|
2000
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko
|
herrien
autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden herrien autodeterminazio eskubidea.
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko herrien autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden
|
herrien
autodeterminazio eskubidea.
|
|
2001
|
|
|
Estatutua betearazteko gai izan ez diren EA eta EAJ alderdiek, nola adierazi dezakete lotsagorritu gabe marko politiko honetan estatuek onartu dutela euskaldunon edozein erabakia? Jakin badakite Frantziak eta Espainiak ez dutela gogo onez hartuko euren barruko
|
herrien
autodeterminazioa. Haien tresneria guztia horren aurka erabiliko dutela.
|
|
2003
|
|
|
Horretan gelditu zen gure solasaldia, bestela gogorarazi nion ene jaunari Frantziak onartu berri zituen eta giza eskubideez diharduten 1966ko bi Hitzarmenen lehen artikuluak herri eskubideak dituela aipatzen. Baina hortik luze joan zitekeen gure eztabaida, legelari batzuek diotelarik
|
herrien
autodeterminazio eskubidea dela oinarrizko giza eskubideen lehen urratsa, beste batzuek aldiz uste dute herri eskubideak aldarrikatuz giza eskubideak ehorzten direla edo bederen ehorzteko aitzakiak bilatzen.
|
|
|
Azpimarratzeko datu bat: Hemen eta Munduan taldearen jaiotzaren eta ondoko garapenaren oinarrian mundu guztiko pertsonen eta
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen defentsari lehentasuna ematea dela azaltzen da, eta iritzi hori mugimenduaren oinarrizko osagai nagusia da, kideen uste sendoa eraberritzaile etapartekatua. Ezin dira munduko arazoak konpondu edo, besterik ez bada, arazohoriei aurre egin, tokiko errealitatean, zapaldutako herri?
|
|
|
Zu euskalduna izango zara, gazte, baina hau Espainia da. Eta, izan ere, zer iritzi duzu zuk nazionalismo baztertzaileaz, integrismo mozorrotuaz,
|
herrien
autodeterminazio eskubideaz, federalismoaz, kapitalismo basatiaz eta diru bakarraz?
|
|
2004
|
|
|
Horrekin batera, etorkinen eta bertakoen eskubideak, besteak beste, jartzen dira jokoan, hala estatu nazioaren eta hiritarren subiranotasunari nola identitate eta desberdintasunari buruzko auziak. Gainera, subiranotasunazegiten den galderaren alboan
|
herrien
autodeterminazioari buruzkoak ere erantzunegokiaren zain daude oraindik. Hiritarren subiranotasunak eta herrien autodeterminazioakgarrantzi berezia hartu dute, batez ere baliabide naturalak babesteko eta beste herribatzuekin solidario izateko.
|
|
2005
|
|
|
Eta 1918an, AEBetako presidentea zen W. Wilsonek dotrina berria,
|
herrien
autodeterminazio librearen aldekoa, zabaldu zuen, munduko eta bereziki Europarako bakea ekartzeko. Europa gerra gogorra jasaten ari zen.
|
|
2007
|
|
|
Adibide argigarria begien aurrean jartzearren, esate baterako, batek esan lezake: giza eta gizarte balioa izanik ere
|
herrien
autodeterminazio eskubidea, ez da kontuan hartzeko modukoa, harik eta, dena delako herri horretan, zeinarentzat eskatzen baita autodeterminazio eskubide hori gizarte balio moduan, harik eta ausaz enfrentaturik dauden aldeen arteko bakea bermatzen ez den artean.
|
|
|
Nazio Batuen babesarekin jarraituz, Eskubide Zibil eta Politikoei buruzko Nazioarteko Ituna eta Ekonomia, Gizarte eta Kulturako eskubideei buruzko Nazioarteko Ituna aipatu behar dira (biak 1966an aldarrikatuak), gutxietsitako gizatalde horien eta estatuen arteko tentsioen ondorio izan zirenak, hain zuzen. Azken itun horietan, jadanik" herri" kontzeptua agertzen da, eta beren lehenengo artikuluan, gainera,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzen da11:
|
|
|
Orobat, herri izateko elementurik garrantzitsuena gizataldeko kideen borondatea da, hain zuzen herri bat osatzeko eta elkarrekin bizitzeko duten borondatea. Estatuen lurraldetasunaren osotasuna, berebat, ez da autodeterminazio eskubidea egikaritzeko muga gaindiezina, baldintzatua baizik; alegia, estatuek eskubidea dute beren lurraldetasuna errespetatua izateko, baldin eta haiek
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen egikaritza libre eta baketsua baimentzen badute. Horrenbestez, ondoriozta daiteke estatuen barruan dauden herriek autodeterminazio eskubidea libreki eta modu baketsuan egikarituz gero, estatu horien mugak alda daitezkeela.
