|
2000
|
|
|
Bertze martini bat eskatu zion Antoniori eta
|
hari
begira gelditu zen, Musu tristek, beti bezain geldo, bere lana egin bitartean. Eskutik kendu zion, kasik, zerbitzariari, eta aho beteka edan.
|
|
2001
|
|
|
Herminio hain zegoen lodia, ez zen butakan sartzen eta lurrean, kuxin pare baten gainean jesarrita ikusi nuen. Telebistan Jose Luis Moreno nazkagarriaren saio esperpentikoa zegoen eta
|
hari
begira geratu nintzen, senarraren purrustadei kasurik egin gabe. Patatak jan eta jan, neu ere.
|
|
|
Bere ibileraren dotorezia ardo bereziak eragindako balantzak apur bat iluntzen zuelarik ordurako. Eta nik Marlene Dietrich deitzen diodan ile zuriko andre isil
|
hari
begira, poztu egin naiz nire zoroaldi horri amore ez emateaz. Ezer ez galdetzeaz.
|
|
|
Goio arrotz
|
hari
begira geratu zen, sor eta lor, eta ezari ezarian erdi ezaguna egin zitzaion.
|
|
|
Ikastetxetik etxera Zubietatik hurbil pasatu behar zelako aitzakia zuen, baina etxetik kalera iluntzean ere irten eta Zubietarantz joaten zen, eta Arianeren apartamentuaren balkoipetik pasatzen zen deitzen ausartu gabe. Ariane liburu bat irakurtzen edo musika entzuten egongo zen han barruan, eta Goio edonon eseriko zen urrunetik etxe
|
hari
begira, un étrange pays dans notre pays lui même, bere erromantzearen isiltasunean.
|
|
|
Autotik jaitsi eta harrizko edifizio ikaragarri
|
hari
begira geratu nintzen. Mutiko piloa zegoen aurrean, ere ugari.
|
|
|
Hirurogei begi borobil bere aurrean parez pare zabalik izango zituen neskak orduan, isilik denak Mamuasel Mademoiselle
|
hari
begira. Arianek lotsarik eta pinpirinkeriarik gabe jarraitu zuen klasea, arbelean galdera nagusia idatzita:
|
|
|
Eta Goio isilik geratu zen, ezezagun bat aitatzat hartuko zuela pentsatzen zuen emakume alu
|
hari
begira.
|
|
|
Aita saltzailea zen, amak dendan lan egiten zuen, eta ni bakarrik geratzen nintzen etxean. Txori bat neukan, kanarioa, eta lantzean behin letxuga bat sartzen nion kaiolara, gero
|
hari
begira egoteko, kanarioak mokokadak ia gogorik gabe ematen zizkion letxuga belztuari.
|
|
2002
|
|
|
Baina zeruan hegan bakarrik ziren ederrak gorgonak. Norbaitek urrearen distira hura sumatzen zuenean, ez zen txunditurik
|
hari
begira geratzen, eta, horren ordez, ihes egiten zuen korrika.
|
|
|
Gero aterantz jo zuen, eta berriro besarkatu zuen gerritik aldamenean zain zuen neska. Gorila baten moduan edo, pentsatu zuen Imanolek,
|
hari
begira; gorila herratu eta nahasi baten moduan.
|
|
|
Izan ere, aitak bazuen, egongelako hormetako batetik zintzilik 1910eko argazki bat, non fabrikako instalazio zaharrak agertzen baitziren, lau tximinia txiki zituztenak, eta ia zeruraino heltzen zen beste bat, ezin luzeagoa, hautsa eta kea zeriona, kea eta hautsa. Eta ni, askotan eta askotan,
|
hari
begira geratzen nintzen, liluraturik bezala. Ez al zidaten, bada, lagunek eta burlaz" Lili" deitzen, ez lili lore bat bezalakoa nintzelako, baina Liliputen jaioa izan nintekeelako?
|
|
|
Beste nonbait aipatu dut osaba Lazaro. Kontatu dut, halaber, nola egun batean bazkalondoan, nik bederatzi edo hamar urte nituela, Santio mendirantz eraman ninduen; nola, gailurrera iristeko gutxi falta zitzaigula, miru bat ikusi genuen, zeruan jira eta bira; eta nola osabak, finean,
|
hari
begira liluraturik, esan zidan: " Hobe, bai, batzuetan miruak izango bagina...!
|
|
|
Sarari so egin nion. Urduri zirudien eta zerbait esatera zihoan, baina,
|
hari
begira, ezpainetara eraman nuen hatz erakuslea, disimulu handiz. Kasu egin zidan.
|
|
|
Sara, Leire eta ni. Batzuetan, batez ere haurtxoa sehaskan lotan egoten zenean,
|
hari
begira jartzen zen Sara, malenkoniatsu. Eta, hitzik ere egin gabe, malkoren bat isurtzen zuen.
|
|
|
Gailurrera iristeko gutxi falta zitzaigunean, miru bat ikusi genuen, zeruan jira eta bira. Eta osabak,
|
hari
begira liluraturik, esan zidan:
|
|
2003
|
|
|
Eta Tabucchi entziklopedia zegoen kaxaren barruan. Eta
|
hari
begira geratu nintzen, boligrafo batekin eta koaderno batekin. Kaxa seinalatu zidan Luvinok; esan zuen:
|
|
|
Matiasek bi minutu eta hamaika segundo eman zituen
|
hari
begira; eta bi minutu eta hamaika segundo gutxi dira, esaterako, liburu bat irakurtzen ari garenean, baina kopuru aipagarria da erle fosilizatu bati begira egoteko.
