|
2000
|
|
|
Ordea, nork daki zein izan zen paradisuko lengoaia? Zeren honako honek baitio ezen hebraitarrena izan zela, horrako horrek grekoa, eta harako
|
hark
euskara. Handik harat, haatik, eta paradisuko hizkuntzatik eta Babelgo historietarik harat, anitzetan erran izan dizut ezen izen emaite hori, ene idurikotz, lehen gizonen arteko abenikoa eta egokitzapena izan zela, tokian tokikoa, zeren eta mintzaira guztiak baitira, oro har, diferent.
|
|
2002
|
|
|
predikuetan ibili bai, baina bestek bete beza agindua. Eta nola ikasle
|
hark
euskararen erabiltzeko aldarrikatzen zuen erdaraz, eta komunista hura eredugarri bihurtzen zen langileentzat bere bizitokian igerileku olinpiko pribatu bat eginez, berdin gertatu izan da Sabino Arana bera baino abertzaleagoak diren zenbait politikorekin. Hizkuntza arazoak beti gertatzen dira istilutsu, baina hemen aukera izan denean, anitzetan politikoek euskararen eta euskaldunen kontrako aukera egin dute lanerako erdaldunak deitu izan dituztenean.
|
|
2004
|
|
|
idazpuru honekikoak egin aurretik, goazen Monzonen irizpen bila. Honela ikusten zuen abertzale handi
|
hark
euskaren eta Euskal Herriaren arteko harreman hertsia: –Biharko Euskal Herria euskalduntzen ez badugu, Euskal Herriaren hizkuntza, mintzaira, hizkera, bene benetan, beheko mailetatik hasi eta goiko mailetaraino egiten ez baldin badugu, esan dezakegu hori ez dela Euskal Herria.
|
|
2005
|
|
|
Baina euskararen kontu horiek, zeure aita Felix Etxeberria Parapan ek esango dizkizu hobeto, horretaz zerbait badaki eta. Orduan eta geroago ere, lan bikaina egin du
|
hark
euskararen alde. Neuretzat etsenplu handia izan da beti zuen aita.
|
|
2009
|
|
|
Ez zuten egia esaten, gure independentziaren aurka zihoazen eta min egiten ziguten. Agiri horiek lortzeko ahalegin handia egin zuen Administrazio Kontseiluak, Uriaren arabera, eta lortutakoan publiko egin zuten kopia bat,
|
hark
euskarazko egunkariarekin zerikusirik ez zuela esanez, karguak aukeratzean inork ez zuela eskurik hartu eta hamaika printzipioetan mantentzen zirela esanez. El Mundo k 93an beste artikulu bat publikatu zuen agiri berberak oinarri hartuta, noiz, eta Egunkaria Jaurlaritzarekin akordio bat egin nahian ari zenean.
|
|
2010
|
|
|
Bestetik, guztiz aurkakoa den jarrera dugu: erru osoa hiztunak dauka, eta
|
hark
euskaraz egiten ez badu, besterik gabe, nahi ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela.
|
|
|
Hainbat eratan egin daiteke hori, baina arrunt samarra da erabileraezagutza jarrera eskema. Leitzan ere baliatu izan dugu eskema hori, eta eskemaren hiru ataletan nahikoa indize onak jaso ditugu beti. de horren ondorioa litzateke, eta balizko konponbidea ere ia osorik hiztun horren esku egonen da, nahikoa izanen baita
|
hark
euskara erabiltzeko erabakia hartzea.
