabe berriaren zain dauden autoez beteta dago.
|
|
|
BEZa %8tik %21era igo da 2012an sektore horretan, eta
|
horrek
areagotu egin du Espainiako zakur eta katuen osasunaren prezioa, baita abandonatzeko arriskua ere.
|
|
2013
|
|
|
Greziar erako jogurtak esne koipeki ugari izaten du, eta
|
horrek
areagotu egiten du jogurtaren ahogozoa, zaporea eta lurrina.
|
|
|
Egunak pasatu ahala, bakterioek kopuru handiagoetan kontsumitzen dituzte jogurtean dauden azukreak, eta
|
horrek
areagotu egiten du inguruaren azidotasuna, eta, aldi berean, eragotzi egiten du mikro organismoak ugaritzea.
|
|
|
Faktore horiek, besteren artean, handitu egin dezakete zerbaiten azidotasuna, eta
|
horrek
areagotu egiten du ondoeza eta gaixotasunak izateko joera.
|
|
|
Kontuan hartu etxetresna berririk jarri dugun,
|
horrek
areagotu egingo luke-eta kontsumoa.
|
|
|
Baina beste aldea ere badu eguzkiak: erredurak eragiten ditu, eta
|
horrek
areagotu egiten du helduaroan larruazaleko minbizia pairatzeko arriskua.
|
|
|
‘Haur eta gazteei zuzendutako elikagaien marketinean aldaketak egiteko erronkak eta aukerak’ izeneko dokumentuan, Haurren Obesitatea Prebenitzeko MEAko Batzordeak zolatua haurrek oraindik ere «elikagaiekin eta edariekin lotutako publizitate komertzial eta marketin ugari» dutela. Erakunde horren arabera, gaia gero eta kezkagarriagoa da, gizarte sareak etengabe ari baitira zabaltzen, eta
|
horrek
areagotu egiten ditu publizitate horren sarrera ateak. Espero zitekeen bezala, IOMk hau esan du:
|
|
|
Hazkuntza estilo horren mende dauden haurrek obesitatea jasateko bost aukera dituzte. Gainera, helduaroan sartzean, desorekatuagoak diren dietak izaten dituzte, eta
|
horrek
areagotu egiten du gaixotasun kronikoak izateko arriskua. O’Connor ek eta kolaboratzaileek 2010ean ikusi zuten fruta eta barazkien (autoritarismoa) kanpoko kontrolean oinarritutako familia praktikak ez zirela eraginkorrak, edo kaltegarriak direla.
|
|
|
Siriako haurrei laguntzeko kanpaina UNICEF Euskadiko Batzordeak Siriako haurren aldeko kanpaina. 20.000 euro bildu nahi ditu udako baldintzen areagotzea «tenperatura igotzearen, ur eskasiaren eta osasun egoerak okerrera egitearen ondorioz». Krisiaren aurretik edateko ura zuten biztanleen herenak bakarrik du gaur egun baliabide hori, eta
|
horrek
areagotu egiten du haurrek beherako edo bestelako gaixotasunak izateko aukera. Aldi berean, lekualdatutako pertsona asko babeslekuetan bizi dira, erakundeak azaltzen duenez, «osasun zerbitzuak eta dutxak ez dira behar bezala erabiltzen»; estolderia sistemak, berriz, kaltetuta edo kolapsatuta daude.
|
|
|
hiru urte, testuinguru sozial berri bati egin behar zaio aurre: eskola-aldiaren hasiera. Etapa
|
horrek
areagotu egin dezake egoera berrietara atzemandako portaera hori. Haur lotsatiak jarrera hauek izaten ditu:
|
|
|
Laranjetan, kiwietan, basoko frutetan, piperretan, patatetan eta brokoletan egoten da, eta, batez ere, bitamina kontsumitzen du adrenalina egiteko, estres egoeretan bereizita. Bere gabeziak makrofago eta zelula immunitarioen jarduera murrizten du, eta
|
horrek
areagotu egiten du hotzeria eta bestelako infekzioak izateko joera. Beta karotenoak (A bitaminaren aitzindaria).
