|
2000
|
|
|
Irri zabala egin zenidan, erran nizunean baietz, baina ez nuela artean
|
haren
liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo etxean banuen ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genezan, baina ez nuela oro...
|
|
2001
|
|
|
Axularren liburua, ordea, ez da buruz ikasteko eta kantatzeko, irakurtzeko baizik. Behin batean hemen aurkitu ziguten Euskal Herriko lehenbiziko burgesa Peru Abarka zela12; nik esango nuke askoz ere lehenago eta nabarmenago, hamazazpigarren mendean burges izan zitekeen neurrian, burges izpiritua Axularrengan agertzen dela, eta burgesen artean zabaldu zela
|
haren
liburua. Garai hartan gutxi gorabehera Donibanek eta Ziburuk elkarrekin Bilbok adina bizilagun zuten.
|
|
|
Hemen kontatzea merezi ez duen ahalegin eta ordu askoren fruitu, honako hauxe idatzi nuen Berlusgoñi ero
|
haren
liburuari bukaera emateko, eta argi eta garbi esan behar dut ahalegina egin banuen, azken azkenean Mitxoletarekin bildu ahal izateko egin nuela, beste helbururik ez nuela.
|
|
2002
|
|
|
Eta hain gizon handia eta hain guda handietan jarduna izanik ere, letrentzako denbora izan zuen: bada,
|
haren
liburu batzuk ditugu grekeraz idatziak, horien artean rodiarrei eskainitako Gneo Manlio Volsok Asian buruturiko ekintzei buruzkoa. Askok idatzi dituzte haren guda ekintzak oroimenerako, horien artean harekin kanpamenduan egon eta, zoriak utzi zien bitartean, batera bizi izan ziren bik, Sileno eta Sosilio Lazedemoniarrak.
|
|
2003
|
|
|
Bere bigarren nobelaren hasierarekin kointziditu zuen bere hotzaldiak. Beharbada Monika Frischekin aspertzen hasi zen, edo nirekin aspertzen hasia zegoelako utzi zituen aldi batez albora
|
haren
liburuak, eta Pessoarekin ikusi nuen bolada luze batez, gauzak gure artean ondo ez zihoazen seinale. Leihoaz bestalde euria ari zuen bitartean Pessoa irakurtzea arriskugarria zela esaten nion, eta halaxe zen, tristura umel batez kutsaturik bezala ibili zen bolada batez, xangrin edo saudade sakon batekin.
|
|
|
Narziso Balentziaga euskal pintoreak, Manuelamendi ontzian erbestera zihoala, kubiertara igo eta itsasoari begira Arroako baserriko idi parea pintatzen zuen. Gure idazleak ere, itsasoari begira mahastiak dituen herrixka batera itzuli nahi du –jarraitu zuen ikerlariak eta, mahai gainean zuen
|
haren
liburuetako bat irekiz, pasarte luze bat irakurri zigun, non zurtoin bihurrituen eta mahats hosto handien artean ezkutaturik orduak egiten dituen mutiko bakarti baten mundua deskribatzen duen, ezer berezirik ez, ezer frogagarririk ez behintzat, denoi gustatu izan baitzaigu txikitan mundua ezkutaleku batetik begiratzea.
|
|
|
Cornelio Jansen izan zen, XVII. mendearen hasieran, doktrina hau landu zuena, betiere San Agustinengan oinarrituz. Garaiko Aita Santuek
|
haren
liburua debekatu bazuten ere, Saint Cyran abade baionarrak jansenismo praktikoa Frantzian hedatzea lortu zuen, eta atxikimendu sendoak lortu zituen Port Royal inguruan. Oro har, fedea berritzeko eta barneratzeko mugimendua dela esan daiteke, Argien Mendeko Europan bereziki piztu zena; hortik datorkio, izan ere, prediku lanerako eta teologia pastoralerako bere interes handia (J.
|
|
2004
|
|
|
Ereduen eta nazio sentieraren arteko elkarrekintza aztertzeko lana Jokin Apalategik489 egina izan arren, hemen Iñaki Martinez de Lunak
|
haren
liburutik begiz jotako zatitxo hau hautatu dugu: –Apalategik hamabi eta hamalau urte bitarteko neska mutilak aztertuta, honako konklusioak ateratzen ditu:
|
|
2005
|
|
|
Vicente Blasco Ibañez idazle eta pentsalari errepublikarraren El intruso zen liburua. Blasco Ibañez ezagutzen banuen ere, ez nuen inoiz
|
haren
libururik irakurri. Liburuaren testuingurua eta bertan kontatzen den historiaren berri izanda, ordea, Azken Portuko jaiak igaro eta ahal izan bezain laster ekin nion irakurketari.
|
|
|
Eta idazle baten izena eman dit. Euskal gaiko Barojaren nobelen eta Agirreren Garoaren artean ezagutu nituen nik beti gurasoenean
|
haren
liburu batzuk, biografiak eta memoriak. Hitzaldiak ematera azaltzen zen urtero nire sorterrira, bagenuen neskazahar bik kudeaturiko paper eta liburu denda bat, Eguberrietan sarrerako beiraduran irakurri genuen" Bihar A. idazlea bere azken liburua sinatzera etorriko zaigu".
