|
2007
|
|
|
Horretara, bada, indarra, izen ona eta nork bere buruaren gainean duen estimu txikia izaten dira eremu honetako baldintzagarriak. Berbarako, elkarren ondoan bizi diren
|
hizkuntza
erkidego biren jazokizun bat azaldu nahi dut oraingoan, hau ere adibide batez emanda. Bilboko metroko igogailu baten iragarki hau ikus dezakegu:
|
|
2008
|
|
|
Irizpideak irizpide, ez dute zerbitzu bera ematen batak eta besteak. Ekoizpena analizatu besterik ez, edo entzule potentzialen zerrendak ikusi besterik ez, jakiteko ezen sano desberdinak direla ETB1 eta ETB2 Ez bakarrik
|
hizkuntza
erkidegoari begiratuta. Desberdinak dira baita edukiei begiratuta ere.
|
|
|
Eskariaren arazoak islatzen dituzten beste zenbait datu ere badaude ikerketa hauetan. Esate baterako, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin duen ikerketan ikus daiteke euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean ere islatzen dela euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren ahulezia (ikus 6 Grafikoa). Adibidez, Berria irakurtzen dutenen artean %46ak erantzun du errazago irakurtzen duela gaztelaniaz (HPS, 14).
|
|
|
Eskariaren arazoak, beraz, ez dira soilik kuantitatiboak, kualitatiboak ere badira. Hots, euskararen
|
hizkuntza
erkidegoari dagokionez, arazoa ez da soilik kopurua txikia izatea, zeren komunitatearen barruan sartzen direnen artean ere hizkuntzaren bizitasun mailaren ahulezia nabarmena da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin duen ikerketan ikus daiteke euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean ere islatzen dela euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren ahulezia (ikus 6 Grafikoa).
|
|
|
Euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa txikia eta ahula da. Euskal hedabideen zabalkunde txikia neurri batean egoera horren emaitza da.
|
|
|
Baina biziraupenaz ari garelarik, erabilgarria izan liteke euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala aztertzea. Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke.
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa,
|
hizkuntza
erkidegoaren gune dinamikoena litzateke, euskararekiko atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). Nukleoa ezinbestekoa da erkidegoaren sendotasunerako, beronen bizi indarrak eta dinamikotasunak nabarmen baldintzatzen dute erkidegoaren bizitasuna.
|
|
|
Baina zirkulu kontzentrikoak ere ezinbestekoak dira, batik bat bizirauteko zabaltzea derrigorrezkoa duen hizkuntza gutxiagotu batentzat. Euskararen
|
hizkuntza
erkidegoak nukleo sendoa eta ahal bezain zabala behar du eta, halaber, zirkulu kontzentrikoetara hedatzeko gaitasuna behar du.
|
|
|
ETB1 eta Euskadi Gaztea kontsumitzen dituztenen artean, berriz, hamarretik sei eta zazpi artean dira. Baldin eta norbanako bat
|
hizkuntza
erkidego baten nukleoan edo zenbagarren zirkulu kontzentrikoan dagoen definitzeko lehen hizkuntza zein den kontuan hartzen badugu, esan genezake euskal hedabideak batik bat euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
ETB1 eta Euskadi Gaztea kontsumitzen dituztenen artean, berriz, hamarretik sei eta zazpi artean dira. Baldin eta norbanako bat hizkuntza erkidego baten nukleoan edo zenbagarren zirkulu kontzentrikoan dagoen definitzeko lehen hizkuntza zein den kontuan hartzen badugu, esan genezake euskal hedabideak batik bat euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
Euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoan nor kokatu erabakitzea ez da lan erraza eta, erreferentzia bakarra euskaldunen lehen hizkuntza bada, norbanako bat nukleoan kokatu behar denetz erabakitzea are eztabaidagarriagoa da, baina gutxienez beste ikerketa bateko datuek islatzen duten bezala2, 6 Taulan ikus ditzakegun datuek ere erakusten dute lehen hizkuntzaren erreferentzia ez dela nahikoa baina baliagarria dela ze... Izan ere, itxura denez lehen hizkuntza euskaHedabide bakoitzaren ezaugarrien arabera publiko potentzialaren kopurua handiagoa edo txikiagoa da.
|
|
|
Erabilgarria izan liteke euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala aztertzea. Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke.
