|
2000
|
|
|
Eta guraso edo Kurak direnean, nola ongi premia den bezala, beren Etxe edo Hergoienetan (Herri txikiei honela Araban deitzen diete) Dotrina erakatsi, eta konfesatuko dute? Nola beren familietako
|
hartu
emanak, eta beste behar diren gauzak ondo aditu, eta zuzenduko dituzte. Ikusten duguna da:
|
|
2004
|
|
|
Euskal hitz hori batez ere herriaren hitza izan da, agintarien hitzak beste hizkuntza batzuk ere izan dituelako adierazpide. Hitza eta hizkuntza, elkarren arteko
|
hartu
eman adiskidetsuan; horra hor gure historia hurbilean antzeman dezakegun haustura lazgarria. Aldarrika dezagun, horregatik, gertatuak gertatu, eta orain bertan ere egoera samingarri horren lekuko izanik, hemengo hitza euskal hitz bihurtzeko eskubidea.
|
|
|
Nolabait ere, hizkuntzak bizi gaitu, bere altzoan garamatza giza historiaren joan etorri zahar-berrituan. Inondik ere, apalagoak izan behar genuke gizakiok, gauzakiak omen diren horien aurrean, ez baitakigu oso ondo horien eta gure arteko
|
hartu
emanetan horien tresnatasuna egiazki zertan den. Guk, badaezpada ere, geure buruak ezartzen ditugu munduaren eta bizitzaren zilbor gunean, gainerako izaki guztiak gurekiko eranskin huts bailiren.
|
|
|
Guztiarekin ere, ordea, dena delako gizakiaren sozializazioan taxutzen den nortasun sozialean eta nazionalean ageri zaizkigun osagaiak ez leudeke modu horizontalean egituratuak, modu hierarkiko eta hegemonikoan baino. Giza eta nazio kulturen arteko
|
hartu
emanak munduan dauden bezala egonda, gure herrian bertan euskaltasunak eta gainerako bi tasunek nolako lotura mota duten ikusita, ezin pentsatuko dugu hangoa eta hemengoa eta horkoa izatea aski denik. Argiago ikusiko dugu ordea beste tankera honetara aurkeztuta:
|
|
|
Estatuaren egitura beren eskuko duten hizkuntzen erabilera desideologizatua dagoen bitartean, hizkuntza ez normalduen auzia izaten da ideologizatzeak sorrarazten duen gaitz hau.185 Zertan ote da egungo egunean, horrenbestez, euskararen eta ideologia nazionalistaren arteko
|
hartu
emana. Noiz iritsiko zaigu gure hizkuntza nazionala haiek dagoeneko eskuratua duten estatus desideologizatura?
|
|
|
Itxaro Bordak erranen liguke ez dagoela ideologiarik jariatzen ez duen giza eta gizarte
|
hartu
eman eta sarerik. Berezkoa duela gizarte bizitzak izari hori, arnasa hartzea bezain geurezkoa dugula alegia:
|
|
|
Bereizketa mingarri baten historia dugu hau, inondik ere: etnozidioaren ondorengo nola halako berpizkunde aldietan, maitasunetik adina izan du muzinetik abertzalearen eta euskaltzalearen arteko
|
hartu
eman ozpinduak.208
|
|
|
Oraingoan, berriz, demokraziaren irrintzia aditu dugu. Gizakiaren baliorik ederrenen ordezkari ageri zaizkigu, jo eta ke, heriosuhar, euskal izaerarekin
|
hartu
eman gaitzetan. Jakina, nabarmenegiak dira, nire ustez, hobe beharrez egin dituzten hutsak:
|
|
|
Euskararen eta demokraziaren arteko
|
hartu
emanak harilkatzen dituen esparruan gabiltzanez, jakitekoa da esparru horretaz euskaltzaleon artean dabilen hizpidea. Demokraziaren joko arauetan bizi baldin bagara, gisa denez, nagusi ditugun arauen aldeko jarrera hartuko dugu.
|
|
|
Eskolan ez delako landu. Oro har, ez dira gai tabernan euren arteko
|
hartu
emanak euskaraz edukitzeko, salbuespenak salbuespen?. 550
|
|
|
Mintzamena gaitasun pertsonala da, baina hizkuntzaren egoera egitate sozia la. Egitate soziolinguistiko hori da hiztunaren bazka, horrekiko dituen
|
hartu
emanen truke motak moldatuko du gaitasun andanaren zer nolakoa. Egitura soziolinguistiko normalizatuan bizi den hiztunak badu zertaz baliatu, zer garatu, nondik elikatu.
|
|
|
Espirituaren materialtasuna salatzen digu datu existentzial horrek. Oker ez banago, antzeko gauzaren bat gertatzen zaio estatusari ere corpusarekin dituen
|
hartu
emanetan: hizkuntzaren gizarte existentzia, estatusa?
