|
2002
|
|
|
Eta hauen artean da erabilera arrunteko hitz berrien eta zaharren arteko desadostasun oro: aldaketa zenbat modutan gauzatu den ikusi duena, gertu izango da
|
hitzen
jatorriak errazago aztertzeko.
|
|
2004
|
|
|
hizkuntza jakin bateko
|
hitzen
jatorriaz informazioa ematen dutenak dira.
|
|
|
Arestian esandakoaren harian, guztiz ulergarri gertatzen da Aranak bere biziko garantzia eman izana etimologiaren alorrari, idatzizko literaturatik ha rago finkatzen baitu bere abiapuntua, beti ere, hainbat kasutan ezin egiazta dai tekeen
|
hitzen
jatorri hipotetiko batean. Lehen premisa hori ontzat emanez gero, ondorioa logikaren emaitza hutsa da.
|
|
|
Amorrortu editoreak dioenez, 7.000ko zerrenda egitea pentsatuta omen zeukan. Orobat, Lecciones de Ortografía del Euskera Bizkaino lanean ere, bertan erabilitako euskarazko 122
|
hitzen
jatorria ematen da, zerrendatuta, eta erdarazko beste 22rena, hala nola vasco rena (lartinezko uasco tik), vascuence rena (gaztelerazko vasconce tik), osco rena (euskaraz ko eusko tik) (75). Orobat, Umiaren Lenengo Aizkidia n (76), Euzkera,
|
|
2008
|
|
|
lehen zentzuan):
|
hitzen
jatorri etimologikoa, beti gezurtia izateko eta beste hitz joko batzuei baizik helarazteko arriskuan, ez da nehoiz errealitatearen esentziarekin bateratzen, eta hau beti «hutsa» geldituko zaigu, hitzen bidez erdietsi ezina, Sevillako Isidororen teorien aurka:
|
|
2009
|
|
|
Euskal Hiztegi Historikoa eta Etimologikoa egiten hasteko egitasmoa onartu du Euskaltzaindiak 2009ko Barne Jardunaldietan, eta lan taldea osatu. Euskal hitzen orain arteko ikerketa historiko eta etimologikoetatik abiatuta, eta Orotariko Euskal Hiztegian bildutako informazioa baliatuta, euskal
|
hitzen
jatorria eta historia modu sistematikoan aztertzea da asmoa, Euskal Hiztegi Historikoa nahiz Hiztegi Etimologikoa egitea ipartzat hartuta. Lehen fasean, lehenengo hiru urteetan, hitzen hautaketarako eta sarreren egiturarako irizpideak finkatuko dituzte, eta mila hitz inguruko prototipoa osatuko.
|
|
|
batetik, hitz hautaketarako irizpideak lantzea, ezinezko eta desegoki baita honelako lan batean A-tik Z-ra diren guztiak edo gehienak sartzea eta aztertzea. Horretarako, irizpide fonotaktikoak,
|
hitzen
jatorriari dagozkionak, kronologikoak, hedadurazkoak, erabilera eta mailari dagozkionak eta bestelakoak aztertu eta konbinatu gogo dugu. Bestetik, hiztegien sarrera egiturak tentuz diseinatzea, ezinbestekoa baita homogeneotasun bat lan osoan zehar.
|
|
2011
|
|
|
Batetik, mugarria izan zen bertan erabilitako eredu ortografikoaren mugak ikusteko, hau da, jatorri greko latindarreko hitzak, Krutwig-engan inspiratutako ortografia klasizistaren mugak ikusteko, eta handik denbora gutxira, Euskara Batutik baztertzeko. Bestetik, mugarria izan zen edukitan, Modernoak euskara gaztelania (eta alderantzizko) baliokideez gain,
|
hitzen
jatorri eta bilakaeraren gaineko informazio osagarria ematen zuelako, eta alde horretatik oso erabilgarria, eta entrenegarria suertatzen zen369?. Gainera, izenburuak zioen moduan, bizitza modernoan erabiltzeko hiztegia izan nahi zuen eta ordura arte euskaraz erabili gabeko arloetarako hainbat hitz proposatzen zituen.
|
|
2012
|
|
|
Inoiz neure buruari egindako galderen arrapostuak ere ekarri dizkit. Adibiderako, gura eta gula
|
hitzen
jatorriaz ari zaigu funtsez eta artez. Baita gure asko eta erdararen asco hitzen jatorri, posible?
|
|
|
Adibiderako, gura eta gula hitzen jatorriaz ari zaigu funtsez eta artez. Baita gure asko eta erdararen asco
|
hitzen
jatorri, posible, bera ederki azaldu ere.
|
|
2017
|
|
|
Wagnerren figuraren eta obraren mireslea, lan asko egin du jakintsu alemanaren obra itzultzen, editatzen eta zabaltzen. Ez da hipotesietan busti zalea
|
hitzen
jatorri zehatza igartzeko orduan, eta" preromano" terminoa erabiltzen du ia beti, latina islan sartu aurreko berbez jarduterakoan.
