|
2002
|
|
|
Euskara bezalako flexio handiko hizkuntzetan, tratamendu morfologikoa eta lematizazioa funtsezkoak dira tresna linguistikoak egin nahi direnean. Horrela, hainbat hizkuntzatan egiaztapen ortografikoa
|
hitz
zerrendetan oinarrituta egiten den arren, euskaraz modu horretan egitea (ia) ezinezkoa da, lema batetik sor daitekeen forma kopurua izugarri handia baita.
|
|
|
. zuzentzaile ortografikoak: nahiz eta merkatuko gehienak
|
hitz
zerrendetan oinarritu, flexio handiko hizkuntzetan irtenbide hau ez da bideragarria. Halakoetan, hitz bat onartzeko ala baztertzeko, hitzaren analisi morfologikoa buru daiteke, eta analisirik ez duenean desegokitzat jo.
|
|
2008
|
|
|
Hitzen diktaketa: bi
|
hitz
zerrenda diktatzen zaizkio haurrari, erantzunorrian idatz ditzan. Hitz bakoitza bi bider errepikatzen da.
|
|
|
10 Aurkitu
|
hitz
zerrenda bateko hitzen sinonimoak beste zerrenda batean:
|
|
|
11 Aurkitu
|
hitz
zerrenda bateko hitzen antonimoak beste zerrenda batean:
|
|
|
– Jarraian,
|
hitz
zerrenda bat esango dizut. Hitz bakoitzak zenbat zati dituen esango didazu.
|
|
|
Atal honetan
|
hitz
zerrenda zabala eskaintzen da. Hitzak 19 eremu semantikotan antolatuta agertzen dira.
|
|
|
Adin bakoitzeko haurrek
|
hitz
zerrendaren ulermenean izandako puntuazioaren batez bestekoa 4.4 irudiak erakusten du. Ulertutako hitzen kopuruak adinean gora era etengabean egiten duela ikus daiteke, alabaina, 9 hilabetetik aurrera azelerazioa gertatzen da ulermenean, eta 13 hilabetetik aurrera nabarmenagoa da oraindik bizkortze hori.
|
|
|
Hasieran, keinu bidezko komunikazio gaitasunari buruz itauntzen zaie gurasoei. Ondoren, hasierako
|
hitz
zerrenda erakusten zaie, euren umeak ulertzen edo erabiltzen duena aukera dezaten. Amaitzeko, hasierako gramatikaren erabilera erakusten duten adibideak eta galderak eskaintzen zaizkie, zenbait aukeraren artean beren haurrak esaten duena hauta dezaten.
|
|
|
Lehen KGNZ (8 hilabete) galdetegian ondoko ataletako puntuazioa biltzen da: lehen ataleko hasierako ulermena, esaldiak, lehenengo hitzak eta
|
hitz
zerrenda, eta bigarren ataleko hasierako komunikazio keinuak, jolasak, gauzak erabiltzen, gurasoena egiten eta helduen beste ekintza batzuk imitatzen. Beheko 2.1 taulan ikus daitezke atalak eta zenbaketa egiteko irizpideak.
|
|
|
Bigarren KGNZ (16 hilabete) galdetegian ondoko ataletako puntuazioa biltzen da: lehen ataleko
|
hitz
zerrenda eta haurrak hitzak nola erabiltzen dituen, eta bigarren ataleko hitz amaierak, adizkiak eta esaldien konplexutasuna. Beheko 2.2 taulan ikus daitezke atalak eta zenbaketarako irizpideak (2 eranskinean dago ebaluazio orriaren eredua).
|
|
|
Bigarren KGNZn ere
|
hitz
zerrenda osatzen duten lexikoaren ataleko 21 kategoriak item bakarra balira bezala tratatu dira eskalaren barne tinkotasuna kalkulatzeko, eta modu horretara 0,96ko alpha izan da emaitza.
|
|
|
berdin dio pilota esan beharrean piota edo antzekoren bat esaten badu, edo zure herrian edo etxean bakarrik erabiltzen duzuen moduren batean egiten badu ere. Ez kezkatu haurrak hitz gutxi batzuk bakarrik ezagutzen baditu, hau
|
hitz
zerrenda zabala da eta.
|
|
|
Sail honetan hiztegiaren garapena neurtzeko
|
hitz
zerrenda zabal batean haurrek ekoizten dituzten hitz kopuruak jasotzen dira. Hitzen ekoizpenaren garapena etengabea da haurrengan, eta halaxe erakusten du 4.10 irudiak.
