|
2002
|
|
|
Erregela morfofonologikoen aldetik, 4.3.3 atalean aztertu den itzultzaileen konposaketak asko laguntzen du estaldura kontrolatzeko prozesu horretan, bai eta beste aspektu metodologiko anitzetan ere. Horrela,
|
hizkuntza
estandarrerako bi itzultzaileren konposaketa30, lexikoarena eta erregela morfofonologikoena, nahikoa den bitartean, aldaera fonologikoak kontuan hartzeko erregela multzo berri batekin egin daiteke konposaketa, erregela multzo berri horrek desbiderapenak zehazteko balioko baitu. Beraz, erregela guztiak sistema bakar batean jarri beharrean, modulartasunean oinarrituz, erregela multzo bat egingo dugu helburu bakoitzeko, eta multzo horien konposaketa erabiliz aurre egingo diogu corpus handien tratamenduari.
|
|
|
Aurreko kapituluan euskararako prozesadore morfologiko estandarra ikusi dugu,
|
hizkuntza
estandarra analizatzeko/ sortzeko litzatekeen bakarra. Baina kapituluaren hasieran ikusi dugu estandarizazioa ez dela erabatekoa eta, hori kontuan hartuta, irtenbide bat bilatu behar da euskara erabiltzaileen erabilera guztiak tratatu ahal izateko eta, bide batez, egokiak proposatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Kazetaritza euskaraz egiteko desafioari ekitearekin batera, bestalde,
|
hizkuntza
estandar bateratuaren faltak eragindako arazoei egin behar izan zien aurre Xahok. 1848ko ekainaren 30eko datarekin Uscal Herrico Gasetaren lehen zenbakiko 2 orrialdean kaleraturiko testu honek, esate baterako, Axularrek Geroren hasieran azaleraturiko kezka hura dakarkigu gogora (Gonzalezek aipatua in 2008:
|
|
2011
|
|
|
Era berean, gerraurreaz hitz egitean, ezinbestean Euskaltzaindia (1918) aipatu behar dugu. Akademiak euskara testuinguru akademiko batean kokatu zuen eta
|
hizkuntza
estandarra sortzeko lehen pausoak eman zituen. Gerraurrean Euskaltzaindiak ez zuen lortu ez euskara batu bat finkatzea, ezta jarduera akademiko osoa euskaraz egitea ere, hainbat kasutan bere kideek erdara erabiltzen baitzuten.
|
|
|
Unibertsitatean eta, oro har, jakintza arloetako Komunitate Zientifikoetan hizkera espezializatuak erabiltzen dituzte. Hizkera horiek
|
hizkuntza
estandarren gainean eraikitzen dira. Oro har, prozesu bat besteari darraio.
|
|
|
Laburbilduz, hasieran euskara mordoiloaren alde, ondoren euskararen batasuna bilatuz, eta azkenik, Euskara Batuaren bozgorailu eta motorretako bat izanez, Jakinek erreferentzialtasun kultural izugarria eskuratu zuen. Eta euskararen batasun prozesuak aurrera egiten zuen heinean (eta aldizkaria debekatuta egon ez zen garaietan), proiektua haziz joan zen bai kolaboratzaileei dagokienez, bai harpidedunei dagokienez ere179 Halaber, euskararen normalizazio prozesuarekin
|
hizkuntza
estandarra bai gizartean bai esparru unibertsitarioan ere, finkatu den heinean, Jakinek agian erreferentzialtasun hura galdu du.
|
|
|
Horien artean, ezinbestekoa da aipatzea Jakin Kultur Taldea, hiztegigintzaren eremuan egindako lanarengatik, bereziki UZEIren sorrera ekarri zuelako. Hiztegigintza lan hauek bereziki interesatzen zaizkigu zeren euskarazko ekoizpen zientifikoa gerta dadin (artikuluak, liburuak zein unibertsitatemailako irakaskuntza) ezinbestekoa baita
|
hizkuntza
estandar sendoa izatea eta lexiko berezitua garatzea.
|
|
|
Baina hizkuntza gutxitu asko eta askok ez dauka aldaera estandarrik, alegia, hezkuntza sistemaren bidez komunitatean hedatu beharreko aldaera komunik. Ondo gogoan izan behar da
|
hizkuntza
estandarraren kontzeptua Mendebaldeko gizarteetakoa dela, hizkuntza idatziarekin lotu izan dena, gainera (Martí et al., 2005). Eta munduaren alde honetan, nekez plantea liteke eskolaren esku hartzearekin hizkuntza bat indarberritzea, hizkuntza horren aldaera estandar eta idatzirik gabe.
|
|
2015
|
|
|
Ortografia gaitasunari dagokionez, joera orokor batzuk ikusi ditugu eta ez dirudi gazteen esparruinformaleko idatzizko hizkuntza aldaera berri horrek
|
hizkuntza
estandarrari kalte nabarmenik egitendionik, baina baieztapen hori egitea ausartegia da eta, gure aldetik zintzo jokatuz, interesgarria ez ezikbeharrezkoa ere ikusten dugu gai hori sakontasunez ikertzea, beharrezko ikusiz gero horren aurreanneurriak hartu ahal izateko.
|
|
2019
|
|
|
Honela, sistemaren garapeneta ebaluaketarako, sistemak ikas dezan eta ikasitakoa ondo aplikatzen duen ikusteko, 1.000 txio eskuz etiketatudira. Euskarazko 1.000 txio hauek ausaz aukeratu dira eta txio batek formal etiketa eramango du,
|
hizkuntza
estandarrean idatzia izan bada, edo informal etiketa, txioa modu kolokialean idatzia izan denean. Etiketatuko corpusaorekatua da, hau da, erdia txio informalez osatuta dago eta beste erdia txio formalez osatuta dago.
|