|
2005
|
|
|
Hilerriaren ostean kafetegi batera joan ginen eta, oraindik ez ginenez autopsiaz
|
hitz
egiteko gai, Mendaroko txokolateaz hitz egin genuen. Berari ere kontatua zion, baina ez zion sekula esan berarekin joango zela bertara.
|
|
2009
|
|
|
Berak uste zuen horrela nengoela aitonarekin gertatutakoagatik. Eta ni oso gaizki sentitzen nintzen, berarekin garbi
|
hitz
egiteko gai ez nintzela ikusten nuelako.
|
|
|
Neskatoa imajinatzen duten, ala mutikoa bestela. Edo zer abstraktu bati
|
hitz
egiteko gai ote diren, sabelean daramatenari batere aurpegirik eman gabe, etorkizun lauso bati maite maite egiteko gai.
|
|
|
luze baino luzeagoa egin zitzaion, bihotzaren taupadak gero eta azkarragoak nabaritzen zituen bitartean, tentsioz betetako egoeran; halako batean, gainera, abioiaren zaratak bakartua sentitu zen: ...orri baitzitzaion. Maria Bibiana zegoen beste besoari helduta?, baina ez, berak gainditu behar baitzuen froga, berak bakarrik, mutil ausart batek bezala; jarraian, abioiak lasterrari ekin zion, gero eta lasterrago, baita Adaren bihotza ere?, hegan egin zuen arte, noiz eta mirari baten aurrean balego bezala sentitu baitzen; gogoa ere etorri zitzaion, ausaz, oihuka hasteko, miraria, miraria!?, baina
|
hitz
egiteko gai ere ez zenak nekez egin zezakeen oihu, hain zegoen sorginduta eta mementoaren xarmak harrapatuta!; gero, Domingo korrika ikusi, eta bera ere haren atzetik abiatu zen, orduan bai, arestian gordetako oihu guztiak jaurtitzen zituela: iufi eta iufi, miraria eta miraria!
|
|
|
inguruan zarata eta zalaparta izugarria zegoen, eta berak ere, hots burrunbatsuetatik babesteko, hatzak belarrira eraman zituen, baina ohartu zenean ezen Domingok ez zituela eraman, berak ere kendu egin zituen; aitak, izan ere, abioiak eta mutilen kontua zirela esan zion, baina berak –Adak– mutilak adinakoa zela erakutsiko zion aitari, bai horixe, ongi erakusten ari zitzaion orduko, albora begiratu eta Damasoren aurpegia ikusi baitzuen, izuak hartuta, begiak erdi itxita!; Domingok esan zionez, abioiak, hegan egin aurretik, lasterka egin behar zuen, eta etorkizun hurbilari begira jarri zen, abioiak noiz lasterka egingo; pazientzia ez zen, baina, Adaren bertutea, eta minutu hura –pilotuak abioia martxan jarri zuenetik abioia lasterka jarri artekoa– luze baino luzeagoa egin zitzaion, bihotzaren taupadak gero eta azkarragoak nabaritzen zituen bitartean, tentsioz betetako egoeran; halako batean, gainera, abioiaren zaratak bakartua sentitu zen: ...ibiana zegoen beste besoari helduta–, baina ez, berak gainditu behar baitzuen froga, berak bakarrik, mutil ausart batek bezala; jarraian, abioiak lasterrari ekin zion, gero eta lasterrago –baita Adaren bihotza ere–, hegan egin zuen arte, noiz eta mirari baten aurrean balego bezala sentitu baitzen; gogoa ere etorri zitzaion, ausaz, oihuka hasteko –miraria, miraria! –, baina
|
hitz
egiteko gai ere ez zenak nekez egin zezakeen oihu, hain zegoen sorginduta eta mementoaren xarmak harrapatuta!; gero, Domingo korrika ikusi, eta bera ere haren atzetik abiatu zen, orduan bai, arestian gordetako oihu guztiak jaurtitzen zituela: iufi eta iufi, miraria eta miraria!
