|
2005
|
|
|
Informazioa eta jakintza eskuragarriak dira, ulerterrazak eta kalitatezkoak, baliabide mota bat azken batean beste ezer baino gehiago. Osterantzean, informazioa prestatzea eta zabaltzea
|
herri
administrazioei dagokie, bai legez bai duten ahalmenagatik. Baina kontua zera da, garapen iraunkor bateranzko iragaitzak administrazioaren eta gizartearen pentsamoldeetan hainbat aldaketa behar dituela, eragimenerantz jotzearren, estilo ireki eta aktibo bat jorratzearren, eragile publiko eta pribatuekiko lankidetzaz.
|
|
2009
|
|
|
Euskara ezagutzen duten eta erabiltzeko gai diren milaka herritarrek, hala nahi badute, eta hala nahi badute bakarrik?
|
herri
administrazioekin harremanak izaterakoan eta edozein zerbitzu publikoz baliatzerakoan euskara erabil dezaten helburu izan behar dute herri aginteek. Horregatik ez da bidezkoa gaur egungo erabilera izatea euskararen ezagutza zenbat lanpostutan eskatu behar den erabakitzeko irizpidea.
|
|
|
Administrazioko euskararen erabileraren korapiloari beste mutur batetik helduta, bat etorriko gara esaten badugu itzulpenaren erreinua dela administrazioa. Gaztelaniaz dagoen guztia euskaraz eskuratzeko dugun eskubidearen izenean, handik eta hemendik sarri askotan eskatu ohi da
|
herri
administrazioen jardunean, gauza guztietan eta beti, hizkuntza biak erabiltzea, guztia ele bietan egitea edo egiten saiatzea. Itzulingururik gabe esango dugu:
|
|
|
Esate baterako, aldi bereko bi hizkuntzen erabilera bermatu behar da herritarrei oro har zuzendutako komunikazioetan eta paisaia linguistikoan. Komunikazio orokor elebidun horren ondoan, ordea, eta hau da proposatzen duguna,
|
herri
administrazioen eta herritarren arteko harreman indibidualizatuetan, herritarren hizkuntza aukera baliatzeari ekin behar zaio. Hainbat testuingurutan euskara bakarrik, eta, beste hainbatetan, gaztelania bakarrik.
|
|
|
Hainbat testuingurutan euskara bakarrik, eta, beste hainbatetan, gaztelania bakarrik. Horrek besteak beste eskatzen du
|
herri
administrazioak helburu eta eginkizun horretara egokituz joatea eta bi hizkuntzetako edozeinetan eroso lan egiteko eta zerbitzua emateko prestatzea, eta herritarrak ere hizkuntza ohiturak aldatuz joatea euskararen mesedean, kontziente izanik herritar bakoitzaren esku dagoela neurri handi batean euskararen erabilera.
|
|
|
Abiapuntuan gaztelania denez indartsu, guztia sistematikoki ele bietan egiteak menekotasun hori sendotzen du, nahitaez. Egia da, abiapuntuan gaztelania izanik nagusi, hizkuntza aukeratzeko eskubidearen printzipioa honetan ere aplikatzeak euskararen erabilera bultzatzearen aldeko jarrera proaktiboa eskatzen diela
|
herri
administrazioei, eta hala egin lukete, hots, euskaraz jarduteko gai diren herritarrak gonbidatu lituzkete, behartu, inoiz ez, administrazioarekiko harreman hizkuntzatzat euskara aukeratzera.
|
|
|
17 Euskararen erabilera esparru publikoan: herritarren hizkuntza eskubideak eta
|
herri
administrazioen
|
|
|
Uste dugu hau guztia gogoan hartzea komeni dela ofizialtasunaren aitortza konstituzionalaren ondorioez jabetzeko, eta, zenbait adierazpen eta jarrera ikusita, ez dirudi alferrikakoa denik, nahiz eta tamalgarria izan, betebehar konstituzionalak aipatzea. Garbi esanda,
|
herri
administrazioetako lanpostuetan jardun ahal izateko euskararen ezagutza neurri egoki batean kontuan hartzeari dagokionez, atzeranzko aldaketa baten aldeko jarrerak azaldu dira plaza publikoan. Inboluzio konstituzional nabarmen bat ekarriko luke euskararen ezagutza egiazki kontuan hartzearen kontra egiten diren zenbait aldarrikapen eta proposamen betetzeak.