|
|
|
1982 gutxienez euskaraz ulertzera irits daitezen estrategiak bultzatzearekin denek lukete zer irabazi: beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai duela euskarak. urtean, eusko legebiltzarrean ordezkaritza nagusia zuten talde abertzale eta ez abertzale gehienen adostasunez onartu zen 10/ 1982 oinarrizko legea, euskararen erabilpena" arautzen" duena. lege
|
hark
euskara babesteari begira hainbat obligazio ezarri zizkien herri aginteei, eta euskara erabiltzeari begira hainbat eskubide aitortu herritarrei. hura izan zen oinarria, oinarri ezin sendoagoa, printzipio demokratikoetan zurkaiztua zegoelako eta adostasun politikoak babestua zegoelako. adostasun hartatik kanpora geratu ziren pp eta hb. adostasun hari pitzadurarik eta murrizketarik gabe eutsi litza... hizkuntza politika eraginkorra, zilegia eta sustatzailea. oinarrizko legearen itzalean araubide juridiko zehatza eta euskara sustatzeko politika zabala ezarri ziren abian, hezkuntzaren alorrean, hedabideetan, administrazioan, zerbitzu publikoetan, aisialdian, lan munduan eta abarretan bi hizkuntza ofizialetan ahulenari —euskarari— behar zuen tokia eta eginkizuna ematearren. horretan behar da jarraitu, geldialdirik eta atzerapausorik gabe. arazo berriei irtenbide berriak aurkituz, eraginkortasunez beti, eta ahantzi gabe zein den gainditu beharreko desoreka (euskarak gaztelaniarekiko duena), zein den anomalia (gizartearen zati bat elebakarra izatea), eta hori guztia baretasunez, soseguz eta inoren aurkako gehiegikeriarik gabe egin behar dela, baina erabat ezinezkoa dela deserosotasunik gabe egitea. hirugarrena:
|
|
|
Beraz, ikastolak sortu zituen belaunaldi berri
|
hark
euskara bilatzen zuen, baina baita gauzak egiteko modu desberdin bat ere. Eta hori ulertu gabe ez dago ulertzerik ikastolen fenomenoa.
|
|
2011
|
|
|
Aurten betetzen dira ehun urte aita Lino Akesolo dimoztarra jaio zenetik. Karmeldarra eta aldi berean, euskalaria eta euskaltzaina, luze jardun zuen
|
hark
euskararen arloan. Gerra aurreko euskaltzale gazte zenak, gerora, gerra eta gerra ondorengo oinazeak igarota, euskara lantzeari berriro ekin zion.
|
|
2012
|
|
|
Lurrera begira ibili beharrez, eliz atarian ezkonberrien zain zegoen dantzariarekin estropezu egin nuen. Barkatu, ez zaitut ikusi, desenkusatu nintzen, mutil gazte
|
hark
euskaraz jakingo zuela suposatuz. Herri honetan txapel gorria janzteak automatikoki EGA titulua emango balu bezala.
|
|
2013
|
|
|
Iñaki Mart� nez de Lunak urteak daramatza euskal gizarteak euskarari buruz duen irudia eta
|
hark
euskarari atxikitzen dizkion balioak aztertzen; urteak, halaber, plaza publikoan nolabaiteko presentzia duten euskararen gaineko diskurtsoak erkatu eta batzuen eta besteen mugei buruzko ikerketak eta hausnarketak egiten; urteak daramatza, orobat, euskararen geroa iritzi publikoaren baitan irabazi behar dela predikatzen, eta, testuinguru horretan, diskurtso eta esparru kontzeptual berri baten prem... Hala, bada, euskararen framing berriarena hainbat hitzaldi eta artikulutan jorratu duen gaia da (BAT, 76 zk., urrutira gabe).
|
|
|
Euskaraz lan egiten dute. Enpresa askorentzako eredu izan da Antzuolako (Gipuzkoa) enpresa
|
hark
euskara normalizatzeko bidean egindako bidea. Oraingoz bidea luzea bada ere, toki askotan antzeman liteke euskaraz lan egiteko gogoa.
|
|
|
Guraso erdaldunak izaki, euskaraz ikasteko grina gazte zela areagotu zitzaion: «Etxean beti erdaraz hitz egin izan dugu, baina
|
hark
euskaraz hitz egitera bultzatu gintuen». Euskararen aldeko mugimenduaren hastapenetan parte hartu zuen gerora:
|
|
|
Baina euskararenganako atxikimenduak bazuen beste motibaziorik, Blaise Adémaren artikulu batean garbi ageri zen bezala. Hiriart Urruti hil zenean,
|
hark
euskararengan zuen atxikimendua goraipatu zuen:
|
|
|
Horrez gain, 21 urtea zela ere zehazten zen azalean berean. Izenaren parentesi
|
hark
euskarazko astekariaren bizirik irautea segurtatu zuen, oroz gainetik.
