|
2022
|
|
|
Gure aferak eskuetan hartzeko, gure oraina bai geroa guhaurek finkatzeko, deliberatzeko eta egiteko ahalak eskuetan ukaiteko. Iparraldean, egitura horren ardiesteko eskubidea badugu eta
|
honen
ibilarazteko ahalak behar ditugu. Dena mugitzen ari den mundu huntan, euskal populuak bere leku osoa aurki dezan, egiazko autonomia bat federazio moduan antolatua den Europa batean ikus ginezake, kudeaketa klasikoaren gain lege egiteko ahalmena dituenak.
|
|
|
Allande Sokarros etaz dütüdan oritzapenek aspaldiko aroetara eramaiten naüe... Urte eta urte behar izan da lagün
|
honen
maskorraren pean zoin nolako süak igiarazten züan denmendren bat bada ere ikusteko. Egiaren erraiteko, ez dakit norbaitek kausitü düanez bere maskorraren elkaraztea edo bederen erreskiñatzea, zütüan bihotzminak eta barne ausnarketak mihi püntalat ekarreraz teko.
|
|
|
Nola ez aipa Euskaldunon Egunkariako berriketaria izan zela eta ondotik Berrian ere artikülü andana bat idatzi züala. Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide
|
honen
nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean bere borroka nausia: Euskal Herri euskalduna.
|
|
|
Ni sinesgabea naiz eta ez dit behin ere oharrik egin honengatik. Umoreduna eta jolasegile dela erranen nuke azken batez, eta
|
honen
argigarri pasadizo bat kondatuko dut. Landako herriak (Biarno), Puyredon pastorala eman zuelarik (1997), argazkitan hartzeko baimena galdegin genion eta, txiste modura edota arrailerian, pastorala oholtzako deabruaren aitzinean hartuta izatea proposatu geniolarik, berak baietz erran zuen.
|
|
|
EBk izigarrizko kontraesanetan ezartzen du Frantzia. EB ere ez dugu gogoko, merkatarien Europa ez dugu maite, bena euskaldunek instituzioa dukegu, ez abertzaleena bakarrik, herri
|
honen
izaera politikoa honartuko duen instituzioa.
|
|
|
Haatik, nahiz eta Iparraldeko kuntra potere andana batek Autonomia xe dea berenganatürik izan, eta xede
|
honen
azpititülüan irakurten ahal: " lehen ürratsa askatarzünaren bidean", Hego Euskal Herriko aro hortako nausikeriazko estrategiari lotüak zitzeizkionek, ustekeria faltsüak hedatüz, ipar eta hego aldekoen arteko güdüka politiko arrunt batetarik harat, itsuski lerratüz, orgaren iraularazteko, indarrak eman zütüen eta ororen bürü, nolabait kausitü ere...
|
|
|
Lehenak hizkuntzaren aldetik aberastarzün izigarrikoa eskentzen dü eta hiztegi tti pia euskalkitik euskara batualat heltze ko zaldain bat izaten ahal da. Nahiz eta xiberotarrari zinez etxekia izan, bazakian Allandek
|
honen
eremüa hertsi dela eta egün batez, nahiz eta euskalkia komunikazio tresna bezala etxeki eta garatü behar, idatzia eta mintzamena euskara batuaz egi tea beharrezko dela. Ützülpen lan parrasto bat, gehienak ordaintürik izan gabe, bere gain hartü züan eta Herri Alkargoa eta Aüzetxeetako idazki aministraziokoak euskara batualat moldatzeko behar gorria ikusten züan.
|
|
|
Lan handia egin züan Allandek Sü Azian, talde
|
honen
sortzapenetik. Azken urteetan denetarik egin züan:
|
|
|
Getarian bada portu txiki txiki bat eta hemen topatuko ditugun ontsixkei agur eginda, aurrera jarraituko dugu, eguraldia egokia izanez gero, itsasoko fu nanbuluak diren surflariak ikusteko aukerarik izango dugularik. Xenda honetatik ibilita, ohartuko gara itsasertzeko landaredia ez dela batere urria, ez3 Artikulu
|
honen
erreferentzia Berrian: donibane lohizunera.htm. jakinez hala pentsa bagenezake ere.
|
|
|
Ikusleen jokaera oro har motela hauteman bazitekeen ere, oholtzan jardun zuten ia 70 aktoreen jokoa lehiatsua eta kartsua izan zen, burutik buru. Horien joko egite serio eta kartsuan ez zitekeen batere nabaritu pastoral
|
honen
oholtzara eramateko pairatu izan dituzten egundoko nekeak.
|
|
|
Eüskaldün, bai... bena Frantses ere! Ürrentzeko bi hitz erran dezagün trajeria
|
honen
personaje nausiaz. Garat anaiak, Josepe eta Domingo, Lapurdiko ordezkari izendatürik izan ziren, Luis XVI. Frantziako erregeak, 1789ko urtarilan, deitü zütüan Batzar Nausietara.
