|
2006
|
|
|
Ortegazale batzuek egunotantxe maître penseur nazional espainol hori euskal" nazionalismo herdertarrari" eta, kontrajartzen segitzen baitute (hala gaur berton egunkari Gipuzkoan irakurrienean), kontzeptuak argituz joateko: Ortega Herrien Psikologiaren (eta horren"
|
herri
arimaren") etsai etsaia da432, baina ez Volksgeistarena (Herder, Hegel). Hona hemen pasarte garden bat gaian zulatzen hasteko.
|
|
|
Ortega mea bat da,
|
herri
arimaren gaian berak etengabe egiten dituen behaketetan, guk haren gainean mila modutako behaketak egiteko. Baina punturik irtenen, labankorrenean zentratuko gara:
|
|
|
Baina punturik irtenen, labankorrenean zentratuko gara: nola
|
herri
arimaren kontzeptua haren luman arrazarena bilakatu den, eta hala berari eskerrak Espainian arima/ arrazak justifikazio" zientifiko" bat aurkitu duen jendaurre kultuan eta literaturan. H. d., Volksgeistaren ideiaren historiari, Italia eta Frantzian hasi, Alemanian jarraitu eta Espainian amaitu, esesten ari gatzaizkiola, antzaldaketa bikoitz esentziala, hastapenetatik amaiera espainolera, beste inon baino hobeto Ortega-ren luman erreparatzen dugu:
|
|
|
1913/ 14an hainbat zentro eta udaletxe Espainian Arrazaren Festa ospatzen hasi da, hori errege dekretuz jai nazionala deklaratu da 1918an; 1919an" Raza Española" aldizkaria fundatu da. Bi mendeen arteko itzuli horretan eta XX. mende hasieran arraza" Volksseele" edo
|
herri
arimaren itzulpen biologista modernoagoa bihurtu bada (honek garaiko izpiritu positibistarentzat arimarenak baino kontzeptu sendoagoa ematen baitzuen), hori maiz konnotazio nazionalista eta xenofobo ohiko guztiekin egin duela aitortu (edo salatu) behar da, Espainia eta ere. Ramón y Cajal(" con la tristeza de su morena faz oblonga, de su dolicocefalia ibérica") 505, Baroja, F. Fernández González, etc., arrazista biologiko gorri gorriak dira, mediku asko.
|
|
|
– Me parece indigno de la actitud a que han llegado nuestras experiencias intelectuales no romper resueltamente con esa interpretación zoológica, peor aún, botánica de lo humano [oroit bere arraza begetalak!], según la cual nuestra vida –individual o nacional– consistiría en el mero despliegue o evolución de una semilla o germen que desde un principio contenía ya, preformado, todo lo que vamos a ser" 727 Harat honatak eta azentuen lerradurak badaude Ortega-ren pentsamenduan (eta eboluzioak ere bai, bolada" existentzialista" bezalako bat edo barne). Baina arraza edo
|
herri
arimari gagozkiola behinik behin, aldebakartasun hauek azentuetan problemarik gabe esplikatzen dira Ortega-ren estiloarekin(" dentro de la ambigüedad que lo caracteriza") 728, ez dute adierazten zinezko eboluzio bat sakonean suposatzeko arrazoirik aski.
|
|
|
Huarte" frantsesa" –Nafarroa Behereko nafarra da! – espainola kontsideratzen bada, Espainian bizi eta idatzi zuelako, zergatik Vives ere bai, Valentzian jaio arren hamazazpi urteak ezkero ikasi eta idatzi eta bizi beti atzerrian egin badu, edo berdin Maimonides? 39 Baina Menéndez Pelayo rentzat –eta, gero, frankismoan–, pentsamolde espainolaren esentzia eta eredua da Vives. (Berdintsu, bitxiki, Cossío, Azorín, Madariaga, eta abarrentzat,
|
herri
arima eta karaktere espainolaren agerketa autentikoena, zein eta El Greco da – Zuloaga ez denean!).
|
|
2007
|
|
|
(Aristoteles) hartzen duena. Azken hauen jarraipen eta garapenak dira
|
herri
arima eta herri izpirituen kontzepzioak. Hauek, dio Dilthey-k, beste modelo atomista mekanikoaren aurkako erreakzio gisa badute justifikazioren bat, baina, herri arimari bere buruaren kontzientziaren eta egintzaren batasuna falta zaio, zeina arima kontzeptuan adierazten dugun? 974 Hots, zehaztasuna bilatzen badugu, ez dira kontzeptu aproposak:
|
|
|
Azken hauen jarraipen eta garapenak dira herri arima eta herri izpirituen kontzepzioak. Hauek, dio Dilthey-k, beste modelo atomista mekanikoaren aurkako erreakzio gisa badute justifikazioren bat, baina?