|
|
|
Besteak beste dio artikulugileak ezezaguna dela
|
hark
euskararen alde egindako lana, eta gainera giltzarri izan zela euskararen aldeko borrokan 50eko eta 60ko hamarkadan. Ez nator bat; ez ezezaguna izan da, baizik eta oso ezaguna, nagusiki fama kaskarrekoa, euskalgintzan norbait izan ziren euskaltzale gerra galtzaileen artean?
|
|
|
BOSTAK BAT taldeak orain dela 30 urte (1983) eskaini zion euskal gizarteari Sinonimoen Hiztegia bere lehen hiztegia. Oso gutxik uste izango zuen orduan gazte talde
|
hark
euskara munduan hain bide luzea egingo zuenik. Egin eginean ere, hasierako urrats hura euskal gizartean nabaria zen hutsune zehatz bati erantzuteko asmo hutsez zetorrelako.
|
|
2014
|
|
|
Pasadizo bat kontatzen ari da. Berak gazteleraz galdetu zion Urbil merkatal zentroko norbaiti eta
|
hark
euskaraz erantzun zion. Istorioa gertatu zen bezala kontatzen du eta horretarako kodez aldatzen du.
|
|
|
Halere, behin kongresu hura amaitu eta gero, don Manue lek iritzia aldatu zuen erabat. Aldamenean aspaldiko lagun batzuk zebilzkion, Pedro Berrondo, besteak beste, eta batasunerako batzar
|
hark
euskararen bizitzari kalte besterik ez ziola ekarri erre pikatzen zioten behin eta berriro. Kritika horiek isildu eta adiskide horiekin bake bakean egoteko, aurrerantzean Lekuonak ez zuen nahi izan pauso gehiagorik egin hizkuntza batua bultzatzeko, ez eta erabaki zehatzagoekin hura osagaratzeko ere.
|
|
|
Gaiari beste ertz batetik ekingo diot: hiri bizimoduen aldaketa izango dut hizpide, betiere, aldaketa
|
hark
euskararen bizitza erruz aldatu (ko) duelakoan. Eta hartara atzera egingo dut, euskara hiritik zertan egotzi eta iraitzi zuten jakin guran.
|
|
2015
|
|
|
Azken finean, A (gaztelaniaz nagusiki) eta B (ikasgai batzuk gaztelaniaz eta beste batzuk euskaraz) ereduek ez dutela euskalduntzen argi diote ikerketek. Jaurlaritzaren lehen zirriborro
|
hark
euskara ardatz duen sistema eleanitza proposatzen zuen ikastetxeetarako;" euskara ohituraz eta modu normalizatuan erabiltzen dela bermatuko da, barruko nahiz kanpoko jardueretan eta, oro har, eskolako ekintzetan", zioen. Eskola osoa inplikatuz, euskarari trataera integrala ematea eta irizpide horietatik abiatuta ikastetxe bakoitzak hizkuntza proiektu propioa egitea planteatzen zuen.
|
|
|
Ez berehala, ordea, hasieran Hego Euskal Herriko euskara hutsezko astekariek ere prentsa abertzale elebidunaren premiaz jardun baitzuten, eta baita estreinako agerkariei abegi bero samarra eskaini ere. Gerora, ordea, bide berri
|
hark
euskarari egin ziezaiokeen ekarpen urriaz jabetuta, jarrera aldatzen hasi ziren, euskal prentsa euskaraz idatzitakoa baino ez zela aldarrikatuta. Garai haiek gogoan, segidan datozen lerroak idatzi zituen Pello Zubiriak Jakin aldizkarian (1996:
|
|
|
Abertzale kontzeptuak ezin dezake mokorik sar kontzeptu horretan: Azkue, nik dakidanez, ez zen abertzalea, baina
|
hark
euskaraz idatzitakoa euskal dela du inork uka. Hari beretik, nire ustez, Anaitasunak eta Zeruko Argiak esan zutena guztiz zuzen esanda dago.
|
|
2017
|
|
|
|
hark
euskararen galera
|
|
2018
|
|
|
Atamitxeko giroa guztiz euskalduna zen, noski; baina bazen langile bat, Jose Penela, galiziarra zena eta Mitxelenaren min handienetakoa zen
|
hark
euskaraz ez jakitea. Ez omen zuen etsi hura ere euskaraz entzuten hasi zen arte.