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa,
|
hizkuntza
erkidegoaren gune dinamikoena litzateke, euskararekiko atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). ra dutenek euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil egoteko probabilitate handiagoak dituzte. Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori.
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa, hizkuntza erkidegoaren gune dinamikoena litzateke, euskararekiko atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). ra dutenek euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil egoteko probabilitate handiagoak dituzte. Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori.
|
|
|
Nolanahi ere, azalpen honetan ez genituzke nahastu nahi
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoa eta euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen nukleoa. Bi nukleo ezberdin dira.
|
|
|
Gure hipotesia honakoa da: euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi
|
hizkuntza
erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen
|
hizkuntza
erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
Esan genezake euskal hedabideak batik bat euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
telebistarengandik hurbilen irratia dago eta urrunago, berriz, argitalpenak eta are urrunago eguneroko prentsa. Izan ere, irratiaren kontsumitzaileen %34, 3ak uniberEuskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere. tsitate ikasketak ditu, %29, 7ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %13, 9ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %16, 2ak oinarrizko ikasketak.
|
|
|
Izan ere, irratiaren kontsumitzaileen %34, 3ak uniberEuskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi
|
hizkuntza
erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere. tsitate ikasketak ditu, %29, 7ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %13, 9ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %16, 2ak oinarrizko ikasketak. Eguneroko prentsaren kontsumitzaileen artean, aldiz, %43, 8ak unibertsitate ikasketak ditu, %26, 0ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %12, 7ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %14, 6ak oinarrizko ikasketak.
|
|
|
Izan ere, irratiaren kontsumitzaileen %34, 3ak uniberEuskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen
|
hizkuntza
erkidegoko kide ez diren biztanleak ere. tsitate ikasketak ditu, %29, 7ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %13, 9ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %16, 2ak oinarrizko ikasketak. Eguneroko prentsaren kontsumitzaileen artean, aldiz, %43, 8ak unibertsitate ikasketak ditu, %26, 0ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %12, 7ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %14, 6ak oinarrizko ikasketak.
|
|
|
2) Euskararen
|
hizkuntza
erkidegoari buruzko ikerketak gizartearen eremu guztietan egitea komeni da.
|
|
|
Bi zentzutan da txikia: batetik, euskaldunona
|
hizkuntza
erkidego txikia delako eta, bestetik, euskal hedabideak euskaldun askorengana iristen ez direlako.
|
|
|
Hizkuntza erkidego handiekin alderatuta, euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa askoz txikiagoa da, eta hala izaten jarraituko luke baita euskararen eremuko biztanle guztiek euskaraz jakingo balute ere. Ondorioz euskal hedabideen kontsumitzaile kopurua ere txikiagoa izan behar da. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain
|
|
|
Hizkuntza erkidego handiekin alderatuta, euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa askoz txikiagoa da, eta hala izaten jarraituko luke baita euskararen eremuko biztanle guztiek euskaraz jakingo balute ere.
|
|
|
Datu honetan oinarrituta hitz egiten dugu irismen txikiaz. Azken finean, euskal hedabideek ez dute asetzen euren
|
hizkuntza
erkidegoa, eta arazo honek ez du hizkuntza erkidego txikia izatearekin zerikusirik. Arazoa funtsean hizkuntza erkidego ez normalizatua izatean datza.
|
|
|
Datu honetan oinarrituta hitz egiten dugu irismen txikiaz. Azken finean, euskal hedabideek ez dute asetzen euren hizkuntza erkidegoa, eta arazo honek ez du
|
hizkuntza
erkidego txikia izatearekin zerikusirik. Arazoa funtsean hizkuntza erkidego ez normalizatua izatean datza.
|
|
|
Azken finean, euskal hedabideek ez dute asetzen euren hizkuntza erkidegoa, eta arazo honek ez du hizkuntza erkidego txikia izatearekin zerikusirik. Arazoa funtsean
|
hizkuntza
erkidego ez normalizatua izatean datza. Horrexegatik euskal hedabideak ez dira iristen beren hizkuntza erkidegoko kontsumitzaile potentzialengana gainerako hizkuntza erkidego normalizatuetako hedabideak iristen diren maila berean (ez kopuru absolutuetei dagokienez baizik eta kopuru erlatiboei dagokienez).