|
|
2009
|
|
|
Mendezen ustez,, antikapitalista den eta
|
herrien
autodeterminazioarekin errespetuz jokatzen duen benetako ezkerra, da Espainiako Gobernua, izutzen?
|
|
|
Badakit Abkhaziaren eta Hego Osetiaren askatasun egarriaren gibelean Errusiaren itzal interesatua dagoela. Errusia ez da oso eredu ona
|
herrien
autodeterminazioari dagokion alorretan, Txetxenian egindako sarraskia dugu horren adierazle onena. Baina abkhaziarrek eta osetiarrek biziki ongi egin dute errusiarren laguntza bereganatzen zanpatzailea gainetik kentzeko.
|
|
2010
|
|
|
Eusko Alkartasunak, Alternatibak eta ezker abertzaleak datorren uztailaren 10ean manifestazioa egitera deitu dute Donostiako kaleetan Euskal eta Kataluniako
|
herrien
autodeterminazioaren alde.
|
|
|
PSOEk Estatu plurinazionala defendatzeari utzi eta aldendu egin dela ideia horretatik. PSOEren buruzagiekin batera joana naiz ni pankarta baten atzean
|
herrien
autodeterminazio, eta, zehazki, Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea defendatuz.
|
|
|
PSE EE PSOE zale asko ere ez dira abertzaleak, baina defendatzen dute euskal gizartearen erabakitzeko eskubidea. Eta berriro diot, ez dut uste PSOE abertzale zenik, gurekin batera,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea defendatzen zuenean. Ala bai?
|
|
|
EBren diskurtso politikoan, estaturik gabeko nazioen gaia tabua izan da, eta hala izaten jarraitzen du; hori ondoriozta daiteke EBren etengabeko jarrera mesfidatitik eta lerroak ixteko daukan instintuzko erreflexutik, konstituzio proiektuan gertatu den bezala, edo —bai EBren barruan, bai kanpoan—
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen auziari heltzeko saiorik txikiena ere azaltzen denean gertatzen den legez.
|
|
2011
|
|
|
Herrien eskubide kolektiboak aipatzea, funts funtsean,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aipatzea bezalatsu da. Beste kuku batek joko liguke munduan autodeterminazioaren eskubidea jatorrizko herrien nazio baldintzetan txertatua balego:
|
|
2012
|
|
|
Orobat, gogora ekarri nahi dugu EBko erakundeek, batez ere Europako Parlamentuak,
|
herrien
autodeterminazio librearen aldeko aldarrikapena egin dutela hainbatadierazpen eta erabakitan, bai deskolonizazio kasuetan22, bai deskolonizaziotikkanpoko kasuetan23 Hain zuzen ere, deskolonizaziotik kanpoko Hego Sudanekokasuan berriki adierazi du «Europar Batasunaren printzipioetariko bat herrienautodeterminazio eskubidea dela». Amaitzeko, ildo beretik, oso esanguratsua izanzen iaz (2010) Europako Parlamentuak Kosovoren independentzia estatu kideguztiek aitortzeko onartu zuen adierazpena.
|
|
|
Aldi berean, 1918ko urtarrilean, W. Wilson Ameriketako Estatu Batuen presidenteak munduko eta bereziki Europako herrien arteko bakea lortzeko asmoz
|
herrien
autodeterminazio askearen aldeko dotrina berria zabaldu zuen. Giro horretan, 1918ko urrian, Espainiako euskal legebiltzarkide jeltzaleek mezua igorri zioten Wilson AEBetako presidenteari autodeterminazio aldarria eginez.139 Hauek izan ziren mezua sinatu zutenak:
|
|
|
Hermes aldizkarian W. Wilsonen
|
herrien
autodeterminazioaren aldeko doktrina azaldu zen eta ingurukoa zen R. Belaustegigoitia eusko gobernu nazionalaren aldeko proposamena argitaratu zuen 1918an.
