|
2010
|
|
|
Aipatzekoa da azken urteotan unESCo erakundeak ere zenbait adierazpen eman izan dituela argitara, esaterako, 2001eko kultur Aniztasunari buruzko deklarazio unibertsala. ikuspegi teorikotik gutxiengo hitza ezaugarri bat konpartitzen duten eta erreferentzia egiten zaion eremuan kuantitatiboki erdia baino gutxiago osatzen duen taldeari esaten zaio. europako kontseiluko 32 estatuk sinatu dute ituna, baina sinatzeak ez du inolako konpromisorik eskatzen. horrela, Frantziako estatuak 1999an sinatu zuen, baina ez du berretsi, eta ondorioz, ez du inolako konpromisorik hartu. egun, europako kontseiluko 30 estatuk berretsi dute. itunaren funtzionamendua aski interesgarria da. lehenik eta behin erregio edo gutxiengoen hizkuntzen definizioa jasotzen du itunak. ondoren, itunaren helburuak eta konpromiso zehatzak jasotzen dira, eta atal horri dagokionez, estatuek erregio edo gutxiengoen hizkuntza guztiei aplikatu behar diete. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan estatuek nahi dituzten hizkuntzei aplikatzen diete. adibide moduan espainiako estatua jar genezake; izan ere, iii. atala status ofiziala duten hizkuntzei besterik ez die aplikatuko eta irakurketa zurrun eta diskriminatzaile horren ondorioz, kanpoan geratzen dira euskara legeak nafarroan ezarritako eremu mistoan zein ez euskaldunean, euskara trebiñun eta turtziozen, asturiera etab. iii. ataleko konpromisoak zazpi eremutan sailkaturik agertzen dira: ...batzuek, erresuma batuak esaterako, berezko hizkuntza komunitateak ere jasotzen dituzte babeserako subjektu. bestalde, gure hizkuntzari dagokionez, espainiako estatuak jarrera hori hartu du, baina Frantziako estatuak ez du hitzarmen markoa sinatu ere egin, ez baitu ezelango derrigortasunik horretarako. hitzarmen markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste,
|
hizkuntza
mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie estatuei 5 artikuluan. halaber, itunaren 10 artikuluan gutxiengo nazionalei hizkuntza maila publikoan edo pribatuan erabiltzeko eskubidea aitortzeko konpromisoa eskatzen zaie. horrela estatuek ahalegina egin behar dute pertsonen eta administrazioen arteko harremanak gutxiengoen hizkuntzan ahalbidetzeko neurriak segurtatzeko. bad... Aniztasunean bildurik. dena den, europako batasunaren sorreraren aitzindari europako ekonomi elkartearen hastapenetatik egon den garapenari erreparatuta aniztasun partziala besterik ez dela izan ondoriozta dezakegu. ekonomi elkartetik gaur egungo europako batasunerako prozesuan zazpi itun aurkituko ditugu:
|
|
|
Hitzarmen markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste,
|
hizkuntza
mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie Estatuei 5 artikuluan.
|
|
2011
|
|
|
Baiezko biribil gutxi entzun da hemen, zazpi ohargileen artean, puntu honi dagokionez29 Aitzitik ezezko erantzuna eman du zenbait ohargilek, argi eta zorrotz. halakoen ustean gure (eta beste askoren) ezaugarri argia izana da diglosia, baina joandako kontuak dira horiek. orain ezin da horrelako moldaera soziolinguistikorik eratu. ezinezkoa da hori, gizarte moldaera berriak berekin dituen lehen ez bezalako baldintza ezaugarriengatik. zalantza handiak ditu M. J. Azurmendik, horrela, hemendik aurrerako diglosia egonkorraz: " konpartimentazioa oraindik ere iraunkorra gerta daitekeela, eta gertatu beharrekoa dela ere menpeko
|
hizkuntza
mantendu ahal izateko,(...) nire ustez oso zalantzazkoa (da) hemen eta egun(...)". Are ezkorrago ageri da J. M. odriozola:
|
|
2014
|
|
|
Munduaren globalizazioaren ondorioz, Euskal Herrian bezala, badira zaindu eta kontserbatu beharreko hizkuntza txikiak, gizarte anitzak gero eta homogeneoago bihurtzen doazelako. Horrekin batera, herri izaera izateko, norbanakoak
|
hizkuntza
mantentzeaz gain, beste hainbat alor ere kontuan izan ditu.
|
|
|
Hori ez ezik, bi lurraldeetan, korrelazio altua dago gizarte sareko katalanaren eta gaztelaniaren erabileraren aldearen eta H1 katalana eta gaztelaniaren artean. Kasu horretan, hasierako
|
hizkuntza
mantentzea eta beste biak kentzea erabaki dugu. Aurreko ataletan aipatu denez, hasierako hizkuntza aldagai garrantzitsua izan da literatura zientifikoan.
