|
2003
|
|
|
Epaiaren menpe daudenek banakako tratamendu programa izateko eskubidea dute, eta barneratutako guztiek zentroko jardueretan parte
|
hartzeko
eskubidea dute.
|
|
2005
|
|
|
5 Ordezkaritza, Kontsulta eta Partaidetzarako Eskubidea: kontsumitzaileen elkarteen bidez, kontsumitzaileek ordezkatuak izateko, galdetuak izateko eta kontsumoari loturiko erabakietan parte
|
hartzeko
eskubidea dute. Izan ere, elkarteetan bilduz, bakarka baino indar eta gaitasun handiagoa dute erreklamazioak egiteko eta euren interesak defendatzeko.
|
|
|
Kasuan kasuan aplikatu beharreko banaketa berdinaren prozeduraren menbideak, bai eta finka, finka zati zein hipe geratzen dira jardununearen mugen barruko finkak, finka zatiak zein hirigintza aprobetxamendurako eskurigintza aprobetxamendurako eskubide atxikiak ere, baldin eta horien titularrek jardunune horri aintzatetsi zaion aprobetxamenduan parte
|
hartzeko
eskubidea badute, nahiz eta finka zein aprobetxamendu horiek muga horietatik kanpoko lurrak izan edo kanpoko lurren gainekoak izan.
|
|
2007
|
|
|
2 Langileek eta enpresaburuek gatazka kolektiboko neurriak
|
hartzeko
eskubidea dute, eta eskubide hori aitortzen da. Legeak, eskubide horren egikaritza arautzen duenean, beharrezkoak diren mugak jasotzeaz gain, bermeak ezarriko ditu, gizartean premiazko diren zerbitzuen jardunbidea ziurtatzeko.
|
|
|
Herritarrek arazo publikoetan parte
|
hartzeko
eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez; ordezkariok askatasunez hautatuko dira, sufragio unibertsalaren bidez, aldizka egindako hauteskundeetan.
|
|
|
Enpresaz gaindiko hitzarmenetan, negoziazio batzordea baliozkotasunez eratuko da, aurreko artikuluak aipatu sindikatu, federazio edo konfederazio eta enpresaburuen elkarteek gutxienez, eta hurrenez hurren, enpresa batzordeetako kideen zein, hala denean, langileen eskuordeen erabateko gehiengoa ordezkatzen dutenean, eta enpresaburuek hitzarmenak ukitutako langile gehienak enplegatzen dituztenean. Horri kalterik egin gabe, legitimazioa duten subjektu guztiek negoziazio batzordean parte
|
hartzeko
eskubidea dute, euren ordezkaritzaren arabera.
|
|
|
1 Langileek enpresan parte
|
hartzeko
eskubidea dute, laneko arriskuak prebenitzearekin zerikusia duten gaietan.
|
|
|
Enpresaburuak nahitaez bete behar dituen neurri horiek ikuskatu eta kontrolatzean, langileak parte
|
hartzeko
eskubidea du, lantokian dituen lege ordezkarien bidez, baldin eta lantokian ez badaude indarreko legeriaren arabera gai horretan eskudunak diren organo edo zentro espezializatuak.
|
|
|
EKren 23.1 artikuluaren arabera, herritarrek arazo publikoetan parte
|
hartzeko
eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez; ordezkariok askatasunez hautatuko dira, sufragio unibertsalaren bidez, aldizka egindako hauteskundeetan. Konstituzio Auzitegiaren berbetan, artikulu horretan aitortutako eskubidea hainbat erakundetako hauteskunde prozesuetan parte hartzeari buruzkoa da, besteak beste, Gorte Nagusietan, autonomia erkidegoetako parlamentuetan, toki erakundeetan edo Europako Parlamentuan, eta antolamendu juridikoan ezarritako bestelako erreferendumetan parte hartzeko eskubidea ere biltzen du; izan ere, aipatu artikuluan zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez parte hartzea aipatzen da.
|
|
|
Zuzenbideko estatu demokratikoari buruz Konstituzioan egindako adierazpenei dagokienez, hurrengo hauek aipatu behar dira nahitaez: subiranotasuna herrian dago (1.2 art.), aniztasun politiko eta soziala adierazten dute alderdi politikoek (6 art.), langileen sindikatuek eta enpresaburuen elkarteek (7 art.), herritarrek arazo publikoetan parte
|
hartzeko
eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez (23 art.), edo demokrazia erdi zuzeneko erakundeak erabiltzeko eskubidea dute, besteak beste: herri ekimena (87.3 art.), erreferenduma (Konstituzioaren araberakoa, nahitaezkoa? 168 art.?
|
|
|
Konstituzioak argi utzi nahi du mota honetako formulak erabiltzen dituenean: ...«Pertsona guztiek eskubidea dute, eta auzitegien babes eragingarria lortzeko» (EKren 24 art.). Aitzitik, beste batzuk naziokoen eskubide esklusiboak dira, eta atzerritarrak horietatik salbuetsita daude, besteak beste, politikan parte hartzeko eskubidea edo funtzio eta kargu publikoetara heltzeko eskubidea, hain zuzen ere, EKren 23 artikuluan jasota daudenak («herritarrek arazo publikoetan parte
|
hartzeko
eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez; ordezkariok askatasunez hautatuko dira, sufragio unibertsalaren bidez, aldizka egindako hauteskundeetan»). Baina eskubide horiei dagokienez ere, EKren 13.2 artikuluak berak estatuko mugak gainditzea kontuan hartu du, eta Espainian bizi diren atzerritarrek ere, baldintza jakinetan (tratatuen bidez edo lege bidez ezarritakoaren arabera, elkarrekikotasunaren baldintzapean), udal hauteskundeetan parte har dezakete, hasieran hautesle moduan (sufragio aktiboa) eta 1992ko konstituzio eraldaketaren ostean, baita hautetsi moduan ere (sufragio pasiboa), Maastricht eko Tratatuan Europar Batasuneko herritarrentzat ezarritakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Negoziazio kolektiboaren inguruko guztiarekin estu estutik lotuta, EKren 37.2 artikuluak, I. tituluko lehenengo kapituluaren bigarren atalean kokatuak, langileek eta enpresaburuek gatazka kolektiboko neurriak
|
hartzeko
eskubidea dutela aitortzen du, eta Europako Gizarte Agiriaren 6.4 artikuluaren ereduari jarraitzen dio. Gatazka kolektiboa lan baldintzei lotutako edozein eztabaida da, hainbat langile ukitzen dituena eta horien interes orokorra ukitzen duten gaiak eragiten dituena.
|