|
|
|
Desnutrizio akutuaren edo larriaren kasuetan premiazko mediku arreta behar da, hiltzeko arriskua 9 aldiz handiagoa baita baldintza normaletan haur batentzat baino. Desnutrizioaren beste maila bat desnutrizio kronikoa da; izan ere, haurrak atzerapena izaten du hazkuntzan, hazkuntzarako behar diren mantenugaiak luzaroan falta direlako, eta
|
horrek
areagotu egiten du gaixotasunak galarazteko arriskua, eta horrek eragiten du gaixotasun fisiko eta intelektualen eraginpean. Desnutrizioaren arrazoi nagusiak.
|
|
|
Herrialde askotan, elikagaiak dira mota horretako gaixotasunen iturri nagusia. Zoonosiako Ikerketa Partzuergo Nazionalaren (NCZR) informazioaren arabera, Erresuma Batuko «pertsona eta animalia basatiak gero eta ohikoagoak dira animalia basatiekin, eta
|
horrek
areagotu egiten du giza esposizioa infekzio zoonotikoen aurrean». Elikagaien eritasun zoonotiko nagusiak salmonelosia, campylobakteriosoak, listeriosia, E.coli, bruzelosia edo toxoplasmosia dira.
|
|
2014
|
|
|
Zenbait ikerketak diotenez, haurren ahosabaia helduena baino azkarrago ohitzen da zapore gazietara, eta
|
horrek
areagotu egingo luke gisa horretako elikagaiak jateko joera; hori, jakina, luzera arriskutsua izango litzateke bihotz hodien osasunarentzat.
|
|
|
areagotu egiten da, berriz ere, elkartekide diren gaixotasunen tasa:
|
horrek
areagotu egiten du eguneroko bizitzako jarduerak eta mendekotasun maila, eta, batzuetan, geriatria zentro batean sartzea eragiten du.
|
|
|
2 Tendoien eta muskuluen biguntasuna handitzen du. Bi egoera horiek eraginkortasun txikiagoa dute beheko gorputz adarrek odola ponpatzeko mekanismoaren eraginkortasunean, eta
|
horrek
areagotu egiten du zelulitisa izateko aukera. Gorputz pisua murriztu edo ariketa fisikoa egin ahal izateko, beharrezkoa da zelulitisa hobetzea, ezarrita dagoenean, baina ez dago ongi diseinatutako ikasketarik (gauza bat da gaitza prebenitzea eta beste bat tratatzea).
|
|
|
Kasu honetan, pasteurizazioak murriztu egiten ditu patogenoen forma begetatiboak, osasunarentzat arriskutsuak ez diren maila bateraino. Arreta berezia jaso behar duen alderdietako bat da Cronobacter mikroorganismo bat dela, eta horrek, tratamendu ekipoei itsatsita iraun dezakeela, eta
|
horrek
areagotu egiten duela tratamendu termikoaren ondoren berriz poluitzeko arriskua. Bakterio honen habitat naturala zein den zehatz mehatz ez badakigu ere, egiaztatu da pertsona osasuntsuen hesteetan, animalien hesteetan eta ingurumenean detekta daitekeela.
|
|
2015
|
|
|
aho garbiketa Ahoa eta beste gaixotasun arriskutsu batzuk dira zakurren gaitz gogorraren erantzule. Zakurraren aho higiene falta luzatzen denean, ez da arraroa infekzioak agertzea, eta
|
horrek
areagotu egiten du nekea. Hemen, ahoa eskuilatzeko kandelak arintzeko urratsak eskaintzen dira.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Gizentasuna (eta gehiegizko pisua) gorputzean gantz gehiegi duen gaixotasuna da eta, horrekin batera, normala baino pisu handiagoa. Pisu eta gantz
|
horrek
areagotu egiten du beste gaixotasun batzuk izateko arriskua, hala nola hipertentsioa, diabetesa edo gaixotasun kardiobaskularrak, eta kalte handia egiten die sufritzen duten pertsonen bizi kalitateari. Ura irensteak ez du gantz biltegietan gehiegikeriarik eragiten eta, beraz, ez du gizentasun edo gehiegizko pisurik izateko arrisku handiagorik ematen, ez eta otorduetan ere.