|
|
2014
|
|
|
Treitschkerentzat
|
herrien
autodeterminazioaren printzipioa eta, historia errealarekin zerikusirik ez duten ipuinak dira: alsaziar lorrenarrek hori nahi ala ez,, lurralde horiek ezpataren zuzenbideaz dira gureak?.
|
|
|
Reichetik atera eta independente deklaratu dira. Poincarék Rhineko Hirugarren Alemaniaren sorrera esijitu du?
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen printzipio handiaren, izenean.
|
|
2015
|
|
|
...azioarteko erakundeen kidea zen ELArentzat berri ona da hasieratik bultzatu zuen prozesua burutu izana, eta" nazioarteko mugimendu sindikalaren aldi berri baten lehenengo pausoa" izango den esperantza edo, gutxienez, desioa azaltzen du," orain hasi den aldiak dituen erronka ugariei" aurre egin ahal izateko.1167 ELAk garrantzia berezia ematen dio erakunde berriak bere sorreratik
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aitortu izanari.
|
|
|
Dena dela, estatu kolpeak irabazi balu bezala, hiru mugarri oso markatu ekarri zituen kolpeak: kapitalismoa, Mendebaldeko botere hegemonikoekiko sintonian; Espainia bai, eta
|
herrien
autodeterminaziorik ez; eta monarkia bai, eta errepublikarik ez. Otsailaren 23 hartan osatu zen Espainiako kasta dominantea:
|
|
2016
|
|
|
«Batez ere guk planteatzen ditugun esparruetan: merkataritza akordioak, klima aldaketa, prekaritatea, Sahara eta Palestina,
|
herrien
autodeterminazioa...». Laura Gonzalez de Txabarri ere ELAkoa da, eta mintegi batean hitz egin zuen asteazkenean, 1.000 lagunen aurrean, Europako gobernuen austeritate politikak salatzeko, Euskal Herrikoak barne.Autodeterminazioaren inguruko mintegietan, «ohikoa» da Euskal Herriaren eta munduko beste herri zapalduen egoerari buruz hitz egitea, eta are gehiago foroa Quebecen izanda.
|
|
|
7 Euskadiko Erkidegoaren Estatutu Politikoaren (2004) Atarikoan honako bi aipamenak egiten zaizkio erabakitzeko eskubideari: " Euskal Herriak eskubidea du bere etorkizuna erabakitzeko, Eusko Legebiltzarrean 1990eko otsailaren 15ean gehiengo osoz onartu zen bezala, eta nazioartean onetsitako
|
herrien
autodeterminazio eskubidearekin bat etorriz, besteak beste, Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunean eta Ekonomia, Gizarte eta Kulturako Eskubideen Nazioarteko Itunean". " Euskal Herriak bere etorkizuna erabakitzeko eskubidea erabiltzea, egun eremu juridiko politiko ezberdinetan giltzatuta dauden herritarrek, gizonezko zein emakume, beren etorkizuna erabakitzeko kontsultatuak izateko duten eskubidea errespetatuz gauzatzen da.
|
|
|
2 Eskubide berdintasunean eta
|
herrien
autodeterminazioan oinarritutako kidetasun harremanak garatzea eta nazioarteko bakea sendotzeko beharrezko bideak garatzea.
|
|
|
Salamancan estudiatu zuen lehenik, Cambridgen gero –han irakasle ere izan bolada batean–, eta Ingalaterratik bueltan Bilboko bizitza kulturalaren bultzatzaile nabarmenetakoa bihurtu zen. Aitaren aldean muturrekoa ideietan, independentista, Amerikako Estatu Batuetako Woodrow Wilson presidenteari telegrama bat idatzi zion lotsagabe Euskal Herriarentzat askatasuna eskatzen, Lehen Mundu gerraren ondoren Europan itxura hartu zuten estatu berriak aintzat hartuta eta, Wilsonek berak, haren hamalau puntu famatuetan,
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea jaso zuelako. Aitaren enpresan Manu Sotak zer lan egiten zuen ez dago argi, idazkari eta itzultzaile aritzen omen zen, baina nekerik hartu gabe.
