|
2000
|
|
|
Emazteki
|
hark
egin zuen deiadarra...! Eta deiadar hark istantean eragin zidan bozkarioa eta alegrantzia...!
|
|
2002
|
|
|
Orduko gaztetxoa orain zahartu da, baina harro harro erakutsiko dizu kokotsean zakur mendekari
|
hark
eginiko harakaitza.
|
|
|
Bat batean, goizean izan nuen lehen gaixoaz oroitu nintzen, eta
|
hark
egindako opariaz. Kaxoi batean nuen gordea, eta atera egin nuen.
|
|
|
Sara eta biok marrazten ari ginen historiaren lerroak, baina, izan behar zuen noizbait bere inflexio puntua. Egoera
|
hark
egin behar zuen, halako batean, argitzera. Sarak jarri zion zedarria.
|
|
2003
|
|
|
–fusilak erabiltzen? (sic) ongi irakatsi zielako, Prusia gaiztoa gaztigatu ahal izan zuen eta
|
hark
egin aspaldiko zauri samina sendatu, Alsazia maitea berreskuratzearekin eta, gainera, bere Afrikako inperioa etsaiaren hondarkinez ontzearekin.
|
|
2004
|
|
|
Gerrak lortu ez zuena Alemaniako eginbehar
|
hark
egin zuen. Ez nintzen Baionako trena hartu zuen mutiko urduri hura, nesken beldur zena.
|
|
|
Hain gustuko duen musika etorri zaio burura erritmo hura entzutean, eta diskotekan elkar ezagutu zuten eguna gogoratu du. Lagun baten kotxe horitik jaisten ikusi zuen Antonio, eta ezin du ahaztu diskotekara sartu baino lehen
|
hark
egin zion irribarrea.
|
|
|
–Exageratua? Anai Robespierreren masaileko
|
hark
egin ninduen ni ateo!
|
|
|
Jon Miranderen Haur besoetakoa, Bernardo Atxagaren Bi anai, Anjel Letxundiren Hamaseigarrenean aidanez, eta Ramon Saizarbitoriaren Ene Jesus, hiru lehenak airean, eta azkena pixka bat kostata. Esan nahi baita Ritxarrek piztu zuela nire irakurzaletasuna, eta
|
hark
egin ninduela irakurle.
|
|
2005
|
|
|
Honen txabusina ere janzteko konfiantza izan du. Gainera, barruko zerbaitek bultzatuta,
|
hark
egin duen bezalaxe Ametsi bizkarra eman eta beste barik toalla erantzi du, gorputza txabusinan ostentzeko presarik barik.
|
|
|
esate baterako, Irlandan jaioa zela eta ama irlandarra zeukala, eta horregatik ateratzen zituela beti oso nota onak ingelesean; edo aita kartzelan izan zuela, edo trebea zela margoak egiten, eta sarritan aritua zela herriko pintadetan. Hortaz," presoak kalera" pintada ikustean
|
hark
egina ote zen pentsatzen nuen, edo pareta handi bateko marrazki eder hura, barrote arteko begi urtsuak.
|
|
2006
|
|
|
Maialen lo dago gelan. Alabak sukar pixka bat duela esan dio Lewisek, eta
|
hark
egindako marrazkia erakutsi dio. Maialenek marraztutako etxea eta atzeko aldeko mendiak ikustean, ama arropak lisatzen gogoratu du, neskato bat alboan duela, menditxoak marrazten.
|
|
|
Munduko arotzik onena zen gure aita, eta egurrezko jostailu bitxiak egiten zizkigun. Oraindik baditut
|
hark
egindako bi gauza: alabak lore urdina gordetzen duen egurrezko kaxa eta mahai gainean dudan puxtarria.
|
|
2007
|
|
|
Hala, haren izaera paradoxala da, kontzientzia (subjektibo) indibidualek eusten diotela, ekoizten ere dutela, baina menpegabea dela kontzientzia indibidualetatik. Bestalde, norbanakoa izpiritu objektiboan jaiotzen da mundura eta izpiritualki
|
hark
egina eta eratua da (hura bere bigarren natura bat bailitzan). Beraz, izpiritu objektiboa norbanakoek egina da eta norbanakoen egile.
|
|
2008
|
|
|
aitortzen zuen Nazariok berak kontu hura kontagai zuen bakoitzean, esaldiari beste esaldi bat eransten ziola: ?, eta hantxe irabazi ninduen maisuak, hain ez ahazteko modukoa izan zen
|
hark
egin zidàn irribarrea!??, eta orduantxe hartu zuen maisuak erabakia:
|
|
|
Benetan esaten dizuet, Silverren grina guztia gure pausoari segitzea zen. Gizon
|
hark
egin zituen lanak, makulu gainean saltoka bularreko giharrak lehertu beharrean jartzeraino, sekula ez ditu gizon sano batek berdindu; sendagilea ere horretan dago. Baina, hala eta guztiz, gu baino hogeita hamar yarda atzerago zegoen, eta itotzeko zorian, gu goi ordokiaren ertzera heldu ginenean.