|
|
|
Ordu luzeak ematen nituen
|
hari
begira. Egongelan esertzen nuen eta berari hitz egiten nion, amona bertan izango balitz bezala.
|
|
2004
|
|
|
André Trousierrek ere gauza bera esaten zian, eta gero neska guztiak eramaten zitian besotik. Eta gu
|
hari
begira. Batez ere ni:
|
|
|
Argazki
|
hari
begira gelditu nintzen, irudi hari zerion indar ilunak liluraturik. Bandera kontaezinak, harrizko arranoaren mehatxuzko keinua, lerro beltz haien doitasun izugarria...
|
|
|
Apaiza zirudien sagaratze unean, estasiak hartutako mistikoa. SSetako buruzagiak
|
hari
begira zeuden, isilean, kriptaren inguruan zutik, beren itzal luze dantzariek zoruko mapa iluntzen zutela. Txanodunaren ezpainak arinago mugitzen ziren orain.
|
|
|
Nire maleta zaharra. Zenbat ordu ez ote nituen eman maleta
|
hari
begira Koloniako ostatu ziztrinean! Oroitzapen mingotsek negar eragiten zidaten bitartean, pentsatu egiten nuen.
|
|
|
Isiltasun erabatekoa jabetu zen gelaz. Zutik geunden hirurok gelaren erdian, oihal zakarrezko bilduki
|
hari
begira.
|
|
|
Honek oihala zabaldu eta Lantzaren punta beltza utzi zuen agerian. Une luze batez antzinako erlikia
|
hari
begira gelditu ginen hirurok, nor bere baitako pentsamenduetan bilduta. Mitxelenak eskua hurbildu zion Lantzari, baina metal iluna ukitu gabe urrundu zuen berriz ere, erretzeko beldurrez bezala.
|
|
|
Datorren igandean izan dezakezu aukera". Tonto aurpegiarekin geratu nintzen
|
hari
begira. " Nik bukatu dut, ez dakit zuk baduzun ezer esatekorik".
|
|
2005
|
|
|
Mahaian dituen aginteetan botoitxoa sakatu eta atea automatikoki itxi da sartu berriaren atzean. Honi ere gelan erretzerik ez dagoela gogorarazi behar izan dio, Ducados pakete bat esku artean igarri bezain laster, aginduarekin batera higuina islatu zaiolarik aurpegian, tabako
|
hari
begira.
|
|
|
Esku bakar batez eragiten baitzion bere saguari, bestearekin ordenadorearen sagua zerabilela. Eta horrela egon zen, lehen aldiz zuzenean ikusitako adar
|
hari
begira, Ametsen arnasa gero eta bizkorragoa ia eten zen arte, bularrerantz jaurtiketa bikaina burutuz, bigarren eta hirugarren bat ere bai. Naroa ez zen isuritakoa komuneko paperean zelan biltzen zuen ikustera geratu; bat batean lehengusuak ikusiko zuen beldur izan zen, eta behar zuen bizkortasunak uzten zion isiltasunik handienaz itzuli zen logelara.
|
|
|
Haren berokia, berez, nahikoa bizia da, urdin argi argia, edonoren arreta bereganatzeko modukoa. Norbaiten zain dagoela ematen du, eta Amets hurreratzen igarri duenean
|
hari
begira jarri da, irribarretsu. Ametsek ere irribarre egin dio, erritmoa bizituz.
|
|
|
Balkoiak lorez beterik ageri ziren. Etxea errepidearen behe aldean zegoen eta
|
hari
begira gelditu nintzen, bertan ez sartzeko arrazoien bila ziurrenik.
|
|
|
Bazter batean, mahaiaren ondoan, itsaslamina bat zeukaten abadeek, handia, metro eta erdikoa bai. Beckenbauer
|
hari
begira gelditu zen estasiz.
|
|
|
Holan esaten zien aititek. Eta Astolfo zegoen bisiguaren gainean, pozik, bisigua jaten, eta aitite Julian
|
hari
begira. Eta zarataka hasi zen amama Josefa eta aititeri esan zion Zelan Utzi Diozu Katuari, Zelan Ez Diozu Kendu.
|
|
|
" La Lola, La Lola" egin zuen marmar aitak, baina bolantetan bildutako tonadillera bat utzi zuen pantailan. Aitona han geratu zen, geldi, sebillanak dantzatzen zituen andre
|
hari
begira. Aita ere hura ikusten geratu zen, batere telebistazalea ez zen arren.
|
|
2006
|
|
|
|
hari
begira
|
|
|
zabalik mantendu ditu begiak Nereak
|
hari
begira. Eta Lewis berriz sukaldera sartu delako konturatu dira bi emakumeak gaueko hamabiak direla paretako erlojuan.
|
|
|
Edo antzekoarekin. Osaba Sebastian eta Igone lehengusinarekin Gabonetako buelta egiten zuenean beti geratzen zen Nerea maleta
|
hari
begira, han barruan altxor bat aurkituko zuelakoan edo. Eta ez zebilen oker, horrelako maleta batean bizitza oso bat kabitzen da eta.