|
|
2006
|
|
|
Gutun horrek erakusten du, ia zalantzarik gabe, liburu misteriotsu hori Rudolf enperadorearen garaikoa dela,
|
haren
liburu bildumakoa, eta, gutxi gorabehera, liburu berezi bat dela, enperadorearen kapritxo garesti bat.
|
|
|
Medikua lekutu bezain sarri sartu zen Diana ganberan. Justu justu izana nuen
|
haren
liburua esku artean hartzeko denbora.
|
|
|
Idazlearen hainbat albiste eman zidan Öchlerrek, erdi ahapeka baina gartsu. Beti izan zituela
|
haren
liburuak etxean; arrisku bat baino gehiago igarotakoa zela Alemanian, Rothen lanak lortzeko liburuen merkatu beltzean. Alemanak mendeari emandako idazle onenetako bat zela ere esan zuen, eta horrek asko harritu ninduen, nik ez bainuen entzutez ere ezagutzen.
|
|
|
Begiak zabaldu nituen, Freuderengatik bainoago, gizonaren kontatzeko irrikagatik (egun batzuk lehenago ez nukeen ezer jakin nahiko Vienako doktoreari buruz: lizuna eta degeneratua zela,
|
haren
liburuak erre zituztela plaza publikoan, judu arriskutsuen artean arriskutsuena zela, horra zer zen Freud niretzat eta nire belaunaldiarentzat).
|
|
|
– Bai, ezagutzen dugu Genet, bai. Susa argitaletxeak kaleratu zuen
|
haren
liburu bat, orain dozena bat urte baino gehiago, uste dut...
|
|
2007
|
|
|
Elkarrizketan jardun nuen aspaldi ez dela idazle batekin,
|
haren
liburu berria aitzakia. Hartaz jardun eta, amaieran, akar egin zidan:
|
|
|
Chamberlain ek hainbeste jende gehiago aipatzen du natural natural germaniartasunaren testuinguruan. San Tomas Akinokoa, Richelieu, Napoleon?, leinu germaniarrekoak izan direla frogatzera gelditu gabe, halakotzat emanez. Hein horretan
|
haren
liburua, ikerketa bat baino gehiago, ikerketa programa bat kontsidera daiteke, edo hala ulertu du behintzat zale askok, eta Europan modernian gailendu den edonortxoren jatorri germaniar (ariar) raren froga bilketa edo asmaketari eman zaio gogotik874 Afizio hauetan nabarmendu den, ikertzaile, abil bat,. Germaniarrak Italian?,. Germaniarrak Frantzian?, etab.en autorea, L. Woltmann izan da, mediku eta filosofoa, antropologotara ere sartua, behiala ezkertiar izandakoa, gero bestelako zientzia hauetara konbertitu eta apostolu arrazialista nekaezina.
|
|
|
781 Ib. Thierry-ren aipuak hartuak dira
|
haren
liburutik L, histoire de la formation et des progrès du Tiers État, Paris 1853? «La Providence destinait [Hirugarren Estatua: azkena eta ahulena bera izan arren, manera biblikoan!] à vaincre les deux autres, et à les absorber dans une seule masse nationale, désormais compacte et homogène».
|
|
|
Cheheki, lanoki, garbiki erakusten dauku saratar andereak nolako diren eskual herriko etche barneak... gogoeta hanitz eginarazten du
|
haren
liburuak. Ikasteche guzietan...
|
|
|
Horrek ez diokentzen hainbat unibertsitatetan irakaslea izatea. Are gehiago,
|
haren
liburuak hamaika hizkuntzatara itzuli izan dira eta maiz Le Monde Diplomatique aldizkarianidazten du.)
|
|
|
Aurelia Arkotxak badaki zein arruta har. Jakin beza, bada, biaia ona egiteko ene agian  tzak bidelagun dituztela berak eta
|
haren
liburu honek.
|
|
|
Zenbait liburu ere bildu dut bestalde: Non dago Basques’ Harbour poema liburua —soako batzuk eman dizkiot—, Txomin Agirre apaiz idazlearen Kresala eta Garoa eleberriak —apaizarena komeni da aipatzea, eta
|
haren
liburuen ‘usaina’ kontuan hartzea ere bai— Gabriel Arestiren Harri eta Herri hala nola Harrizko Herri Hau poema liburuak ere" erabili" ditut. Halaber edota kasualitatez, alboan dut Jakin aldizkariaren 152 zenbakia.
|
|
2008
|
|
|
Habanako etxean, santutegia da oraindik aita zenak erabili ohi zuen logela. Han dira oraindik
|
haren
liburuak. Han, haren arima.
|
|
|
Elkarrizketa baino lehen, zuen aitaren gela erakutsi didazu. Ke laino itogarriaz mintzatu zatzaizkit,
|
haren
liburuak erakutsi dizkidazu… Dolores Ibarruri, Luis Michelena, Jesus Galindez, Julio Caro Baroja eta besterenak…
|
|
|
MacNeil Stornowayko idazlea zen. Jamiesonek
|
haren
liburu bat oparitu zidan Estonian, poema eta testu laburren liburu bat. Amaren aspaldiko asmoa bete eta Stornowayra joatea erabaki genuen ekainean, eta Alan Jamiesoni idatzi nion Edinburgora.