|
|
|
Bi izari horien arteko dialektikan ez da arbuiatu behar garapen atzerapenetik eratorritako ezintasunak kritikatu nahia. Baina hizkuntzaren motorra soziala baldin bada, bere garapen eta egokitzapenaren eragileak gizartearekiko dituen
|
hartu
emanetan doitzen badira, barruan dituen arazoak testuinguru material horretan kokatu behar dira. Ez noski, berriro diot, barruko egituran sortu zaizkion gaitasun ahuleziak ukatzeko edo gutxiesteko.
|
|
|
Irudipen baikorragoak ditu Iñaki Irazabalbeitiak auzi horren berorren inguruan. Honen iritzian euskararen erabilera izan omen liteke, hainbat eskualdetan gutxienez, hala moduzko balio gehigarria lan munduaren baitako
|
hartu
emanetan: –Eskualde oso euskaldun batean dagoen enpresak ez badu islatzen gizartean dagoen euskalduntasun hori, arazoak izan ditzake jendearen inplikazioa eta motibazioa lortzeko.
|
|
|
Gogoan atxikirik eduki beharreko kontu bat dago hizkuntzen normalkuntzaarazoan. Sarriegi mintzo baikara euskararen berreskurapenaz, bere estatusaren aurrerabide eta garapenaz, hiztunen hainbatekoaz eta corpusaren modernizazioaz, hizkuntzen bizia eta bilakaera elkarrekiko
|
hartu
emanetan erabakitzen direla gogoan hartu gabe. Arrazoibide mekanikoak eta estatikoak makurrak eta antzuak ditugu erabat gisa honetako gizarte auzietan:
|
|
|
–Niretzat, komunikabideetan eta gainerako sailetan, lege orokorra, problema nagusia zera da: guk pauso bat ematen dugun bitartean, erdarek berrogeita hamar ematen dituztela?. 317 Hori eta horrenbestez, hizkuntzen arteko
|
hartu
emanak ez dira osagarriak egungo gizarte eta nazio molde honetan behintzat. Hizkuntzen biziera gizarte eta nazio moldearen arabera eraturik dago, honen izaerak determinatzen du haien bilakaera:
|
|
|
Ezinbestekoa dela deritzot, horrelakoetan, gizarte dinamiken norabidea modu dialektikoan determinatzen duten makro botere gauzatuen erreferentzia ere egitea. Pertsonen mailako
|
hartu
eman hutsetan gabiltzan bitartean, gehienez ere, mikro boterez uztartutako gizarte sareetan gabiltza aztarrika, azpirago eta eragingarriago dauzkagun geruza dinamikak aintzat hartu gabe. Beraz, ahal dugun neurrian, eta ahal dugun argitasunez, irudika dezagun aldi berean eta batera maila horien elkarrekiko eragin etengabea, giza mailako hartu eman mikroak eta gizarte eta nazio egitura mailako dinamika makroak euskararen susperraldia pentsatzeko ariketa teoriko honetan.
|
|
|
Pertsonen mailako hartu eman hutsetan gabiltzan bitartean, gehienez ere, mikro boterez uztartutako gizarte sareetan gabiltza aztarrika, azpirago eta eragingarriago dauzkagun geruza dinamikak aintzat hartu gabe. Beraz, ahal dugun neurrian, eta ahal dugun argitasunez, irudika dezagun aldi berean eta batera maila horien elkarrekiko eragin etengabea, giza mailako
|
hartu
eman mikroak eta gizarte eta nazio egitura mailako dinamika makroak euskararen susperraldia pentsatzeko ariketa teoriko honetan.
|
|
|
Haren arabera, hizkuntzaren sakonera semantiko kulturala hizkuntza horrek betetzen duen funtzioaren errotze mailan datza. Hizkuntzaren sormen maila, horrela, dena delako komunikazio eginkizuna mamitzean hizkuntzaren eta hiztun pentsalariaren artean dagoen
|
hartu
emanaren joritasunak neurtuko luke. Horretarako, zioen, ez dela nahikoa funtzio komunikatiboaren zenbatekoa kontuan hartzea.
|
|
|
Euskara Estatu totalitarioen uztarripean loturik dagoela onartzen duenak ez luke adimen arazorik izango gure hizkuntza nazionalak ideologia abertzalearekin izan behar dituen
|
hartu
eman estuak ulertzeko. Hartu eman estu horien beharra, behar gorriak eragindako eskakizuna da:
|
|
|
Euskal kulturaren egoera horrek gordinki adierazten dizkigu gurean elkarrekin bizi diren hiru komunitateen arteko
|
hartu
emanak. Horietako bakoitzaren indarra eta eragina zuzen eta artez islatzen da kulturaren alorrean ere:
|
|
|
esan dezagun, bada, elkarrekiko eragina ez dela osagarria eta abesgarria, itogarria eta menderagarria baizik. Euskararen eta erdaren arteko
|
hartu
emanetan idoro dugun gertaera berbera sumatzen ahal dugu kulturgintzaren dinamikan ere. Alegia, herrien elkarbizitzarako ustez osagarriak izan behar luketen identitate bereizgarriek gizarte indarraren legeari men egiten diote.