|
|
|
Hitzartürik urte baten berantarekin... bena aurten bai Abdelkader trajeria edo pastorala gozatzeko parada badükegüla üztaila
|
honen
25ean eta 30ean eta agorrilaren 1ean eta 8an, Ürrüstoiko herrian. Covid planetak bazterrak oro erauzi dütü, bai eta Ainharbe, Ezpeize Ündüreine, Sarrikotapea eta ÜrrüstoiLarrabile herriak biltzen dütüan ‘Lauak esküz eskü’ alkarteak plantan ezarri düan pastoral honen emaitea ere, igaran urtean agitzekoak ziren emanaldiak ezeztatzera behartzez.
|
|
|
Hitzartürik urte baten berantarekin... bena aurten bai Abdelkader trajeria edo pastorala gozatzeko parada badükegüla üztaila honen 25ean eta 30ean eta agorrilaren 1ean eta 8an, Ürrüstoiko herrian. Covid planetak bazterrak oro erauzi dütü, bai eta Ainharbe, Ezpeize Ündüreine, Sarrikotapea eta ÜrrüstoiLarrabile herriak biltzen dütüan ‘Lauak esküz eskü’ alkarteak plantan ezarri düan pastoral
|
honen
emaitea ere, igaran urtean agitzekoak ziren emanaldiak ezeztatzera behartzez.
|
|
|
Atarratzez mintzatzen hasia bainaiz, aurrera joko dut eta atarraztar askoren euskararekiko gutxiespenaz arituko naiz. Jarrera
|
honen
argibide bat gehiago izan dugu berrikitan, hain zuzen ere," saltegiak ere euskaraz" kanpainaren barruan, Atarratze eta Mauleko merkatari guztien ikusterat ibili garelarik, euskarari leku bat ematea onartuko zutenez jakin guraz. Mauleren kasua, laburki aipatzeko lehendabizi, aurrenez ongi genekiena egiaztatu da tamalez, hau da mauletar denda jabe oso gutxik (bizpahiruk) dakiela euskaraz eta, hortaz, kanpaina horretan esku hartzea ezinezkoa zaiela.
|
|
|
Bizitza osoa euskarari eta Euskal Herriari eman die. " Ororen gainetik, bere borroka eremüa euskara zen, ohartüa zelakoz Xiberoan, eta nolaz ez beste probintzietan, euskara galtzen ari dela, hilbide
|
honen
nolabait trabatzea zen bere egingeietan eta hau izan da bere bizi parte handienean bere borroka nausia: Eus kal Herri euskalduna", erraten digu Beñatek," Allandeki erdi biderik ez zelakoz, bere borroka bidea ez züan egiaztatzen ahal, denaren emaiteko prest ez balinbazen".
|
|
|
Aroa oso egokia zegoen, hodeien artean ezkutaka bait zebilen eguzkia eta haize fresko batek berotasun oso egoki bat atxiki bait zuen hiru ordu t’erditan zehar. Eguraldi honekin erabat ongi konpondu ziren bigarren emanaldi
|
honen
ikustera etorritako 2500 so egileak eta santagraztar aktoreak berak.
|
|
|
Helburu
|
honen
betetzeko, 40 milioi liberako (920 milioi pezeta) dirutza sar tuko da eta, bestalde, 55 milioi libera emango zaizkie elkartasun lanetan di harduten elkarteei, hitzarmenak sinatzearen bitartez.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuaren lekukotasunean Allanderi idatzi dizkion hitzak hartuz, hau da, laburbilduz, liburu
|
honen
edukia: "(...) hona gure omenaldi xumea baina sentitua, zure eginikoen mailara iristen ez dena baina zure lekukotza etorkizuneko euskal belaunaldien eskuetara eraman nahi duena.
|
|
|
Oihan honetan, arroka arrailduek oso nekeza egiten dute igoera, eta lepotik Südu gailurreraino (1.167 m) ordu bat inguru behar da, hasieran hala ez bada uste ere. Izertze
|
honen
saria da, hargatik, bista zinez ederra daukagula tontor hertsi honetatik, bai Zuberoa alderat nola Auñamendi eta bere inguruko mendietara, zein ere Aspe haraneko beste hainbat herri, ibar eta gailurretarat.
|
|
|
• Ezinezko igoera: Gure ibilbide hau abiatzen den gunearen beste aldean, apur bat ekialderat, malda oso aldapatsu bat ikusten ahal da, eta, honetan, zantzu nahiko bitxiak, zerbait
|
honen
gora igo balitz bezala. Hain zuzen, motorrak dira igotzen patar beldugarri honen gora, urtero irailaren lehen aste amaieran.
|
|
|
Gure ibilbide hau abiatzen den gunearen beste aldean, apur bat ekialderat, malda oso aldapatsu bat ikusten ahal da, eta, honetan, zantzu nahiko bitxiak, zerbait honen gora igo balitz bezala. Hain zuzen, motorrak dira igotzen patar beldugarri
|
honen
gora, urtero irailaren lehen aste amaieran. Kirol honi ezinezko igoera deitzen diote, eta, antzeko jostaketa guztiak bezala, Ameriketako Estatu Batuetatik etorri zaigu.
