|
2001
|
|
|
Jatorrizkotzat jotzen direnak dira, eta multzo zabala osatzen dute: batetik, gaelikoa, katalana, frisiera, bretoia... dira ezagunenak guretzat, arreta gehien eman ohi diegunak, egoerak euskararen antzeratsuenak direlako sarri; hizkuntza handiak ere gutxituak dira askotan auzoko estatuetan,
|
horiek
eskubideak babestu samar dauzkate eta ekialdeko estatuetan ohikoak diren gutxiengoak dira; azkenik, dialekto hizkuntza eztabaida dago sarri. Mintzairez dihardugula, ez dago beti muga zehatzik, inoiz aipatutako esaera ez bada:
|
|
2007
|
|
|
Azken buruan, eskubide hori interes legitimoak defendatzeko bidea da, eta eskubide horren bidez herritarrek zeregin publikoetan parte har dezakete, banaka nahiz modu kolektiboan. Lege honek muga bakarradorioztatzen duena, Indar eta Erakunde Armatuetako kideei, edo diziplina mi ezarri du, Konstituzioak zuzenean onlitarraren mende dauden kidegoetako kideei dagokienez; esangura horretan, lege honek ezarri du pertsona
|
horiek
eskubide hori egikari dezaketela banaka eta eurei buruzko legeria berezian xedatutakoaren arabera bakarrik.
|
|
|
Ofizioz edo pertsona interesdunak hala eskatuta has daiteke aurreko artikuluko 1 idatz zatiko egintzak berrikusteko prozedura, baldin eta eskubideak adierazteko egintzak ukitzen ez badira, bai eta onuradunaren eskabideetan eta gainerako adierazpenetan dauden hutsuneen edo zehaztasun gabezien ondorio diren egintzak berrikusteko prozedura ere, nahiz eta egintza
|
horiek
eskubideak adieraztekoak izan.
|
|
|
Gizarte Segurantzaren Sistemako aplikazio esparrutik kanpoko pertsonei begira kotizazioak egin badira, kotizazio horiek ez dute ondorerik sortuko. Gainera, bidegabeko kuota horiek zein subjekturi begira ordaindu eta subjektu
|
horiek
eskubidea izango dute kuotok itzul diezazkieten, kontuan hartu gabe kuota horiek prestazioak sortu dituzten edo ez. Subjektu horiek ez dute eskubide hori izango, kuotak maltzurkeriaz ordaindu direnean.
|
|
|
EKren 116 artikuluan eta hori garatzeko LOn hiru salbuespen egoera ezarri dira, eta
|
horiek
eskubideen muga edo murrizketa handiagoak ezartzen dituzte kasuan kasuan: modu horretan, printzipioz, «alarma egoeraren» kasuan hartu beharreko neurriek ez dakarte eskubideak etetea, horiek egikaritzeko muga batzuk baino, eta, oro har, hondamendi naturalei, istripuei, epidemiei, eta abarri aurre egiteko pentsatuta daude.
|
|
|
Askatasunen bermeari lotuta, konstituzio testuak liberalismo oso aurrerakoiaren aldeko apustua egin zuen: eskubideen adierazpena oso zabala zen, 1869ko Konstituzioaren aurrekariari jarraituz, eta atariko tituluan eskubide
|
horiek
eskubide naturalak zirela aldarrikatu zen, eta botere batek ere ez zuen ahalmenik horiek uzkurtzeko ez lermatzeko, legeria positibo guztien aurrekoak eta goragokoak baitziren. Besteak beste, hurrengo hauek aitortu ziren:
|
|
2008
|
|
|
Izango dira enpresa txiki eta ertaineko enpresari ondraduak, langileekin etekinak banatu dituztenak. Gutxienekoa izango diren
|
horiek
eskubidea dute bat egin eta negoziazio koiunturalak egiteko. Eskubiderik ez dute ordea, enpresa ertain, handi eta multinazionalek, etekinak poltsikoan gorde eta ez zituztelako elkarbanatu langileekin.
|
|
|
Bi artikulu horiei ekinez, Euskal Autonomia Erkidegoak arlo fiskalean dituen eskumenak honako bi ikusmirotatik zehaztu daitezke: batetik, Lurralde Historikoetako erakunde eskudunek, euren lurraldearen barruan, tributu eraentza ezarri, zaindu eta arautu egin dezakete; bestetik, Euskal Autonomia Erkidegoa eratzeak ez du ekarri inolako subrogaziorik, Lurralde Historikoetako goi erakundeen kaltetan (haatik, lurralde
|
horiek
eskubide historikoei lotutako eskumenen titulartasunari ekin diote). Hortaz, tributuen gaineko ahalmena Lurralde Historikoei dagokie, eta horren arabera lurraldeok tributu sistema ezarri, antolatu eta arautzeko ahalmenak dituzte; guztiarekin ere, Estatuaren tributu sistemarekin koordinatu behar dute euron berezko sistema hori.
|
|
2010
|
|
|
3.Arau hauste penal baten ondorioz atxilotuta edo preso dauden pertsona guztiak atzerapenik gabe jarriko dira epailearen edo eginkizun judizialak gauzatzeko legeak baimendutako beste funtzionario baten esku, eta atxilotu edo preso
|
horiek
eskubidea izango dute zentzuzko epean epaiketa izateko edo aske gelditzeko.Epaiketa izan behar duten pertsonen aurre neurrizko espetxealdia ez da izan behar erregela nagusia, baina pertsona horien askatasuna berme batzuen mende izan daiteke, berme horien helburua bada akusatua epaiketa ekitaldian edo eginbide prozesalen edozein unetan ager dadila ziurtatzea eta, hala denean, epaitza betearaztea....