|
|
2011
|
|
|
Hona Umberto Ecoren iritzia poligloten Europa begiz jotzerakoan: . Poligloten Europa ez da hizkuntza asko erraz hitz egiten dituen hiztunek osatzen dutena, baizik eta onenean ere, bakoitzak bere hizkuntza hitz eginda elkar ulertzen dutenena, nahiz eta bestearen hizkuntza ondo
|
hitz
egiteko gai ez izan?. –Mundu poliglota ingelesaren diktadurari ihes egiteko?, Argia,.
|
|
2012
|
|
|
Garai hartako batazuridunari ere aurrez aurre
|
hitz
egiteko gai nintzen. Dardararik gabe.
|
|
|
Zer egingo zaio: umore berezia duen arren, David da literaturari buruz ganoraz
|
hitz
egiteko gai den hiriko tabernari bakarra, Baudelaireren edo Txekhoven obren xehetasun txikienez orduetan eztabaidatzeraino; Davidek berak bi poema liburu argitaratu zituen duela urte asko, egun gogora ekarri nahi ez duen garai batean. Ez dut uste gezurretan ari naizenik bere bezerorik onena naizela esatean.
|
|
2013
|
|
|
Ontziraleku ttiki hartan koadernoa ireki zuen Markelek eta Roberta Baccirekin
|
hitz
egiteko gai posibleen zerrenda egiten hasi zen. Bilbo.
|
|
|
Hala, bada, bazkaldu zuen Dionixiok beti bazkaltzen zuèn toki berean, ostatura bazkaltzera etorri ohi ziren mantenu erdiko hiru behargin ezkongaberekin batera, berrogei bat urtekoak hirurak,
|
hitz
egiteko gairik arruntenak ardatz harturik: lan kontuak, futbola, pilota, herrian bolo bolo zebiltzàn izkirimiriak?; jaso zuen mutilak Albertinaren laudorioa, irribarre ezin zabalagoa ezpainetan:
|
|
|
eskatzen zuenaren etxera joan eta liburuak azpimarratu, orrialde ertzak iruzkinez eta oharrez bete eta eskaintzak idazten zizkieten, soldata baten truke noski. Neskarekin
|
hitz
egiteko gai polita izan zitekeela bururatu zitzaidan, eskaintza benetan barregarriak proposatzera iritsi baitzen nik hainbeste maite nuen irlandar idazle hori. Baina ez nuen burutazio horiekin aurrera jarraitzeko astirik izan, bere poltsatxoan telefono mugikorra jotzen hasi baitzen.
|
|
|
Edozelan ere, Elizabethen jokaera lasaiak berehala baretu zuen Darcyren gogo asaldatua; eta Bingley andereñoa, suminduta eta etsita, Wickhamen kontua urrunago eroatera ausartu ez zenez, Georgiana ere oneratu zen garaiz, baina ez zen berriz
|
hitz
egiteko gai izan. Andereñoa nebaren begiekin topo egitearen beldurrez zegoen, baina Darcy jaunak apenas gogoratzen zuen bere arrebak afera horretan izandako zerikusia, eta, Bingley andereñoaren trikimailua Darcyren gogoa Elizabethengandik apartatzeko pentsatuta egon arren, bazirudien guztiz kontrakoa lortua zuela eta orain jaunaren pentsamenduak are tinkoago eta pozago zeudela Bennet andereñoarengan josita.
|
|
|
Hala, bada, bazkaldu zuen Dionixiok beti bazkaltzen zuèn toki berean, ostatura bazkaltzera etorri ohi ziren mantenu erdiko hiru behargin ezkongaberekin batera, berrogei bat urtekoak hirurak,
|
hitz
egiteko gairik arruntenak ardatz harturik: lan kontuak, futbola, pilota, herrian bolo bolo zebiltzàn izkirimiriak...; jaso zuen mutilak Albertinaren laudorioa, irribarre ezin zabalagoa ezpainetan:
|
|
2014
|
|
|
Komisio antzeko bat sortu zenukete. Idazkari bat duzue,
|
hitz
egindako gai guztiak ondo apuntatuko dituena. Eta diru kontuekin ibili behar duzuenez, diruzain serio bat ere ondo etorriko zaizue.