|
|
|
Beharrezkoa da hori. Esandakoaren argitan, ordea, erraz ulertuko ahal da esaten badugu arduragabekeria iritziko geniokeela
|
herri
administrazioetan oro har, osasun zerbitzu publikoak barne, euskararen ezagutza neurri egoki batean aintzakotzat ez hartzeari. Arduragabekeria baita, gure irudiko, zenbaitek egin ohi duen antzera, euskararen ezagutza egiaztatzeari buruzko kontuak manipulatu eta euskara gutxiesten duen mezua gizarteratzea.
|
|
|
aurrera jarraitzea, pixkanaka baina etengabe, euskararen ezagutza eta profesionaltasuna (edo nahiago bada, zerbitzuaren kalitatea) uztarri berean lotuz, gehiegikeria demagogikoen aurrean amore eman gabe, hobetu beharrekoak arrazoibidez hobetuz, hutsegiterik balego zuzendu beharrekoak zuzenduz, azkarregi ibili gabe, baina atzeranzko bideari ekin gabe, kontziente izanik osasun zerbitzu publikoetan elebitasunaren ikuspegitik onargarria litzaigukeen tarteko helmugatik urrun gaudela oraindik, nahiz eta urteotan aurrerapauso handiak eman diren. Eta osasun zerbitzuei buruz diogunak balio du gutxi asko Euskadiko
|
herri
administrazio guztietarako.
|
|
|
Aurreiritziak, edozein direla ere, alboratzen baditugu eta datuei baino ez badiegu erreparatzen, onartu beharrean gara, Euskal Autonomia Erkidegoko
|
herri
administrazioetan lanpostuez jabetzerakoan euskarari eman zaion balioa oro har oso balio neurtua eta, Auzitegi Konstituzionalaren 82/ 1986 epaiari jarraiki," proportziozkoa, arrazoizkoa eta progresiboa" izan dela. Izango da behar baino exijentzia altuagoren bat jarritako kasurik, izan baden bezala legerian aurreikusitako gutxienekoaren azpitik geratutakorik ere.
|
|
|
Administraziori beste ertz batetik begiratzen badiogu, edonork aitortu du inoiz ere izan ez duen lekua duela gaur egun euskarak
|
herri
administrazioetan. Baina baikorkeria antzuetan erori nahi ez duenak ere aitortu du, oro har, urteotan egin dena baino gehiago eta hobeto ere egin zitekeela esparru honetan euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
Baina baikorkeria antzuetan erori nahi ez duenak ere aitortu du, oro har, urteotan egin dena baino gehiago eta hobeto ere egin zitekeela esparru honetan euskararen erabilera sustatzeko. Are kezkagarriagoa da defizit hori, kontuan hartzen badugu
|
herri
administrazioei eredugarri izatea dagokiela eta, diktadura ondorengo demokrazia garaian eskuratutako autogobernuari esker, administrazio berri eta berrituak eraiki direla Euskal Autonomia Erkidegoan [45]. Aurrera egin da administrazioan, ez da horretan zalantzarik; baina neurri batean ez ote da, halaber, behar den tamainan eta moduan baliatu gabe utzi den aukera bat administrazioarena?
|
|
|
Euskara jakin eta lanean ez erabiltzeak kezkatzen gaitu, beren burua euskalduntze prozesutik kanpora utzi duten herri langileek baino gehiago. Badugu ustea ezinbestekoa dela
|
herri
administrazioetan euskararen erabilerari ikuspegi guztiz berritzaile batetik heltzea aurrera baino lehen.
|
|
|
Arrazoi ugari ditugu eskura
|
herri
administrazioek uztarri berean jar ditzaten berrikuntza eta euskara, arrazoi ugari herri administrazioen eguneroko jarduerak euskararen erabilera berezkoa eta naturala izan dezan. Sei arrazoi nabarmenduko ditugu:
|
|
|
Arrazoi ugari ditugu eskura herri administrazioek uztarri berean jar ditzaten berrikuntza eta euskara, arrazoi ugari
|
herri
administrazioen eguneroko jarduerak euskararen erabilera berezkoa eta naturala izan dezan. Sei arrazoi nabarmenduko ditugu:
|
|
|
Euskal
|
herri
administrazioa eta euskararen lurraldean kokaturiko administrazioak dira mundu osoan administrazio bakarrak euskara normaltasunez erabil dezaketenak. Hemen kokaturiko administrazioek badute, beraz," mundu mailako" arrazoia eta erantzukizuna euskararekiko.