|
|
2017
|
|
|
Gure elkartasuna luzatzen diegu
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidearen alde behetik eta betidanik borrokatu duten pertsona eta herri kolektiboei.
|
|
2019
|
|
|
Espainian gauzak aldatzeko
|
herrien
autodeterminazioaren aldekoak batu eta" marea autodeterministak" Podemosekoen gisakoak antolatu liratekeela aipatu izan duzu. Egingarri ikusten dituzu?
|
|
|
ETA Berrik klase borroka jarri zuen nazio auziaren erdigunean. Marxismo klasikoak eta bereziki leninismoak aldarrikatutako internazionalismoa eta
|
herrien
autodeterminazio eskubidea defendatu zituen, nazionalismo burgesa esaten ziotena erabat baztertuz. Hortaz, langile klasearen eta burgesia nazionalaren arteko Nazio Frontearen eraketa ez zuten aintzat hartzen, eta horren ordez, Frantziako eta Espainiako Estatuetako langile mugimenduekiko aliantza proposatu zuten.
|
|
2020
|
|
|
Horren aurrean, zilegi dirudi galdetzea non geratzen diren Nazioarteko Zuzenbide Publikoarekiko errespetua,
|
herrien
autodeterminazioarekikoa, estatuen arteko berdintasun subiranoarekikoa edota beste herrialde baten barne arazoetan ez sartzeko printzipioarekikoa. Izan ere, NBEren posizioari erreparatzen badiogu, askoz ere posizio zuhurragoa eta Nazioarteko Zuzenbideari lotutakoa dela ikus dezakegu.
|
|
|
Horren aurrean, zilegi dirudi galdetzea non geratzen diren Nazioarteko Zuzenbide Publikoarekiko errespetua,
|
herrien
autodeterminazioarekikoa, estatuen arteko berdintasun subiranoarekikoa edota beste herrialde baten barne arazoetan ez sartzeko printzipioarekikoa. Izan ere, NBEren posizioari erreparatzen badiogu, askoz ere posizio zuhurragoa eta Nazioarteko Zuzenbideari lotutakoa dela ikus dezakegu.
|
|
2021
|
|
|
Trantsizioaren garaian, Adolfo Suarez falangista ohiak sortutako alderdi berriek (UCD eta CDS) hartu zuten aldaketaren ikurra, baina haien abentura tejerazoa deituan amaitu zen. Ondoren, Felipe Gonzalezen PSOE agertu zen sozialismo espainiarraren izenean, eta aldaketaren programan zeramatzala errepublika, federalismoa, ez lerratzea eta NATO bloketik kanpo mantentzea, eta
|
herrien
autodeterminazioa. Ikusi, gaurtik begiratuz, zertan gelditu zen aldaketa sozialista hura.
|
|
|
Komunismoa, berez, gaur egungo ezkerra osatzen duten hiru osagai ezinbestekoren batuketa izan zen: langileen auzia, nekazarien auzia eta
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea. Iraultza periferiara eta ekialdera aldatu zen, eta orain bere osotasunean ikusten hasi garen mundu sistema berri bat sortu zuen.
|
|
|
Pirinioetako 400 gailu baino gehiago argiztatzea, Higer lurmuturretik Creuseraino. Antolatzaileek adierazi dutenez, “ekintza ikusgarri horren bidez, nazioarteko komunitatearen arreta piztu nahi dugu
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen aldeko kausa justuari begira, harresiak bota eta irtenbide demokratikoak irekitzen lagundu gaitzan”.
|
|
2022
|
|
|
Pirinio osoan zehar 300 menditik gora argiztatu dira, Gure Eskuk ANCrekin eta FEECrekin batera antolatutako ekimenaren eskutik. Atlantikotik Mediterraneora, Euskal Herria eta Katalunia batuz," gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatuko dugu", dio Gure Esku mugimenduak. Erabakitzeko eskubidea lortzeko bidean" Berpiztea ezinbestekoa dela uste du Gure Eskuk, eta deialdiarekin herri gogoa, burujabetzaren aldeko aldarrikapena nazioartera ere zabaldu nahi ukan dute antolatzaileek.
