|
2008
|
|
|
Elebidun hartzaileek ere (euskara ulertu bai baina
|
hitz
egiteko gai ez diren horiek) erdarazko hedabideak baliatzen dituzte ia erabat. Zarauztar horiek, euskaraz ulertzeko gai izan arren, erdarazko telebistei begira ematen dute denboraren %95, 5 eta erdarazko egunkariak irakurtzen %98, 9 Elebidun hartzaileei buruzko beste datu batzuek argi erakusten dute sail horrek ez duela ohiturarik euskarazko hedabideetara jotzeko:
|
|
|
Elebidun hartzaileek ere (euskara ulertu bai baina
|
hitz
egiteko gai ez diren horiek) erdarazko hedabideak baliatzen dituzte ia erabat.
|
|
2009
|
|
|
— 2.Eskuratu: harremana hasi zenean bikotekide bat edo biak ez ziren euskaraz
|
hitz
egiteko gai. Hala ere, bikote hauetan hasieratik bazegoen guk" aldaketaren hazia" bezala izendatu dugun zerbait.
|
|
2010
|
|
|
Jarraian azaltzen dira Bologna prozesuko titulu berrietako ikasleen eta irakasleen hizkuntza eskakizunak. Horiez gainera, aurrez aipatutakoak esan nahi du ikasleek eta irakasleek jakintza aktiboa izan behar dutela hiru hizkuntzetako batean gutxienez, hau da, hizkuntza hori ulertzeko eta
|
hitz
egiteko gai izan behar dutela. Gainera, jakintza pasiboa izan behar dute gainerako bi hizkuntzetan, hau da, horiek erraz ulertzeko gai izan behar dute.
|
|
2012
|
|
|
Adinkako datuak aztertuta, oro har, argi antzematen dira belaunaldi berrien artean irakaskuntzan euskalduntzearen alde egindako lanaren ondorioak. Egia da belaunaldi berrien erabilera tasak oso urruti gelditzen direla euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen ehunekotik. Baina ukaezina da, halaber, aldaketa positibo handia gertatu dela gazteen erabileran azken bi hamarkadetan.
|
|
2013
|
|
|
Atera dezakegun bigarren ondorioa honakoa da: euskara ikastea, euskaraz
|
hitz
egiteko gai izatea ez da euskaldun izatearen parekoa. Euskaraz hitz egiteak ez du beti eta modu automatikoan legitimotasuna ematen.
|
|
|
Horretarako hainbat arrazoi ematen ditu. Parte hartzaile hauek oso ondo bereizten dute (a)" euskaraz
|
hitz
egiteko gai izatea" eta (b)" euskalduna, euskal hiztuna izatea".
|
|
|
Betiko euskaldunberrien artean, hau da, aurrez aipaturiko (a) taldekoen artean bildutako ikasteko motibazioen artean aberaste pertsonala, euskararen berreskuratze prozesuan parte hartzea edo integrazioa modukoak jaso dira. Horrez gain, euskara ikasteko behar izan duten denbora eta ahalegina aitortzen dute gehienek baina, aldi berean, onura handiak jaso dituztela aipatzen dute, adibidez, mundu berri bat deskubritu izanaren onura, euskarari loturiko mundua hain zuzen; integrazioaren bitartez euskaldun zaharrekin
|
hitz
egiteko gai izatean komunitatearen kide bihurtzea oso ondo baloratzen dute, bai eta euskal kultura produkzioak ulertzeko gai izatea, bertsolariak esate baterako.
|
|
2015
|
|
|
Abiapuntuan erdaldunenak ziren udalerriak euskalduntzen ari dira: euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen kopuruak asko igo dira udalerri horietan, eta euskararen etxeko erabilera ere igo egin da pixka bat. Zehazki, abiapuntu erdaldunena zuten udalerriak aintzat hartzen baditugu (1981 urtean bertako euskaldunak %10era iristen ez ziren horiek), ez da nolanahikoa 30 urteotan gertatu den aldaketa.
|
|
|
gaur egun %22, 7koa da euskaldunen portzentajea. Boskoiztu egin da, beraz, euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen ehunekoa. Etxeko erabileran ere igo egin da nagusiki euskara erabiltzen dutenen kopurua udalerri horietan, 1981ko %1, 1etik 2011ko %2, 7ra, hain zuzen.