|
|
|
Hantxe irabazi zuen Nazariok maisua –" Hantxe irabazi nuen maisua!" aitortzen zuen Nazariok berak kontu hura kontagai zuen bakoitzean, esaldiari beste esaldi bat eransten ziola: "... eta hantxe irabazi ninduen maisuak, hain ez ahazteko modukoa izan zen
|
hark
egin zidàn irribarrea!" –, eta orduantxe hartu zuen maisuak erabakia:
|
|
2009
|
|
|
Batetik, agian iragan laboraritik daukagun irudipena da, gizon emakumea barrutik nahiz kanpotik denborak egindako produktua begitantzen zaigu: denbora indar bat bezala izango litzateke eta, landare bat edo abere bat bezalaxe,
|
hark
egina litzateke gizon emakumea ere, hala norbere barrutik, denborak aroz aro egiten ari duela (haurtzaroa, nerabezaroa, gaztaroa), nola kanpotik edo gizartetik (orain eskolatu, orain ezkondu, orain haurrak egin), bizia erritmo kosmiko baten barruan bezala burutuz doala. Denboraren begikera, edo gehiago sentiera honek nolabait Naturaren magalean biltzen gaitu.
|
|
|
Domingo harro egoteko moduan egon zitekeen, mirariaren protagonista bera zenez gero, baina bere zalantzak behar zituen, halaber; are gehiago: pentsatzen ere hasia zen hura ez ote zen Jainkoaren zigorra, eskua moztu zuèn mementoan irudi iraingarri hura tartekatu zitzaiolako, sarjentuaren urrezko hortzak ostia ukitzen zuenekoa, Domingorentzat huraxe baitzen sakrilegioaren esentzia ezin hobeto laburbiltzen zuèn argazkia, sarjentuaren urrezko hortza eta ostia batzen zituena eta buru buruan itsatsita geratuko zitzaiona;
|
hark
egin zuen, baina, sakrilegioa, sarjentuak?, eta ez berak, Domingok; ondorenak, ordea, ageri agerikoak ziren, bera ospitalean hilzorian zegoen bitartean hantxe egongo baitzen sarjentu putakumea, kanpamentuan, eskuak galtzontziloetan sartuta, potrojorran; eta Domingo bere patuaren kontra erreboltatzen zen, hain iruditzen zitzaion zuzengabea gertatu zitzaiona, irudi bati beste irudi bat zerraiola et... azkenean hori izango da guztia, Kristok ere urrezko hortzak zituela?
|
|
|
esaten zion bitartean, Txarok, maite zaitut? esaten ziola; lehena, ahizpen arteko maitasunari forma ematen ziòn adierazpidea zen, eskuak eskua mugatzat hartzen zuena, eta ez bularra edo zilborra, esate baterako, muga
|
hark
egiten baitzuen maitasun mota hura eder, mugak egiten duin; bigarrena, ordea, maiteminduen hizkera zen, maitasunaren neurria ez adieraztea baliabide gisa erabiltzen duena neurririk gabeko neurria adierazteko: –maite zaitut?, bai, eta mugarik gabe maite zaitut, ondorioz, buruko ilerik galduenetik behatz txikiraino?
|
|
|
hain zen nabarmena Adaren jarrera, non, txintik ere esan gabe, Maria Bibianak eskua luzatu baitzion, argia itzali aitzin, Adak ongi ulertzen zuèn keinuan," Asko maite zaitut, baita arazoak badituzu ere" esaten ariko balitzaio bezala; huraxe baitzen kontua, Maria Bibianak bazuela neurriaren zentzu zehatz bat, Txarok ez zuena, antza, eta huraxe baitzen bi emakumeen arteko aldea: ahizpak" asko maite zaitut" esaten zion bitartean, Txarok" maite zaitut" esaten ziola; lehena, ahizpen arteko maitasunari forma ematen ziòn adierazpidea zen, eskuak eskua mugatzat hartzen zuena, eta ez bularra edo zilborra, esate baterako, muga
|
hark
egiten baitzuen maitasun mota hura eder, mugak egiten duin; bigarrena, ordea, maiteminduen hizkera zen, maitasunaren neurria ez adieraztea baliabide gisa erabiltzen duena neurririk gabeko neurria adierazteko: " maite zaitut", bai, eta mugarik gabe maite zaitut, ondorioz, buruko ilerik galduenetik behatz txikiraino... eta eskuak eskuetan maite zaitut, bai, baina baita ezpainak ezpainetan ere; esan nahi baita Adari irudi hura pasatu zitzaiola, beharbada, burutik:
|
|
|
Domingo harro egoteko moduan egon zitekeen, mirariaren protagonista bera zenez gero, baina bere zalantzak behar zituen, halaber; are gehiago: pentsatzen ere hasia zen hura ez ote zen Jainkoaren zigorra, eskua moztu zuèn mementoan irudi iraingarri hura tartekatu zitzaiolako, sarjentuaren urrezko hortzak ostia ukitzen zuenekoa, Domingorentzat huraxe baitzen sakrilegioaren esentzia ezin hobeto laburbiltzen zuèn argazkia, sarjentuaren urrezko hortza eta ostia batzen zituena eta buru buruan itsatsita geratuko zitzaiona;
|
hark
egin zuen, baina, sakrilegioa –sarjentuak–, eta ez berak, Domingok; ondorenak, ordea, ageri agerikoak ziren, bera ospitalean hilzorian zegoen bitartean hantxe egongo baitzen sarjentu putakumea, kanpamentuan, eskuak galtzontziloetan sartuta, potrojorran; eta Domingo bere patuaren kontra erreboltatzen zen, hain iruditzen zitzaion zuzengabea gertatu zitzaiona, irudi bati beste irudi bat ze... azkenean hori izango da guztia, Kristok ere urrezko hortzak zituela... izango ez zituen, bada, Jainkoaren seme bazen!; Domingok, beraz, barruko zarata hura zuen, eta kanpoko zarata zuen inguruan –etxekoekin ere behar bezala konplitu behar zuen, irri eginez bati eta besteari, nornahiri–, eta bera zarata batetik bestera zebilen, bi zarata haien artean harrapatuta alderrai, gero eta nekatuago, minaren gaineko irria gero eta minezkoago –eutsi nahi eta ezin–, minezko minak irria irentsi, arnasa estutu, eta kordea arnasaren pasabide estu hartatik joan zitzaion arte.