|
|
|
Hitz zaparrada noiz bukatuko zain daude Nerea eta bere izeko, behingoz Luisari kasu egiteko, baina emakume
|
hari
begira geratu dira, hitzek zorabiatuta bezala, esnatu da esan duen arte. Berriz agertu da urre zati distiratsua errekako harrien artean.
|
|
|
Nereak ez du emakumearen begi zurietatik bista altxatu. Gogortuta bezala geratu da
|
hari
begira. Dirua emango luke amak ametsetan noren izena aitatu duen ezagutzearren, baina ez dio ezer galdetu.
|
|
|
–Hobe da neu bakarrik sartzea, Ane –erran zion, arma kargatzen amaituta. Anek kopeta ilundu zuen, gaua baino ilunagoa zen zulo
|
hari
begira.
|
|
|
Luze gelditu zen Ane argazki harrigarri
|
hari
begira. Gogoz kontra, aitonarenganako begirunea hazten sentitu zuen bere baitan.
|
|
|
Errumaniako herrialde hartan ba omen zen printzesa eder bat, zeinak ohitura baitzuen egunsentiarekin ibaiertz ezkutu batera joan eta uretan bainatzeko. Egun batez Febok, egunero ekialdetik datorren Eguzki jaioberriak, uretatik irteteko unean ikusi zuen printzesa, eta
|
hari
begira geratu zen mugitu gabe eta bere eginkizunak ahaztuta. Eguzkia geratzearekin berehala geratu zen denbora ere, eta harekin batera gauza guztiak zeuden zeudenean, higitu ezinik eta ez aurrera eta ez atzera, minutu eta segundoen artean atrapatuta geratu balira bezala.
|
|
2007
|
|
|
Alarguna zen. Saloian, marko doratu batean gizonaren argazkia ipinita zeukan, eta argazki
|
hari
begira jakin nuen emazteei beren senarren aurpegi bera jartzen zaiela alargundutakoan. Fabiolari, zalantzarik ez, gizonaren bibotea jarri zitzaion, ohituraren ohituraz.
|
|
|
Eta indar gehiegi egiten ari ez ote zaren pentsatu duzun momentuan bertan sartu da barrura. Eta geldi geratu zara,
|
hari
begira. Eta ikusi duzu poliki poliki ahoaren ertzetik ahi pixka bat ateratzen hasi zaiola berriz, tanta batzuk hasi direla bere kokotsetik behera irristaka, eta halako batean praust!, dena bota dizu gainera.
|
|
2008
|
|
|
Baina Nazario Orbek, agian, beste kontu bat zuen buruan jada, alboko zuhaitz batean katagorri bat agertu eta
|
hari
begira jarri baitzen, auskalo zer zuen gogoan?
|
|
|
Nazario, beraz, nora ezean zegoen, jakin ez zerk sortarazten zion nora eza, neskamearen bat bateko irrupzioak (zergatik deitu zion zerbitzari mezulariak berari, goi mailako gonbidatuen artean hutsaren hurrengoa baizik ez zenari?), edo zerbitzariak berak, bizpahiru segundoko ezustekoaren ostean
|
hari
begira geratu baitzen, Regina ote zen ez ote zen, bai baina ez, Nazarioren pertzepzioaren balantza, galderak lekuz kanpo utzi zuèn neurrian, lekuz kanpo behar zuen haren bereizmenak ere, baiezkora lerratu zen arte?
|
|
|
Ingurura begiratu eta jendeari erreparatu dio. Denak
|
hari
begira daudela iritzi dio, guztiak begiez galdezka bezala sentitzen ditu: nor ote den, halako piurarekin, txirrindulari janzki nabarmenez?
|
|
|
Nik orduan begiak itxi eta beste behin ere miraria gerta zedin egingo nuen otoitz, beste askotan egin izan dudan bezala, trantze horretan emakume bat baraurik uztea gaizkile batek ere ezin baitezake egin, eta banekien aurreikuspen guztien kontra miraria gertatuko zela. Orduan emakumeak, halaxe irudikatu izan dut gero, jainko txiki bati bezala begiratuko zion agerpenari, eta
|
hari
begira denboralditxoa galduko zuen alferrik, harik eta nik nola edo hala eskuak askatu, galtzarbeetatik heldu eta lurretik altxatuko nuen arte.
|
|
|
Baina haien lasaitua ez zen luzarorako izan, Carlomagnoren maitasuna ez baitzen hil neskatoarekin. Enperadoreak gorpua baltsamatzea agindu zuen eta gela barruan igarotzen zituen orduak
|
hari
begira.
|
|
|
Izen gabeko koadro
|
hari
begira nengoela, pentsatu nuen huraxe zela neure bizipenak hobekien azaltzen zituen koadroa. Aitonarena Artetaren murala izan bazen, eta aitarena Mielek egindako Rockalleko atxilotzearena, nire kutuna Scotten lagun haren mihisea izango zen.
|
|
|
Nazario, beraz, nora ezean zegoen, jakin ez zerk sortarazten zion nora eza, neskamearen bat bateko irrupzioak (zergatik deitu zion zerbitzari mezulariak berari, goi mailako gonbidatuen artean hutsaren hurrengoa baizik ez zenari?), edo zerbitzariak berak, bizpahiru segundoko ezustekoaren ostean
|
hari
begira geratu baitzen, Regina ote zen ez ote zen, bai baina ez, Nazarioren pertzepzioaren balantza –galderak lekuz kanpo utzi zuèn neurrian, lekuz kanpo behar zuen haren bereizmenak ere– baiezkora lerratu zen arte...