|
|
|
Emakume bat menopausian sartzen denean, gantza metatzeko aukera gehiago ditu, batez ere sabelaldea, eta, besteak beste, diabetesa eta arteria hipertentsioa garatzeko joera handiagoa du. Izan ere, hipertentsioaren eragina areagotu egiten da emakumeetan 65 urtetik aurrera, eta
|
horrek
areagotu egiten du kardiopatia koronarioa edo iktusa garatzeko aukera. Estrogenorik ez izateak bizitza emankorrean kolesterol «ona» (HDL) maila altuagoekin eta «kolesterol txar» maila apalagoekin erlazionatzen diren estrogenoak baino askoz ere gehiago areagotzen ditu arrisku kardiobaskularrak eta LDL frakzioa handitzen du.
|
|
|
Haur txikientzako elikagaiak birrinduta edo zatikatuta prestatzen dira, eta
|
horrek
areagotu egiten du hondatzeko eta kutsatzeko arriskua; beraz, funtsezkoa da higiene jarraibide batzuk egitea
|
|
|
Bikote batzuentzat, etapa honetako sexu harremanak bizitzako onenak izan daitezke. Beste alde batetik, dilatazio
|
horrek
areagotu egiten du koitoaren ondoren emakumeek koska txikiak izateko aukera, odol hodiak hausturen eraginpean geratzen baitira. Horrek ez du kezkatu behar minik, karranpak edo bestelako sintoma arrarorik ez badago.
|
|
|
Aipatutako mikrouhinek telefono mugikorrenak, tabletak eta haririk gabeko beste gailu batzuk dituzte. Zientzialari horien ustez, adin txikikoen burmuinean erradiazioaren absortzio tasa helduena baino handiagoa da, eta, gainera, garezurrak txikiagoak eta meheagoak dira, eta
|
horrek
areagotu egiten du arazoa. Ikerketaren arabera, arriskua are handiagoa da haurdunaldian, fetua «bereziki ahula baita mikrouhin erradiazioekin».
|
|
2016
|
|
|
Eta ez da orain ordenagailuak erabiltzen diren makinen ordez edo faxen ordez mezu elektronikoak bidaltzen diren lekuetan. Teknologia zabaltzeari esker, lan gogor edo arriskutsu asko egiteari utzi dio gizateriak, eta lan
|
horrek
areagotu egin ditu ezagutzarekin lotura handiagoa duten enpleguetako lan aukerak eta aisialdirako denbora gehiago izatea. Artikulu honetan, aldaketa horietako batzuk aztertzen dira, eta oso sektore zehatz batean duen eragina:
|
|
|
Oso sentikorra den pertsonetan, komeni da agerraldi batetik urrun egotea, bai animaliekin, bai ehunekin, adibidez, artilea edo histamina ugariko elikagaien kontsumoa, adibidez, itsaskia, marrubiak edo fruitu lehorrak. Tenperatura aldaketa bortitzek, muturreko beroak edo estresak ere izerditzea eragin dezakete, eta
|
horrek
areagotu egiten ditu sintomak. Horregatik, komeni da gehiegi ez berotzea eta arropa zabala aukeratzea.
|
|
|
Honelako suteak epe laburrean izan ditzakeen eraginak honako hauek dira: begietako mina, arnasbideetako narritadura, batez ere alergiak, asma edo bestelako arnas gaixotasun kronikoak nozitzen dituzten pertsonak, hala nola BGBK (biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa), eta
|
horrek
areagotu egin dezake patologia, pneumonien garapena eta digestio trastornoak. Hala ere, erakusketa oso handia izan bada, epe luzera ere ondorioak izan ditzakete populazio ahuletan.
|
|
|
«Lesioa gertatu eta gutxienez 72 orduko epean erabili behar da, giharretako minik edo gauez minik ez duen bitartean edo goizean esnatzean. Denbora horretan, saihestu egin behar da beroa, alkohola eta masajea erabiltzea (lesionatutako gunean), eta
|
horrek
areagotu egiten du odol fluxua eta gero hantura». Hotza 1 orduz behin eta 10 minutuan aplikatzen da.
|
|
|
Gall del Penedès hegazti mota «Gall del Penedès», logotipo propioa eta Europako Batasunaren logotipoa duen etiketaren bidez identifika daiteke, baldintza orrian deskribatu den bezala. Urtearen lehen zatian elikagai legeria ugari sortu da kalitate berezituaren arloan, eta
|
horrek
areagotu egiten du elikagai mota horien garrantzia Espainian. BJD eta AGB horiek arautzea oso garrantzitsua da, ez bakarrik produktu horiek babesteko, baita Espainiako eta Ebko elikagai sektorean eragin ekonomiko handia duten ekimen horiek bultzatzeko ere.