|
|
2010
|
|
|
Zuek badakizue nolakoa zen zeuen ama, goian bego?. Pertsona kementsua zen, pertsona batek kementsua behar baitu,
|
hark
egin zuena egiteko: Villalbako markes jaun andereen zerbitzuan lanean hasi, Madrilera joan?
|
|
|
edo behetik gora, auskalo, horixe ez baitakit?!; argialdi bat izan zen, zinez, poemaren irakurketak eragin zidana; izan ere, bost lerro haiek, neurriak eta errimak lagun? forma eder bat osatzen zuten, non neure mina sar bainezakeen, formak, bere ederrean, eztitu eta laztan zezan, ez dakit nola adierazi?; dakidana da, poema irakurri ez beste negarrez hasi nintzela, baina ez tristuraren tristuraz bakarrik, pozaren pozez ere bai; ez zen hura poema batek hunkitzen ninduèn lehen aldia, baina poema
|
hark
egin ninduen poesiazale: hain hunkituta eta hain sorginduta nindukan, bai, poemak, non ez baitakit zenbat aldiz irakurri nuen?
|
|
|
Europara ihes egin zuen alaba nagusiaz gogoratu da orduan. Agian
|
hark
egindako zerbait txarrak haserretu ditu izpirituak eta ekarri die zigorra. Baina ez du horrelakorik pentsatu nahi, Malika alaba ona baita eta ondo oroitzen baita haietaz, noizean behin etxera bidaltzen dien diru apurrak frogatzen duenez.
|
|
|
Amonarekin akordatuko da pentsatzen zuen orduan. Bera ere oroitzen zen, batez ere
|
hark
egiten zizkion kroketa gozoekin eta abesten zizkion lo kantekin.
|
|
|
Zuek badakizue nolakoa zen zeuen ama —goian bego— Pertsona kementsua zen, pertsona batek kementsua behar baitu,
|
hark
egin zuena egiteko: Villalbako markes jaun andereen zerbitzuan lanean hasi, Madrilera joan... zuen aitarekin —goian bego— probintziako hiriburura ezkondu, familia bat osatu eta familiari emana bizi bihotz eta arima, Regina enea bezalako jauregi baten kontuak gainean hartu eta hura aurrera atera...
|
|
|
" Mi vida es un erial,/ flor que toco se deshoja;/ que en mi camino fatal/ alguien va sembrando el mal/ para que yo lo recoja"; eta orduan —hamalau urte nituen, hamabostera bidean—, lilura!; eta orduan, miraria!; errebelazio bat izan zen: ...ana; izan ere, bost lerro haiek —neurriak eta errimak lagun— forma eder bat osatzen zuten, non neure mina sar bainezakeen, formak, bere ederrean, eztitu eta laztan zezan, ez dakit nola adierazi...; dakidana da, poema irakurri ez beste negarrez hasi nintzela, baina ez tristuraren tristuraz bakarrik, pozaren pozez ere bai; ez zen hura poema batek hunkitzen ninduèn lehen aldia, baina poema
|
hark
egin ninduen poesiazale: hain hunkituta eta hain sorginduta nindukan, bai, poemak, non ez baitakit zenbat aldiz irakurri nuen... flor que toco se deshoja, flor que toco se deshoja... poema buruz ikasi nuen arte.
|
|
2011
|
|
|
– Erantzungo al luke, eguneko 24 orduetan,
|
hark
egin lezakeen guztiaz?
|
|
|
Emazte maitagarria nuen. Desestimuan nuela konturatu nintzen, saminez gogoratu nituen
|
hark
egindako onak eta nik hari urtetan emandako desplazer guztiak. Lore saltzaile bat ikusi eta arrosa sorta bat erosi nuen.
|
|
|
Beste hori kontzepzio erlijioso arkaikoan bakarrik pentsa liteke (Itun Zaharrean aurkitzen da), edo vendetta ren usadioan. Jaspersentzat herri alemana ez da Hitlerrek egin dituen basakerien ez errudun eta ez erantzule, ez moral eta ez politiko; baina bai, hau da kontua, zuzenbide internazionalean
|
hark
egindako kalteen ordaintzaren zordun. Erantzukizuna Verantwortung da; Haftung (ing. liability) erantzunbeharra da, hots, erantzukizun zibila da, berme edo abala, garantia, fidantza; ez zaio egintzaren egileari erreferitzen, egintzaren ondorioei baizik; eta subjektu egilearen erruaz ala gabe, subjektu erantzunbeharrekoa berdin berdin obligatzen du.