|
|
|
Baina Nazario Orbek, agian, beste kontu bat zuen buruan jada, alboko zuhaitz batean katagorri bat agertu eta
|
hari
begira jarri baitzen, auskalo zer zuen gogoan...
|
|
2009
|
|
|
Gero, ezetz egin zuen buruarekin bizpahiru aldiz, indartsu. Berriro telebistarantz jiratu eta,
|
hari
begira zegoela ere, ezetz egin zuen buruarekin berriro. Ez zuen joan nahi.
|
|
|
Lepoa mahaikideen artean jiratu zuen, ahoskatu gabeko galderaren erantzunaren bila. Xantik, isilean, ezezkoa egiten zuen buruarekin, baina Ugarte ez zegoen
|
hari
begira.
|
|
|
Kalada bat eman zion zigarroari. Irentsi gabe kea suabe bota eta
|
hari
begira geratu zen. Niri erantzutea baino garrantzitsuagoa zela iritzita, dudarik gabe.
|
|
|
Trenak Saikolako bihurgunea bare hartu zuen Oria ibaiaren ondotik, meandroa barru aldetik inguratuz. Bazen han, lezkadien artean, haltz enbor lehortu bat, apenas adarrik gabea, eta
|
hari
begira geratu nintzen beti bezala. Eta beti bezala, ezinbestean, gure amona zenaz oroitu nintzen.
|
|
|
Gero, arrazoirik gabeko keinu ia automatiko batean, Txopitea doktoreak, mahai gainean zuèn hondar erloju bat hartu, industria farmakologikoaren propagandazko objektu bat zen, Bayer aspirinei lotua eta minutu bateko iraupena zuena? eta itzulipurdikatu egin zuen; eta orduan, bat batean, begiak objektuan iltzatu eta
|
hari
begira gelditu zen Ada, hondar erlojuak liluratu balu bezala.
|
|
|
Maria Bibiana pozak airean zegoen, eta ulertzekoa zen: ahizpak shocka izan zuenetik ez baitzuen burua altxatzen; eta, harekin ospitalera joan zenetik,
|
hari
begira bizi zen, bere burua ukatzeko gertu, Adarena berresteko asmotan; Adari bazkaltzen eta afaltzen laguntzen zion, egonarri handiz; honek ohea bustitzen zuenean, berriz, Maria Bibianak garbitu eta azpiko galtzak eta izarak aldatzen zizkion; Maria Bibianak, beraz, gogoan behar zuen Adari egindako promesa, noiz eta ahizpa halaxe mintzatu baitzitzaion, bi poloen arteko barne borroka hartan sartut... –Ez nazazu utz, ezta min egiten badizut ere?;. Hitz ematen dizut?, erantzun zion Maria Bibianak; Adak, baina, nekez egin ziezaiokeen minik, zegoèn egoeran?
|
|
|
Txistularia da eta igandero deitzen diote handik eta hemendik txistua jo dezan. Haren etxera joaten ginenean hiriko beste muturrera, liluratuta geratzen nintzen
|
hari
begira. Eta jotzen zuen pieza bat, jotzen zuen beste bat, eta ni aspertzen ez, egun batean, hiru edo lau urte izango nituen?
|
|
|
Hantxe zegoen, bada, Nazario Orbe, Leongo katedraleko banku batean eserita, ekintzaile nekaezina eta lo gutxikoa zenez, goizeko zazpietan irten zen hoteletik, beste askotan bezala, emaztearekin ongi konplitu ondoren, jakina, Nazario gizon ezkonberria baitzen, azken batean?, ia lebitatzeko tenorean, lehen argiak leiho beira bat zeharkatu, eta,
|
hari
begira, eskuak eta besoak jaso zituen une batez?, noiz eta txilinots batzuek iragarri baitzioten ezen alboko aldare batean meza ematen ari zèn apaiza sagarapenera heldu eta ostia altxatzen ari zela; eta Nazario debozio osoz belaunikatu, ostiari begiratu eta haren begi argiak are argitsuagoak egin ziren bat batean, umetan zein nerabetan argitsuagoak egiten zitzaizkion bezala, suari edo burdinari ...
|
|
|
esan zuenean doi; aski izan baitziren lau hitz haiek, nigan, haragiaren loregabetasunetik loretasunerainoko tartean? ...urua, jakin ez nola, kanporako bidean ikusi nuen arte, halabeharraren eskuari edo helduta, Helenarekin topatzeko; edo agerpen batez mintzatu behar ote dut, zeren neska ikusi nuèn mementoan halaxe iruditu baitzitzaidan?; lorategiko mahaia garbitzen ari zen, trapu bat eskuan, grazia handiarekin, arin bezain kementsu, kementsu bezain arin; neska saiheska zegoen, eta hasieran ez zen konturatu; eta ni
|
hari
begira, Helena, bi edo hiru segundoren buruan, konturatu zen arte, baita nigana jiratu ere jarraian. Neskame jantzita zihoan eta printzesa bat iruditu zitzaidan!