|
|
|
Gainera solum ek ez du laborantza lurra esan nahi. Azaldu dugu (h) obi eta goba
|
hitzen
jatorriaz Blascok duen iritzia. 3) tu adizgilea ere latinetik hartua omen, partizipiotik hain zuzen.
|
|
|
Etimologiak ez baizik eta
|
hitzen
jatorrian gorderik egon daitekeen sistema aurkitzeak akuilatu ohi du idazlea, hitzak pentsamenduari norabide batean edo bestean jartzeko aukera emango balio bezala.
|
|
2019
|
|
|
Adibide hauekin nahiko daukagu
|
hitzen
jatorria azaltzea zenbateraino zaila den erakusteko. Geratzen zaiguna labur labur erratea azalpen hauetatik atera dezakeguna:
|
|
|
Hortik aparte,
|
hitzen
jatorriaz aritzean, arrasto pila bat atera daitezke eta batzuk oso interesgarriak, gainera. Hitzak nondik nora joan diren aztertzerakoan, hizkuntzalariak buru belarri ibili dira bideak jorratzen eta sekulako emaitzak jaso dituzte, hala nola, zer hitzak sartu ziren euskaran azken milurteko honetan, zer hitzak izan ziren zuzen zuzenean latinetik hartuak, eta, saiatu ere saiatu dira, zer hitzak sartu ziren euskaran hizkuntza indoeuroparrak Europara iritsi baino lehen, bai; baina, euskararen jatorriari buruz zer?
|
|
|
Urgell 2000, 2004), esan genezake K. Mitxelenaren eskutik eta haren lanen bidez sortu zela euskal etimologiaren garai zientifikoa. Segurki, 1950 baino lehen ere (hots, haren jardun etimologikoaren gailurraren aitzinetik) asko idatzi zen, beharbada ondoko garaietan baino gehiago, euskal
|
hitzen
jatorri eta bilakabideaz, baina kantitatea eta kalitatea ez zihoazen bat, inolaz ere. Aipatu 1950eko mugarri horren aurretik bada, izan, hainbat eta hainbat hurbilketa beste hainbeste euskal hitzen eta urliak edo sandiak une jakin batean euskararekin ahaidetu nahi zukeen dozenaka haietako anitzekin (ik.
|
|
|
Baina zer egin begi, bihotz, zaldi, behor eta antzeko
|
hitzen
jatorria jakin nahi badu. Antza denez, hitz horiek euskarak bereak ditu, inondik hartu gabekoak, eta ez dakigu noiztik dauden bizirik hizkuntzan eta zein forma edo itxura zuten lehenago, ezberdina baldin bazen behintzat.
|
|
2021
|
|
|
Non dago naturari espresioa ematen dion literatura? Poeta bat luke, haizeak eta errekak bere zerbitzura jarri lituzkeena, bere ordez hitz egin dezaten; hitzak beren esanahi primitiboetara iltzatuko lituzkeena, nekazariek izotzak azaleratutako hesolak udaberrian berriro lurrean sartzen dituzten bezala;
|
hitzen
jatorria bilatuko lukeena hitz horiek erabiltzen dituen aldiro, jatorri horiek bere orrialdera transplantatuko lituzkeena, erroetara itsatsitako lur eta guzti; haren hitzak hain lirateke egiazko eta garbi eta naturalak, non zabaltzen direla emango bailuke, kimuen antzera udaberria hurbiltzean, nahiz eta erdi itota geratuko liratekeen bi orrialde lizuntsuren artean, liburutegi batean, bai, urtero ...
|
|
|
Zergatik ez? Behin irudikatzen hasita, hori ere izan zitekeen
|
hitzen
jatorria. Lacanek, burmuinarekin beharrean, oinekin pentsatzen zuela zioen, lurra zapaltzerakoan zerbaiten kontra egiten dutelako.
|
|
2023
|
|
|
Artiumeko ate birakaria zeharkatu, eta erakusketa espazioetara bideratzen nauten eskaileretan behera egiten dut. Zurrumurru bat entzuten da ezkerreko espazioan, eta bertara gerturatzen naiz lausotutako
|
hitzen
jatorria zein den jakiteko asmoarekin. Ivan Zuluetari eskainitako Ivan Zuluetaren asaldura izeneko mostra biltzen duen guneetako bat da hura.
|
|
|
Lau mende eginen du Matalaz hil zela, abertzaletasunaren lehen urratsak zitezkeenetan. Haren azken
|
hitzen
jatorriari buruzko informaziorik gabe iragan dira ehunka urte, Jean Louis Davantek joan den uztaileko Enbata aldizkarian konfesatu duen arte: berak idatzi zuen.
|
|
|
Zergatik ez? Behin irudikatzen hasita, hori ere izan zitekeen
|
hitzen
jatorria. Jacques Lacan psikoanalistak oinekin pentsatzen zuela zioen, lurra zapaltzerakoan zerbait gogorraren kontra egiten dutelako.
|