|
|
|
Jon Gabilondok koadernoan idatzitako zirriborroak irakurri ditu, bileran
|
hitz
egindako gaiak hala moduz laburtuz.
|
|
2015
|
|
|
Ohartu zara orain haizerik ere ez dela? Laster elkarri
|
hitz
egiteko gai ere ez gara izango. Nola iritsiko dira nire hitzak zuregana?
|
|
|
Lurrera txanpon bat jasotzera makurtu eta, ezustean, urrezkoa dela aurkitzen duenaren poz eta harridurarekin. Segundo batzuk behar izan zituen bere onera etorri eta
|
hitz
egiteko gai izateko.
|
|
|
Muturra okertu zuen pixka bat, gehienek irribarre gisa ulertuko ez zuten modu batean. Aurreko hiru aldietan ere hark eraman zuen Urduñatik Bilbora, dirua biltzeko antolatutako futbol partidetan jokatzera, eta bazekien gudaroste erdiaren partez
|
hitz
egiteko gai zela. Horretan bazuen Ugalderen antza.
|
|
|
Olga berriro ezkondu zen osagile argentinar batekin, Jorgerekin. Orain Jorge Euskal Herrira datorrenean Albertoren etxean gelditzen da lotan, eta orduak eman ditzaketen arren edozertaz hitz egiten, ez dute sekula euren emaztea aipatzen, ez dira batzen dituen gauza bakarraz
|
hitz
egiteko gai.
|
|
2016
|
|
|
Euri jasak ez zuen atertzen eta emakumeak ez du jatetxeko barran geratzea beste erremediorik izan eta,
|
hitz
egiteko gai hoberik ez genuenez, bere senarrari buruz jarraitu dugu hizketan, nik gutxienez bere eleberriak ezagutzen nituelako eta berak ere zer kontatua bazuelako, berehala ohartu bainaiz bere gai kutunetako bat senarrari buruz hitz egitea zela, beste emakume askori gertatzen zaien bezalaxe, bestalde. Gainera, senarrari buruz saltzen duen irudia ez da akatsik gabea.
|
|
|
Usoa eta suzko mingainak ezkutatu zirenean, guztiz eraldatuta zeuden gizon haiek: hizkuntza mordo bat
|
hitz
egiteko gai ziren, liburu bakar bat irakurri gabe zekizkiten doktrina guztiak, ezin hobeto mintzatzen ziren. Gero, eskolan ikasitakoa etxean aipatu genuenean, ikastetxearen izena hortik zetorrela azaldu zigun amak.
|
|
2017
|
|
|
Ni hemen nagoen bitartean ezin dugu. Ez da telefonoz
|
hitz
egiteko gaia. Eta auskalo zer idatzi ote dion nire amak ditxosozko koaderno horretan?
|
|
|
21 Animalien izaera mekanikoari buruzko Descartesen doktrinak azpikoz gora jarri zuen erabat Erdi Aroan eta XVI. mendea baino lehen nagusi izandako animaliekiko ideia: bereziki garatutako irudimena zuten izaki adimentsu eta arduratsutzat zituzten, eta are
|
hitz
egiteko gai ziren. Edward Westermarckek lehenik eta Esther Cohenek ondoren erakutsi zutenez, Europako zenbait herrialdetan animaliak epaitu egiten zituzten, eta batzuetan exekutatu ere bai, egin zituzten okerrengatik.
|
|
|
Arau bat betetzeko behar dute. Ulertzen dute zelan edo halan,
|
hitz
egiteko gai dira, ez ditugu euskaldunak, zeharo erdaldunak izan gabe euskara dakien multzoaren zati dira, samalda berria, administrazioak sustatu euskara morroituaren adibide pertsonifikatua: behartuz gero funtzionatzen dute, hiztun pregrabatuak dira?.
