|
2000
|
|
|
Bada,
|
hara
zer zenion elkarrizketa hartan bertan: " Erretiratzeko asmoa ere badaukat, eta ikusiko dugu, aurten edo hurrengo urtean edo, denbora gutxi gelditzen zait jada.
|
|
|
Nire ustez, beharbada Larramendiren iritzien berri zerbait bazekien. Horregatik, hark bezala, bere azkenetariko bertso batean
|
hara
zer zioen:
|
|
|
Eta horren ondorio ageriak ere hor ditugu. Lekukotzat,
|
hara
zer gertatu zen Nafarroako Epaitegi Nagusiak Barañaingo Udalaren kontra jarri zuen auziaz; horren adibiderik egokiena Euskaltzaindiaren salakuntza izan zen, Bilbon 1997ko apirilaren 25ean sinatua (ikus Euskera, XLII, 1997, 193 orr.).
|
|
|
Eta, kontatu berri dizkizudan bi kontu horiek buruan nituelako edo,
|
hara
zer nolakoa izan zen hereneguneko ametsa: lehenbizikotz, Piarres Oihartzabal kapitaina ikusi nuen, gure aitarentzat aldi batez lan egin zuen gizona, baina batik bat osaba Joanikoten lagun mamia izan zena eta jauregirat noizik behin etortzen zena, osabarentzat libururen bat zekarrela edo bertze zernahi.
|
|
|
—Jakintasunaz ari zara zu, baina
|
hara
zer dioen Jakintasunaren liburuak: Vani sunt omnes homines in quibus non subest scientia Dei, 14 eta zure zientzia gizonen zientzia da, ez Jainkoarena!
|
|
|
Izan ere, Nafarroa, Espainia eta Frantziari buruz arestian skribatuak zure bertze gutun baterat narama. Zeren eta
|
hara
zer erraiten zenidan zeure bertze gutun hartan: " Joanes, zergatik egiten digute maiz irri —salbuespenak salbuespen— bai espainiarrek eta bai frantsesek eta bertze anitzek ere, gure nazionea eta gure lengoaia dela kausa?
|
|
|
—Aita, berori nitaz kexu zegoen, erreumaren sendatzeko deus ere ekartzen ez niolako, baina
|
hara
zer ekarri diodan: Kristoren gurutzearen zur puska bat gordetzen duen erlikia.
|
|
|
Almirantez jantzita nahi omen zuen jauna hartu, huraxe izaki gaztaroko haren ilusio bakarra. Apaiz antimilitarista avant la lettre bat fortunatu eta,
|
hara
zer diren gauzak, mutikoaren ilusioa zapuztu ez ezik, betiko zapuztu zuen gizonaren izaera ere. Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi.
|
|
|
Isiltasun handi bat izan zen. Aditua zuten emakume zahar haiek dudagabe Motako berri; bazekiteken jendea
|
hara
zergatik eramaten zuten; harrituxe zeuden, ez biziki kontra, nahiz seguru aski partidarioak ez izan. Xani esana pixka bat damutu zitzaion.
|
|
2001
|
|
|
Larraitzen barretxo eta disimulu gabeko keinuak irentsi ezinik. Aitzolek kasu txikiena egiten ez bazidan
|
hara
zer arraiotara joan nintzen galdetzen niolarik neure buruari behin eta berriz. Hanka bat haustera.
|
|
2002
|
|
|
" (emakume hori) hemen badago/ altxa dadila mesedez/ zerri muturra ikusi dugu (Lizasogatik)/ eta Lurdes oraindik ez". Baina kantatzen hasitakoan," eta" hitza" ta" esan nuen, gero nolabait puntua betetzen hasi, eta
|
hara
zer atera zitzaidan: " zerri muturra ikusi dugu (Lizasogatik)/ ta Lurdesena oraindik ez".
|
|
|
Egun batzuk geroago (II)
|
hara
zer irakurri nuen Egunkaria k egunero ekartzen duen" Bizkaia" gehigarrian: " Otsoek ez, gizakiek egin eben ardien aurkako erasoa Artzentalesen".
|
|
|
Gau hartan, ordea, zahartuta ikusi nuen neure burua. Beldurtu egin nintzen neure zahar itxura ikusita, eta, orain barrea eragiten badit ere,
|
hara
zer egin nuen izuak eraginda: toaila hartu eta ispilua estali nuen.
|
|
2003
|
|
|
Denean bat ez etorri arren, txintxo txintxo astero bere lanean jarraitzen zutenen artean, berriz, «Basarri» zegoen. Baina
|
hara
zer zioen, «Bere Bordatxotik», 1973ko urtarrilaren 21eko zenbakian.