|
herri
arimari bere buruaren kontzientziaren eta egintzaren batasuna falta zaio, zeina arima kontzeptuan adierazten dugun? 974 Hots, zehaztasuna bilatzen badugu, ez dira kontzeptu aproposak: herriaren arima edo izpiritua ez da errigoroski arima edo izpiritu batez ulertzen duguna (bere buruaren kontzientziaduna).
|
|
|
–Herri baten bizi unitate indibidual hori, bere bizi agerpen guztien ahaidetasunean agertzen dena, bere zuzenbidea, bere hizkuntza, bere barnetasun erlijiozkoa bezalakoetan, mistikoki adierazten da
|
herri
arima, nazio, herri izpiritu, organismo bezalako kontzeptuen bitartez. Kontzeptu horiek hain dira erabilezinak historiarako, nola den bizi indarrarena fisiologiarako.
|
|
|
Eta herriaren arimaren egiteko ibilbidea bere gogotik bere gogora da: bere bere herri gogoa aurkitzea eta gauzatzea da
|
herri
arimaren eginkizuna (berdin da gizabanakoaren kasuan bere gogoarekin). Alegia, zuzen ulertzen badut, hemen herriaren gogoa (Volksgeista) Platonen ideia da, eredu aurretiazkoa, metafisiko erlijiosoa; eta horren kopia zerupetarra, denborazkoa (historikoa), herriaren arima.
|
|
|
Edonola ere, doktrina esoterikoan edotariko izpiritu aktiboak ugari dabiltza, eta gure gorputz izpiritual edo astralak gorputz lurtar fisikoan eragina omen duen moduan, herriaren izpiritua eraginkorra da herriaren ariman (eta, arimaren bitartez, gorputzean ere bai azkenik), honi dohain mota batzuk eta bere argikusmen modua esleituz. Hala,
|
herri
arima italiarra sentimenduaren arima da, herri arima frantsesa adimenarena, ingelesa kontzientziarena, alemana nitasunarena, eta ez dakit horrela herri txikiago guztientzako adina kualitate geldituko ote zaion maisu antroposofoari.
|
|
|
Edonola ere, doktrina esoterikoan edotariko izpiritu aktiboak ugari dabiltza, eta gure gorputz izpiritual edo astralak gorputz lurtar fisikoan eragina omen duen moduan, herriaren izpiritua eraginkorra da herriaren ariman (eta, arimaren bitartez, gorputzean ere bai azkenik), honi dohain mota batzuk eta bere argikusmen modua esleituz. Hala, herri arima italiarra sentimenduaren arima da,
|
herri
arima frantsesa adimenarena, ingelesa kontzientziarena, alemana nitasunarena, eta ez dakit horrela herri txikiago guztientzako adina kualitate geldituko ote zaion maisu antroposofoari.
|
|
|
eta ez dakit horrela herri txikiago guztientzako adina kualitate geldituko ote zaion maisu antroposofoari. Itxura duenez,
|
herri
arima germaniarra Steiner-en antroposofian ere beste herri arimen aldean abantailatua da: hori izan ei da, inbasioen bitartez, beste herri gogoak piztarazi eta euren gogora bidean abiarazi dituena; bera da bere jatorrizko izpirituari zuzenena lotua dagoena.
|
|
|
eta ez dakit horrela herri txikiago guztientzako adina kualitate geldituko ote zaion maisu antroposofoari. Itxura duenez, herri arima germaniarra Steiner-en antroposofian ere beste
|
herri
arimen aldean abantailatua da: hori izan ei da, inbasioen bitartez, beste herri gogoak piztarazi eta euren gogora bidean abiarazi dituena; bera da bere jatorrizko izpirituari zuzenena lotua dagoena.
|
|
|
guztiok osatzen zuten egiaz herriaren izpiritua. Nietzsche-rentzat, aldiz, ez dago Volksgeist batasundun bat iturrizkoa, nondik ere hozituko bailitzateke artea (eta erlijioa, etc.); aitzitik,
|
herri
arimako joera apolino edo dionisikoen arabera ekoizten da hori. Herri kanta lirikoa(. Volkslied?) arima barneko uhar dionisikoen loraketa da, ez orokorki Volksgeistarena; kanta epikoa, ostera, arimako isuri apolinoak loratua duzu915 Nietzsche-ren bizitza (arimakoa) instintoa da, grina; izpirituaren kontrarioa da, arrazoimenaren ukoa.
|
|
|
Denboran ibili ere askoz geroago gabiltza, eta dagoeneko honek denak ez du Herder edo Hegel-en Volksgeistarekin zerikusirik. Baina hauenak ere Volksgeist, herri gogo, edo
|
herri
arimaren azterketak direnez, ikusi beharrak ditugu laburki.
|
|
2014
|
|
|
1745 BAUER, O., Die Nationalitätenfrage und die Sozialdemokratie, Viena1907, 8 Volksgeista
|
herri
arima eternal eta substantzial bezala pentsatua da (adbz., judu bakoitzak eta guztiek luketen arima berezi edo. Volksgeist judu, betiko eta aldaezin berdina).
|