|
|
|
Jose Antonio Pagola bikario ohiak berehala moztu zion kazetariari, esanez berak ez zeukala zer esatekorik, ea ez al zen jada nahikoa
|
hitz
egin gaiaz,, argazkiak eta izenak egunero!?. Egun haietan? 2017ko urtarrilean?
|
|
|
Baina, hori kontuan izanik ere, ziurra dena da ahots hauek zera direla:
|
hitz
egiteko gai izan gabe eta beren minarekin isilik bizi beharrean dauden beste ehunka ahotsen icebergaren punta.
|
|
2018
|
|
|
Urteak daramatza Bidasoaldean irakasle, eta haren lekukotasuna argigarria da erakusteko eskualdeko eskoletan ere nekeza izan dela sarri alardeei buruzko solasa. . Eskoletan, oro har, ezin da
|
hitz
egin gaiaz: tabu bat da.
|
|
|
Baina haurrik izan gabe urte batzuk pasatu eta gero, mutiko bat izan nahi izan zuten, eta, itxaropenez beterik, gogor ekin zioten lanari, harik eta seme bat izan zuten arte. Urte erdi zuenean, zezelka
|
hitz
egiteko gai zen, eta, zortzi edo bederatzi hilabeterekin, alde batetik bestera korrika zebilen. Azkenik ume argi bat eduki zutela pentsatu zuten, eta, batzuetan, umearekin jolasean, opera bertso batzuk abestu zituzten.
|
|
2019
|
|
|
Horrez gain, bere buruari galdetu zion ea bere munduan katu guztiak ote ziren
|
hitz
egiteko gai eta halakorik ez egitea erabaki zuten; ala hemen baino ez ote ziren hitz egiteko gai, hemen izeneko toki hori non zegoen ez zekien arren.
|
|
|
Horrez gain, bere buruari galdetu zion ea bere munduan katu guztiak ote ziren hitz egiteko gai eta halakorik ez egitea erabaki zuten; ala hemen baino ez ote ziren
|
hitz
egiteko gai, hemen izeneko toki hori non zegoen ez zekien arren.
|
|
|
Tripak nahastuta sumatzen zituen. Zalantza egiten zuen
|
hitz
egiteko gai izango zen ere. Edozein modutan, esan zion bere buruari, horretarako idatzi zuen beste eskutitz labur hura ere.
|
|
|
Gaur egungo errealitatearen talaiatik sinisteak lanak ematen baditu ere, 80ko hamarkadan bost gaztetik bakarra zen euskalduna. 25 urte geroago, berriz, 2016an, %55 da euskaraz
|
hitz
egiteko gai (zailtasun gehiago edo gutxiagorekin). Une honetan, Euskal Herriko gazte gehienak euskaldunak dira, proportzio hori EAEn %71ra igotzen delarik.
|
|
|
Une honetan, Euskal Herriko gazte gehienak euskaldunak dira, proportzio hori EAEn %71ra igotzen delarik. Gehiengoa, beraz,
|
hitz
egiteko gai da eta gainera, lehenengo aldiz gure historian, euskara dakiten guztiak alfabetatuta daude. Nafarroan eta batez ere Iparraldean egoera okerragoa da, euskaraz hitz egiteko gai diren gazteak %26 eta %19 direlako, hurrenez hurren.
|
|
|
Gehiengoa, beraz, hitz egiteko gai da eta gainera, lehenengo aldiz gure historian, euskara dakiten guztiak alfabetatuta daude. Nafarroan eta batez ere Iparraldean egoera okerragoa da, euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren gazteak %26 eta %19 direlako, hurrenez hurren. Hala ere, ehuneko hauek hobekuntza bat suposatzen dute, bi kasuetan, adin multzo hau 25 urtekoena baino euskaldunagoa delako.