|
|
|
Abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerriak, ordea, erdaldundu egin dira azken urteotan, aztertutako hiru parametroei erreparatuta betiere. 1981 urtean udalik euskaldunenetan (euskaldunak %90 %100 zirenetan), euskaraz
|
hitz
egiteko gai zirenen kopurua %94, 5etik %83, 9ra jaitsi da tartean. Udalerri horietan, gaitasunean baino esanguratsuagoa izan da jaitsiera lehen hizkuntzari eta etxeko hizkuntzari dagokionez:
|
|
|
Hori guztia egia da, datuek erakusten duten bezala: 2011 urtean euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren EAEko 789.439 hiztunen artean, adibidez, Bilbon, Donostian edo Gasteizen bizi dira lautik bat (%25, 7), eta 1.000 biztanletik beherako herri txikietan, berriz, euskaldun guztien %3, 5 bakarrik bizi dira.
|
|
|
Zentsuko datuak aztertuta, argi ikusten da alde esanguratsua dagoela, batez beste, udalerri euskaldunen eta gainerakoen artean. Horrela, euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Lehen hizkuntzari erreparatuz, euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|
|
|
Euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|
|
|
batetik, eta gaitasunari dagokionez, udalerri horietako herritarren laurdenak baino gehiago (%27, 7) ez dira euskaldunak. Gaitasunari buruz, gainera, zentsuek horren inguruko informaziorik jasotzen ez duten arren, argi dago udalerri euskaldunetan euskaldunak %72 diren bitartean, udalerri horietan bertan gaztelaniaz
|
hitz
egiteko gai direnak dezente gehiago izango direla, %90 baino gehiago inolako zalantzarik gabe.
|
|
|
Horretan asko daukagu ikasteko katalanengandik, haiek ere guk bezala hizkuntza mendekotasuna egunero praktikatzen baitute. Zergatik egiten zaigu, bada, horren zaila euskarari eustea euskaldun hartzaileekin, hau da,
|
hitz
egiteko gai ez direnekin edo gai sentitzen ez direnekin, edo are euskaraz mintzatzeko gogorik ez dutenekin. Zergatik kostatzen zaigu hainbeste mintzaide horiekin euskaraz egitea ulertu egiten digutela dakigun arren? 3
|
|
2016
|
|
|
52). Oro har, zenbat eta hobeto
|
hitz
egiteko gai izan euskaraz, gehiago erabiltzen dute hiztunek, eta alderantziz.
|
|
|
Hizkuntza gaitasunaren eta erabileraren arteko harremana, ordea, ez da horretara mugatzen, eta aldebikoa da. Izan ere, zenbat eta gehiago erabili hizkuntza bat, orduan eta hobeto, erosoago eta aberatsago
|
hitz
egiteko gai izango dira hiztunak. Eta zenbat eta gutxiago erabili, kamustu herdoildu egingo da hiztunaren ezpainetan hizkuntza hori, eta gaitasuna ahuldu.
|
|
|
Erraza da une jakin batean eremu jakin bateko hiztunek hizkuntza batean (demagun euskaraz) duten gaitasunaren balizko continuum teoriko horren beheko muturra zein den finkatzea: hizkuntza hori (euskara gure kasuan) batere ulertzen ez duten eta batere
|
hitz
egiteko gai ez diren herritarrek osatzen dute beheko mutur hori. Ez dut uste irizpide horrek eztabaida handirik eragingo duenik.
|
|
2017
|
|
|
2 IRlAnDERADUn BERRIAK ez dago irlanderadun berriei buruzko informazio estatistiko argirik, estatistikako institutu nazionalak ez baitu kategoria linguistikoei buruz galdetzen, baina, horren ordez, hiztunei eskatzen die adieraz dezatela zein den irlanderaz hitz egiteko haien gaitasuna (nahiz eta hori zer den zehaztu ez duen) eta zer maiztasunez erabiltzen duten hizkuntza hori. irakasgai nagusietako bat izanik, irlanderaren ezagutza pasiboa oso hedatuta dago, baina oso gutxi erabiltzen da. 2016ko azken galdeketako datuen arabera, herritarren ehuneko 40 inguruk adierazten du irlanderaz
|
hitz
egiteko gai dela, baina horietako gehienak ez dira hiztun aktiboak. hezkuntza sistematik kanpo, herritarren ehuneko 2 inguruk hitz egiten du irlanderaz egunero (73.803 pertsonak) eta astero hitz egiten dutenen ehunekoa apur bat handiagoa da (111.473 pertsonak hitz egiten dute astero) (estatistikako bulego nagusia 2017) 2 estatua sortu zenetik etenik gabe hazi da irlandera modu konpetentean erabil... batek baino ez baitu irlandera hitz egiten egunero hezkuntza sistematik kanpo (20.586 pertsona), nahiz eta hizkuntza hori modu konpetentean erabiltzen duela adierazi duen bertako herritarren ia ehuneko 70ek (63.664 pertsona) (estatistikako bulego nagusia 2017). hiztunen beste zenbatespen bat lor daiteke baldin eta gaeltacht eremutik kanpo eguneroko nahiz astero irlanderaz hitz egiten duten pertsonei ipar irlandan irlanderaz hitz egin, irakurri, idatzi eta uler dezaketela adierazi duten pertsonak gehitzen bazaizkio (estatistikako bulego nagusia, 2017; ipar irlandako estatistika eta ikerketa agentzia, 2012).