|
|
|
Pirinioak Ipar eta Hego Euskal Herria batzen dituzte, baita gure herria eta Katalunia ere. Eszenatoki ezin hobea izanen da nazioarteko komunitatearen arreta geureganatuz,
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeko" agerraldian adierazi du.
|
|
|
Eta Euskal Errepublika behar dugu gure hizkuntzari, gure kulturari eta gure identitate kolektiboari eusteko, eta herri bezala bizirik irauteko frantziar eta espainiar asmo asimilazionista aseezinen aurrean". Hortaz, maiatzaren 7an hitzordua jarri dute Azpeitian,
|
herrien
autodeterminazioaren aldeko katea ez dela eten adierazteko.
|
|
|
Horrez gain, atzoko egitasmoa «oihu isil bat» ere bada: «Nazioarteko komunitateari eginiko deia, bakearen eta
|
herrien
autodeterminazioaren kausa justuaren alde. Indarkeriaz inposatutako mugen aurkako protesta bat».
|
|
|
Gaur egun ezin da
|
herrien
autodeterminazioa aldarrikatu Espainia eta Frantzia suntsitu gabe. Suntsipen horrekin batera, independentzia sozialista aldarrikatu behar da Frantziak eta Espainiak zapaldutako nazioentzat.
|
|
|
«Brasil jasangarri bat eraikiko dugu», esan zuen Lulak, eta ziurtatu herrialdeak atzerri politika «subirano eta aktiboari» helduko diola, «elkarrizketa demokratikoa sustatuz eta
|
herrien
autodeterminazioa errespetatuz».
|
|
|
' Pirinioetako Bidea Via Pirinenca' ekimenaren baitan, katalan eta euskal herritarrek Piriniotako 300 gailurretatik gora argiztatuko dituzte uztailaren 2an," gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen alde". Ekitaldian parte hartu nahi duenak Portaloian eman du izena bariku eta zapatu honetan, 18:30etik aurrera.
|
|
|
Kataluniako Assemblea Nacional Catalana (ANC), Federació d’Entitats Excursionistes de Catalunya (FEEC) eta Gure Esku dira Pirinioetako bidea ekimena antolatu dutenak, eta Omnium Cultural eta Artistes de la República erakunde kataluniarren laguntza dute. “Farol bereziak eta linternak baliatuz, argi lerro bat osatuko dugu Euskal Herria eta Katalunia batuz, gure
|
herrien
autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeko”, azaldu dute antolatzaileek.
|
|
|
Urte askoko gerra baten ondoren Eritreak. Etiopiako lurralde izandakoak? lortutako sezesio arrakastatsua salbuespen bakarra da baldin eta alde batera uzten badugu Sudaneko sezesio adostuaren kasua, non kultura arabiar musulmana baita nagusi iparraldean, eta kultura animista eta katolikoa hegoaldean.134 Alabaina,
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidearen auziak nazioarteko eztabaiden erdigunean jarraitu du, eta, bitartean, hainbat nazio minoritariok oraindik ez dute lortu beren berezitasun kultural eta identitarioak aitor dakizkiela.
|
|
|
9)? eta
|
herrien
autodeterminazio gaitasuna modu trukagarrian erabiltzen direla.
|
|
2023
|
|
|
Munduko Federazio Sindikala 1945eko urriaren 3an sortu zen Parisen, garai hartako lehen klase erakunde sindikal gisa, esplotazioaren, inperialismoaren, arrazakeriaren, patriarkatuaren eta klima aldaketaren aurka, eta justizia sozialaren, nazioarteko elkartasunaren, bake justu eta iraunkorraren, nahiz
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen alde borrokatzeko. Ia 78 urte geroago, gaur egungo munduan, printzipio horiek zentzu osoa mantentzen dute.
|
|
|
Zeharka, Podemos, Sumar eta enparauak ere aipatu zituen: «Espainiako eta Frantziako estatuetan ezin da ezker eraldatzaile bat egon ez badute estatuaren izaera plurinazionala onartzen eta
|
herrien
autodeterminaziorako eskubidea defendatzen».
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeko 1514 ebazpenak lehenengo aldiz kolonizazioa salatu eta
|
herrien
autodeterminazio librerako eskubidea aitortu zuen.
|