|
|
|
Sekulakoa baita, izan, leize horren sakonera, alor honetan lanean diharduen edozein irakaslek aho batez aitortuko ligukeen gisan. Hala, giza eta gizarte bizitzaren
|
hartu
emanak eratzen dituen kultura eta informazio erreferentzia nagusiak erdal mundu hegemonikoan txertatuak dauzka euskaldun berriak, eta izan/ ez izan bizi den euskal munduan, euskal kulturaren gai eta aipamenak, berriz, euskal kultura etnikoaren ezpalekotzat hartuko ditu. Bizitzaren kultura, kultura bizia, kultura erdaldunaren harremanez josia dago; aldiz, euskal kultura ikuskizun eta jaialdi agerraldiei atxikia dagoen folklore gaien pareko irudituko zaio.
|
|
|
Mundua zabala bezain ugaria delako, herrialde bakoitzaren esperientzia eta gorabehera historikoak bestelakoak izan direlako, ñabarduraz jositako puzzlea agertuko litzaigukeelako. Dena dela, azken bost mendeotan munduaren atarramentuak ezagutu duen barne logika etengabeari erreparatuz, puzzlea osatzen duten piezen arteko
|
hartu
emanetan halakoxe lotura hari zeken eta zikoitz bat hauteman dezakegula esango nuke. Halakoxe gain hartu beharra, halakoxe nagusikeria.
|
|
|
alegia, gure herrian" argi egin". Gaur ez da kanpoko
|
hartu
emanetarako aroa; ereintza aroa, esnaera aroa eta hizkuntza aroa baizik. Matematikalariak bezela, aldatu egin behar da ondoko frakzioa:
|
|
|
Martinet hots handitako hizkuntzalariak ongi dio, frantsesaz ari delarik: " Frantsesa, beste edozer baiño lehenago, frantsesez mintzo diran jendeak alkar aditzeko eta
|
hartu
emanetan jartzeko balio duen tresna da". Horra kakoa.
|
|
|
Bataren eta bestearen lanak ederki ezkontzen dira, eta alkar osatzen. Gobernuarekiko
|
hartu
emanak ez dira, eta ezin ditezke izan, onak baizik.
|
|
|
Nola izan ditezke onak, beraz, euskerari kalterik egin gabe, Euskaltzaindiaren eta Madrille’ko gobernuaren arteko
|
hartu
emanak. Ongi moldatze hunek gehiago erakusten du agian Euskaltzaindiaren jokabidearen muiñaz eta balioaz, nere arrazoin guziak baiño.
|
|
|
Ongi moldatze hunek gehiago erakusten du agian Euskaltzaindiaren jokabidearen muiñaz eta balioaz, nere arrazoin guziak baiño. Nola izan ditezke, berdin onak, Españia’ko Akademiaren eta Euskaltzaindiaren
|
hartu
emanak?
|
|
|
Hitz batez: hizkuntza batean" alkarrekiko liferentzia hori baizik ez dago" (166); dana," alkarren arteko lotkietan edo
|
hartu
emanetan datza" (Cours, 171). Hizkuntza bat, barnetik ikusia, estruktura kosmo bat da.
|
|
|
Ia hitz horiekintxe Hjemslev’ek: " Inportanteena, gai nagusia, ez dira hotsak, letrak edo adierazkiak, beren arteko loturak eta
|
hartu
emanak baizik: bai elearen atean eta bai gramatikako paradigmetan.
|
|
|
Hitzen arteko eta hotsen arteko
|
hartu
eman horiek, hizkuntzaren sistemak dira; edo hizkuntzaren estrukturak: " Denboran zehar hizkuntza bakoitzean alkarren ondoren gertatzen diran hizkerek edo mintzaira egokerek, ba dute barneko gaintasun edo barne oreka bat.
|
|
|
" Adiskide, gogaide" dio euskal atsotitzak. Baiña herrikideen artean eta gogaideen artean gertatzen diran
|
hartu
emanak, ez dira mailla berekoak, ez dira mota berekoak ere. " Euzkotar" ezkerkoi batzuk, esate baterako, ez dute ulertzen euskaldun kapitalista batek eta euskaldun langille batek alkarrekin neholako loturarik edo kidetasunik izan dezatekenik, batak bestea zapaltzeaz kanpo.
|
|
|
Herritar ez diranen artean, aldiz, ez da kondaira obratzen,
|
hartu
emanik ez dagoelako. Herrikide ez diranen artean ez dago urruntasuna eta hotza baizik; ez dago deusik alkarrekiko, ez baitira mailla berean ari.
|
|
|
La Philosophie du Langage deritzanean, hau irakur diteke: " Gizarteko
|
hartu
emanak ez bestek eusten dio, jakiña danez, hizkuntzazko batasunari" (12). Edo ta:
|
|
|
Nazioen arteko
|
hartu
emanak, eta nazio bakoitzaren barrenean ere herrialdeen artekoak, orain baiño askozaz ere zaillago izan ziran iragan mendeetan. Hau ukatzerik ez dago.