|
|
|
Jaspersen tesia gardena da: agintarien hoben politikoarentzat Nurenberg dago; herriarentzat, Gobernu aleman nazional-sozialista joan da, jada ez da existitzen, baina
|
hark
egindako kalte guztien erreparazio guztiak herri aleman kolektiboari, osoari, dagokio hartzea bere gain, nahiz ez den horien errudun eta ez errigortsuki erantzule kolektibo. Dagoena, bada, erantzunbehar kolektiboa da (biktimekiko, adibidez), beste ezer ez.
|
|
|
Nik ez dakit nolakoa izan zen aguaraguazuak eragindako gaitza, fisikoa ala psikikoa, baina gero eta ziurrago sentitzen dut berriro ere gaixotu naitekeela. Animalia
|
hark
egindako zauriarekin sartu zen gaitza nigan, eta berriz ere ager daiteke. Eta beldur naiz.
|
|
|
Birjilioren beharra aipatu nion, argi utziz ez nekiela zertarako behar zuen, baina interes handia zuela eta josten ikasten ere hasia zela azalduz. Mojak bazuen Birjilioren berri, askotan izan baitzen artekari
|
hark
egindako berrikuntzetan. Isilik egon zen nik guztia azaltzen nion bitartean, eta amaitu nuenean, galdera bakarra egin zidan:
|
|
|
Hori gutxi esatea zen: ez zegoen ezer,
|
hark
egiten ez zekienik; bistakoa zen, beharrezkoa izan balitz, hura jeinu bat izango zen edozertan; nahiz gurasoek alaba eta alabak gurasoak maite, eta hari joaten utzi baino nahiago izango zuten... Nahiz hau nahiz hura, hainbestekoa zen bere amodioa, non ezin zuen itxaropena baztertu.
|
|
|
Anjel horren semea da Jose Santos, Petra Hiriart azkaindarrarekin
|
hark
egin zuen hirugarren umea.
|
|
2012
|
|
|
Orain, ordea, bere momentua zen. Semea gertu zuen eta
|
hark
egindakoa erakutsi nahi zien ingurukoei, urrutian zuen seme arrakastatsuaz arrandia egin. Ezezagunak egiten zitzaizkizun hainbat bisaia ikusi zenituen, nortasunik gabekoak, anonimoak.
|
|
|
Beste hori kontzepzio erlijioso arkaikoan bakarrik pentsa liteke (Itun Zaharrean aurkitzen da), edo vendettaren usadioan. Jaspersentzat herri alemana ez da Hitlerrek egin dituen basakerien ez errudun eta ez erantzule, ez moral eta ez politiko; baina bai, hau da kontua, zuzenbide internazionalean
|
hark
egindako kalteen ordaintzaren zordun. Erantzukizuna Verantwortung da; Haftung (ing. liability) erantzunbeharra da, hots, erantzukizun zibila da, berme edo abala, garantia, fidantza; ez zaio egintzaren egileari erreferitzen, egintzaren ondorioei baizik; eta subjektu egilearen erruaz ala gabe, subjektu erantzunbeharrekoa berdin berdin obligatzen du.
|
|
|
Jaspersen tesia gardena da: agintarien hoben politikoarentzat Nurenberg dago; herriarentzat, Gobernu aleman nazional-sozialista joan da, jada ez da existitzen, baina
|
hark
egindako kalte guztien erreparazio guztiak herri aleman kolektiboari, osoari, dagokio hartzea bere gain, nahiz ez den horien errudun eta ez errigortsuki erantzule kolektibo ere. Dagoena, bada, erantzunbehar kolektiboa da (biktimekiko, adibidez), beste ezer ez.
|
|
|
Horrek batzuetan goibeltzen ninduen, aurrean izan ditugun aukerei nolako erabilera traketsa eman diegun pentsatzean, jakintzaren argi handiak, Jainkoaren Izpirituak alegia, Haren Hitza ezagutzeak eta gure ulermenak, denak batera, ahalmen horiek argitzen zituzten arren. Eta zergatik zuen gogoko Jainkoak salbazioaren ezagupena milioika arimari ezkutatzea, haiek, basati gizajo
|
hark
egindakoa kontuan hartuz gero, guk baino erabilera askoz egokiagoa egin zezaketenean?
|
|
|
Atsegin beza irakurleak ohartzea, ugazabarekin izandako elkarrizketa askoren ondorengo laburpen hau punturik garrantzitsuenen bilduma dela, bi urte luzez aldi ezberdinetan aztertutakoa; jaun agurgarri hark gero eta informazio osoagoa eskatzen zuen sarri, nik houyhnhnmen hizkuntzan aurrerapenak egiten nituen neurrian. Ahal bezain ongi, Europako egoera orokorra azaldu nion; merkataritza eta industria, arte eta zientziei buruz mintzatu nintzaion; eta
|
hark
egindako galdera guztiei ematen nizkien erantzunak etengabeko elkarrizketa iturri bihurtzen ziren. Baina hemen neure herrialdeari buruz gure artean esandakoaren mamia bakarrik azalduko dut, ahal bezain ongi ordenatuta, garai edo zirkunstantziak kontuan hartu gabe, baina egiari guztiz atxikia.