|
|
|
Bizkitartean, Echepare koplakari ikasigabe xumeen artean ezartzen duen ikuspegia arras dudazkoa da, zeren haren biografiaz bildu izan den apurrak erakusten baitu letraduna zela (cf. Huarte 1926, Urquijo 1933, Orella 1980), eta
|
haren
liburuak berak ere horren froga garbia ematen baitu. Bestalde, azpi marra dezagun, batzuetan besterik aditzera eman izan baita (Salaberri Muñoa
|
|
|
alemana. Lehendik zerbait zekien arren343, serioski 1906 urte bukaeran hasi zen ikasten, Bruselan, K. F. Ritter irakaslearekin,
|
haren
liburua erabiliz344 Aleman hizkuntza Koloniara joatean sakondu ahal izan zuen, bere asmoetako bat horixe zelarik («pasé á Alemania con objeto de hacer estudios de Fuga y Orquesta, dominar la tan dificil lengua tudesca (que hasta entónces no hacia más que arañar)[...] »345). 1909rako ulermen, mintzamen eta irakurmen maila askia lortu zuen, nahiz ez idazteko erraztasunik346 Honekin lotuta aipagarria da, Azkueren Koloniako aldiaz Pedro Yrizar ek jaso zuen pasadizo bat:
|
|
|
–Libreria Saba itxita dago. Abisatuta nengoen, Saba poeta hil zenean
|
haren
liburu zaharren denda erosi zuenak bisita ugari egite omen ditu-eta inguruko tabernetara?. Zorte hobea izan genuen guk eta, Carloren ordez, bere seme Marco zegoen barruan, aita baino zintzoagoa dela frogatuz.
|
|
|
Duela hiru urte, Harold Pinterrek Literaturako Nobel saria irabazi zuenean, ez zegoen artean
|
haren
libururik euskaraz. Gerora, AEDk eta Elkar argitaletxeak lagundu dute hutsune hori betetzen, Jokin Zaitegi itzulpen bekaren bidez Literaturako Nobel saridunaren obra bat argitaratzen baita beti, euskaratuta.
|
|
2009
|
|
|
Itxura duenez, 1910 aldera sona handiko pasadizoa izan da hori Espainian, eta Luque mirariz sendatu eta, konbertituaren? literatura hierarkia katolikoaren bedeinkazio eta gomendio guztiez gozatu da, berebiziko zabalkundea izan dute
|
haren
liburuek. Luque horrek berea baino beste mirari gehiago ere ikusi du nonbait bere inguruan, horietako bat Ondarroan hain zuzen (miraria ez ezik mirarizko istorio konpleto bat, erromantiko eta fantastiko askoa, tamalez hemen azaltzeko luzetxoa egingo litzaigukeena) 58. Zalantza gabe, mirarien itxaropena ez zen arestiko ingurugiro katolikoan oso eskandaluzkoa.
|
|
|
Nobelatik ipuinetarako joera ikus liteke orain arteko ibilbidean; baita emakumezko idazleak hartuz doazen protagonismo gero eta handiagoa ere; geroak nondik joko duen esaterik ez dago, ordea. Hamaikagarren deialdiak badu irabazlea, Eider Rodriguez, eta okerrik ez dela
|
haren
liburu bat izango dugu kalean urtebete barru; hamabigarren deialdia oraintxe abiatzen da, baldintzak betetzen dituen idazle ororentzat zabalik (35 urte baino gehiago ez izatea, ezta bi liburu baino gehiago argitaraturik). Beste hamarkada distiratsu bat etorriko ote da, oraindik ezagutzen ez ditugun idazleek osatua?
|
|
|
Giza eskubideen alorrean dauden topikoak apurtu nahi ditu Esteban Beltranek (1961, Madril). Mundu osoko adibidez josita dago
|
haren
liburua, eta ez dira falta Euskal Herriari buruzko erreferentziak. Bidaia batean zela, tartetxo bat egin dio BERRIAri telefonoz hitz egiteko.
|
|
|
Ez zait gustatzen tranpak egitea. Raymond Chandler idazleak esaten zuen gorroto zituela Agatha Christieren nobelak, eta nik ere oso disgustu handia hartu nuen gaztetxotan
|
haren
liburu batekin; hiltzailea narratzailea zen!
|
|
|
Ikaskidea ez zen Gershom Scholem, haren anaia baizik, eta egoera argitu zion erantzunean. Gainera,
|
haren
liburuak (J, ngerrenak) ikertzen zituela esan zion, baita anaia naziek hil zutela Buchenwald kontzentrazio esparruan, 1940ean.
|
|
|
Zientzia fikziozko edukien idazlea da, eta Creative Common Non commercial lizentziarekin banatzen ditu bere lanak. Edonork ezin du
|
haren
liburuen edizio librerik egin, baina nahi duenak kopiatu edo erabil ditzake. Alde horretatik, AP berri agentziaren jarrera kritikatu du, agentzia horrek webgunean dituen edukiei linkak jartzea kobratu egin nahi baitu.