|
|
|
Honek, jarraian, leiho koskan jarri zuen arrainontzia, Gabinok aurrez aurre ikusteko moduan; zenbat ordu egin zituen Gabinok arrain gorri
|
hari
begira, handik aurrera!; bazirudien, gainera, arrainak sorginduta bezala zuela Gabino batzuetan, honen begi irtenek halako itxura ematen zuten behintzat: lekutik ateratako begiak ziren, beste leku batean egotea irrikatzen zutenak, uraren begiarekin eta arrainaren begiekin bat egiteko, agian; gorputzez ezin eta arimaz egoten zen Gabino urarekin eta arrain gorriarekin bat eginda, arrainontziaren kristaleko muga hautsita:
|
|
|
Kontua da hiriko patroiaren jaietan barraka batzuk jarri zituztela, eta hara joan zirela anai arreba guztiak izeba Ernestinarekin; haietako batean prestidigitadore bat zegoen, uso zuri bat ateratzen zuena kapelupetik; magoak hiruzpalau ikusle zituen, haien artean gizon begiluze bat,
|
hari
begira liluratuta, halako batean halaxe mintzatu zitzaiona:
|
|
|
Domingok ez zituen inoiz ahaztuko emaztearen hilotzarekin egin zituèn orduak?
|
hari
begira, arrazoi ematen baitzion Miryami, hain zen neurrigabea Domingok sentitzen zuèn mina, malkoek ezin ito zutena: –Nola sinetsiko dut Jainkoagan, hilotz bat ikusten dudan bakoitzean sinesteko gogoa joaten bazait???
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak
|
hari
begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea, hari begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan zuen bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi?
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak hari begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea,
|
hari
begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan zuen bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi?
|
|
|
–Oilaskoak jan ditugu, eta orain oilandak falta: ...artean biluzik ez zegoen arren; eta gero ere, Brigittek gelara eraman zuenean, kandela bat eskuan, gela txiki merke bat zen, apaingarririk gabekoa, hormetako karea altxatua eta arropa zintzilikatzeko lau kako zituena, hormetako batean sartuak?, antzeko zerbait gertatu zitzaion, ausaz; izan ere, Briggitek kandela lurrean utzi eta blusa kentzeari ekin zionean, Domingo eserita geratu zen ohe ertzean,
|
hari
begira: Domingoren begiratzeko modua, baina, ez zen begiratzeko modu aktibo bat, ez zituen begiak hara eta hona mugitzen, hona eta hara?, pasiboa baizik, bere begien eta begiek ikusten zutèn, ikusten ez zutèn??
|
|
|
Etengabe hondatuz doa gure gorputza, herdoildu egiten da bizikleta zahar baten modura. Milaka urteko harkaitzak ireki dio atea eta
|
hari
begira dago, museo arkeologikoan erakusten den pieza bati bezala.
|
|
|
Hantxe zegoen, bada, Nazario Orbe, Leongo katedraleko banku batean eserita –ekintzaile nekaezina eta lo gutxikoa zenez, goizeko zazpietan irten zen hoteletik, beste askotan bezala, emaztearekin ongi konplitu ondoren, jakina, Nazario gizon ezkonberria baitzen, azken batean–, ia lebitatzeko tenorean –lehen argiak leiho beira bat zeharkatu, eta,
|
hari
begira, eskuak eta besoak jaso zituen une batez–, noiz eta txilinots batzuek iragarri baitzioten ezen alboko aldare batean meza ematen ari zèn apaiza sagarapenera heldu eta ostia altxatzen ari zela; eta Nazario debozio osoz belaunikatu, ostiari begiratu eta haren begi argiak are argitsuagoak egin ziren bat batean, umetan zein nerabetan argitsuagoak egiten zitzaizkion bezala, suari edo burdi...
|
|
|
Gero, arrazoirik gabeko keinu ia automatiko batean, Txopitea doktoreak, mahai gainean zuèn hondar erloju bat hartu –industria farmakologikoaren propagandazko objektu bat zen, Bayer aspirinei lotua eta minutu bateko iraupena zuena– eta itzulipurdikatu egin zuen; eta orduan, bat batean, begiak objektuan iltzatu eta
|
hari
begira gelditu zen Ada, hondar erlojuak liluratu balu bezala.
|
|
|
Maria Bibiana pozak airean zegoen, eta ulertzekoa zen: ahizpak shocka izan zuenetik ez baitzuen burua altxatzen; eta, harekin ospitalera joan zenetik,
|
hari
begira bizi zen, bere burua ukatzeko gertu, Adarena berresteko asmotan; Adari bazkaltzen eta afaltzen laguntzen zion, egonarri handiz; honek ohea bustitzen zuenean, berriz, Maria Bibianak garbitu eta azpiko galtzak eta izarak aldatzen zizkion; Maria Bibianak, beraz, gogoan behar zuen Adari egindako promesa, noiz eta ahizpa halaxe mintzatu baitzitzaion, bi poloen arteko barne borroka hartan sartut... " Ez nazazu utz, ezta min egiten badizut ere";" Hitz ematen dizut", erantzun zion Maria Bibianak; Adak, baina, nekez egin ziezaiokeen minik, zegoèn egoeran... nahiz eta, zegoèn egoeran zegoelako, inoiz baino min handiagoa egiten zion, Adaren gogogabezia desertu bat balitz bezala, guztiengandik erremediorik gabe bereizten zuena; hala, bada, Maria Bibianak bakardadeak jota behar zuen, eta Adarekin ibiltzeko era hura zuen, ausaz, bere bakardadearen ezaugarria, biak elkarrekin balebiltza bezala, bai, baina bakoitza bere aldetik, desertuaren alde banatan, eskuak eta besoak bereiz; horregatik Maria Bibianaren poza eta horregatik Maria Bibianaren alaitasuna, Adaren besoak berea kateatu zuenean.