|
|
|
Azterketaren arabera, ez dago esaterik euskaraz hitz egitea(
|
hizkuntza
mantentzea) ulertuko ez duen baten aurrean negatiboki baloratuko denik, ez eta irudi txarra ematea denik, nahiz eta uste hori egon baden. Are gehiago, jasotako emaitzen arabera, egindako ikerketak erakusten du behatzaileek positiboki baloratu dituztela, oro har, portaera pasibo edo lotsatia eta asertiboa; positiboago gerturatze asertiboa.
|
|
|
Ohiturak, ordea, ikasi egiten dira. Askotan ez da nahikoa izaten geure
|
hizkuntza
mantendu nahi izatea eta haren aldeko jarrera edukitzea, kosta egiten baitzaigu gero modu koherentean jokatzea. Horretarako, TELP tailerrak sortu dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Zein irudi proiektatzen dute hizkuntzaren inguruan?); zein da hizkuntza praktikaren erdigunea? (zer egiten dute helduek, umeek, helduen eta umeen arteko elkarrizketetan?); zer egiten du familiak
|
hizkuntza
mantentzeko eta bultzatzeko? (estrategiak eta helburuak)".
|
|
|
Kasu honetan hizkuntza baten inguruan sortzen den dinamikari edo hizkuntza bat baino gehiago daudenean egiten diren aukeraketei egiten zaie erreferentzia, bertan irudikatu daitezkeen galderak horrelakoak izanik: zer egiten du familiak bere
|
hizkuntza
mantentzeko eta bultzatzeko. Zein da kide bakoitzaren zeregina hizkuntz garapenean?
|
|
|
Hori da eredurik orekatuena baldin eta benetako integrazio bat lortu nahi bada. Cummins ek (1979) dioen bezala, bakoitzaren kultura eta
|
hizkuntza
mantentzea garrantzitsua da, era berean horrek eragin positiboa duelako bigarren hizkuntza ikasterakoan. Hortaz, integrazio eta kulturen arteko bideak erabili ditugu etorri berriek beren hizkuntza eta kultura galdu gabe, euskara eta euskal kultura beregana ditzaten.
|
|
2016
|
|
|
Bi ekimenmota bereiz ditzakegu:
|
hizkuntza
mantentzea eta hizkuntza biziberritzea. Lehen kasuan, gehienbat, hiztun tradizionalen komunitateei zuzendutako ekintzak biltzen dira (Kanaleko uharteetan), eta bigarrenak, hiztun kopurua handitzeko asmoa du.
|
|
|
helburu horietarako, esan liteke hizkuntzaren" ideia" nahikoa dela balio sinboliko edo bertako markatzat hartzeko. Adibide bat ematearren, aipatu dezaket jaso nuela behin, guerneseyera hitz egiten ez duen, baina
|
hizkuntza
mantentzea eta biziberritzearen alde dagoen pertsona baten postal txartela. Postal horretan, familia zahar baten irudia zegoen, zaldi gurdi batean, zuren gainean paratuta; eta etxez aldatzea zihoazeneko berri ematen zuen, zera esanez:
|
|
|
Egoera horretan, hizkuntzaren informazioa biltzeak premiazko garrantzia du, eta hala, Guernesey-ko funtzionario batek dioen moduan," hizkuntzarentzako hesi" bihurtu da: epe luzerako bilketa da, gaur egun
|
hizkuntza
mantentzeko eta biziberritzeko egiten diren ahaleginek arrakastarik ez badute. Museums Service en eta Yan Marquis en (besteak beste) laguntzari esker, gaur egun guerneseyera erabiltzen den hainbat erabilera eremutako bilketa nabarmena dago.
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntza sozializazioa ingurune eleaniztunetan erkidego batean bi hizkuntza edo gehiago izateak haurren hizkuntza gaitasunean eta garapen sozio-kulturalean eragina dauka, berdin dio egoera horren jatorrian dagoen prozesua (ochs & Schieffelin, 2008: 10). zenbait hizkuntza, dialekto, erregistro, edo estilo bertzeen ordez lehenesteak ondorioak ditu
|
hizkuntza
mantentzeari eta ordezkatzeari dagokionez (ibid., 11). ideologia eta hizkuntza zein kultura praktika askotarikoak ezaugarri dituzten erkidegoetan, haur eta helduen bizitza linguistiko eta kulturalak gizarte eta hiztun taldeen arteko" harreman guneetan" gertatzen dira, egonkorrak bezain mugikorrak izaten ahal direnak eta hizkuntza aldaketa edo mintzaira ez atxikitzea ekartzen ahal dutena... Reversing Language Shift (1991) tankerako ahalegin kolektibo bat gizarte mugimenduen analisi esparruaren barne kokatzen ahal da (Fishman, 1991:
|