|
|
|
6.Arau hauste penal baten ondorioz atxilotuta edo preso dauden langile migratzaileak eta horien familiakoak atzerapenik gabe jarriko dira epailearen edo eginkizun judizialak gauzatzeko legeak baimendutako beste funtzionario baten esku, eta atxilotu edo preso
|
horiek
eskubidea izango dute zentzuzko epean epaiketa izateko edo aske gelditzeko.Epaiketa izan behar duten pertsonen aurre neurrizko espetxealdia ez da izan behar erregela nagusia, baina pertsona horien askatasuna berme batzuen mende izan daiteke, berme horien helburua bada akusatua epaiketa ekitaldian edo eginbide prozesalen beste edozein unetan ager dadila ziurtatzea eta, hala denean, epaitza beteara...
|
|
|
Langile migratzaileak ez dira egoera irregularrean egongo, enplegurako estatuan ordaindutako jarduera askatasunez aukeratzeko baimenik ez dutenean, eta langile horiei ez zaie bizileku baimenik kenduko ordaindutako jarduerari uzteagatik lan egiteko baimenaldia iraungi baino lehenago, salbu eta bizileku baimena esanbidez dagoenean ordaindutako jarduera jakin baten mende, jarduera horren ondorioz onartu direlako langile horiek. Langile migratzaile
|
horiek
eskubidea izango dute, lan egiteko baimenaldiak iraun bitartean, beste enplegu bat bilatzeko, herri lanetako programetan parte hartzeko eta berriro trebatzeko, lan egiteko baimenean ezarritako baldintzak eta mugak kontuan hartuz.
|
|
|
Egoki izango litzateke hori —norbaitek hala esan dezake—, baldin eta teologoa jainko legeen mugetan ari bada, giza legeena urratu gabe, azken
|
horiek
eskubide osoz galda baititzakete bi zuzenbideko moralista eta maisuek. Izatez, teologoak ukitzen dituenean Jainko legegilearengandik datozen legeak, inoren esparruan sartzen da, baldin eta harago badoa, alegia, beste legegileengana badoa.
|
|
2011
|
|
|
Epaltzak sekulako diskurtso polita egin zuen eta hitza hartu zuelarik Roberto Jimenez PSNko buruak, zer erran zuen? Aurelio Artetaren diskurtso retrogradoaren bertsio berritua egin zuen, iritsi zen erratera euskara ama hizkuntza duten
|
horiek
eskubideren bat eskatzea ongi dagoela, haiek azken batean ezin izan dutela euskaldun izatea saihestu, euskaldunak direla sortzetik, baina irakaskuntzaren bidez euskaldundu diren horiek zerbitzuak euskaraz eskatzerik ez dutela. Hori sozialista batek ez luke defendatuko ez Katalunian, ez EAEn, ez Galizian ezta burutik jota ere.
|
|
|
–Tamalez, hizkuntza eskubideei dagokienez, ez dago
|
horiek
eskubide subjektibo gisa hartzen dituen nazioarteko itunik?. Paul Bilbao Sarria,. Milaka urraketa euskararen legeen babespean?, Bat soziolinguistika aldizkaria, 2009, 70 zenbakia, 76 or.
|
|
2016
|
|
|
Ongi Etorri Errefuxiatuak Plataformak argi du pertsona
|
horiek
eskubidea dutela herrialde seguruetan asiloa eskatzeko, eta herrialdeon betebeharra dela “haiek hartzea eta babestea”. Horixe jasotzen dute giza eskubideei buruzko nazioarteko itunek.
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, europarren artean gutxiengo etnikorik gabeko auzoetan bizitzearen aldeko lehentasuna aurkitu da; hau da, europarren bizilagun perfektuak gutxiengo etnikoetako kiderik gabeko auzoetan bizitzen zirela (Semyonov, Glikman eta Krysanek, 2007). Sekerdej eta Kossowska k (2011) ondoren egindako ikerketetan, nazionalismoak mehatxu pertzepzio handiagoa aurresaten zuela ikusi zen, baita politika antiterroristekin egindako akordioa ere, nahiz eta azken
|
horiek
eskubide zibilen murrizketa eragin. Nabaritutako mehatxua bitartekari moduan jokatzen zuen aldagai bezala aurkitu zen nazionalismoaren eta inplementatutako politiken akordioaren artean.
|
|
2020
|
|
|
Lurralde bateko desberdintasuna neurtzen duen Gini koefizientea, 2017an, 24,7an kokatu zen, estatuko 33,2aren aldean, eta egoera hobetu egin zen azken urtean, 2016ko 26,5etik 2017ko 24,7ra. Datu
|
horiek
Eskubide Sozialetako Departamentuko Errealitate Sozialaren Behatokiak urtero egiten duen Nafarroako pobreziari eta desberdintasunari buruzko III. txostenetik ondorioztatu dira.
|
|
2021
|
|
|
Udalaren aldetik, prozedura amaitutzat jotzen dutela adierazi zuen: " Hemendik aurrera, langile
|
horiek
eskubidea izango dute dagokien defentsa dagokion tokian egiteko".
|
|
2022
|
|
|
1990eko hamarkada garai erabakigarria izan zen estatu bat eratu nahi zuten nazioen baieztapenerako. Hala ere, estatu berrien sorrerak, nahiz eta
|
horiek
eskubide komunitarioez kezkatu, ez du beti berekin ekarri norbanakoen eskubideetan sakontzea.
|