|
|
|
2016ko Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, Euskal Herri osoko gazte euskaldunen artean gehiago dira hiztun berriak (%54), etxeko euskaldunak (%30) eta jatorrizko elebidunak baino (%16). Gehienak familia eta ingurune soziolinguistiko erdaldunetan bizi dira, beraien harreman sareetan erdara da ohiko hizkuntza eta, euskaraz
|
hitz
egiteko gai badira ere, ezagutza eta adierazkortasun maila mugatua dute: gazte euskaldunen %57 hobeto moldatzen da erdaraz, euskaraz hobeto moldatzen direnak %24 direlarik.
|
|
|
a) Euskaraz ongi
|
hitz
egiteko gai dena.
|
|
|
Euskalduna: euskaraz ongi
|
hitz
egiteko gai dena, nahiz eta ez hitz egin.
|
|
|
Egin dezagun kalkulua! 2016ko Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, 16 urtetik gorako Euskal Herriko euskaldunak (euskaraz ondo
|
hitz
egiteko gai garenak) 751.000 gara. Kontuan izanik 16 urtez azpiko haur eta gazteak 350.000 inguru direla eta horietatik gehienak ereduan ikasten ari direla, 2 urtetik gorako euskaldunak, une honetan, milioi bat inguru garela baiezta genezake, Euskal Herritik kanpoko edo atzerrian bizi diren euskaldunak alde batera utzita.
|
|
2021
|
|
|
Ama joan ondoren ohean iraun genuen eta maitasuna egin genuen berriz. Zigarro bana izeki genuen eta intimitatetik haragoko eremuetan haztamuka ibili ginen
|
hitz
egiteko gaien bila, aldizkari bat begiztatzen duenak bezala, irakurtzeko zer topatuko. Maurice Baqueten gaia atera nuen, eta kontatu nion Doisneauren argazkiak dauzkan akatsek bilakatzen dutela argazki perfektua, espontaneoa den itxura ematen diotelako:
|
|
2022
|
|
|
Azken urteotan egindako ikerketek erakutsi dutenez, estatuaren politikek nabarmen eragin diote kurdueraren osasunari, baina bizi bizirik dago oraindik. 3 urte bitarteko umeen 1.500 gurasori egindako galdeketa batek erakutsi zuenez, %6 baino ez ziren kurdueraz ezer ez zekitenak; beste %15ek ulertu bai baina ez ziren
|
hitz
egiteko gai, eta %63k hizkuntzari eusten zioten, hitz egiteko gai ziren; baina idatzi/ irakurtzen %16k baino ez dakite. Beste datu argigarri batek zioenez, guraso horien ia bi herenek (%64k) kurdueraz soilik edo nagusiki kurdueraz egiten dute euren gurasoekin –umeen aitona amonekin–, baina kopuru hori bera da umeekin turkieraz soilik edo nagusiki turkieraz egiten dutenena.
|
|
|
Azken urteotan egindako ikerketek erakutsi dutenez, estatuaren politikek nabarmen eragin diote kurdueraren osasunari, baina bizi bizirik dago oraindik. 3 urte bitarteko umeen 1.500 gurasori egindako galdeketa batek erakutsi zuenez, %6 baino ez ziren kurdueraz ezer ez zekitenak; beste %15ek ulertu bai baina ez ziren hitz egiteko gai, eta %63k hizkuntzari eusten zioten,
|
hitz
egiteko gai ziren; baina idatzi/ irakurtzen %16k baino ez dakite. Beste datu argigarri batek zioenez, guraso horien ia bi herenek (%64k) kurdueraz soilik edo nagusiki kurdueraz egiten dute euren gurasoekin –umeen aitona amonekin–, baina kopuru hori bera da umeekin turkieraz soilik edo nagusiki turkieraz egiten dutenena.
|
|
|
Familia ardurarik gabekoa. Espainiar itxurakoa, ahal dela, eta gaztelaniaz zein ingelesez
|
hitz
egiteko gai dena".
|
|
2023
|
|
|
Afari batean, adibidez, mugikorra mahai gainean jartzeak eragin zuzena omen dauka afariko solasaldian. Mugikorraren zurrunbiloan jarritako arreta dela medio,
|
hitz
egiteko gai gutxiago bururatuko zaizkigu: mutu egoteko joera berria.
|