|
|
|
Militarra zela egunez, eta gizonezkoa; gauean nobelak idazten zituela emakume izenez. Militarra izaki ez ziotela idazten uzten, ez zituztela
|
haren
liburuak begi aratzekin irakurtzen, bere lan eta izanak idatzitakoa zikintzen zuela. Militarrek beraiek gaizki ikusten zutela, idazlea?
|
|
|
Inola ere ez: ondo erakusten du
|
haren
liburuetako tematika judutarrak etengabe ari dela erro horietan arakatzen. " Sekula ez zait bururatu nire jatorria ezkutatzerik, kexatzen da?.
|
|
|
Patologia saihestezina zen. Horregatik egin zuen froga Freudekin,
|
haren
liburuetan irtenbideren bat aurkituko zuelakoan. Zorionez, Freud hilda zegoen, eta ez zen, ba, hildako batekin maiteminduko.
|
|
|
Amak kontatzen ziona kontatu digu Kiplingek. Alberto Manguelek?
|
haren
liburu batetik jasoa dut pasadizoa. Bombayko lagun batek esan ziona eransten dio kontakizunari:
|
|
|
alderdikoiak izatea. Izan ere, oso politizatuak garenez, giro ideologiko jakin batean murgilduta bizi gara eta, idazleak gure aska ideologikoa betetzen ez badu edo gure bihotza berotzen ez badu,
|
haren
liburua sutara jaurtitzen dugu gehiegi pentsatu gabe. Bai, analfabetoak izateaz gain, inkisidoreak, inkisidore zital eta zekenak gara askotan.
|
|
|
Gaur egun idazle bat gustuko izan dezakezu
|
haren
liburu bakar bat ere irakurri gabe. Etxeko sentitu dezakezu, gertuko, haren ibilbide literarioaz, ideiez, iritziez, jarrerez tesi bat egiteko beste jakin... inoiz hark idatzitako lerro bat irakurri gabe.
|
|
2010
|
|
|
Kafkaren istorioetako pertsonaiek ere, inolako arrazoirik gabe, mota guzietako egoera latzak bizi dituzte, baina
|
haren
liburuetan ez da logika oker eta maltzurreko gertaera horiei zentzua emanen liokeen izaki transzendentalik. Ez da eutsi beharreko federik.
|
|
|
Liburu horretan, goi mailako eztabaidak mahai gainean jartzeko, ez zuen problemarik izan txisteak (1), pop kulturako erreferentziak eta nobela ezagunen berrirakurketa ideologikoak Umberto Ecoren Il nome della rosa kasu sartzeko. Estilo horretan sakondu du geroztik, eta ez da arraroa
|
haren
liburuetan Michael Jackson, tamagotchiak edota Matrix filma agertzea, landu nahi dituen teoriak azaltzeko adibide gisa. Zizekek puskatu egiten du hizkera teorikoaren eta eguneroko bizitzaren arteko muga, metahizkuntza berri bat sortuz.
|
|
|
Artikuluak, ordea, aurkako erreakzioa eragin zidan, adjektibo bakoitzaren irakurketa idazlearen aldeko atxikimendua gertatu baitzitzaidan, harik eta, atxikimenduz atxikimendu eta bihotz bultzadaz bihotz bultzada, hunkitu ere egin ninduen arte: hain hunkituta nengoen, bai, non orduantxe erabaki bainuen
|
haren
libururen bat irakurri behar nuela.
|
|
|
Meyer jauna izan zen, beraz, Ortegaren idatzietara zaletu ninduena? eta nik
|
haren
liburuak irakurri eta atsegin nituèn pasarteak azpimarratzeko ohitura hartu nuen, baita fitxa batzuk egitekoa ere, orain ezin hobeto etorriko zaizkidanak buruan dudana adierazteko.
|
|
|
uharte bat, Alemaniatik iristen zitzaiòn korrespondentzia ugariaren artean. Meyer jauna izan zen, beraz, Ortegaren idatzietara zaletu ninduena... eta nik
|
haren
liburuak irakurri eta atsegin nituèn pasarteak azpimarratzeko ohitura hartu nuen, baita fitxa batzuk egitekoa ere, orain ezin hobeto etorriko zaizkidanak buruan dudana adierazteko.
|
|
|
Artikuluak, ordea, aurkako erreakzioa eragin zidan, adjektibo bakoitzaren irakurketa idazlearen aldeko atxikimendua gertatu baitzitzaidan, harik eta, atxikimenduz atxikimendu eta bihotz bultzadaz bihotz bultzada, hunkitu ere egin ninduen arte: hain hunkituta nengoen, bai, non orduantxe erabaki bainuen
|
haren
libururen bat irakurri behar nuela.
|
|
|
Lotsatiren libururik, ordea, ez zen sekula argitaratu, zirriborrorik ere egitera iritsi zen ez dakigu, edota inoren eskura ailegatzeko tenorea izan ote zuen. Gertatu ziren beste kasu askotan bezala eta aurrekoan genioen moduan,
|
haren
liburu eta paper guztiak Gerra Zibilak eragindako beldurrak eta errepresioak erre zituzten.
|
|
|
Eta erreferentzia horiekin guztiekin heltzen da liburu dendara irakurlea, eta
|
haren
liburua hartzen du esku artean. Jai intimoa da maite duzun, une onak pasarazi dizkizun idazle baten liburu berria.