|
|
|
Erromatar armadak, erromatar koloniak, erromatar administrazioa. Hispania’ko aiton semeei ematen zitzaien ikaskintza, Erroma’rekiko merkatalgo
|
hartu
emanak, diru txanponak berak –45 etik, latiñera hutsez egiten dira, latiñeraren aurrerapena eta garaitzapena prestatzen.
|
|
|
Zer da hizkuntza? Gizarteko
|
hartu
emanetan erabiltzen dugun mintzabidea. Azter dezagun, beraz, hizkuntzen biziaren giltzarria hartu eman horietan mintzabide dan eta ez dan aldetik.
|
|
|
Gizarteko hartu emanetan erabiltzen dugun mintzabidea. Azter dezagun, beraz, hizkuntzen biziaren giltzarria
|
hartu
eman horietan mintzabide dan eta ez dan aldetik.
|
|
|
mintzabide tasun hori da hizkuntzaren izankizun nagusia. Hizkuntza batek bere mintzabidetasun izaera hori betetzen ez badu,
|
hartu
emanetarako balio ez badu, hartu emanak debeku baldin bazaizkio hunengatik edo harengatik, bere buruari uko egiten dio, ez du sentidurik; eta gizonak ahaztu egiten du. Ez du ez" ospe" rik eta ez" literatura" rik.
|
|
|
mintzabide tasun hori da hizkuntzaren izankizun nagusia. Hizkuntza batek bere mintzabidetasun izaera hori betetzen ez badu, hartu emanetarako balio ez badu,
|
hartu
emanak debeku baldin bazaizkio hunengatik edo harengatik, bere buruari uko egiten dio, ez du sentidurik; eta gizonak ahaztu egiten du. Ez du ez" ospe" rik eta ez" literatura" rik.
|
|
|
Erantzuna beste galdera bat da: zerk sortzen ditu
|
hartu
emanak eta zerk ebakitzen. Zerk lotzen ditu gizonak eta zerk alkargandik berezten?
|
|
|
Gure herrian ikusiko dugu errazkiago. Zerk eten ditu euskaldunen arteko
|
hartu
emanak, Iparraldetik Hegoaldera. Zerk, atzerrian galiziarren eta portugaldarren artean?
|
|
|
Armadak ipiñitako mugek, politikazko kondairak hitz batez. Kondairak aldatzen ditu herrien arteko
|
hartu
emanak; eta etniakideak, herrikideak, askotan alkargandik berezten. Hartu emanak politikaren menpeko dira, erresumen menpeko hobeki esateko.
|
|
|
Azter ditzagun, beraz, gizarteko
|
hartu
emanak.
|
|
|
Zeren eta, ikusi duzun bezela, horiek baitira herri baten egiazko
|
hartu
emanak. Horietan obratzen da hizkuntzaren mintzabide tasuna, ez pikuan edo olerki negartitan.
|
|
|
Galdera bat baizik ez da egin behar: zein da
|
hartu
eman egokiera horietan, alkar ulertzeko, alkar aditzeko, alkarri laguntzeko, nork bere bizia irabazteko, erabilli behar dan hizkuntza. Bizi beharrez ta hitzegin beharrez, zein da egiazko mintzabidea?
|
|
|
Hizkuntza giza-tresna bat da funtsez: alkarrekin
|
hartu
emanetan ari izateko mintzabide. Edozer baiño sakonkiago hori da:
|
|
|
Gure eguneroko
|
hartu
emanetan, zenbat hitz erabiltzen dugu?
|
|
|
1917 ko Uztaillaren 18 an erabaki funtsezko batzuk hartu zituen Suomi’ko Gorteak: zortzi ordutako lan aldia legetu egin zuen (Europa’n lehenengo aldiz); eta bestetik autonomia hartzea baietsi zuen, militar arazoak eta atzerriarekiko
|
hartu
emanak halere Errusia’ko gobernuari utziaz. Erabaki" apal" hau (136 boz alde, 55 aurka), beraz, sozialdemokratek hartu zuten.
|
|
|
Bestea, ezkertarrena, Tokoi’ek proposatua, oiñarritzat 1917’ko Uztailleko autonomia eskatuz (hau da: Armada eta Atzerriarekiko
|
hartu
emanak Errusia’ren esku utziz).
|
|
|
Baina beste batzuetan... Ezin al zuten ulertu gizarteko
|
hartu
emanek ez ziotela inola ere eskaintzen ikerketarekin lortzen zituen sentsazioen laurdenaren laurdena. Ama Naturaren misterioak argitu ahal izatea, oihalaren beste aldea ikustea, une batez, une bakar batez bada ere...
|
|
2006
|
|
|
Jaiolekua jaioleku, garbi dago Alfontso Italiara joan zela bere aitarekin –aita Gaztelako erregearen enbaxadore joan zen hara, Gaztelak Italian zituen interesak zaintzera–, eta hainbat urte egin zituela han. Italiarekin izandako lehen
|
hartu
eman honek eragin handia izan zuen Alfontsorengan, hango gizarteak eta erlijio mugimenduak bizi bizi hunkitu baitzuten. Oraindik gaztetxo zela, frantziskotar egin zen Laredon, baina geroztik han eta hemen ibili zen, ondasunen banaketa eta karitatea predikatzen.
