|
2008
|
|
|
3.3.4 Zuzenki loturik daude idazteko heldutasuna eta ahozko hizkuntzaren heldutasuna. Esaldiak hitzetan,
|
hitzak
silabatan eta silabak fonematan zatitzeko gaitasunarekin loturik dago irakurtzen eta idazten ikasteko gaitasuna. Ahozko hizkuntza analizatzeko gaitasuna estuki loturik dago irakurtzeko eta idazteko gaitasunarekin (Bradley eta Briant, 1983).
|
|
|
Berkodetze fonologikoari dagokionez, aldea egoten da haur txikien artean, eta, geroago ere, aldea izaten da irakurketan (Share, Jorm, MacLean eta Matthews, 1984). Silabak eta fonemak konbinatzeko edo
|
hitzak
silabatan eta fonematan zatitzeko gaitasuna duten haurrek azkarrago ikasten dute irakurtzen, edozein dela haien adimen maila eta maila sozioekonomikoa (Lonigan, Burgess, Anthony eta Barker, 1998).
|
|
|
Gaur egun, hitzak identifikatzeko arazoen sustraiak errepresentazio alfabetikoan, deskodetze fonetikoan eta fonemen segmentazioan dautzala uste da. Hala, ahozko
|
hitzak
silabatan eta fonematan zatitzen dakiten Haur Hezkuntzako haurrek kontroleko haurrek baino hobeto ikasten dute irakurtzen. Beraz, hitz idatziak identifikatzeko gaitasun handiagoa izango du fonemak identifikatzen ikasi duenak.
|
|
|
Esaten dena idazten eta idazten dena esaten irakatsi behar zaio haurrari. Haurraren kontzientzia fonologikoaren garapena sustatuko da, esaldiak hitzetan,
|
hitzak
silabatan eta silabak fonematan zatitzeko gai bihur dadin. Haurrak irudi hiztegi zabala eskura dezan saiatuko da irakaslea, bide zuzenetik hitzak azkar deskodetzen ikas dezan.
|
|
2013
|
|
|
bababa, nenene, aita aita, etab. Ez da kasualitatea haurraren lehen hitzak bere silabak errepikatzea, ama, aita, neauguau bezala. 2008an, Kanadako zientzialariek, txilenoek eta italiarrek egindako ikerketa baten arabera, jaio berrien garunak (bizpahiru egun) jarduera handiagoa erakusten du,
|
hitzak
silaba errepikatuetan amaitzen direnean. Haurtxoak ikasten dituen lehen hitzak, ama, aita, tita eta ura dira Haurrak, oro har, bizi urtean egiten dituen lehen hitzak dira gogobetetasun handienak ematen dizkietenak:
|
|
2015
|
|
|
Inoiz edo behin ahalegindu bazara, ia segurua da ohartu zinela hizkuntza horretan era biko berbak daudela, oso desberdinak elkarren artean. Badaude, batetik,
|
hitzak
silaba batez erebakarrekoak, ask, fire edota love modukoak, jatorriz anglo saxoiak ei direnak. Eta, bestetik, hor daude hitz multisilabikoak, kasurako comprehension, characterize, inheritance, acceleration, zeintzuak, latin eta grezieratikoak izanik, ingelesean egokitu baitziren, eta laketu, baina normandiarren inbasiotik aurrera, hau da, 1066tik hona, Gilen Konkistatzaileak Ingalaterra okupatu zuenetik.
|
|
2016
|
|
|
Balizatzeko etapan, txikia dilatatu egiten da silabak errepikatuz, batez ere, ahoskatzeko errazenak direnak, b, n eta p kontsonanteek dituztenak, esaterako. Beste azterketa batek urtean argitaratu zena, jaioberrien garunak jarduera gehiago erakusten dituela aurkitu zuen,
|
hitzak
silaba errepikatuetan amaitzen direnean. Urtebete inguru duenean, haurtxoak hitz sinpleak ikasten ditu, eta horrek satisfazio handiagoak eragiten dizkio:
|
|
2017
|
|
|
Esaldiko
|
hitzak
silabetan banatuta, hitzaren egitura ikusgaitz geratzen denez, sare neuronaletakoesperimentu batzuetan hitz muga gehitu dugu (word boundary, WB), hitzaren informazioa nolabait sekuentzian txertatzeko. Informazio hau lagungarria da, adibidez, therefore eta forehead bezalako hitzetan, zeinetan fore silaba bietan agertzen den, baina bukaeran agertzen denean azentuatu gabea den.
|