|
|
|
Coonek antropologia egin zuen, baina fikzioa ere bai. Tribus of the Rfda
|
haren
libururik interesgarriena, Arrif, Senhaja Srair eta Gomarako tribuei buruzko estudioa.203 Blanco Izaga arabarra, berriz, militarra zen. Arrifeko gerla amaitutakoan heldu zen, 1927an, Gomarara.
|
|
|
Axularrek, itzalarekin edo itzal gabe, bertatik bertara ezagutu zuen 1609ko sorgin ehizaldia. Zugarramurdikoa ere ez zuen urrundik bizi izango,
|
haren
liburuan sarraskiaren aipamen txikienik agertzen ez bada ere. Joannes Etcheberri ere han zebilen, Bertrand Etxauzko jaun noble," Sorbonako doktor iakinsun, Tursko arxipizpiku digne, Erregerenpredikari famatu, eta konseiller" zuhurrarekiko obligatuak biak.
|
|
|
pop filosofo, akademiako rock izar eta filosofiaren Elvis Presley gisa aurkeztu dute behin baino gehiagotan, haren ekarpen nagusia marxismoa eta psikoanalisia uztartzea izan den arren. Haren liburuak irakurri dituen zale eta etsai mordo bat dauka, baita
|
haren
libururik irakurri ez duen aldeko eta kontrako sail bat ere. 50 bat lan daude haren bibliografian, eta famatu egiten lagundu dute Interneten dauden haren bideoek eta hari buruz Astra Taylor zinemagileak eginiko Zizek!
|
|
2011
|
|
|
Dena den, bistan da, zinez interesatzen dena guretzat ez dela Jaspers eta Alemania, baizik Jaspers eta Euskal Herria, eta interes honekin irakurtzen, manipulatzen?? dela
|
haren
liburua: kontua ETA da, eta ETArengatik euskal herri osoaren erru politiko kolektiboa?
|
|
|
Hamar urte geroago, 1996,. Goldhagen polemika? edo Goldhagen eskandalu politiko mediatikoak jarraitu du(
|
haren
liburua espainolera itzulia dago: Los verdugos voluntarios de Hitler, 1998).
|
|
|
Egon ere, ez zegoen sostengatua argudiaketa razional batean, baizik sentimenduan, eta gizatasunaren kontzeptu lauso batean, hau berau metafisika batean (azkenean platoniko kristauan) bakarrik funtsatu baitzitekeen. Francis Jeanson bordelesak erreseinatu zuen
|
haren
liburua, guztiz negatiboki. Camusen traiektoria laburki, baina artez, errepasatu eta, Gizaki Errebeldea ren mamia, humanismo lauso bateko osina, ezinbesteko anarkismoarekin oxta jasoa?, epaitzen zuen;. Iraultzaren pseudo historiaren pseudo filosofia?.
|
|
|
Beste egile batzuengana ez bezala, Unamunorengana iristea erraza zen Txillardegi gazte zen garaian,
|
haren
liburuak erosteko aukera baitzegoen.
|
|
|
Oscar baten garaile ere baitugu,
|
haren
liburu batean oinarrituriko My Fair Lady filmari esker.
|
|
2012
|
|
|
Hark ere aitortu zuen jasotako abesti askoren hitzak aldatu egiten zituela entzundakoa «gordinkeria» edo «ergelkeria hutsa» zela iritziz gero. Tradizio ziren asko tradiziotik kanpo gelditu dira biltzailearen irizpide politiko horregatik
|
haren
liburuetan, eta pena dela aitortzen du Bixente Martinez musikariak. Urteak eman ditu berak herri kantagintza zaharra berreskuratzen Oskorri eta Hiru Truku taldeekin; baina, bekatuak bekatu, Azkueren alde mintzo da historia, musikariaren irudikoz.
|
|
|
Edo, gaur egungo freaky horietako bat besterik ez? Egia esan, oraindik ez dut Justin Halpern (Point Loma, AEB, 1980) eta
|
haren
liburua kalifikatzeko adjektibo egokia topatu baina, tira, ziur naiz zuek ere ondo pasako duzuela Aitaren pitokeriak (Shit My Dad Says) irakurtzen.
|
|
|
Behin irakurrita, ez dut uste milaka pertsonarekin batera Shit My Dad Says webguneko (http://shitmydadsays.tumblr.com) jarraitzaile amorratua bilakatuko naizenik, ezta sare sozialei buruz daukadan iritzia aldatu zaidanik ere. Imajinazioa eta orijinaltasuna ukatu ezin zaion arren, Halpernenganako erlazioa
|
haren
liburuarekin hasi eta amaitu egin dut.
|
|
|
Juliak Martini hori leporatzen dio. Ez zaio gustatzen
|
haren
liburuetan agertzea.
|
|
|
Kepa Altonaga, EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko bulegoan. Horman itsatsita,
|
haren
liburuetan azaltzen diren pertsonaia batzuen argazkiak ikus daitezke. Arg. © ARGAZKI PRESS/ Marisol Ramirez
|
|
|
Gazteek esan zuten ez zutela hildako gizona ezagutzen eta ez zutela
|
haren
libururik sekula irakurri. Gurasoek aitortu behar izan zuten ez zekitela ze liburu irakurtzen zituzten euren semeek.