|
|
2007
|
|
|
Kafe makina elektriko bat. Gure
|
hartu
emanaren zutabea.
|
|
2008
|
|
|
Zergatik nagusitzen ote da ikusmolde hori hizkuntzaren eta errealitatearen arteko
|
hartu
emanak irudikatzerakoan. Zergatik ikusten da hizkuntzaren zerizanean horrelako izaki mekaniko bat?
|
|
|
Ezagun denez, jatorrizko herriaren erro zaharren eta nazio modernoaren arteko
|
hartu
emanak dituzte hizpide hirurek, eta ez dute berezko kontraesanik antzeman hartu eman osagarri horretan. Euskalduntasunaren erro zaharra ez dago zertan gutxietsi naziotasun modernoaren iturri berritik edateko.
|
|
|
Ezagun denez, jatorrizko herriaren erro zaharren eta nazio modernoaren arteko hartu emanak dituzte hizpide hirurek, eta ez dute berezko kontraesanik antzeman
|
hartu
eman osagarri horretan. Euskalduntasunaren erro zaharra ez dago zertan gutxietsi naziotasun modernoaren iturri berritik edateko.
|
|
|
Joxe Azurmendi ere langintza berean jarriko dugu: herri etnikoaren eta nazio modernoaren arteko
|
hartu
emanek nolako tratamendua izan duten ikuste aldera. Ondoko hauxe aurkitu du hartu eman horien alde banatan zegamarrak:
|
|
|
herri etnikoaren eta nazio modernoaren arteko hartu emanek nolako tratamendua izan duten ikuste aldera. Ondoko hauxe aurkitu du
|
hartu
eman horien alde banatan zegamarrak:
|
|
|
Biak, beharbada? Baina nolako
|
hartu
eman eta estatus nazionalen baitan. Oraina bakarrik ote dugu naziotasunaren erakusgarri gurean, orain hori etnozidioaren emaitza besterik ez denean?
|
|
|
Bai, nola uka, gure militante politikoak kezkatuak dabiltza elkarren ondoan diren bi nazio identitateen arteko
|
hartu
emanak gatazka iturri izan litezkeelakoan. Bi nazio identitate Hegoaldean, eta beste bi Iparraldean.
|
|
|
Gatozen ordea berriro ere gaitzaren iturrira edo euskarak abertzaletasunarekin izan dituen
|
hartu
emanen erroetara. Gaitzaren erroak hasiera hasierakoak omen ditugu; gorago aipatu ditugu zenbait arrazoi zentzu horretan.
|
|
|
Zilegi bekit politikagintzaren eta hizkuntzaren arteko
|
hartu
emanez zehaztasun batzuk egitea. Militante politiko abertzalearen buruan hizkuntza gutxietsi eta politika handiesteko joera baldin badago, eta egon badagoela uste dut nik ere Garziak bezalaxe, ez ote genioke halakoari oharren bat edo beste helarazi?
|
|
|
Suak frogatzen omen du burdina, eta euskalduntasunak frogatzen du inondik ere abertzaletasunaren zinezko izaera. Euskal abertzaletasunaren eta euskalduntasunaren arteko
|
hartu
emanak ikertu nahi nituzke saiotxo honetan. Egia esan, ikertu ez, gure asmoa ez baita jarduera teoriko zehatz eta zurrunetan barrena abiatzea.
|
|
|
Aldiz, joan etorriko partekatze horren baldintzetan erabateko asimetria baldin badago, emaitzak hondamena ekarriko digu. Imazek aipatzen dituen nazio komunitate horiekin halako eta holako partekatu nahi baldin badu Euskal Herriak,
|
hartu
eman horien emaitzak aldez aurretik begiz jotzea ez dirudi hain zaila denik: azken funtsean, partekatze politikaren irizpideak orekatuak ez baldin badira, hots, emandakoaren ordainetan geure euskal identitatea garatzeko laguntzarik jaso ezean, Imazen politika asimilazioaren politika besterik ez da.
|
|
|
Ez baitigu esaten baldintza makurretan egindako partekatze jarduna ez dela bidezkoa, bidegabekeria galanta baizik. Ez baitigu esan nahi partekatze politikaren irizpideak bidezkoak izango badira, joan eta etorriko dialektikan, alderdi guztiek irabazi behar dutela
|
hartu
emanaren prozedurari esker, eta ez bakar bakarrik hegemoniaren giltza eskutik daukaten nazio komunitateek.
|
|
|
Hizkuntza kontuak, identitate kontuak bezalatsu, ez baitira bakarka aztertu beharreko auziak, ikuspegi dialektiko baten argitan baino. Elkarrekiko
|
hartu
emanetan bizi gara erdaldunak eta euskaldunak, eta elkarrekiko harreman horrek arautzen ditu gure identitate ahalak eta ezinak.