|
|
|
–Ihes egin duen Yanoda gizajo hori dela-eta, zioen botikariak?, zure senar jaunari azaltzea ohore izan dudan bezala;
|
hark
egin dituen erokeriei esker, Yonvilleko etxerik erosoenetariko batez gozatzeko aukera izango duzue. Batez ere mediku batentzat biziro egoki daukana, inork ikusi gabe sartu eta irten ahal izateko eran Allée ra ematen duen atea da.
|
|
2013
|
|
|
Eskala ttikian. Gizateriaren kontrako krimenak ziren
|
hark
egiten zituenak ere. Galdetu bestela bihotza apurtu zien 55 emakume haiei.
|
|
|
Cantinflas eta Geronimoren arteko nahasketa bat zen agure ximel eta maitagarri hura. Eta
|
hark
egiten zuen hainbeste zorion pizten zuen aguardiente hura.
|
|
|
Ondoan zegoen Raissa, eta
|
hark
egin zituen barreak Hamzaren ateraldiarekin?! Are gehiago:
|
|
|
Ikusi eta harekin gogoratzen naiz. Aurrez aurre begiratzeak beldur pixka bat ematen dit, hutsegiteak aurpegiratzen hasiko zaidala iruditzen zait,
|
hark
egiten zuen bezala. Gajoa!
|
|
|
Lehendik zuen gaixotasuna areagotu egin zuten erredurek, eta atentatua izan eta 43 egunera hil zen, 1984ko uztailaren 28an, Bordeleko Pellegrin ospitalean. Donibane Lohizunen lurperatu zuten,
|
hark
egindako eskaera betez. «Nire gorpua Iparraldean gelditzea nahi dut, mugaz gaindi dagoen Euskal Herria aldarrikatu behar baita».
|
|
|
Ondoan zegoen Raissa, eta
|
hark
egin zituen barreak Hamzaren ateraldiarekin...! Are gehiago:
|
|
2014
|
|
|
Hark kontsolatu ninduen ama hil zenean, istripu hartan. Apaiza ez den arren,
|
hark
egin ditu, oroimena dudanetik, patruilakoak izandako hildako guztien errespontsuak. Hemendik aurrera Ixakak egin du, berrogeita hamahiru urte baititu, adinekoena sarjentuaren ondoren:
|
|
|
Niri erokeria iruditzen zait
|
hark
egin asmo duena, eta guztiz baztertzen dut harekin joatea. Galduta nabilela eta, zer egin dezakedan galdetu diot ezezagunari.
|
|
|
Jakin minak barrenak erretzen zizkidanez, Osvaldori kasua nola amaitu zen kontatzeko eskatu nion. Baita
|
hark
egin ere:
|
|
2015
|
|
|
Ez zen erraza izan, ordea. Hasieratik oztopo handiak aurkitu zituzten islandiar askoren aldetik erreforma onartzeko, eta, besteak beste, Jon Arason apezpiku katolikoa, erresistentzia handiena
|
hark
egin zuen, eta haren bi seme alabak urkatu egin zituzten liskar haietan.
|
|
|
Ergel samarra ere bada jokaera hori, kanpotik begiratuta: porrua bildu zuen berberak piztuko zuen,
|
hark
egingo zuen lehenengo zupaldia, eta interesgarriarena izan nahiko zuen aurpegiera serioz esango zuen, ahapeka: –Jotzen du, bai?.
|
|
|
Haren kulpante nor zen berehala antzemango zioten, seguru asko, baina mutila urruti, kristautasunaren aldeko gurutzaldian tiro botatzen. da mezuak eta abisuak izango zirela; herriko familia nabarmen bateko alaba izanik, herriko alkateak eta erretoreak idatziko zutela, agintariekin hitz egingo zutela, mutila frontetik ekar zezaten egun batzuetarako bada ere,
|
hark
egindako ezegiteko hura konponbidean jartzeko; pentsatzekoa da halaber Patxiren ardura zeukan ofizialak ez zuela, hori eta horrenbestez, soldadu bat galdu nahiko, esku bakoitza baitzen beharrezko, arma bakoitza berealdiko, gerraren zoria batera edo bestera jokatzen zen 37 hartan. Ez dut inoiz jakin non ibili zen aitona borrokan, eta ez naiz aztarrika hasiko orain.
|
|
|
Garai haietako lan sistemak bazituen alde baikorrak ere: gidoigileak bazuen halako estatus bat, onartzen zen
|
hark
egindako lanaren garrantzia44 Billy Wilder bezalako zuzendari ezagunek beti lan egiten zuten gidoigile bat alboan zutela (lehen aipatutako Brackett edo Diamond, besteak beste), harekin etengabe liskarrean aritzeko besterik ez bazen ere. Wilder bezalako zuzendari batek, onartzen zuen, ezer baino lehen, errealizadoreak zirela beraiek, eta nahiago zuten gidoia inoren laguntzarekin idatzi, azken hitza beti beraiek izanagatik.
|
|
|
Zailagoa gertatzen zitzaion berari Hansi baino, iraultza jokabide bihurtzen zuen bizikera hura. Horregatik ez zuen jakin nahi izaten Hans nondik nora ibiltzen zen ezkutuan, horregatik ez zion lagundu sekula
|
hark
egindako gauzetan.