|
|
|
Liburu
|
honen
bigarren zatian hamabi lekukotasun ematen ditugu, denak gizonek eginik euskara batuaz ala zubereraz, lekuko horien deituren ordena alfabetikoan lerrokatuz. Horiei esker Allande Socarros hobeki ezagutuko dugu.
|
|
|
Libürütto
|
honen
moldatzeko, Ziberoko Egünariaren hogei bat urtetako zonbakietan agertü ziren 24 artikülü haütatü dütügü, hogeitabosgerren testo batentako, aldiz, zonbaki bakoitxean agertzen ziren erri eginarazteko istoria elibat ezarri dütügülarik. Hogeita lau artikülü horien haütüaren egitean, Ziberoko Egünariaren agerraldi bakoitxeko aipageien hanixtarzüna nahi üken dügü agerialat ekarri.
|
|
|
Hogeita lau artikülü horien haütüaren egitean, Ziberoko Egünariaren agerraldi bakoitxeko aipageien hanixtarzüna nahi üken dügü agerialat ekarri. Hala, libürüxkot
|
honen
irakurgeietan badira" xurien" eta" gorrien" arte ko güdüken agerpenak, Errepüblikako jokabideen, bai eta kargülanten, edo harginbeltzen nola ere 1905eko legearen salatzeekin, Historiako gertakari ospetsü elibaten aipaldiak, hala nola Üztailaren 14a edo Orreagako güdüka," xurien" jentarte antoladürako ikusmoldeak, bozkatze zonbaiten emaitzen iker tzea, Harizp...
|
|
|
Hala, eüskararen galarazteko eginik izan diren ürrats eta jokamoldeen aipatzean, üdüri lüke Ziberoko Egünariaren artikülü elibatetako zati zonbait orai düala güti izkiribatüak direla...! Bai, argi da urtekari
|
honen
egileak eta irakurleak eüskararen altekoak zirela... bena beti ere errelijionearekin üztartürik ikusten züelarik. Eüskaldün fededün zirela erraiten ahal da, düdarik batere gabe.
|
|
|
Parise kantü hartan bizi zelarik, arren, Jean Félix Larrieuk hartü züan Ziberoko Egünariaren bürüzagigoa eta xiberotar eder batetan izkiribatürik zen urtekari
|
honen
argialatzearen ardüra. Ez ardüra ttipia, haatik, zeren eta agerizkoa beita lan hortan tematsüki erauntsi züala.
|
|
|
Ezjakite horren, hein batetan, xüxentzeko xedearekin dügü Ziberoko Egünariaren arrabiziarazte hau bürütü nahi izan. Ber zoinean ere, eüskararen izkiribatzeko maneretan izan diren kanbioak nahi üken dütügü agerrarazi, libürütto
|
honen
hoillaldeetako gainti batetan Ziberoko Egünariako artikülüak ordüan agertü ziren bezala üztez, eta, beste gaintian, ber artikülüak oraiko idatzarau edo or tografan ezartez. Eüskaraz izkiribatzen ikasteko paradarik üken ez düen hanitxek uste düe" leheneko maneran" –bena zoin ote, bat beno haboro izan beita... – izkiribatüaren irakurtea aisago dela.
|
|
|
Eüskara mintzaje" logiko" bat da, eta oraiko idazmoldea gramatika logikari jarraikitzea baizik ez denaz gainen, eüskara" arautüa" da irakur ehiena. Halere, irakurlea ütz dezagün afera
|
honen
xurizale...
|
|
|
Idazlan horietarik andana argialatürik balin bada, hanitx dira oranokoan argialatügabe direnak eta Sü Azian üdüri zaikü gure eginbeharretan dela eüskararen ekei ezinago balios horien jenteengana helaraztea. Hortarako, esküetan düzün Pastoralaren gerla libürü
|
honen
bigerren partean, Aita Junes gogoan saila nahi üken dügü abiarazi. Hontan, arren, Aita Junesek izkiribatü Orai pastorala idazlana agerrarazten dügü, zointan ere argiki eta xeheki erranik den zer den traj eria edo pastorala, non dütüan herroak, zoin diren honen arauak eta trajeria baten zatiak, herri batetan nola den plantatzen, geroalat nola joan leitean...
|
|
|
Hortarako, esküetan düzün Pastoralaren gerla libürü honen bigerren partean, Aita Junes gogoan saila nahi üken dügü abiarazi. Hontan, arren, Aita Junesek izkiribatü Orai pastorala idazlana agerrarazten dügü, zointan ere argiki eta xeheki erranik den zer den traj eria edo pastorala, non dütüan herroak, zoin diren
|
honen
arauak eta trajeria baten zatiak, herri batetan nola den plantatzen, geroalat nola joan leitean...
|