|
2001
|
|
|
bestela esan, quod semper, quod ubique, quod ab omnibus. Erabaki
|
honek
bere garaian harrotu zituen haserreez ez omen du egungo egunean inork oroitu nahi. Goazen, bada, bestetara.
|
|
|
" Bigarren gisa, Maezturena. Aldatu egiten du
|
honek
bere gogoeta bost urtetik bost urtera... Honelaxe ez da ezbeharrik gertatuko bere muinetako bide meharretan.
|
|
|
Jakina denez, eredu
|
honek
bere eragina izan zuen, handia gainera, mugaz honako idazleen artean, giputz eta bizkaitarren artean eskuarki, XVIII.ean eta XIX.eko lehen partean, Larramendiren eskolatik hasita; baina istorio hau aski aipatua dugu honezkero. Diogun ere orduantxe errotu zela egundaino ezagutu dugun erlijiokera (dogma, morala, elizkizunak eta arauak), elizgizonetako zati handi batek herriarekin zituen harremanak, aldeak alde, zirela bide.
|
|
|
Dena den, erraz froga daitekeenez, hizkuntzak indarra eta lurra, zedarrietan eta barrenean, galdu ahala, ugalduz doa aitzitik beronen premia eta landu beharrarekiko ardura. Susperraldi honetan, Larramendi aipa genezake besteak beste (jesuiten kinka larria izanik, ez zuen
|
honek
bere barrengo guztia argitara eman26), Iztueta27, Manterola, Arana Goiri eta Azkue âez ziren guztiok gogaide minak agidanez, ez eta hizkuntza auzietan ereâ, eta, 1936 baino lehen, amaitzeko, Ariztimuño, Euskal  tzaleak eta Lizardi. Ene ustez, behiala esan nuenez28, honen" Eusko bidaztiarena" izan da gaurdaino gure artean egin den hizkuntz egitamurik osoena, eta irakurri ere dut nonbait honi buruz ironiazko idazlanik.  Nire hartan jarraitzen dut hala ere:
|
|
2002
|
|
|
Uztaila zen, larunbata, afalostea. Etxe azpiko Pellorekin aterea zen kalera,
|
honek
bere koadrilarekin irteteko gonbit egina baitzion. Pello zuen lagun, gidari eta, beraz.
|
|
|
forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea eskatzen baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala eskatzen zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere ez dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko. Egia esan dezadan, niri ere zailago egingo litzaidake adizki guztiak ongi harrapatzea eta behar den maneran erabiltzea, lagun arteko hizkera mota
|
honek
bere zailtasunak erakusten baititu behin paper baten gainean zerbait apailatu nahi duzunean. Gainera, horrela hasiko banintz, eta hika erabiltzea erabakiko banu, aukera egin nuke ondoren toka eta nokaren artean, eta ez da kontua inor ere mintzea hemen, neska bati hizkera mota honek eskatzen duen gisa egin behar baitzaio, hala nola mutil bati ere.
|
|
|
Nahi nuke leku batzuetan eraman dezaten, eta osotasunean eramaten ez badute, neurri batean bederen eraman dezaten, baina ez dakit hori posible den. Berak GarcÃa MÃ ¡ rquez aipatzen du, euskalkien arteko desberdintasunak direla-eta, argia egin nahian, nola erabiltzen duen idazle
|
honek
bere herriko hizkera eta zein ederki ulertzen diogun urrunekoek ere. Baina, beldur naiz, euskalkien arteko desberdintasun hauek batzuetan Kolonbiako eta Salamancako hizkerekin konpara badaitezke ere, beste batzuetan Salamancako unibertsitateko irakasle baten gaztelania landuaren eta Caceresko nekazari analfabeto baten gaztelaniaren artean dauden desberdintasunekin erkatu genituzkeen.
|
|
2003
|
|
|
Harrizkoa izan du herri
|
honek
bere bihotzari eutsi nahi izatekotan: euskarari eustekotan.
|
|
2008
|
|
|
Arrazoi buru edertzaileak besterik ez dira horiek, eta zinez gertatzen dena da pertsonak, denborarekin, ezin jasan dezakeela jende asko egotea eta ia inork ez begiratzea berari lehenago bezala eta lehenagoko begiekin. Horixe da gure masafobia hazkorraren arrazoi itsusi ezkutukoa, kontakatilu
|
honek
bere erara esplikatua.
|
|
|
(Horixe izango da, batere lotsarik gabe esanda, tesirik egin ez duen
|
honek
bere buruari arrazoia emateko aurkitu duen arrazoi taxuzkoena).