|
|
|
Kontrako espaloitik abiatutako Rudolf Hess berritu bat baizik ez omen zen Hans Lauer, gaurko alemaniarrentzat. Ahaztu beharreko iragan zati baten gisa ikusten dutela esan zidan Ritak azkenean eta horrek ere, are gordinagoa egiten ei zion Hansen akordua eta
|
hark
eginiko eginahal guztien sofrikarioa.
|
|
|
Haiek konparazioneak eta filipikak, hura sermoiaren durundio ederra! Nekez barkatuko zigun
|
hark
egin berri genuen bekatua!
|
|
|
Juan Paulo II.a Aita Santu ohia Kubara joan zenean, eliza katolikoak nolabaiteko loraldia bizi izan zuen Kuban. . Castrori bere burua garbitzea interesatzen zitzaion, eta, gainera,
|
hark
egin zuen deialdia Aita Santuaren ekitaldietara joateko. Hala, Elizak zuen konbokatzeko gaitasuna nolakoa den ezin izan genuen neurtu.
|
|
|
Horrek asko pozten gaitu kubatarrak, alegia, gure komandantea ez dela gurea bakarrik, baizik eta munduko pobre askoren itxaropena. Zeren
|
hark
egin duen guztia hemen dauden aberastasunak banatzeko izan da?. Eta baikorra da etorkizunari begira.
|
|
|
Eta bazela han orkestra txiki bat. Orkestra
|
hark
egin zuen ezagun. Joxe Mielen batela?. Habaneraren erritmora sortua,. Habanera del Guría?
|
|
|
Antonio Stradivariusek egindako biolinen antza hartzen zien berak ideia eta sentimen haiei:
|
hark
eginak ziren, bai, baina hamaika bider eskuz aldatuak ziren geroztik, eta gerora ere aldatuko ziren.
|
|
2016
|
|
|
Beste batean, berriz, Mateori egindako elkarrizketa bat zegoen. Hiru ikasleen bozeramaile lanak
|
hark
egiten zituen, nonbait. Ondo prestatzen zuten zer esan behar zuten, edonork sinesteko modukoak baitziren haren erantzunak.
|
|
|
zure anaiari barrabaskeriak egitea gustatzen zitzaion; baina, baita zuri hura zirikatzea ere! Zuk pentsatu eta
|
hark
egin! A ze parea!
|
|
|
Emakume beltz batek bakarrik hartu zuen parte Akroneko biltzarrean, Sojourner Truthek, eta
|
hark
egin zuen gainerako emakume zuriek egin ezina. Mahaiburuaren arabera,, garai hartan, emakume gutxi ausartzen ziren bileretan hitz egitera?.
|
|
|
Munduko Langileen Internazionala (IWW) ez zen alderdi politiko bat, areago, alderdi politikoak antolatzearen aurka zegoen?; hala ere,
|
hark
egin zuen Alderdi Komunista sortzeko bigarren eragin indarrik handiena. 1905ean sortu zen IWW, edo. Wobblies?, jendeak izendatu moduan.
|
|
|
Eta hark ordaindu behar ditu fakturak, nire diruarekin bada ere. Baina, ordaindu,
|
hark
egingo du.
|
|
|
Zelako ergelkeria. Bateria McCartneyk berak jo zuen, Ringo Starrek taldea utzi zuelako aldi baterako, bere jotzeko moduaz
|
hark
egindako kritika txar bat zela eta.
|
|
2017
|
|
|
...mb bat besterik ez nintzen erdibidekorik ez zegoela erakutsi zidaten andre bat errespetukoa da edo ez da baina nire besoetan neukanean sekula ez nuen imajinatu nire alaba batek horrela utziko zuenik bere burua ez al dakizu haren begietara begiratzea nahikoa dudala jakiteko beharbada uste duzu kontatu egingo lizukeela baina hark ez ditu gauzak kontatzen isila da zuk ez duzu ezagutzen nik badakizkit
|
hark
egindako zenbait gauza eta nahiago nuke hil horrelakoak zuri kontatu baino hori da segi Jason kritikatzen bota niri errua arrebari zelatan jartzen dudalako hori krimena balitz bezala eta bitartean utzi zure alabari badakit ez duzula Jason maite beti nondik akatsa bilatuko zabiltzala sekula ez duzu bai egiozu burla Mauryri beti egin diozun bezala didazu min handiagorik egin zure umeek jadanik egin...
|
|
|
Atariko buztin zapalduaren gainean pauso azkarrek egiten zuten zarata zen. Lennie harrapatu zuenean
|
hark
egindako oihua aditu zen eta etxera arrastaka zekarren bitartean berriz, egiten zituen algara inozoak eta hitz jario ulertezina. Bere buruarekin oso pozik zegoen, baina piska bat izuturik.
|
|
|
Mikelek lagunduko zion sendagilearengana. Natik ezagutzen zuen Peyhoraden mediku bat,
|
hark
egingo zion egin beharrekoa.