|
|
|
Esan nahi dudana biziki sinplea da: ezin ditugu kategoria berekoak ez diren izakikontzeptuak dialektika horren joan etorrian uztartu, gauza desberdinen arteko
|
hartu
emanez arituko ginatekeelako era horretan jardunda. Nazioen arteko, dependentzia/ independentzia?
|
|
|
Antzeko iritzia dute orobat David Miller, Yael Tamir, Jeff Spinner eta beste batzuek ere: norbere interesak eta nazio identitate kulturalaren baldintzak elkarrekiko
|
hartu
eman estuan daude. Askatasun indibidualaren oinarrizko eskakizun baldintza bihurtu ohi da nazio kulturaren altzoan egokiro kokatzea.
|
|
|
hots, naziotasunaren konstelazio osoan gainerako nazio bereizgarriak garatzen diren heinean baizik ez baitu berezko erakarpenik eragiten herritarren buru bihotzetan. Diogun, horrenbestez, nazio egituraren baitan gainerako nazio elementuekin
|
hartu
eman emankorrak eta oparoak dituen neurrian, lurraldetasunaren kontzientzia eragile sendoa izango dela nazio eraikuntzaren egitasmoan. Bestela, berriz, zer gertatzen da?
|
|
|
Araka dezagun gehixeago nazio identitatearen eta norbanakoaren arteko harremanen auzi mauzi hori. Esan berri dugu
|
hartu
eman horren gakoa ez datzala banakoaren nahimen hutsean, norbait goizean jaiki eta, ni euskalduna naiz, esateak ez baitu halako bihurtuko inor, denik abertzale gartsuena izanda ere, baldin eta euskaldun izatearen esperientzien eta erreferentzien iturrian edan ez badu.
|
|
|
Ekonomiaren eta naziotasunaren arteko
|
hartu
emanak direla eta, gogora dezagun Xabier Aierdik egin berri duen gogoeta bat. Egin berri duten inkesta batean oinarritzen da Aierdi hona dakartzagun bi aipu hauek egiteko:
|
|
|
Lurraldearen eta euskararen arteko
|
hartu
emanak zein desitxuratuak eta aldrebestuak dauden jakiteko, bere burua abertzaletzat daukan baten hitzak ekarri nahi nituzke hona. Iñigo Lizariren hitzok, izan ere, hotzikara eragitekoak iruditzen zaizkit:
|
|
|
Hizkuntzaren eta kulturaren lehentasun kontuak harrotu berri ditugunez, probestu dezagun egokiera
|
hartu
eman horren xehetasun batzuk aletzeko. Horrela jaso zuen Koldo Mitxelenaren hitzaldi sorta batetik, behinola, Juan Antonio Letamendiak auzigai honen inguruko iritzi hau:
|
|
|
Izan ere, nahi izanez gero, gauzak atzekoz aurrera jartzeko ez baitago eragozpen handirik: hots, kultura bera ez ote daiteke izan ba hizkuntzak errealitate sozialarekin daukan
|
hartu
emanaren ondoriozko izakia. Ulertzekoa da, alde batetik, hizkuntzaren gaia kultura kontzeptuaren barnean kokatzeko daukagun joera.
|
|
|
Zer axola dio espainieraz edo euskaraz bizi, bizi denak zerikusi gutxi baldin badauka hitzaren nolakotasunarekin? Instrumentu ikuspegi horren mende bizi diren abertzaleek ez dute askorik pentsatzen hizkuntza nazionalak kultura nazionalarekin daukan loturaz, nazio kulturak gizarte nazionalarekin daukan
|
hartu
emanaz, eta aurreko hiru faktore horiek lurralde eta historia nazionalekin osatzen duten ehunduraz eta barrutiaz.
|
|
|
Aitor dezagun, nolanahi ere, auzi honi dagozkion kezkak urriak ez ezik axal axalekoak direla herri honetan, eta pentsamendu abertzalearen kamustasunak giro intelektual hori duela bazkaleku. Ez omen ditugu ohikoak euskararen eta kulturaren arteko
|
hartu
emanak zertan diren pentsatzeko gogoetak. Badirudi, labur eta zakar esanda, euskal kultura zer den ez dakien herri batean bizi garela.
|
|
|
Begi zorrotza izan du Zabaletak kulturaren eta politikaren arteko
|
hartu
emanak begiz jotzerakoan. Bete betean asmatu baitu nire ustez.
|
|
|
Osgarriak izango badira, izan ere, Axularren herriak bere buruaren jabe izan luke, Cervantesen hizkuntzatik eta kulturatik nahi duena nahi duen moduan beregana dezan. Kulturen arteko harremanak ez dira gizabanakoaren esparruan mugatzen, herrian arteko
|
hartu
emanen nolakotasunean baizik. Axularren hizkuntza eta kultura Cervantes nazio estatuak mendeko eta mirabe baldin badauka, zer esan nahi digu euskal intelektualak goiko esaldi horrekin?
|
|
|
ulertzea. Dirudienez, mekanismo ideologikoen teoriak aiseago atzematen ditu soziologiaren eremuan mamitzen diren
|
hartu
emanen zer nolakoak. Intelektual humanistak, errealitatearen gordina eta psikologiaren lilura bereizteko lanak dituenak, oinarrizko justiziaren aurka, sasi bakearen eta onkeriaren aldeko ahotsa izango du lagun sarri askotan.