|
|
2009
|
|
|
...in du Lidiak hau merezi izateko, horiek, jakintsu horiek, kaka egin, eta bera bakarrik hortxe gurpildun aulkian utzirik joan dira, hiru zoro horiek, azken batean gizagaixo hutsak, Ananda, ez mehatxurik niri, ez dut nahi horiek bezalakoa izan zaitezen, erotu egingo zara bestela, ez mehatxurik egiteko, beldurra ematen didazu, baina ez naiz isilduko, gehiegi isildu dut, buru kamutseko dislexiko gaixo
|
honek
bere erara bizi nahi du, ez naiz esker txarrekoa, ez, badakit zuei guztioi esker landu dudala adimena, baina laguntza horren ordainetan atxilo hartu nauzue, ni neu izan besterik ez dut nahi, Lidia, Lidia, ez du gurekin hitz egin nahi, ahizpak ez digu uzten deitzen ere, berak ez du hitzik egiten, mutu dago, ia ez du mugitzen ahorik, jateko juxtu juxtu, ospitalean erizain dabilen ikasle ohi batek e...
|
|
|
Lerro hauek idazten nabilen bitartean psikologo haren izena gogoratu nahian dabil nire burua; ahalegindu arren, ez dago modurik. Lehenago dena geratzen zitzaidan memorian, gauzarik txikiena ere bai, erraz asko gainera; eta badirudi gaur egun nire memoria
|
honek
bere ateak ireki dituela barruan zeukan guztiari irteten uzteko. Hau da onartzea gogorren egiten zaidan gauzetariko bat nire bizitzako azkenengo egun hauetan.
|
|
|
Diogunaren argigarri, hezkuntza sistemara begira jarriko gara. Jakina denez, elebidun izatea da gizarte
|
honek
bere buruari jarri dion helburua. Helburu hori ezin da ahalegin mota bakar batekin edo batzuen ahaleginarekin bakarrik erdietsi; ezin da, beraz, helburu hori hezkuntzaren ahalegin hutsarekin gauzatu.
|
|
|
1982ko Hitzarmenaren oinarri hau garrantzi handikoa da. Hizkuntza pluraltasunaren kudeaketarako eredu bat ez ezik, irudipena daukagu gizarte eredu oso bat ere badela oinarri
|
honek
bere baitan gordetzen duena, edo, nahiago bada, gizarte bizikidetzarako eredu bat. Izan ere, behin euskara erabiltzearen aldeko apustua egin ondoren, behin gezurrezko liberalismo baten mozorropean, egiazki," tolerantzia errepresiboa" baino islatzen ez duen laissez faire, laissez passer politika alde batera utzi eta euskararen sustapenaren aldeko aukera egin ondoren, gutxienez lau bide har zitzaketen 1982an, ondoren aipatuko ditugunak.
|
|
|
Bizitzaren aldeko borrokak ahalegin handia eskatzen dio norbanakoari, eta
|
honek
bere indar espiritual guztiak erabili behar ditu. Aldi berean, han hemen ugaritu dira bizitza gozatzeko eskaerak, luxu harrigarria hedatu da orain arte horrelakorik ezagutzen ez zutenen artean.
|
|
|
Hortxe utzi digu ilargi aste laurdenkako
|
honek
bere negu aurreikuspen erretratatua. Antizikloia izan da jaun eta jabe, zirkinik ia egin gabe.
|
|
|
Tontoak, motelak, barregarriak... Ez dut ukatuko egoera
|
honek
bere alde positiboa duenik; besteak beste, bizitzaren ifrentzu iluna ulertzeko aukera, tonto, motel, baztertuen aldea, ulertzeko aukera, ematen digulako.
|
|
2010
|
|
|
Beraz, artezaleak denetarik aurkituko du, hasi etruskoarekin eta azken mendeetako arte modernoraino. Ez dago kale zabalik hiri erdian, eta
|
honek
bere alderdi txar batzuk ditu trafikorako batez ere. Baina kontuan hartzeko arrazoia zera da:
|
|
|
Baina bestalde, badu
|
honek
bere alderdi ona. Euskaraz idatzita, nire irakurleekin harreman estuagoak izan nitzakeela uste nuen.
|
|
|
Euskal Herria izan da, da, eta gero ere izango da. Etorkizunean ere existituko da Euskal Herria, eta existituko da euskal kultura bat, eta herri
|
honek
bere lekua izango du etorkizun horretan.
|
|
|
Konparazioetan sartu gabe, Euskadin kontsulta ikusiko dugula berresten dut. Ziur nago galdetuko zaiola euskal gizarteari, eta
|
honek
bere iritzia emateko aukera izango duela. Lehenago edo geroago, baina hala izango da.
|
|
|
Orain artean, inon ez genuen diximuluan bertsotan paratako moldetariyan kontu polit horrenik, baina, orain bai, eta ez gainera nolanahiko doinuan! Eta hori zinez eskertzekoa da, baina badu kontu
|
honek
bere alde iluna ere, hemen argitzen hasteko bihurriegia iruditu zaidana [86].