|
|
2019
|
|
|
Mutil batzuek ere egoera oso zehatzetan baino ez diete neskei noka egiten. horregatik, badirudi nolabaiteko kode alternantzia dagoela zukaren eta hikaren artean, hots, batzuetan gazteek tratamenduak txandakatzen dituzte (neskek toka eta noka eta mutilek noka) esaldi edo elkarrizketa batean baliabide estilistiko gisa, esan nahi dutenari indar gehiago emateko. hitanoa erabili ala ez erabiltzeko aldagai soziolinguistikoei erreparatuta, orain arte hitanoa oso etxeko eta familiako tratamendutzat jotzen bazen ere, badirudi etxezulotik kalerako jauzia egin duela, orain gazteek senideekin eta familiako gainerako kideekin baino aiseago hitz egiten dutelako hika kaleko ezagun zein ezezagunekin. Bada nolabaiteko kontraesana, izan ere, gazteek zalantzarik gabe diote hitanoak konfiantza transmititzen dietela, baina ez dute hika egiten lagunik eta seniderik hurbilenekin, eta bai, topo egin berri duten ezezagunekin. hipotesietan aurreikusi bezalaxe, gazteek bi aldeetako ideologiak dituzte hitanoaren inguruan, baina aldekoak gailentzen ari dira. hasteko, hitanoak badu nolabaiteko prestigioa
|
hitz
egiteko gai direnak benetako euskalduntzat hartzen direlako. Naturaltasuna, freskotasuna, kidetasuna, adiskidetasuna eta konfiantza gisako hitzak esleitzen zaizkio hitanoari; alegia, benetako hizkera iruditzen zaie, autentikoa, kalekoa eta bizia.
|
|
2021
|
|
|
Azerbaijanen, Armeniaren eta Georgiaren antzera, jende gutxik(% 1ek baino pixka bat gehiagok) dauka errusiera ama hizkuntza gisa; maila aurreratuan
|
hitz
egiteko gai direnak% 7,6 izan ziren 2009an16 Errusiera ondo jakitea batez ere Bakun, hiriburuan da ohikoa, eta ikasketak dituzten hirietako biztanleekin lotzen da gehienbat; horretaz gain, Azerbaijanek osorik kontrolatzen ez duen Artsakh edo Nagorno Karabakh eskualdean ere asko erabiltzen da. Post sobietar urteetan errusieraren garrantzia murrizten joan zen, eta azerbaijanerarena handitzen; adibidez, 2002an onartutako estatuko hizkuntzaren inguruko legearen arabera, errusiera ikasgaiak derrigorrezkoa izateari utzi zion, legea onartu zenetik telebista kateetan estatuko hizkuntza besterik ezin da erabili, eta azerbaijaneraz ez dauden kartel elebakarrak debekatu dira.
|
|
2022
|
|
|
Kontuan hartu behar da eskolak euskaldundutako hiztun horien profil linguistikoa desberdina dela garai batean euskaldunen artean ohikoena zen profiletik. Gaur egun, euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren gazte eta haur gehienek gaztelania edo frantsesa dute lehen hizkuntza, eta hizkuntza horietan mintzatzeko erraztasun handiagoa dute.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntzen ezagutzari dagokionez, Orio EAE osoan elebidun proportzio handiena duen eskualdeetako batean dago. Bertan euskara ondo edo nahiko ondo ulertu eta
|
hitz
egiteko gai diren pertsonen ehunekoa% 79 da, Zarautzen% 74, Aian% 88, Usurbilen% 70 eta Orion% 76 Beraz, udalerria hirugarren eremu soziolinguistikoan dago (elebidunen% 50).
|
|
|
Emandako datuetan ez da gaztelaniaren ezagutza aipatzen; hala eta guztiz ere, salbuespenak salbuespen (adineko pertsonaren baten kasu isolaturen bat, haur oso txikiak edo duela gutxi atzerritik iritsitako pertsonak), biztanleriaren ia% 100 gaztelaniaz ondo edo nahiko ondo ulertzeko eta
|
hitz
egiteko gai da5.
|