|
|
2017
|
|
|
Gehigarri
|
horrek
areagotu egiten du sindrome metabolikoa izateko arriskua, hau da, bihotz hodietako arriskua areagotzen duen faktore multzo bat izatekoa: arteria hipertentsioa eta sabelaldeko gizentasuna adibidez.
|
|
|
Urrutiago joan gabe, Elikadura arloko Segurtasunaren Europako Agintaritzak (EFSA) ohar bat atera zuen iaz, eta gorabidean doan arrisku gisa sailkatu zituen irabiaki berdeak, azido oxaliko ugari dutelako eta
|
horrek
areagotu egin dezakeelako giltzurrunetan harriak agertzeko joera.
|
|
|
Menopausian ere gutxitu egiten da sexu desiraren erantzule diren hormona androgenikoen kopurua. Horren ondorioz, AEEmen arabera, lubrifikazio gutxiago eta baginako mukosa gehiago lehortuta daude, eta
|
horrek
areagotu egiten du sexu harreman osoak izateko emakumearen zailtasuna. Menopausiaren Nazioarteko Eguna dela eta, ginekologoek gogora ekarri dute joan den urriaren 18an ospatu eta Menopausiako Nazioarteko Elkarteak (IMS) 17 urte adostu zituela.Osasunaren Mundu Erakundea (OME), bizitzako etapa honetan, sintomak prebenitzeko kontzientzia sortzea, adibidez, bulvo baginako atrofia.
|
|
2018
|
|
|
Horretarako, erpuruaren araua erabili behar da. Baratzezaintzaren munduan, arau horrek hazi bakoitzaren artean errespetatu beharreko distantziari egiten dio erreferentzia, bereizketa
|
horrek
areagotu egiten baitu landarea aurrera egiteko aukera. Eta ez da metroa atera behar.
|
|
2020
|
|
|
joera Mendebaldean sortu zen II. Mundu Gerraren ondoren, elikaduraren teknologia nagusitzen hasi zenean herritarren errezeta liburuen eta produktu freskoen gainean, eskala handian jangarri oso merkeak garatuz. Ohitura
|
horrek
areagotu egin ditu obesitate zifrak —Espainian, 25 eta 64 urte bitarteko populazioaren %60, 9k gehiegizko pisua edo obesitatea du, EROSKI Fundazioaren Espainiako Populazioaren Nutrizio Inkestaren (ENPE) arabera—, eta osasun langileek dieta ez orekatuak aipatzen dituzte, gatz eta azukre askeko elikagaiek osatuak, elkartutako patologia gehienen erantzule baitira.... Zabor janaria:
|
|
|
❗ Era berean, kaltegarria da dieta hiperproteikoa, karbohidratoen kalterako proteina asko hartzea agintzen duena eta kirola egiten dutenen artean oso hedatua dagoena. “Dieta horietan, oso ohikoa da herritarrek haragi asko jatea (gorriak eta prozesatuak barne), eta
|
horrek
areagotu egingo du patologia kronikoak izateko arriskua, hala nola kolon eta ondesteko minbizia eta 2 motako diabetesa”, zehaztu du Julio Basultok. “Dieta horien arrisku garrantzitsuenetako bat giltzurrun kalteak jasatea da”.
|
|
2021
|
|
|
Arreta horretatik haratago, adituak onartzen du ez dagoela arazo handirik. Hori bai, gehiegizko pisua edo obesitatea baduzu, jakin behar duzu baldintza
|
horrek
areagotu egiten duela gaueko arnas asaldura bat izateko arriskua, hala nola, apirakasleahipopnearen sindromea, eta horrek kalte egiten dio. loaren kalitatea. «Arazo horren ondorioz, arnasa hartzeari uzten diogu une jakin batzuetan, eta, oro har, aire bolumen txikiagoa hartzen dugu; beraz, ez dugu izango lo indarberritzailea eta logalea izango dugu goizean», dio doktoreak.