|
|
|
Herritarrei aitorturiko eskubideak sakratuak dira, guztiak, baita hizkuntza eskubideak ere?. Eskubideak benetan baliatzeko aukerak bermatzea dagokie
|
herri
administrazioei.
|
|
|
Euskararen erabilera ohiko eta naturala egingarria da gaur
|
herri
administrazio askotan, beren lana euskaraz egiteko gaitasuna duten milaka herri langileak motibatuz, inor uxatu gabe, arduradun politikoak egiazki inplikatuz, pixkanaka eta malgutasunez, boluntarismoaren lilura antzuan erori gabe, baina aurrerantz.
|
|
|
Euskararen ezagutza handia da euskal
|
herri
administrazioetan: langileen %58 inguruk egiaztatua du hizkuntza eskakizunen bat.
|
|
|
Duela hogei urte inguru ez bezala, gaur egun gizartearen gehiengoak" normaltzat" jotzen du euskararen ezagutza eskatzea edo merezimendu gisa baloratzea
|
herri
administrazioetan lanpostu bat eskuratzerakoan, tirabirak tirabira eta osasun zerbitzuez dihardugula, jadanik aipatu ditugun moduko arduragabekeriak salbu?. Baina gaur oraindik gehienek ez dute" normaltzat" hartzen administrazioan lan hizkuntza ohikoa euskara ere izatea.
|
|
|
Baina gaur oraindik gehienek ez dute" normaltzat" hartzen administrazioan lan hizkuntza ohikoa euskara ere izatea. Urte hauetan asko aurreratu da, ez da zalantzarik horretan; zenbait
|
herri
administraziotan aurrerapauso bikain eta eredugarriak eman dituzte, euskaraz ere lan egitea guztiz normala eta helburu lorgarria dela erakutsiz. Baina ez da behar besteko neurrian asmatu gero eta langile gehiagoren euskara gaitasuna beren eguneroko lanean baliatzerakoan.
|
|
|
Normala ez al da hemengoak eta ofizialak diren bi hizkuntzak izatea
|
herri
administrazioetako eta zerbitzu publikoetako lan hizkuntzak. Ez al da ulergaitza hala ez izatea?
|
|
|
Ez al da ulergaitza hala ez izatea? Beraz, normala dena ez al da euskararen erabilera pixkanaka hedatzea eta arrazoibidean arautzea
|
herri
administrazioetan. Zer du txarrik euskara bizirik eta osasuntsu ikusi nahi izateak administrazio publikoetan?
|
|
|
Aldiro aldiro. Eta ez, hain zuzen ere, garaian garaiko klase gidariek edota Administrazioak laguntza berezirik eskaini diotelako, oso ere berria baita gurean, historia erritmoen ikuspegitik begiratuta,
|
herri
administrazioen ardura euskarekiko kontuetan: 25 urte baizik ez.
|
|
|
Herritarrei aitortzen zaizkien hizkuntza eskubideak herritarrek baliatu ahal izan ditzaten betebeharrak ezarri ohi zaizkie herri aginteei eta administrazioei. Hortaz, esparru publikoan bete beharreko obligazioak betetzeko helburuarekin hartu behar diren neurriak hartzea, esate baterako, bi hizkuntza ofizial dituzten erkidegoetako
|
herri
administrazioetan lanean jarduteko bi hizkuntza ofizialen ezagutza eskatzea edo kontuan hartzea, ezin liteke hertsadura ez bidezkotzat hartu, beharrezkoa eta zilegi den hertsaduratzat baizik.
|
|
2010
|
|
|
Europarako bidean Euskadiko
|
herri
administrazioak arrazionalizatu eta modernizatzeko prozesuan aurrera jarraitu da, alor publiko eraginkorra eta modernoa lortu gura bada.
|
|
|
Sakonak, baina aldi berean mailakatuak, helburua zein zen argi izanik: zerbitzu egokia emateaz gainera, erakunde publikoei eta
|
herri
administrazioen lanari berari prestigioa ematea.
|