|
|
|
Nik, erantzun beharrean, kalera atera eta etxe ondoko liburutegian Ametsen liburua erosi nuen. Gonbita onartu baino lehen hobe nuen
|
haren
liburua irakurri.
|
|
|
–C, est avec les beaux sentiments qu, on fait de la mauvaise littérature?, oso famatua behar duena izan, gero han eta hemen errepikatuta topatu dudalako, batzuetan beste egile batzuei egotzia eta guzti. Eta Robert Walserren batean. Anderrek
|
haren
liburu asko zituela konturatu nintzen?, Dramaturgoaren emaztea deritzon ipuinean, honako hau irakurri nuen: –Artistek ez lukete senar izan behar; gehiegi humanizatzen dira; munstroak izaten jarraitu lukete, handiak izan behar baitute, koitadu horiek.
|
|
|
Kasualitatea, ala ez?, mahai inguru hartan bertan ezagutu nuen Francisco Javier Irazoki, Arambururekin batera CLOCen ibilitakoa hura ere, eta, ekitaldiaren osteko bazkarian, bestela bezala, García San Martínen gaia ateratzeko aprobetxatu nuen. Ez zuen hartaz horren oroitzapen argirik. Haizeen Orraziaren asuntoan harekin izan omen zuten gorabeheraz, adibidez, ez zen akordatzen?, baina, nik gaia atera gabe, azken finean, heldu berria zitzaidan, azkenik,
|
haren
liburua?, zein katxondoa zen ekarri zuen hizpidera, eta nola, adibidez, argitaratu zituen liburuetako hegalean beti ipintzen zuen bat, aurrenekoa, sekula idatzi eta argitaratu ez zuena, izenburua gogoan ez zuen arren. –El envío??, galdetu nion nik, urduritzen hasia.
|
|
|
Egiazki, inork ez luke idazle batekin endredatu behar, baldin eta ez badu
|
haren
liburuetako batean agertu nahi, egunen batean. Harreman hori zurgin batekin edo sarrailagile batekin izatea da egokiena, arazoak albo batera uztearren.
|
|
|
Egon ere, ez zegoen sostengatua argudiaketa razional batean, baizik sentimenduan eta gizatasunaren kontzeptu lauso batean, hau berau metafisika batean (azkenean platoniko kristauan) bakarrik funtsatu baitzitekeen. Francis Jeanson bordelesak erreseinatu zuen
|
haren
liburua, guztiz negatiboki. Camusen traiektoria laburki baina artez errepasatu eta, Gizaki Errebeldea ren mamia, humanismo lauso bateko osina, ezinbesteko anarkismoarekin oxta jasoa?, epaitzen zuen;. Iraultzaren pseudo historiaren pseudo filosofia?.
|
|
|
Dena den, bistan da, zinez interesatzen dena guretzat ez dela Jaspers eta Alemania, baizik Jaspers eta Euskal Herria, eta interes honekin irakurtzen, manipulatzen?? dela
|
haren
liburua: kontua ETA da, eta ETArengatik euskal herri osoaren erru politiko kolektiboa?
|
|
|
Hamar urte geroago, 1996,. Goldhagen polemikak? edo Goldhagen eskandalu politiko mediatikoak jarraitu du(
|
haren
liburua espainolera itzulia dago: Los verdugos voluntarios de Hitler, 1998).
|
|
|
Oxforden ez zen denbora libre askorik izan, eta, nahiz Edwin Williamsonek hizpidea eman Borgesen biografia «a la inglesa, con documentos» egin zuela aipatzean, ez nuen grabazioaren gaia zalapartaka azaldu nahi izan, eta isildu egin nintzen. Itzuli orduko, ordea, lortu nuen
|
haren
liburuaren itzulpena (Borges. Una vida.
|
|
|
Orain arte, klima aldaketa hurrengo hamarkadetarako ondorio larriekin azaldu izan balitz,
|
haren
liburuak etorkizun ezkorra ekarriko luke, ehunka mila urterako! “Gure co2 ak hurrengo izotz adina saihestuko du” Gaur egun, pertsona askok uste dute klima aldaketari buruzko liburu guztiak menderatzaileak eta deprimigarriak direla.
|
|
|
Bat batean, izen bat korapilatu zaio gogoan," Pompe, Pompe, Pompe". Izena, familiarra egiten baitzitzaion, Camusengana eraman du eta
|
haren
liburuetako azpimarren peskizan hasi da. Laster aurkitu du bila zebilena:
|
|
2013
|
|
|
Liburuaren egilea, Titus Bruckhardt suitzarra, artearen historiako aditu ospetsu bat izan zen. 1984an hil zen, eta oraindik ere
|
haren
liburuak erreferentzia bat dira gaur egun. Ez zuen katedralei buruz bakarrik idatzi; adibidez, aditu handia izan zen Islamaren artean, eta horrek oso perspektiba argia ematen zion musulmanen eta Mendebaldekoen arteko elkarrekintzari buruz. Estilo gotikoaren ezaugarri batzuk Ekialdeko arkitekturan agertzen dira, baina garrantzi eta funtzio bereziak hartzen dituzte katedralen eraikuntzan.