|
|
|
sasoi honi ongi eta parera datorkiona da. Aire lehor aidatua agintzeaz gain, fruituen sasoia baitarama zeinu
|
honek
bere baitan, eta horiek izaki onbeharrean direnak eta onbidea eskertzen dutenak: gaztaina morkotsak zauritzen hasiak dira, fruitu marroixka ezpain lehertuetatik zapal eskainiz.
|
|
2011
|
|
|
Biharamunean, gazteak goiz jaiki ziren, azkar gosaldu eta egunaren lehen argi printzekin utzi zuten Losako etxea. Neskame batek, ordea, estudiantearen gelan gertatutakoa kontatu zion etxeko jaunari eta
|
honek
bere semeak bilduta honela esan zien:
|
|
|
Saiatu ziren aitaren ingurukoak adiskidetzea bilatzen, baina aitak temati ez zuen amore ematen eta mesfidati jarraitzen zuen bere semearekiko. Hala ere, gaixoaldi mingarri
|
honek
bere gogoa apaltzea lortu bide zuen, semea deitzera bidali baitzuen zerbitzari bat, ikusi nahi zuela eta.
|
|
|
Hala, Hondarribiko setiatze kontuak zirela eta, bertan egon zen Juan Navarro," Navarrico" ezizenez ezagutua. Nahiko bira errebueltak izan zituen gizon
|
honek
bere bizitzan. Bai Frantzian bai Gaztelan eta baita Nafarroa artean ere kontrabandoa egiten aritzen zen.
|
|
|
Francisco de Arburu kontrabandistaren kasua interesgarria iduritzen zait. Gizon
|
honek
bere baserrian, Etxeberrin, itsasontziz kontrabandoz ekarritako produktuak izaten zituen. Etxe honetatik, gero, beste toki batzuetara eta hainbat nagusiengana eramaten ziren gaiak.
|
|
2012
|
|
|
Bizkaia erregetza berriari fidela zela adierazi zuen, eta azaldu zuen foru konstituzioak irauten bazuen, leialtasun berriari eutsiko zitzaiola. Eta badirudi argudio berri
|
honek
bere eragina sortu zuela. Azkenik, azpimarratzen zuen, aldaketarik egin nahi bazen, Bizkaiko ordezkariei dei egin eta entzun behar zitzaiela.10
|
|
2019
|
|
|
Iragarpenak entseatzeko egun aproposa, eguraldiarentzako mugarri kategorikotzat hartu zuten gure aurrekoek. Dozenatik gora esakune eta atsotitz baietz topa, egun dontsu
|
honek
bere bizkar erantsitakoak. 20tik gora ere baietz!
|
|
|
Arramaiatz eta arremaiatz, bietara ageri ohi da. Bien arteko zehaztasunak ematen du gakoa edo non daukan
|
honek
bere koxka: Bai arra eta bai arre, biak darabiltzate usu baxenabartarrek, latineko re errepikatzaile hori adierazteko.
|
|
|
Eguberri garai
|
honek
bere oktabario edo zortziurrena izan ohi zuen, ez oso antzina. Eguberri biharamun, eguberri bigarren, eguberri hirugarren eta Eguberri laugarren deitzen zitzaion gaurko Inuzenteen honi.
|
|
|
Bi eginkizun nagusi izan ditu sasoi
|
honek
bere ezaugarritakoak: mahats Â
|
|
2020
|
|
|
Zer ondare eta ondareondo utzi behar ote dio honek munduari? Ez ote daki inozo
|
honek
bere mailako aitoren seme batek bere Etxea handiago egitea beste obligaziorik ez duela, alabari aberastasun eta ondasun handiagoak uzteko. Zer lelokeria esan ditu ondarea dela eta ez dela?
|
|
|
–mihiari haginka egin zion Manuelak ikusirik Jagoberi jartzen ari zitzaion aurpegiera goibela. " Egia jakin behar dut, baina egia jakitearren ezin dut estutu emakume hau, zertzuk pasatu ote ditu
|
honek
bere bizitzan zehar!", bihotzak irabazi zion buruari.
|
|
2023
|
|
|
Orobat bazian bere xaltxa hi herrira etorri berria izateak ere, herriko mutil zozo aspergarriak oso ikusiak bainituen ordurako. Eta kantinera buruloka
|
honek
berari gortea egiten irudikatzen hinduen gogotsu, gaztetan nahiko famosa bainintzen, banian zereko zerean garra, eta lotsa bragetatik esekita zuten morroiak gustatzen zitzaizkidaan, eta hire begirada lizunarekin bero bero eginda mahaitik altxatu eta barrara joan ninduan zer suma, eta... Nire zoritxarrerako orduan entzun nian hiri lehenengoz abesten geroztik hainbeste aldiz entzungo nian abestia, Carlos Paredesen Verdes anos:
|