|
|
|
Egin dezagun kontu, zu edo ni euskaldunak garela, zure eta nire naziotasuna euskalduna dela, baina, aldi berean, zure eta nire herritartasuna ez dela euskal estatuari dagokiona, hauxe da egungo gure egoera, zoritxarrez?, Espainiakoari edo Frantziakoari gadokiona baizik. Zertan datza horrelakoetan gure naziotasunaren eta herritartasunaren arteko
|
hartu
emanen afera?
|
|
2009
|
|
|
Okerrena koordinazio lan guztia egitea zen. Informatikariekin
|
hartu
emanak, adibidez. Norbait saiatu da inoiz informatikari batekin elkarrizketa koherente bat izaten?
|
|
|
Harik eta, beste egun batean. Ernestinak haurra bere gain hartu zuèn zazpigarren egunean doi?, atorra eta kortsea lasaitu eta bere bularretan ipini zuen arte; eta hantxe edukitzen zuen haurra, bai biberoia emateko, eta bai gero ere, bere bularren aurka estutzeko; egun batean, gainera, haurraren ezpainek Ernestinaren titi puntak aurkitu, eta hantxe ibili zitzaion haurra jolasten eta endredatzen, emakumeak, beldur eta nazka guztien gainetik, plazeraren antzeko zerbait sentitzen zuela lehen aldiz: plazer hura ez zen, jakina, gizon batek emakume bati haragizko
|
hartu
emanetan eskain diezaiokeenaren pareko, beste zerbait baizik, hagitzez ere xamurragoa eta airezkoagoa, Ernestina haragiaren atarian uzten zuena, haragia zeharkatu gabe. Eta orduan, ordura arte ulertu ez zuèn guztia ulertu balu bezala, eskerrak eman zizkion Jainkoari behin eta berriro, egin bedi zure nahia zeruan bezala lurrean ere.
|
|
|
Guztiarekin ere, oraindik ez daukagu oso argi grabazioen helburua: agente baten txostenaren arabera, badirudi grabazioek belaunaldien arteko
|
hartu
emanekin izan dezaketela zerikusia. Txostenak dioenez, salbuespen gutxi batzuk salbu, grabazioen transmisioak goitik behera egiten dira beti, hau da, adineko jendeak grabatzen ditu gazteagoentzat.
|
|
|
Gauza berria da hori Musonerentzat:
|
hartu
emanak zituzten Londreseko medikuek Ris teilatukoekin. Edo Pazientzia teilatukoekin?
|
|
|
Pentsatzen dut datozen orduetan desagertuko direla Mizer bera eta beste semea. Umetatik ezagutzen dut Mizer armadorea;
|
hartu
eman handia daukagu oraindik. Gure familiek ere bai.
|
|
|
Musoneren aitak gogoratzen du zatiketa handia ekarri zuela horrek Ris batzarretara. Pazientzia teilatukoek ere
|
hartu
eman guztiak galdu zituzten Ris teilatukoekin, baina, uste du Musoneren aitak, probetxu handia atera zuten hala ere. Ris teilatuko batzuk Pazientziara itzuli ziren gainera.
|
|
|
Agente batzuk Eskualde honetako hizkuntzan (edo hizkuntzetan) trebatzen ez ditugun arte, gure kontroletik kanpo gera daitezke herritarren diskurtsoa eta euren arteko
|
hartu
emanak, agerikoak zein pribatuak.
|
|
|
Harik eta, beste egun batean –Ernestinak haurra bere gain hartu zuèn zazpigarren egunean doi–, atorra eta kortsea lasaitu eta bere bularretan ipini zuen arte; eta hantxe edukitzen zuen haurra, bai biberoia emateko, eta bai gero ere, bere bularren aurka estutzeko; egun batean, gainera, haurraren ezpainek Ernestinaren titi puntak aurkitu, eta hantxe ibili zitzaion haurra jolasten eta endredatzen, emakumeak, beldur eta nazka guztien gainetik, plazeraren antzeko zerbait sentitzen zuela lehen aldiz: plazer hura ez zen, jakina, gizon batek emakume bati haragizko
|
hartu
emanetan eskain diezaiokeenaren pareko, beste zerbait baizik, hagitzez ere xamurragoa eta airezkoagoa, Ernestina haragiaren atarian uzten zuena, haragia zeharkatu gabe... Eta orduan, ordura arte ulertu ez zuèn guztia ulertu balu bezala, eskerrak eman zizkion Jainkoari behin eta berriro, egin bedi zure nahia zeruan bezala lurrean ere.
|
|
2010
|
|
|
Mario zuzen bazebilen, Carlos negozio ilunetan sartuta zegoen. Legez kanpoko
|
hartu
emanak. Esaterako?