|
|
|
Domingok ez zituen inoiz ahaztuko emaztearen hilotzarekin egin zituèn orduak...
|
hari
begira, arrazoi ematen baitzion Miryami, hain zen neurrigabea Domingok sentitzen zuèn mina, malkoek ezin ito zutena: " Nola sinetsiko dut Jainkoagan, hilotz bat ikusten dudan bakoitzean sinesteko gogoa joaten bazait...?" esan zion Miryamek noizbait; eta Domingok erantzun:
|
|
|
Kontua da hiriko patroiaren jaietan barraka batzuk jarri zituztela, eta hara joan zirela anai arreba guztiak izeba Ernestinarekin; haietako batean prestidigitadore bat zegoen, uso zuri bat ateratzen zuena kapelupetik; magoak hiruzpalau ikusle zituen, haien artean gizon begiluze bat,
|
hari
begira liluratuta, halako batean halaxe mintzatu zitzaiona:
|
|
|
" Oilaskoak jan ditugu, eta orain oilandak falta: ...uzik ez zegoen arren; eta gero ere, Brigittek gelara eraman zuenean, kandela bat eskuan –gela txiki merke bat zen, apaingarririk gabekoa, hormetako karea altxatua eta arropa zintzilikatzeko lau kako zituena, hormetako batean sartuak–, antzeko zerbait gertatu zitzaion, ausaz; izan ere, Briggitek kandela lurrean utzi eta blusa kentzeari ekin zionean, Domingo eserita geratu zen ohe ertzean,
|
hari
begira: Domingoren begiratzeko modua, baina, ez zen begiratzeko modu aktibo bat –ez zituen begiak hara eta hona mugitzen, hona eta hara–, pasiboa baizik, bere begien eta begiek ikusten zutèn –ikusten ez zutèn? – ikuskariaren artean pentsamendu bat tartekatu balitzaio bezala, memento hartan bizitzea zegokiona zinez bizitzea eragozten ziona eta blokeatzen:
|
|
|
Honek, jarraian, leiho koskan jarri zuen arrainontzia, Gabinok aurrez aurre ikusteko moduan; zenbat ordu egin zituen Gabinok arrain gorri
|
hari
begira, handik aurrera!; bazirudien, gainera, arrainak sorginduta bezala zuela Gabino batzuetan, honen begi irtenek halako itxura ematen zuten behintzat: lekutik ateratako begiak ziren, beste leku batean egotea irrikatzen zutenak, uraren begiarekin eta arrainaren begiekin bat egiteko, agian; gorputzez ezin eta arimaz egoten zen Gabino urarekin eta arrain gorriarekin bat eginda, arrainontziaren kristaleko muga hautsita:
|
|
|
Nerabea nintzen, eta nerabetasunaren haziak noizbait lehertu behar zuen nire haragian: ...urua, jakin ez nola, kanporako bidean ikusi nuen arte, halabeharraren eskuari edo helduta, Helenarekin topatzeko; edo agerpen batez mintzatu behar ote dut, zeren neska ikusi nuèn mementoan halaxe iruditu baitzitzaidan?; lorategiko mahaia garbitzen ari zen, trapu bat eskuan, grazia handiarekin, arin bezain kementsu, kementsu bezain arin; neska saiheska zegoen, eta hasieran ez zen konturatu; eta ni
|
hari
begira, Helena, bi edo hiru segundoren buruan, konturatu zen arte, baita nigana jiratu ere jarraian. Neskame jantzita zihoan eta printzesa bat iruditu zitzaidan!