|
|
|
Horregatik esan dizut?. Sorpresaz harrapatu nuela esan zidan, eta
|
haren
liburu batzuk bazituela bere logelan, irakurri nahi banituen. Samuel Beckettekiko mirespena zen beraz batera geneukan gauzetako bat (ziurrenik gauza bakarra, ez neukan-eta bestelako nire kuriositate edo interesak partekatzeko asmorik).
|
|
|
Nietzscheren idatzi batzuk gainetik irakurriak nituen, ezer ulertu gabe bazen ere? baina Ekiri ikusi nion behin
|
haren
liburu bat, eta nire lehengusu hippy hark, bere janzkera libertario eta pentsamolde aurrerakoiarekin, Nietzsche irakurtzen bazuen, ziur nengoen interesgarria izango zela.
|
|
|
baina berak liburu hura lapurtu zuen. Kroaziako ereserkia idatzi zuen poeta
|
haren
liburua. 1815ean Vienan argitaratu zen jatorrizkoa.
|
|
|
Ekin eta ekin egiten nion nik ama Teresari Toledon liburu hura, gero idatziko zuen Egoitzak deritzona, idatz zezan. Hark arrazoi berarekin,
|
haren
liburuetan askotan errepikatzen denarekin, erantzuten zidan beti.
|
|
|
Geroago, bere garaiko liburu espiritualak ere irakurri zituela dio, baina ez estiloa lantzeko, espirituzko irakaspenak jasotzeko baizik. Teresaren garaikoek esaten omen zuten berari entzuten zeudela zirudiela
|
haren
libururen bat ozenki irakurtzen zenean. Izan ere, haren ondoan, garai hartako idazle espiritual ikasiak oso astun eta aspergarriak zirela diosku autore honek:
|
|
|
Berak bere egiten duen ikuspegi estrukturalistari barne dinamikarik kausitzen ez badio ere, liburu horretatik asko da jasotzekoa, nik bederen bai, hura irakurriz ikasi bainuen hizkuntza bat, edozein, ez dela komunikabide huts, hori eta areago, baita hizkuntza komunitate bati darion mundu ikuskera berezi bat ere, estetika bat. Zentzu horretan, Hizkuntza eta pentsakera (Etor, 1972) liburua oinarrizko erreferentzia izan da erbesteko
|
haren
liburuen artean, alboan garai bereko Koldo Mitxelenaren Zenbait hitzaldirekin, edo Joxe Azurmendiren Hizkuntza, etnia eta marxismoarekin batera irakurri beharrekoa.
|
|
|
dena inguratu nahi duen estiloa, dena deskribatu nahi duen mezua. Zorion handiegia ez da beharbada
|
haren
libururik onena, baina Meettokek argitaratutako itzulpen bikainari esker, seme alaben siesta orduan idazten hasi zen etxekoandrearen prosa euskaraz probatzeko aukera izan dugu.
|
|
2014
|
|
|
985 Dena dela, Victor Hugok ongi zekien Rhina alemana dela, berak aski frantsestua ikusi nahi bazuen ere (ik. Rhinari buruzko
|
haren
liburua), eta, Frantziak, konkistatu eta gero, eskuzabalki Alemaniari itzuli egingo diola iragartzen du: –Et on entendra la France crier:
|
|
|
duela Frantzia, erakusten du P. Norak, E. Lavissen historiako testuaren garrantzia azalduz2349 Eskola, un séminaire laïque? dela dio S. Citronek,, où s, enseigne l? évangile de la patrie? 2350; ik.
|
haren
liburuko Lehen Parte osoa (aurreneko bost kapitulu txit argitsuak). Ik. orobat Girardeten antologian eskolako irakaskuntza nazionalista jakobino, militaristaz,. Le patriotisme à l? école?
|
|
|
Badago idazle bat oso atsegin izan dudana irudimenaren ikuspuntutik. Interes handiz segitu izan ditut
|
haren
liburuak. H. G. Wells jaunaz ari naiz.
|
|
|
Misoginoa omen zen. Eta egia da emakumeekin harreman handirik ez zuela izan, antza; eta
|
haren
liburuetan batzuen batzuk agertzea Hetzelen eraginari zor zaiola gehienbat. Les onze sans femme taldekoa izan zen, baina bi alaba zituen alargun batekin maitemindu, eta ezkondu egin zen.
|
|
|
Egia esateko, ehun urte igaro dira Jules Verne hil zenez geroztik, baina oraindik ere
|
haren
liburuak argitaratu eta irakurri egiten dira hizkuntza askotan. Filmak egiten dira.
|
|
|
–Espiritu hau ikusi nahi duenak? Ama Teresa Jesusenarekiko harremanetan aurkituko du
|
haren
liburuetan sumatzen den bezain otoitz gorena, eta arimen aldeko gar bizia, mila aldiz desira baitzuen gizonezkoek dituzten askatasun, dohain eta ofizioak izatea, arimak Jainkoagana ekartzeko, predikuak eginez, aitortzak entzunez eta jentilak konbertituz, Kristogatikodola isurtzeraino; eta egundo ez zidan besterik azpimarra tzen, predikatzeari ez uzteko baizik; eta horretarako, abisu eta aholku ug... (Fundazioak 1, 13 oin oharra).