|
|
2009
|
|
|
Argumentu bezala pasatzen diogunez, ezabatutakoak azken array honetako elementuekin ordezkatuko ditu: 5 kasu praktikoa:
|
hitz
zerrenda ordenatu
|
|
|
Beraz, karaktere kopuru jakin bateko hitz guztiak eskalar motako string bakarrean kateatu ditugu. Honek?
|
hitz
zerrenda osoa string bakarrean izateak, asko zailtzen du ondoren manipulatu ahal izatea; adibidez, bukaeran gako bakoitzaren hitz kopurua jakin nahiko bagenu, hitz guztien string a zerrenda bihurtu genuke lehenbizi, hitzak zenbatu, eta ondoren berriro string bakarrean kateatu hitz guztiak.
|
|
2011
|
|
|
Baionan H-a onartu zen, bai bokal bikoitzen artean jartzea, baita bokalez hasitako hitz batzuetan ere. Arantzazun, H-a onartu zen, baina bokalen artean, bokalez hasitako hitzei buruz ez zen ezer esaten, nahiz eta «honek ez du esan nahi gorago jo nahi dutenen saioak ez direla ongi ikusiak izango»104 Egia esan, Euskaltzaindiak osatutako
|
hitz
zerrendan bokalez hasitako hitzetako batzuk H-arekin agertzen dira (har, haran, harrapatu eta abar) 105 Hala ere, Euskaltzaindiak arau mailan onartu zuen bakarra bokal arteko H-a zenez, Lekuonak, orduko euskaltzainburuak, horixe bete zuen hertsiki: euskaltzainburuak 1968an Arantzazun biltzarra ixteko eman zuen agur hitzaldiko testuan (Lekuona, 1968b) H-a bokalen artean bakarrik agertzen da baina ez hitz hasieran, nahiz eta Lekuonaren testuko berbeetako batzuk 1968ko Arantzazuko hitzen zerrendan H-arekin agertu (adibidez, hasi, hautsi eta abar).
|
|
|
Bestalde, Elhuyarrek Euskaltzaindiarekin bi hiztegi proiektutan kolaboratu zuen, bata, Matematika hiztegia, eta bestea, Arkitekturari buruzkoa. Matematikahiztegia berez, Elhuyarren proiektua izan zen hasiera batean, baina eskola mailako Matematika
|
hitz
zerrenda prestatzen amaitu zuenean, Euskaltzaindiari eskaini zion (1976) 409 Horren ondorioz, Euskaltzaindiak Matematika arloko hiztegia lantzeko Matematika azpibatzordea sortu zuen. Bertan parte hartuzuten Karlos Santamariak eta Jose Miguel Zumalabek, Euskaltzainditik, eta Elhuyarretik Jesus Mari Goñik eta Mikel Zalbidek (azken bi hauek osatzen zuten Matematika Elhuyar Taldea410).
|
|
|
Hasteko, eta aldizkariaren irakurketa errazte aldera, artikulu gehienen bukaeran testuko hitz arraro, ezezagun edo zailen zerrenda eransten zen. Bestalde, Zabalek bere irakurle, eta bereziki idazleentzat aldizkariak onartutako
|
hitz
zerrendak argitaratu zituen. Dena den, Zabalen asmoa ez zen zerrenda ad hoc edo aldizkarian bakarrik erabiliko zen hitzen zerrenda bat proposatzea, eta Zabalek bere zerrenda beste euskal aldizkari eta argitalpenetara hedatzeko asmoa zuen.