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak
|
hari
begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea, hari begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan zuen bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi... eta egokiera hartan ere aterako zen nonbaitetik; baina ez zen ateratzen; eta Nazario, aurreko urteetan semea mila bider zigortu izan zuena, garai hartan ez bezala –mutilak Beñardorekin izan zezakeèn antzekotasuna ere ez zitzaion Nazariori hainbestekoa iruditu, ausaz, une hartan, seguru ezetz–, errukitzen hasi zen; eta, halere, itxaron zuen segundo bat, bi segundo, hiru, lau, bost –aita semeei begira zeuden mahaikide guztiak, hain zen nabarmena aitak Domingori so egiten ziòn modua–, sei, zazpi... harik eta aitak, semeaz guztiz errukiturik, hitz egitea erabaki zuen arte:
|
|
|
Nazariok zuen, beraz, hitza, eta ama eta anai arrebak hari begira jarri ziren, Domingo salbu, begiak lurretik altxatzen ez zituena; Nazario, ordea,
|
hari
begira zegoen, Domingori; Regina hizketan egon zenean ere, egia esan, semeari begira egon zen, emazteari baino gehiago; esan nahi baita ondorio garbi bat ateratzeko moduan zegoela Nazario: gutxitan ikusi izan zuen bere seme hura hain estu eta larri; mutilak, ordea, beti aurkitzen zuen ihesbideren bat ataka gaizto batean jartzen zuten bakoitzean, orain jauzi eta orain zilipurdi... eta egokiera hartan ere aterako zen nonbaitetik; baina ez zen ateratzen; eta Nazario, aurreko urteetan semea mila bider zigortu izan zuena, garai hartan ez bezala –mutilak Beñardorekin izan zezakeèn antzekotasuna ere ez zitzaion Nazariori hainbestekoa iruditu, ausaz, une hartan, seguru ezetz–, errukitzen hasi zen; eta, halere, itxaron zuen segundo bat, bi segundo, hiru, lau, bost –aita semeei begira zeuden mahaikide guztiak, hain zen nabarmena aitak Domingori so egiten ziòn modua–, sei, zazpi... harik eta aitak, semeaz guztiz errukiturik, hitz egitea erabaki zuen arte:
|
|
|
Txistularia da eta igandero deitzen diote handik eta hemendik txistua jo dezan. Haren etxera joaten ginenean hiriko beste muturrera, liluratuta geratzen nintzen
|
hari
begira. Eta jotzen zuen pieza bat, jotzen zuen beste bat, eta ni aspertzen ez, egun batean –hiru edo lau urte izango nituen– txistu txiki bat eta ttunttun txiki bat oparitu zizkidan arte.
|
|
2010
|
|
|
Eserita geunden lizardian, bai, baina ez ohi bezala hitz eta pitz, isilik baizik, Helena begiak lurrean iltzatuta, serio, eta ni
|
hari
begira; zer ote zuen Helenak buruan?; haren kezkak kezkatzen baininduen. –Gizonak begizkoa bota baligu bezala sentitu naiz?
|
|
|
aski izan baitziren bost hitz haiek, flor que toco se deshoja? ...an ikusi nuen arte, halabeharraren eskuari edo helduta, Helenarekin topatzeko, haragiaren loregabetasunetik loretasunerainoko tartean; edo agerpen batez mintzatu behar ote dut, zeren, neska ikusi nuèn mementoan halaxe iruditu baitzitzaidan?; lorategiko mahaia garbitzen ari zen, trapu bat eskuan, grazia handiarekin, arin bezain kementsu; neska saiheska zegoen, eta hasieran ez zen konturatu; eta ni
|
hari
begira, Helena, bi edo hiru segundoren buruan, konturatu zen arte, baita nigana jiratu ere jarraian; neskame jantzita zihoan eta printzesa bat iruditu zitzaidan!;. Zu?, esan nion, eta burua zuri gelditu zitzaidan, hain nengoen nora ezean, bihotza bularretik ihesi, txori galdu bat iduri, harik eta buruz ikasitako poemaren azken bi lerroak gogora etorri eta lerro haietan iparra aurkitu nuen arte:
|
|
|
Nola ote zuen gure amak burua ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa, behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela?, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik, seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean?, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin? egon ere, halaxe egoten baitzen
|
hari
begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gintuen: ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;. Eser al naiteke??
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin
|
hari
begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala?!; hain liluratuta, non, esan ere, esan baitezaket begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe, begiz jaten nuen bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak:
|
|
|
Hiri gorrira bueltatu gara, eta ez digute logelarik eman hotelean, gortinak apartatu eta hiri gorri osoa leihotik ikusi ahal izateko, haizagailua piztu eta
|
hari
begira lokartzeko. Aitzitik, auzitegi medikuaren hozkailuan gorde gaituzte, zapatak jantzita, gu ezagutuko gaituen norbait etorri arte.
|
|
|
Mutilak telefonoa poltsikotik atera eta
|
hari
begira gelditu zen, liluratuta bezala.
|
|
|
Razionalismoaren eredu zen lan kate
|
hari
begira geratu zen une batean Kepa, zer esan ez zekiela, eta gero, buruz agur keinu orokor eta noragabe bat eginda, lasterka atera zen lantokitik.
|
|
|
Hortaz, berdintsu izan zitekeen Herrerako presoekiko itxialdi bat edo beste edozein errebindikazio. Kontuak kontu, han ikusi nuen Felixin, lehen lerroan, eta
|
hari
begira geratu nintzen, baita aditzen ere, amaieran" Eusko Gudariak" kantatzeari ekin genionean; eta, dexente desafinatzeaz gainera, bere moldaera berezia eman zion kantuari, aurrekoan bezalaxe:
|
|
|
Prakak alde batetik lisatu, buelta eman, beste aldetik, marra ondo markatu, barrenak... Kepa, bitartean,
|
hari
begira, ahoa zabaltzen asmatu ezinda.