|
|
|
Horretarako, haurrentzako jolas errazak osatu behar dituzte. Irabazten dutenak hurrengo probara pasatzen dira, eta galtzen dutenak, berriz, hil egiten dituzte.' Parte hartzaileak hil ahala, azken saria handitu egiten da, eta
|
horrek
areagotu egiten du jokalarien egoskortasuna, eta haien grina oinarrizkoenak azaleratzen ditu. Zer gertatzen da haur batek serie hau ikusten badu?
|
|
2022
|
|
|
Ez da substantzia toxikoa, batzuetan esaten den bezala. Arazoa da asko kontsumitzen dugula (Espainiako adingabeek egunean 50 g inguru hartzen dituztela kalkulatzen da), eta
|
horrek
areagotu egiten du diabetesa, txantxarra, obesitatea eta horiekin lotutako gaixotasunak izateko arriskua. Izen arrotzak dituzten gozagarriekin Destrosa, azukre alderantzikatua, glukosa xarabea … Jende askok uste du izen horiek jartzea produktuak gozatzeko estrategia bat dela azukrea dutela konturatu gabe. Baina, normalean, propietate teknologikoak dituzte.
|
|
|
Haurren obesitate indizeak murriztea lehentasun estrategikoa da nazioartean. Gero eta haur gehiagok dute gehiegizko pisua edo obesitatea, eta
|
horrek
areagotu egin ditu osasun publikoko erakundeen alarma guztiak, egoera horren oraingo eta etorkizuneko arriskuen berri ematen baitute, eta arazo horri aurre egiteko eta haren eragina eta irismena murrizteko mekanismoak ezartzen saiatzen dira. Espainian, obesitate zifrak hirukoiztu egin dira lau hamarkadatan, eta% 40k baino gehiagok gehiegizko pisua edo obesitatea du Estatu mailan ere ahaleginak egingo ditu egoera hobetzeko.
|
|
2023
|
|
|
“Egiaztatu dugu gai direla ahoko mukosari itsasteko eta molekula aromatiko batzuei eusten laguntzeko. Horrek usain gordailuak sortuko lituzke, eta poliki poliki askatuko lirateke, eta
|
horrek
areagotu egingo luke usain horien intentsitatea eta pertzepzioa”, azaldu du Del Pozok, FlavorSen izeneko talde baten parte denak. Talde hori elikagaien aho fisiologian eta zentzumenen pertzepzioan espezializatuta dago.
|
|
|
Lekualdatutako milaka pertsona Gatazka hasi eta lau astera, 255.000 pertsona baino gehiago joan dira Sudandik ihes egitera, eta 840.000 lagun baino gehiago joan dira herrialdearen barruko eremu seguruagoetara. Egoera
|
horrek
areagotu egiten ditu inguruko herrialdeen beharrak; izan ere, herrialde horiek errefuxiatu asko hartzen zituzten gatazka piztu aurretik, eta horietako batzuek beren krisi humanitarioei aurre egin behar izaten diete, klima aldaketaren ondorioz elikadura segurtasunari dagokionez. Horren adibide dira Txad (467.000 errefuxiatu baino gehiago ditu; horietatik 60.000 pertsona berriak dira borrokaldien hasieratik) eta Hego Sudan (68.000 lagun azken hilabetean, 308.000 errefuxiatu baino gehiago), eta 2.200.000 barne desplazatu baino gehiago.
|
|
|
Julio Basulto dietista nutrizionistak Familia eta Komunitate Medikuntzaren Espainiako Elkartearen (SEMYC) dokumentu honetan azaldu duenez, «baliteke efektu hori gertatzea, janariak gosea eta asetasuna alda baititzake eta oso elikagai gozoak lehenetsi». «Frogatuta dago kaloria gutxiko gozagarri ugariko dietak gozotasuna lehenesten laguntzen duela, eta
|
horrek
areagotu egiten du elikagai aukera txarrak izateko joera», dio. Azukrea berriro erabili behar dugu?
|
|
|
Horrek nefropatia diabetikoa edo giltzurruneko gaixotasun kronikoa (ERC) eragin dezake. Gainera, horri arteria presio handia gehitzen zaio askotan, eta
|
horrek
areagotu egiten du arazo hori. Diabetesa duten hiru helduetatik batek, gutxi gorabehera, ERC garatzen amaitzen duela kalkulatzen da.
|