|
|
|
«Hemen argitaratuko dugun
|
hitz
zerrenda berdindu hau aitzakitzat hartuz, beharrezkotzat jotzen dugu, Udako bigarren Unibertsitatea baliatuz, euskal astekari, hamaboskari eta aldizkarietan idazten duten gehienek elkar ikus dezaten, oren batez edo biez, elkarrekin hitz zerrenda gutien bat hautatzeko eta gero behin aukera eginez gero, beti berdin idazteko ordezkatzen dituzten kazeta eta agerkarietan!? (ikus Zabal «Euskara idatziaren batasunari buruz...», Zabal, 9 (1974), 50)
|
|
|
«Hemen argitaratuko dugun hitz zerrenda berdindu hau aitzakitzat hartuz, beharrezkotzat jotzen dugu, Udako bigarren Unibertsitatea baliatuz, euskal astekari, hamaboskari eta aldizkarietan idazten duten gehienek elkar ikus dezaten, oren batez edo biez, elkarrekin
|
hitz
zerrenda gutien bat hautatzeko eta gero behin aukera eginez gero, beti berdin idazteko ordezkatzen dituzten kazeta eta agerkarietan!? (ikus Zabal «Euskara idatziaren batasunari buruz...», Zabal, 9 (1974), 50)
|
|
|
Villasantek 1972an «Lege gizonek behar duten hiztegi berezia» izenburuko txostena aurkeztu zuen Akademian. Euskaltzainburuak kontatzen zuenez, Antonio Arruek helarazi zion Zuzenbide pribatuko erdal
|
hitz
zerrenda bat, Euskaltzaindiak hitz horien euskal ordaina eman zezan. Villasanterentzat lan zailtxoa zen, ezin zen nolanahi egin, ezta edozeinek ere «alde batetik, euskeraz ongi jakin behar da, eta bestetik, lege gauzatan jantzia egon» (Villasante, 1973:
|
|
|
Euskaltzaindiaren Batzar agiriak, Lantalde berri honek landutako
|
hitz
zerrenda Euskera buletinean argitaratu zen (ikus adibidez, «Arkitektur hiztegia» Euskera, 24 (1979), 307
|
|
|
Halaber, bertan azaltzen zuen hiztegia egiteko jarraitutako prozedura: izendatutako batzordea, adituei egindako kontsultak,
|
hitz
zerrenden bilketa eta kudeaketa, azken erabakien arduraduna eta abar.
|
|
|
Ikastola hiztegiaren ostean, Elhuyar taldearen ekimenez, Matematika hiztegiaren prestaketa etorri zen. Elhuyarrek prestatu zuen halako
|
hitz
zerrenda bat 1976 urterako eta Euskaltzaindiari eskaini zion364 Mikel Zalbidek Akademiaren hileko batzarrean aurkeztutako txostenaren arabera, euskarazko matematika hizkuntza osoa aztertu beharrean, eskola mailari zegokionera mugatu ziren, «oraingoz ikastolatako irakaskuntz mailaren premiak direlako arreta handiena eskatzen dutenak» (Elhuyar, 1977: 101), nahiz eta eskola mailako hiztegiaren finkatzea lehen pauso gisa ikusten zuen, Matematikarako zientzia euskara lortze bidean.
|
|
|
106). Egia esan, Euskaltzaindiaren Ikastola hiztegiak jakintza arlo bakoitzerako
|
hitz
zerrenda oso laburra zekarren. Esate baterako, Matematikaren arloan soilik 156 hitz biltzen zituen, eta beronen ekarpena ukatu gabe, eskola mailako Matematikaren irakaskuntzarako zerrenda murritzegia zen.
|
|
|
Euskaltzaindiak ez zuen hiztegirik argitaratu epe honetan, baina Akademiaren baitan zenbait hiztegi proiektu abian jarri ziren. Hala ere, 1968ko Arantzazuko eta 1978ko Bergarako biltzarretan erabakitakoaren haritik H letraren inguruan
|
hitz
zerrendak kaleratu ziren. Hitz zerrendak izan ziren heinean, eta ez hiztegi, ez ditugu atal honetan zerrendok aipatuko.
|
|
|
Hori dena nekez lortuko genuke
|
hitz
zerrenda luzeak asmatuz bakarrik; gehiago behar dugu.
|
|
2015
|
|
|
Honakoa modu aleatorioan hautatutakoOrotariko Euskal Hiztegiaren (Euskaltzaindia) 500 orrialde baino gehiago ikuskatuostean eraman da aurrera. Ikerketa horren ondorioz sortutako korpusetik hartutako
|
hitz
zerrenda
|
|
2017
|
|
|
Hala ere, hitz horiek ezagutzen dituztenIparraldeko parte hartzaileek Hegoaldekoek emandako irudikagarritasun balioen antzekoakeman dituzte. CATerako azken
|
hitz
zerrenda erabakitzeko emaitza horietan oinarritu gara. , lan hau afasiko euskaldunen ebaluazioan eta ikerketan aurrera egiteko urrats garrantzitsubat delakoan gaude.
|