|
|
|
Arazoa funtsean hizkuntza erkidego ez normalizatua izatean datza. Horrexegatik euskal hedabideak ez dira iristen beren
|
hizkuntza
erkidegoko kontsumitzaile potentzialengana gainerako hizkuntza erkidego normalizatuetako hedabideak iristen diren maila berean (ez kopuru absolutuetei dagokienez baizik eta kopuru erlatiboei dagokienez).
|
|
|
Arazoa funtsean hizkuntza erkidego ez normalizatua izatean datza. Horrexegatik euskal hedabideak ez dira iristen beren hizkuntza erkidegoko kontsumitzaile potentzialengana gainerako
|
hizkuntza
erkidego normalizatuetako hedabideak iristen diren maila berean (ez kopuru absolutuetei dagokienez baizik eta kopuru erlatiboei dagokienez).
|
|
|
Eskariaren arazoek euskararen
|
hizkuntza
erkidegoarekin dute zerikusia.
|
|
|
• Izan ere, txikia eta ahula da. Soilik txikia balitz, euskal hedabideak
|
hizkuntza
erkidegoaren kide ia guztiengana iritsiko lirateke, nahiz eta hori lortuta ere kontsumitzaileen kopurua txikia izan.
|
|
|
• Soilik ahula balitz, kontsumitzaile asko izango lituzke baina ez luke lortuko
|
hizkuntza
erkidegoko kide ia guztiengana iristea.
|
|
|
• Hizkuntza gutxiagotua izaki, euskararen
|
hizkuntza
erkidegoa txikia eta ahula denez, kontsumitzaile potentzialen kopurua txikia da, euskararen hizkuntza erkidego normalizatu batek izango lituzkeena baino nabarmen txikiagoa.
|
|
|
• Hizkuntza gutxiagotua izaki, euskararen hizkuntza erkidegoa txikia eta ahula denez, kontsumitzaile potentzialen kopurua txikia da, euskararen
|
hizkuntza
erkidego normalizatu batek izango lituzkeena baino nabarmen txikiagoa.
|
|
|
3 Gainera, euskararen
|
hizkuntza
erkidegoaren ahulezia beste makina bat arlotan ere antzeman daiteke. Esate baterako, Ikerfel en azterketan zehar zenbait euskal hedabideren hizkera baloratzen denean (Ikerfel 63, 65, 238, 240 or.), itxuraz aztergai den afera ez da balorazioaren funtsa.
|
|
2011
|
|
|
Nolanahi ere, ez dago gaur europan estaturik bere lurraldean hizkuntza bizi bat eta bakarra duenik. estatu batzuetan onartuago eta zainduago, Itziar Idiazabal – Eleaniztasuna hezkuntzaren derrigorrezko beste utopia bat? ...an daude estatuaren izena daramana eta ofiziala edo nazionala deitzen denaz gain hainbat hiztun erkidego, indar eta bizitasun ezberdinekin (Barreña et al., 2005). historian zehar gertatu diren hizkuntza ukipen egoerek, askotan, eta banan banaka, hizkuntza askoren desagertzea ekarri dute. galera horiek historian zehar nola bizitu diren jakitea ez da erraza, baina gaur badakigu arriskuan bizi diren
|
hizkuntza
erkidego guztiek kezkaz bizi dutela bere hizkuntzaren galera (Martì et al. 2005), eta ahal duten heinean bere hizkuntzaren biziberritzea lehentasunik handienetakoa bihurtzen dela gizatalde horientzat. oso adibide esanguratsua iruditu zaigu, berriki kolonbian ezagutu dugun nanuyo hiztun komunitatea. 50 bat hiztun izango dira, Amazonia aldean bizi dira, eta orain hogeita hamar urte ia desagertu ziren droga trafikoaren eraginez jasandako sarraskietan. euren hitzetan, gaur aitonak diren lau gizon salbatu ziren eta bere hizkuntza, eta bere oroimenak, kantuak eta erritualak gogoratuz nanuyo hizkuntza bere seme alabei irakastea erabaki zuten nahiz eta haien hizkuntza espainolez nahikoa ordezkatua egon. gaur bizibide eta ondasun oso eskasekin jarraitzen duten arren, harro erakusten dute kapaz direla euren artean nanuyo hitz egiteko, eta badirela zenbait gazte eta haur bere hizkuntza etxean ikasia dutenak eta ondorengoei transmititzeko prest daudenak.1 gaur ukipen egoera bortitzean bizi dira hizkuntza gutxitu gehienak, guztiak ez esatearren.
|