|
|
|
Bertze batek, denok pozik zebiltzala, Olabe hura batez ere, euskaraz kopletan kantari. Hirugarren lekukoa ez zebilen festa egiten bertzeekin, baina karrikatik Olaberi kantuan entzun zion,
|
hark
euskarazko bertsoak paratzeko zaletasuna baitzuen.
|
|
2019
|
|
|
Idazleena baino sustengu harrigarriagorik ere jaso zuen euskararen batasunak Arantzazun 1968an egin zen biltzar nagusiaren aurretik. Manuel Lekuona euskaltzainburua eta Koldo Mitxelena, Luis Villasante eta Jose Maria Satrustegi euskaltzain osoak Serra Estruch Espainiako Hezkuntza eta Zientzia Ministerioko funtzionarioarekin bildu ziren 1967an, isilpean eta ofizialtasunik gabe, Urretxuko komentu batean, Serra Estruch Zumarragako geltokiraino trenez etorri eta gero, eta
|
hark
euskararen batasunari premiazko irizten ziola adierazi zien. Satrustegik dioenez (2002, Fontes Linguae Vasconum 90:
|
|
|
Hendaian bizi zen emakume hazpandar hau hasiera hasieratik egin zitzaidan atsegina eta, hara non, berari ere arras kilikagarria iruditu zitzaion Saturno globoaren kontakizuna. Ikaskideoi esan zigunez, hegaldi hark Hazparneko André Madré jenerala oroitarazi zion, izan ere hegazkin pilotu
|
hark
euskarazko lehen filmeetako bat egin baitzuen: Gure Sor Lekua, Euskal Herrian barrena zerutik hartutako imajinekin osatua hain zuzen ere.
|
|
2021
|
|
|
Mutilak orduan txalo egin zion. Hitz erdirik ere ez zekien beste
|
hark
euskaraz. Eta zakurtxoa ere bazeukaten.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatu zitzaidan behin hemen, gure herri hauetan. Pako Aristi idazle adiskideari elkarrizketa egin zioten Radio Euskadin, gaztelaniaz, aldez aurretik
|
hark
euskaraz egiteko eskaera ukatu ostean. Herrikide batek entzun egin zuen irratiz hitz egiten, eta, kontatu zidanez, oso ondo mintzatu zen Pako espainolez.
|
|
|
Uste izatekoa da Barinaga
|
hark
euskaraz polito egingo zuela, diot nik. Euskal abizen horregatik barik, frantziskotarrak sorlekukoak izaten zirelako.
|
|
|
Oso goiz hasi nintzen halakoak irakurtzen, ahal nuena ulertuz, hiztegia beti alboan. Apaizak ere uzten zizkidan liburuak,
|
hark
euskarazko egile zaharrenak eta literatura erlijiosoa; Axularren Geroko ipuinak eta etsenpluak irakurtzen nituen, tarteko dotrinen eta gogoeten gainetik jauzi eginez, eta idazle saratarrak aipatzen zituen egileen aztarnak aurkitzen ere saiatzen nintzen, Donostiako Udal Liburutegira egiten nituen bisitaldiak baliatuz. Garai hartan hartu nuen Filosofia eta Letrak ikasteko deliberoa.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, ikus entzunezkoen eremua «hizkuntzaren eta kulturaren garapenerako estrategikoa» dela adierazi du Pantailak Euskaraz ek,
|
hark
euskararen erabileran duen garrantzia nabarmenduta. Soziolinguistika Klusterraren azken neurketak gogora ekarrita, taldeak uste du litekeena dela azken urteetako joerek lotura izatea, besteak beste, streaming plataformen zabalkundearekin.
|
|
2023
|
|
|
Neurri batean lortu nuen: gaur egun Madrilen dago Unai Sordo [Espainiako CCOOko idazkari nagusia], baina
|
hark
euskaraz ikasi zuen. Hori bai, presio falta dagoela nabari dut.
|
|
|
Bere kezka? Ba, bakarrik joan behar zuenez, ea emakume
|
hark
euskaraz ote zekien.
|