|
|
2011
|
|
|
hitz horrek dituzkeen konnotazio txarrak ez ahal hituen, behintzat, gogoan izango orduan?, inoiz aitortu ez ninan beldur haren mende banengo bezala. Bai, zeren gure
|
hartu
eman berrituaren hasi masietan beldur bainintzen, horrelakoetan zer gertatzen ahal den bai baitakit ongi, eta, bietako bat, edo atzeraezinezko puntu batera edo izugarrizko nahigabea ekarriko zigun egoera batera eramango gintuen beldur nindunan. Eta defentsiban jokatu ninan aurrenetik, onartzen dinat, gureari ez nionan-eta aurrerabide handirik ikusten, debekatuaren bidetik sarturik gure bizitza eginen oinarriak astin zitzakeelako; gizarte inguruak galarazia ez ezik, geure buruek ere debekatuko ez ote ziguten susmo.
|
|
|
komunista, iraultza sobietarraren jarraitzaile sutsua eta zinema zuzendari ohia. Autoan ihes egingo du bilobarekin (Ruth Gabriel), eta bien
|
hartu
emanean oinarrituko da road movie moduan planteatuta dagoen istorioa. Erreferentzia eta keinu asko egiten zaizkio zinema munduari, aitona eta biloba zaleak baitira, eta protagonistaren hitzetan aurki dezakegu beharbada Ezeizaren kutsurik:
|
|
|
Bolada hartan Euskal Herrian zinema egiteko borondate eta ilusio handia zegoela du gogoan,
|
hartu
emana, optimismoa? –Baina espero genuen ETB zinemari lotuago jaioko zela, eta ikusi da telebistek zinema babestu beharrean azkenean jan egin dutela.
|
|
|
–Zuzendariak ditu puzzlearen pieza guztiak buruan eta besteei hori transmititu behar die, ilusioa eta energia, zuzendariak bakarrik ez duelako pelikula egiten, talde lana da funtsean. Ez da norabide bakarreko zerbait, feedback a dago,
|
hartu
emana, emaitza kolektiboa da?. Guztia koordinatzen jakin behar dela azpimarratzen du, izarrak eta egoak daudelako, eta suak itzali behar direlako hainbatetan:
|
|
|
Saila izango zela erabaki zuen Antxonek, hala ekimenak segida izango zuelako eta zinegile berrien eta kanpotik itzulien profesionalizazioa ahalbidetuko zuelako. Denen arteko
|
hartu
emanarekin, plataforma ahalik eta profesionalena osatzea zuen helburu Ikuska k,, benetako euskal zinegileen lehen belaunaldia izan zitekeena, sortzeko asmoz.
|
|
|
Banatzaile eta aretoena, kontrolatzen ez duten mundua dela nabarmendu du Jonek: . Beraien arteko
|
hartu
emanak ez ditugu ezagutzen, zenbat film amerikar erakutsi behar dituzten, zenbat hemengo. Guk zortea dugu pelikula estreinatu delako, eta hori bada zerbait gaur egun. Ander ena ez da kasu bakarra, Nacho Vigalondo, film laburrarekin oihartzun handia jaso ostean eta Oscarretara izendatua egon ondoren, film luzearekin Sundancera joan zen, AEBetan oihartzuna izan zuen?
|
|
|
12:30 Italian oso erlijioso eta kastuak dira, eta, sexu ezberdinen arteko
|
hartu
emanak saihesteko, espainiar nesken gazte aterpetxean neskak bakarrik onartzen dituzte. Antza, ezkondu artean, kristau katolikook abstinentzia zaindu behar dugu eta ezin gara neska mutilak teilatupe berean nahastu.
|
|
|
–Berez, ia ezinezkoa da hizkuntzen iraupena bermatzea gizarte moderno eta industrializatuetan hizkuntzok bizi esparru publikoetan erabili gabe. Hezkuntza arautuaren zabalkundea dela medio, lan munduan eta orotariko interakzioetan, nahiz aginte erakundeekiko dagoen
|
hartu
emanetan, eskakizun zorrotza bihurtu da alfabetatze gaitasunean trebatu beharra. Hizkuntza publikoa ez den hizkuntza oro bazter zokondoko mintzaira apal hutsala bihurtzen denez, eremu ezformalean bakarrik erabiltzen den hizkuntzak dauzkan aukera bakarrak honako hauek dira:
|
|
|
–Indonesiako goi mailako gizarte klaseetan ingelesaren hedapena aski nabarmena izanda ere, Indonesiako hizkuntza. Indonesiako bahasera deritza? erabiltzeko ahaleginak egiten ditu gobernuak; batez ere herritarren arteko
|
hartu
emanetan. Bien bitartean, ordea, Indonesian dauden gainerako herri mintzaira guztiak ezerezaren pare ukatuak dauzka gobernu horrek berak?
|
|
|
Ontziko eduki diferenteak zaindu ditzakeen ontzi inpartzial bat egon litekeela pentsatze hutsa, onik onenean, xalotasun itzela da. Ontziaren eta ontzikoen arteko
|
hartu
emana ez da neutroa, elkarrekiko eragina dago haien aldetik. Dialektika horrek ezaugarritzen ditu bata eta bestea.
|