|
|
|
Eta Aita Santuak ordubeteko berbaldi luze mamintsua eskaini deutse, entzule guztiak adi adi eukazala. Beste gauza sakon askoren artean,
|
hara
zer esan dauan Joan Paulo bigarrenak:
|
|
|
· Alkartasunaren bidetik, gizarte ordena barri bat jasoteko behar diran erakunde egokiak sortuarazoten dan danok lagundu behar dogu. e) Eta, hau guztiau gauza gatxa bada be,
|
hara
zer dinoskun Joan Paulo bigarrenak: Ezin nik sinistu gaurko gizarte honek jakintza ta teknika gauzetan horrenbesteko aurrerapide harrigarriak egin dituan gure gizarte honek ezin daikeanik problema larri hau konpondu, horretarako guztion ahaleginak batu eta alkartu ezkero, beti be gizona oinarritzat eta helburu nausitzat daukala.
|
|
|
Ez horixe! Beste gauza guztien aurretik,
|
hara
zer dinoskuen gure gotzainak: " Kristinaua ezin daiteke bizi bere munduko arazoetatik aldenduta; kristinauak asko emon leio, eta emon behar deutso, gure gaurko mundu honeri".
|
|
|
Garoa, 4gn. argitaldia, Arantzazu, 1966, 101 or.): bertsolari batek inportantzia, sustantzia, poltsia ta alegrantzia erabili ditualako puntuetan,
|
hara
zer dinoan: " Etziran neri batere alegrantzirik eman aien aoetan euskereak zeukan gorniak" (gorrinak).
|
|
|
A. Antonio Zavalak, hainbeste bertso batu ta aztertu ondoren,
|
hara
zer dinoskun:
|
|
|
Mikel Zaratek, Bizkaiko Euskal Idazleak liburuan, Abeletxeri be emon eutsan zor jakon lekua; eta, beste gauza batzuen artean,
|
hara
zer dinoan: " Kirikiñoren jarraitzailea da Abeletxe eta herriherriaren filosofia umoretsuagaz egosten ditu bere idazlanak".
|
|
|
Aita Santuak, lehenengo orrietan,
|
hara
zer dinoskun: gaurko gizon askok ez dabela aintzat hartu gura errukiaren Jaungoikoa; ez hori bakarrik:
|
|
|
(...)? Honi guztioni loturik,
|
hara
zer irakurridiogun Fredric Jamesoni (2000: 13): –(...) Merkatu librea ez da berez hazten; neurri esku hartzailesendoen bidez sortu behar da merkatu librea:
|
|
|
Eta
|
hara
zergatik.
|
|
2004
|
|
|
Hain zuzen 1997an, Eusko Ikaskuntza eta Euskaltzaindiak, bion artean, Hendaian, Abaddiaren mendeurrenkari, antolatu zuten Biltzarrean, txosten bat aurkeztu nuen eta
|
hara
zer esaten nuen pasarte batean:
|
|
|
Baina, neure buruaz hitz egin beharrean,
|
hara
zer esan zuen Gipuzkoako egunkari bateko kazetari batek, nik Errealean egindako aldi hartaz:
|
|
|
Baina
|
hara
zer zioen auzoko korrespontsalak biharamuneko egunkarian, Izar distiratsu bat auzoko ilunean titulupean:
|
|
|
Baina bere bildumatxo partikularrak egiteko joera hura ez ezik, negozioetarako sena ere aitagandik zetorkion, antza, eta
|
hara
zer bururatu zitzaion behin batean gure neskatxari: amorante bakoitzari, errotik bi ile kentzea eta kristalezko kutxatxo batzuetan biltzea:
|
|
|
Sean zen sasi batzuen atzetik desagertzen. Sean,
|
hara
zer festa!
|
|
|
" Fermin,
|
hara
zer pieza! Ez zian esan Gesto por la Pazen dabilela?", Harakinek suturik.
|
|
2005
|
|
|
pretenden el establecimiento de las aduanas en la frontera(...) la diferencia que en este punto nos separa es como Vd conoce inmensa y nos ha de ocasionar disgustos sumamente amargo». Eta F. Otazu Arabako ordezkariak
|
hara
zer idatzi zion Arabako Diputazio buruari abuztuan (Madril 1840.08.15): " Los tres Comisionados que hay aqui de Navarra son lo mismo, en mi concepto, que la carabina de Ambrosio colgada de un clavo para el objeto con que aqui los han enviado(...) He visto las bases bajo las cuales han convenido con la Comision del Gobierno que puede presentarse a las Cortes el proyecto de ley sobre modificacion// de sus fueros:
|
|
|
Badu eduki beste oinarri sendoa, sakona eta gizarte arlokoa. Adibidez Bilbon, Irurac bat izeneko agerkariaren lehen zenbakiak, 1856ko ekainaren 26an agertu zenean, gaztelaniaz eta euskaraz argitaratu zuen manifestu egitasmoan,
|
hara
zer idatzi zuen: " Honelan izango gara sendoak, honelan gaitu inok goitu, ez bada, gehiago aitatu Bizkaian ez baltzik ez zuririk ez besterik.
