|
2003
|
|
|
Kapitalismo komertziala indarrez dator, eta lurra, gero eta gehiago, saldu eta eros daitekeen merkantzia hutsa da, bere konnotazio tradizionalak galduta. Guztien mesedetan erabiltzen ziren lurrak,
|
herri
lurrak, pribatizatuz doaz XIX. mende osoan zehar. Baserriak irizpide kapitalistekin hasten dira ustiatzen gero eta gehiago:
|
|
|
Ez zi  tzaion, ordea, arazoari taxuz aurre egin eta berriz ere luberritze lanera jo zen, eta, horrekin batera, gero eta baserri gehiago sortu zen. Baina, oraingo honetan,
|
herri
lurrak pribatizatu ziren. Gero eta gehiago, luberrigarriak diren baso eta lurretara joateko bideak pribatizatu egiten dira, eta kreditu sistemak eta errentak libre uzten dira, beti ere etxejabe eta mailegu emaileen  mesedetan.
|
|
|
Etxerako ez ziren anaiei eman behar  zitzaien dirua eta alaben ezkon saria erantsi behar zaio horri. Gerren finantzatzeak udalak
|
herri
lurrak saltzera eraman zituenean, baserritar askok protesta egin zuten beraientzat  oinarrizkoak ziren baliabideak kentzeagatik. Gainera, lur jabe berri askok hesitu egiten zituzten, eta lehen guztientzat zabalik zeuden bide askotatik igarobidea eragotzi egiten zen.
|
|
|
Egoera latza izan arren, baserritarrek gogor egin zien aurre liberalismo ekonomikoari, inolako abantailarik zekarkienik ez baitzuten ikusten: errentamendu askatasuna eta diruz ordaindu beharra,
|
herri
lurren pribatizatzea, aduanak lekuz aldatzean lehengaiak garestitzea, zergak ugaritzea, soldaduskara joan beharra... Bergarako bakearen ondoren, eta patata landatzeari ekin ondoren, egoera apur bat baretu bazen ere, XIX. mendean zehar, metodo kapitalista berrien sartzearekin batera, baserritarraren egoerak ez zuen, gero ere, hobera jo.
|
|
|
Karlismoa, funtsean, eraldaketa liberalen aurrean tradiziozaletasunak hartu zuen forma berria da. Euskal Herrian, Isabel II.aren aldekoen artean batez ere merkatariak, fabrikatzaileak eta zeuden, landa-guneak utzi eta Donostian, Bilbon edo Gasteizen kokatu ziren jabe handi eta
|
herri
lurren erosleak. Karlisten aldea, berriz, nekazariek osatzen zuten nagusiki, maiorazko txiki edo ertainen eta kleroko kideen buruzagitzapean; jarrera antiliberalak batzen zituen guztiak ere, arrazoi ekonomikoak, politikoak eta erlijiosoak zirela medio.
|
|
|
gero eta lan gehiago egin behar zuen; beren arbasoek baino gehiago. Gainera, lehen, herri baso eta
|
herri
lurrek nekazarien egoera eramangarriagoa egiten bazuten, prozesu desamortizatzailea abiarazi zenean, baserritarra aziendentzat larrerik gabe geratu zen, eta baita ongarri eta egurrik gabe ere. Nekazari ugari, goraino zorrez beteta, baserria uztera behartuak izan ziren; asko eskale egin zen.
|
|
2010
|
|
|
Eta horrez gainera, ez duela balio esateak, meatzuloa urte bete geldirik eduki ezkero, jabeak haren eskubide guziak galtzen dituela; ez behintzat Elama bezalako dermio partikular eta ongi mugatu batean, nahiz lege horrek
|
herri
lurretan balio izan:
|
|
2011
|
|
|
Neskatilak, artistak, eskola maisuak eta, jakina, agintariak herriaren kontura bizi gara. Horretarako, herritar guztiek egin behar izaten dute egun jakin batzuetan
|
herri
lurretan beharra. Artoa da gehien landatzen dena.
|