|
|
|
Eta horiek denak niri kontatzen dizkit gero neskatxak, gau-giro ixilean, supazter txokoan; errugabe aurpegiz kontatu ere, negarrez hasteko zorian bailegoen, baina badakit nik, ondo asko jakin ere, ni kitzikatu eta limurtzearren egiten duela dena; jakin bai, baina horrek ez nau libratzen benetan kilikatu eta berotzetik; izan ere, ardangelako nagusi sasikume horren alukeriak entzuten ditudanean, zer uste duzu pasatzen zaidala burutik? Neronek esango nizkiokeela gustora asko, neronek egingo nizkiokeela
|
hark
egiten omen dizkion igurtzi eta ukitu lizunak; eta neronek etzango nukeela mahai gainean bertan, ardandegi jabe aluak egin nahiko lukeen bezala. Horren ordez, kontsolatu egin behar izaten dut neskato gajoa, lasai, pasako da, zuk egiozu aurre eta halako txorakeriak esanez.
|
|
|
Eta gustatu egin zitzaidan. Sarjentu berriaren atzaparretatik eta
|
hark
egiten zizkigun alukerietatik ihes egiteko aukera ematen zidan eta gustatu egin zitzaidan.
|
|
|
Saiatu zen on Antonio, hemendik tira eta handik tira, amonari kontu gehiago ateratzen, eta orduan jaso zuen albaitariak zirenen eta ez zirenen berri. Benta hartan urtean zehar izan ohi ziren ehiza afariak, aurreko ostiralean talde zaratatsu
|
hark
egin zuen orein jana, zein izan zitezkeen han ibili zirenak eta beste mila kontu.
|
|
|
Denok elkarrekin bazkaldu genuen, baina ez zen berriketa handirik izan. Sarjentuak bakarrik hitz egin zuen, edota
|
hark
egindako galderei erantzuten zionak.
|
|
|
Nengoen lekutik jaiki, eta bi eskuak nireen artean hartu nizkion. Ez zitzaidan ondo imditzen
|
hark
egin zuena, baina maite nuen mutil hura, eta maite duena lerratua dago barkamenera.
|
|
|
Egoera berezia zekarren marra ikusezin horrek trenbidean ere: Gaztela aldetik abiatuta eta ia Donostiaraino, frankisten esku zegoen burdinbide osoa, baina erdian bazen tarte bat, Madril Irun trenbide
|
hark
egindako kurba bitxi bati esker, errepublikazaleen esku geratutakoa: Otzaurte aldeko tuneletatik, Brinkolara iritsi baino lehen, Salbatoreraino, Beasain atarian.
|
|
|
Bera dagoelarik ospitalizatua, lagunengana doakio oroitzapena. Baina maiz erakutsi zizkigun nekez sortutako testuak kiskaltzen eta ilusio batean sortutako kantuak hozten zizkion beste eritasun
|
hark
egindako zauriak. Zalantza izan zen lehen sintoma.
|
|
2018
|
|
|
Horrela azaldu zion farmaziakoak Maiteri, seme heroinomanoa aurrean egongo ez balitz bezala, farmaziara joan ziren egunean. Pastilla
|
hark
egiten duena dela drogaren efektua ezabatu, txutea sartuta ere ez duela ezer sentituko.
|
|
|
Neure burua nahi nuen salbatu, neure burua erreskatatu. Nik neuk ere askotan izan baitut ideia hori, harako idazle
|
hark
egin omen zuen bezala, sakelak harriz bete eta itsasoan sartzekoa, sekula gehiago ez irteteko, dena betiko amaitzeko. Horregatik, zure gorputz akitua arrastaka ateratzean, neure gorputza ari nintzen arrastatzen, neure gorputza ari nintzen erreskatatzen.
|
|
|
Instituzioekiko mesfidantza handia aurkitu genuen; konfiantza falta hitz egiten hasteko, eta tentsioa jaitsi ahal izateko?, azaldu du. Hitz horien arabera, fruiturik ez zuten eman legealdi hartan gatazkaren hainbat sektore gotortutara heltzeko Jenny Pearce antropologoa buru zela estreinakoz egin ziren bitartekaritza ahaleginek, eta benetan bitxia da, zeren eta, esaterako, Hondarribiko Alarde Fundazioa bera aski hitz onekin mintzatu izan baita
|
hark
egindako ekarpenaren inguruan. Hona zer dioten 2015eko abuztuko Titibiliti aldizkariko editorialean:
|
|
|
Ikusleei eta kamerari aurrez aurre begira epailea, beste aurpegi ezagun bat, Karmelo Mendia, gizon lasaia eta manera atseginetakoa, ile urdinak islatzen zuen esperientzia luzearen jabe. Ohikoa zen lehen auzialdiak
|
hark
egitea. Kasuak arrakasta izanez gero, hurrengoan xarma handiagoko izenen bat agertzea izango zen normalena.
|
|
|
Egin ziezadala. Eta
|
hark
egin. Odol gantzatsuan egin zuen.
|
|
|
ez da ausarta, ez zaio atsegin izaten aurrerapausoak nolanahi ematea, nahiago izaten du gauzak isilpean egosten saiatu esan baino, eta, komunikaziorako, horrek baditu mugak. Liderra izan da, dudarik ez; lidertza hori izan da oso atxikimendu pertsonaletakoa,
|
hark
egiten zuena oso ontzat hartzen zutenena, azalpen handirik eskatu gabe; bere lidergoa kolokan jarri zutenean, ez zuen berak azalpenak emateko nahiko ausardia izan: Arzalluzekiko eztabaidetan, Arteagako bileretan?