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin
|
hari
begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala...!; hain liluratuta, non, esan ere, esan baitezaket begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe... begiz jaten nuen bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak: ez arrainak, bistan da, baina bai haren urdintasunak, niri amets bat bezala agertzen zitzaidanak... amets gozorik gozoena bezala, aro berri zoriontsu bat iragartzen zidana, ezin izan zitekeena —medikua sinetsia zegoen guztiz suspertuko zitzaidala eskuineko birika— osasun berreskuratuaren udaberria baizik; arrain urdin hura nuen, zinez, udaberriaren ikur, baita, udaberriaren ikur nuen heinean, Lizardiren poemako" neskatx urdinyantzia" ren bertsio berri bat ere:
|
|
|
Eta orduan, kanpora atera nintzen; nerabea nintzen, eta bizinahiaren haziak —tuberkulosiaren negu gorriak zafratua izan ondoren, udaberriaren irrikan behar nituen bihotz buruak eta gorputz arimen osagai guztiak, berezko erreakzio batean— noizbait lehertu behar zuen nire haragian: ...an ikusi nuen arte, halabeharraren eskuari edo helduta, Helenarekin topatzeko, haragiaren loregabetasunetik loretasunerainoko tartean; edo agerpen batez mintzatu behar ote dut, zeren, neska ikusi nuèn mementoan halaxe iruditu baitzitzaidan?; lorategiko mahaia garbitzen ari zen, trapu bat eskuan, grazia handiarekin, arin bezain kementsu; neska saiheska zegoen, eta hasieran ez zen konturatu; eta ni
|
hari
begira, Helena, bi edo hiru segundoren buruan, konturatu zen arte, baita nigana jiratu ere jarraian; neskame jantzita zihoan eta printzesa bat iruditu zitzaidan!;" Zu..." esan nion, eta burua zuri gelditu zitzaidan, hain nengoen nora ezean, bihotza bularretik ihesi, txori galdu bat iduri, harik eta buruz ikasitako poemaren azken bi lerroak gogora etorri eta lerro haietan iparra aurkitu ... " mientras exista una mujer hermosa,/ ¡ habrá poesía!";" Ni neskame berria naiz:
|
|
|
Eserita geunden lizardian, bai, baina ez ohi bezala hitz eta pitz, isilik baizik, Helena begiak lurrean iltzatuta, serio, eta ni
|
hari
begira; zer ote zuen Helenak buruan?; haren kezkak kezkatzen baininduen. " Gizonak begizkoa bota baligu bezala sentitu naiz" esan zidan, halako batean;" Nik ez dut gauza horietan sinesten" esan nion irmotasunez; baina Helenak berdin jarraitu zuen, etsipenaren ertzean balego bezala;" Gurea erokeria da" esan zuen... baina, etsipenaren lurretik lore urdin bat moztu eta niri erakusten zidala —Helenak eskaini zidàn irria ez baitzitekeen lore urdin bat baizik izan—, gehitu zuen:
|
|
|
...ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa —behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela—, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik —seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean—, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin... egon ere, halaxe egoten baitzen
|
hari
begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gintuen: ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;" Eser al naiteke?" galdetu nion; ohartu nintzenean amak ontziari begira jarraitzen zuela, haren ondoan eseri nintzen; gero —Pagoagan izan genuèn porrotak batzen gintuen heinean, lubakiaren alde berean sentitzen nuen ama—, begirune handiz esan nion esatekoa:
|
|
2011
|
|
|
Erasoaren ondoren, Estanisek bertze ertzeko lehen lerroan zegoèn trapu bat ikusi eta,
|
hari
begira, erran zuen:
|
|
|
Mutilak, limonada edan ondoren, kanpora bidean jarri ziren; kanpora atera baino lehen, ordea, don Jaimek sei lagunei deitu, hauek
|
hari
begira paratu, eta hark erran zien:
|
|
|
Lotsa nintzen, halaber, Toribiorekin izan nuèn jarreraz: ez al nekien, bada, maisua errudunaren bila abiatu zèn hartan, Toribio salatzen nuela,
|
hari
begira geldituz gero??
|
|
|
Jazz orkestra berehala isildu zen, dantzarien oinak binaka izoztu ziren. Begiak beiratu ziren alemaniar handi ilegorri
|
hari
begira. –Irten dadila hona txakur hori!?
|
|
|
Papera hartu eta, Andres, paper
|
hari
begira geratu zen, guardiek atea hesten zuten artean.
|
|
|
Ni ez nintzen mugitu azpiko harlauzak baino gehiago. Ene bihotza ere su bilakatu zen sute
|
hari
begira, sua eta gero errautsa. Suak laztandu egiten du so egilea, irakurle maitea, baina erraustu egiten du harrapatzen duen guztia, eta hartarako da infernua ere suzkoa.
|
|
|
Beti egon ohi ginen neska mutiko aldra bat boligrafo saltzailearen inguruan,
|
hari
begira, hark zorroko boligrafo bakoitzarekin zirriborro luzeak egiten zituen bitartean kolorezko marraz betetako paper handi batean.
|
|
|
Bera han egon balitz eramango zion, nola edo hala. Eta une batez ontzi gainean ikusi zuen bere burua, Janey zaintzen, eta
|
hari
begira, ohitura zuen bezala esku txikiarekin kikara biltzen, ontzi osoan lor zitekeen te kikara bakarra edaten... Baina bera hemen zegoen, eta Jainkoak bakarrik zekien noiz arte egongo zen kapitain madarikatu hura hantxe planto eginda.
|
|
|
zeruaz eta infernuaz, itsasoaz nahiz lehorraz, emakumeez eta neskatoez. Ahots lakartuaren aitzakian, beste pitxer bat ardo eskatu zuen armadoreak eta, denak
|
hari
begira jarri zirenean, gauzak argitzeari ekin zion, aho-bizarrak oro erauzita:
|