|
2002
|
|
|
Lev Vigotsky k eta Luria k, bitartean, Uzbekistan sobietarrean egindako ikerketen ostean,
|
hizkuntzak
pentsamendua sortzen eta garatzen lagun tzen duela esan zuten. Ildo horretatik, abstrakzio eta orokortze prozesuak garapen ekonomiko eta kulturalen menpe daudelarik, hizkuntzak berebiziko rola du pentsamenduaren garapenean.
|
|
2007
|
|
|
zenbateraino bereiz daiteke zer den hizkuntzazkotasunak ipinia, edo hizkuntza baten honelakotasunak, edo hezkuntzak, edo historiak, kulturak? 1382 Ezar daiteke elementu ezberdinon elkarreraginean zerk zeri daragion hierarkia bat eta neurketasistema bat finkoa? Ala, Piaget-ek sostengatu bezala, ez
|
hizkuntzak
pentsamenduan eta ez pentsamenduak hizkuntzan du eragin aipagarrizkorik, ezpada adimenaren garapenetik dago menpe bion garabide paraleloa (adimenaren garapenean zientziarena, etab., ulertuz)?
|
|
|
Wundt entzat pentsamendua «lehenago» da hizkuntza baino;
|
hizkuntzak
pentsamendua «analisatu» eta, zatitua, ordena batean birrantolatua, adierazi egiten du.
|
|
|
Hizkuntza eta pentsamendua bakoitza bere aldetikoak direla, esango dizu besteak. Izan ere, lehenbizikoan zentzu komunekoa ematen du, estreina mundua hor aurrean berbaitan dagoela, gizakiarekin zerikusgabeki; gero, giza pentsamenduak hori ikasi eta ispilatu egiten duela; eta geroenean bakarrik
|
hizkuntzak
pentsamendua adierazi eta komunikatu egiten duela. Alabaina, hiru momentu horien erlazioa, zentzu komunak egiten duena baino kritikoago zulatzen hasi eta, behiala Platon aurkitu zen bezalatsu, jarraitzen dela gaur egun ere ematen du.
|
|
|
Pinker ek gauza asko eta historia asko juntatzen ditu, erraldoi buztinezko hankadun hori, estreina berak eraiki etsaia, gero berak kolpe batekin aisa zerraldotzeko. Azkenean
|
hizkuntzak
pentsamenduan eragina duelako uste ororen oinarriak edo arrazoiak oro Sapir Whorf-en teoriara murrizten dira, eta teoria hori ke hutsera:
|
|
|
Guri ez zaigu axola, Pinker ek ez omen dituela irakurri ere egin Whorf-en idazlanak berak, eta haren eskuizkribu argitaragabeez ideiarik ere ez omen duela1546 Aldiz,
|
hizkuntzak
pentsamenduan eragina duelako tesiari aurkatzen dizkion objekzioak, gehienak isekak badira ere beste ezer baino gehiago, ez da ganorabakoa hizkuntza eta pentsamendua gaiaren inguruan berak popularizatu duen tratamendua (Sapir Whorf-en ukoa izateke nahitaez). Aiko pasarte bat, hor objekzioa eta kontrapropo sapena eskutik baitoaz:
|
|
|
«La lengua es un medio del que no se pueden separar la poesía, la literatura y la música de una cultura»1559 Hizkuntzak ematen dizkio poesia eta musika gizajendeari, kulturari:
|
hizkuntzak
pentsamenduari kolorea ematen diola esaten zuten Humboldt eta Whorf-ek.
|
|
|
1) gogorra:
|
hizkuntzak
pentsamendua moldatzen eta lotzen du; 2) biguna: hizkuntzak hautemapena bidatzen du; beraz, pentsaera batzuk errazten, baina ez agintzen; 3) bigunena:
|