|
|
2019
|
|
|
1945etik 1947ra, Claire Leplaek inkesta bat egin zuen burgesia belgikarraren artean ezkon hautuaren auziari buruz. Egileak elkarrizketak egin zituen; hona hemen
|
hark
egindako galdera batzuk eta eman zizkioten erantzunak:
|
|
|
Beti izan diat pena zortzi florin haiengatik. Nire aitaren aldeko osaba herenaitona Mordechai Meislek ordaindu zitian margolari inperial lardaskari
|
hark
egindako marrazkiaren truke. Eta pena ez diat nigatik, sinets iezadak.
|
|
|
zen hura. Liburuetan, pertsonaia guztiek zeukaten horren antzeko zerbait, eta berak giltzarrapoa zuen liburuxka berezi bat erosteko modurik ez asmorik ez zuen arren, iaztik sobran geratu zitzaion koaderno gorri
|
hark
egiten zituen azkenaldian, diario, lanak.
|
|
|
Hura oraindik lo seko dago bere kamainan eta, batzuetan, bular hauspoaren puztu eta hustearekin batera, zurrunga zakar ozena ere egiten du, bakeoso antzean, deus ere gertatu ez balitz bezala. Baina gaurko eguna etorkizuneko elkarren arteko harremanetan mugarria izanen dela dudarik ez du Manuelek, zeren eta
|
hark
egindako azioa ez baitzaio, ezin izango baitzaio doan atera.
|
|
2020
|
|
|
Handik urte batzuetara, 2018ko abuztuan, 15 urteko gazte suediar batek klimaren aldeko eskola greba bati ekin zion. Berehala egin zen ezagun Greta Thunberg, eta
|
hark
egindako aldarria mundu osora zabaldu zen, suteen eta bero boladen antzera. Zazpi urte lehenago Apparudaik bezala, COP24ko goi bileran zeuden agintariei mintzatu zitzaien, Katowicen (Polonia).
|
|
|
Baina, arlo honetan, badirudi familiar bati ohi zaion afektuaren eta maitasunaren eraginez egiten diren oinarrizko elkartasunezko ekintzak kutsatuta daudela. Ematen du anaia desagertua non dagoen jakin nahi izateak
|
hark
egindako ez dakit zeren konplize egiten zaituela, anaiaren gorpua non dagoen jakin nahi izatea edo arreba presoa ikustera joatea delitu izango balira bezala.
|
|
|
Bikiniaren goiko partea kendu eta elkarri spraydun krema gardena ematen aritu dira bizkarrean, goxo, egunero elkarrekin egonen balira bezala, aipatuz nola honek eta
|
hark
egin dieten min.
|
|
|
Motoz joatearena Bearen ideia izan zen, esan dudan bezala, eta haren lorpena zen arratsaldean lanera itzuli behar ez izatea ere. Bazkariarena, aldiz, Kinkoren burutazioa izan zen, eta ordaindu ere
|
hark
egin zuen, baina dirua nik apustuan irabazitakotik deskontatuko zidala esan zidan belarrira. Batetik eta bestetik, ia berrogei hedabide akreditatu ziren prentsaurrekoan, egunkari, telebista, web orri, albiste agentzia eta enparauen artean.
|
|
|
Irribarre egin nuen. Kasualitatea, gero, nik hartutakoa beste
|
hark
egindakoa izatea! Konturatuko al zen Maitena deien erregistroa kontsultatzerakoan?
|
|
|
Sagari jarraituz izen bera ez ezik ofizio bera hartzeak nahiko argi uzten zituen gauzak. Horrelako egoera batean, edo aita zakutik hartzera bidaltzen duzu, edota
|
hark
egindako bideari jarraitzen diozu duda izpirik gabe. Zertarako eduki idolorik, etxean bertan baldin baduzu preziatuena?
|
|
2021
|
|
|
Beti izango ditu orbainak masailetan, gizon
|
hark
egindakoak.
|
|
|
Komunikatzen ere errazagoa da ospea duen arkitekto baten izena eta
|
hark
egindako lana... eta hiria horren bidez saltzea...
|
|
|
Uste dut besteak, niregatik baino gehiago, harengatik atsekabetu zirela hainbeste, erretiratu nintzenean. Horregatik,
|
hark
egin zuenaren kontuak, une batez, berpiztu egin zidan behinola nuen interesa alde batera utzita neukan bizitzaren gainean.
|
|
|
Fridaren eskuek nire ipurmasailak goxatzen segitzen zuten, ipurtzuloaren mugak haztatzen... Orduan, bere hatzaren mutur –nolabait– olioztatua sumatu nuen uzkiko sarreran haztamuka, behinola mediku
|
hark
egin zidan moduan, baina alde ederreko goxotasunarekin eta trebeziarekin: bazekien non estutu, non laxatu.
|
|
|
Nik ez dauzkat une horiek oso definiturik. Agian ni nintzen interesik ez zuena, edo agian
|
hark
egiten zidan ihes. Borroka armatua egitea azken ihesaldia izan zen:
|
|
|
Gauetan bere amarekin hizketan egoten zen ordu luzez. Bi ahotsak
|
hark
egiten zituen, eta bere buruarekin haserretzen zen, amarekin haserretzen ari zelakoan.
|