|
|
|
Ez zion ardura ez familiak, ez diruak, ez erosotasunak, ez posizio sozialak, ez botereak eta ez famak". Juzku hura, seguru, sinesgarria iruditu izango zitzaien ezagutu zuten askori, batez ere
|
haren
liburua, Seven Pillars of Wisdom(" Jakituriaren Zazpi Euskarriak"), irakurrita zeukatenei.
|
|
|
Francisque Michel-i buruzko biografia egin zuen P Lafitte-k,
|
haren
liburuaren berrargitaratzearen karietara.14 Kultura, jakintza handiko gizona, irakurle amorratua zela dio. Lafittek berak bi gauza interesgarri azpimarratzen ditu, ez du pentsatzen irakurri dituenak bakarrik kontatu dituela Francisque Michelek.
|
|
|
Sigmund Freud irakurrita zeukan galdetu zioten Faulknerri behin, elkarrizketa batean. Ezetz erantzun zuen, ez zuela Freuden lerro bat bera ere irakurri, baina Shakespearek ere ez zuela egin, litekeena zela Herman Melvillek ere Freud irakurri ez izana eta seguru zegoela Moby Dickek sekula ez zuela
|
haren
liburu bat zabaldu. Hori zen William Faulkner:
|
|
|
Idazle zoragarri bat aurkitu izanarenak Elsa Santorini eta abar Poztuko zinela uste nuen, atsegin dituzu
|
haren
liburuak.
|
|
2015
|
|
|
Aitak bataiatu zuen Ulisesen txakurraren gisan, jakina, kultura klasikoaren eta, batik bat, greziarraren, erabateko zalea baitzen. Irakurzaletasuna, hein handi batean,
|
haren
liburu bilduma ikaragarriari zor zion Errek. Auskalo zenbat eta zenbat ordu eman ote zituen antzinateko mito eta istorio gordinekin liluratuta, orri tartean galdurik.
|
|
|
Ispiluan begiratu eta bere ile urdina ikusi zuenean, masail zuloak, berrogeita hamar urte, agian gauzak hobeto antolatu ahal izan zitzakeela pentsatu zuen: senarra; dirua;
|
haren
liburuak. Baina bera behintzat segundo batez ere ez zen bere erabakiez damutuko, oztopoei itzuri egingo edo eginbeharretan zabartuko.
|
|
|
Moro benetako humanista bat izan zen, hainbat libururen egilea eta Ingalaterrako eta Europako intelektual garrantzitsuenen kide eta laguna; adibidez, bereziki ospetsua da Erasmo Rotterdamgoarekin izan zuen adiskidetasun handia. Hasieratik esan dugun bezala,
|
haren
libururik garrantzitsuena Utopia da eta euskaraz ere badago. Ezaguna da gaia, beraz ez gara horretan luzatuko:
|
|
|
Zer kantatuko ote zion emakume hark Lertxundiri? Jakin min denak jo beza
|
haren
liburura.
|
|
|
Ekin eta ekin egiten nion nik ama Teresari Toledon liburu hura, gero idatziko zuen Egoitzak deritzona, idatz zezan. Hark arrazoi berarekin,
|
haren
liburuetan askotan errepikatzen denarekin, erantzuten zidan beti.
|
|
|
–Espiritu hau ikusi nahi duenak? Ama Teresa Jesusenarekiko harremanetan aurkituko du
|
haren
liburuetan sumatzen den bezain otoitz gorena, eta arimen aldeko gar bizia, mila aldiz desira baitzuen gizonezkoek dituzten askatasun, dohain eta ofizioak izatea, arimak Jainkoagana ekartzeko, predikuak eginez, aitortzak entzunez eta jentilak konbertituz, Kristogatik odola isurtzeraino; eta egundo ez zidan besterik azpimarratzen, predikatzeari ez uzteko baizik; eta horretarako, abisu eta aholku ug... (Scholias y adiciones?
|
|
|
William James(), psikologo eta filosofo amerikarra, oso bestelakoa gertatu zen Mistikaren bilaketa filosofikoan. Erlijiotasunari buruzko
|
haren
liburu nagusian (The Varieties of Religious Experience) Mistikak lekurik behinena hartu zuen, hain zuzen argitalpeneko azpititulua, hain orokorra? –A Study in Human Nature?
|
|
|
–Espiritu hau ikusi nahi duenak? Ama Teresa Jesusenarekiko harremanetan aurkituko du
|
haren
liburuetan sumatzen den bezain otoitz gorena, eta arimen aldeko gar bizia, mila aldiz desira baitzuen gizonezkoek dituzten askatasun, dohain eta ofizioak izatea, arimak Jainkoagana ekartzeko, predikuak eginez, aitortzak entzunez eta jentilak konbertituz, Kristogatik odola isurtzeraino; eta egundo ez zidan besterik azpimarratzen, predikatzeari ez uzteko baizik; eta horretarako, abisu eta aholku ug... (Scholias y adiciones?
|
|
|
Materrek liburu horretan, gainera, otoitzak eman zituen marinelentzat, hau da, Materrek bazekien itsas untzietan euskaraz irakurtzeko gai ziren marinelak izanen zirela, itsasaldietan
|
haren
liburua eskuetan edukiko zutenak:
|