|
|
|
–Goikoekin hitz egin dut eta, bon, onartu didate programa, esan zien Boni Bonek?: Eta
|
hara
zer pentsatu dudan: zuk, Ines, amonari egin beharreko elkarrizketa prestatuko duzu, tonu familiar batean girotua, baina amonak ere bere galderak egin diezazkizuke zuri, bon, azken bolada honetan gertatu zaizkizun gauzen inguruan.
|
|
|
Niri, berriz, txilborrak gustatzen zaizkit? eta
|
hara
zer gertatu zitzaidan: hasi zen lehenengo neska desfilatzen eta, azalean margotuta zituen letren artean, txulotxo bat ikusi nion, besterik ez; bigarrenari eta hirugarrenari, berdin; eta beste guztiei ere, berdin, baita hemeretzigarrenari ere; baina hogeigarrena zu zinen, eta badakizu zer gertatu zitzaidan?
|
|
|
Nafarroa, alde batetik, Bizkaia, bestetik. Larramendik XVIII. mendean Bizkaia frantsesa ere aipatuko du;
|
hara
zer idatzi zuen: Este error de llamar Vizcaya a todo el pais bascongado, ha pasado de España a Francia:
|
|
|
Egon ziren beste asmoak ere, adibidez, Pi i Margall politikari eta historialariak ida tzita. 1877an argitaratu zuen bere liburu ezagunean,
|
hara
zer idatzi zuen: En España la cuestión de los vascos es mucho más grave que en Francia(...) Vencidos, se trata actualmente no de arrancarles sus fueros, pero sí de quitarles la exención del servicio militar y de los tributos.
|
|
|
Zirkuaren kontu hura urrunegi heltzen ari zen. Eta
|
hara
zer txiripa, zer txanpa eta zer kointzidentzia: Elsaren hatz markak bai, eureka, haiek bat zetozen errebolberrari itsatsitakoekin.
|
|
|
Lan hartan zeramatzan hogeita bost urteetan ez zuen komisarioak halakorik egundo ezagutu. Bruno ziminoaren hatz markak harrarazi behar izan zituen orduan, baina
|
hara
zer ustekabea: animaliaren aztarnekin ere ez zetozen bat armaren katuan aurkitutakoak.
|
|
2006
|
|
|
Laniusen eginahalak Lamiakoko hezegunearen aldekoak dira gehienbat, hark baitu mehatxurik behinena. «Eta,
|
hara
zer ironia, ur araztegi bat eraiki nahi dute bertan», dio Begoña Zorrakinek, «harrigarria da ingurumena zaintzen dabiltzala esan, eta gero Ibaizabaleko azken gune naturaletako bat hondatu nahi izatea». Izan ere, Galindoko ur araztegia lanez gainezka dago honezkero.
|
|
|
Azkenean, mendiaren bestaldera ailegaukeran, dana prest egoan oholak ipinteko, ostean burdinazko errailak ipinteko. Orduan
|
hara
zer izan zan kontua: zugatz oholak lurrean etxuterakoan beharginak tristatu eta negarrari emoten eutsien, zergaitik jakin barik.
|
|
|
Hala erran nuen," andre Katalina". Bidaian zehar buruan behin eta berriz erabili ondoan,
|
hara
zer titulu hautatu nuen, nire amarendako egokiena zelakoan. Etxe barneko bozak, orduan, nire izena galdegin zuen.
|
|
|
Baina
|
hara
zergatik hobesten duen Kojevek Hegelen ikuspuntua: Hegelentzat, pentsamendu kontzeptuzkoaren denbora bitarteko hori, gauzatua dago.
|
|
2007
|
|
|
Baina sententziari muzin eginez, eliztarrek Johan Acos eta bere lagunen eserlekua erditik moztu zuten. Kasua erregeordearenganaino iritsi zenean,
|
hara
zer esan zuen: " Hain dira lotsagabeak agote horiek, Erronkarin bertako bizilagunen pare jarri nahi izan dutela beren burua".
|
|
2008
|
|
|
Kike Amonarriz baino ez da falta. Dekalogoa atera zuen, eta puntu bat zen zein inportantea den dena sareratzea, baina,
|
hara
zer diren gauzak, beharbada ez du sinesten bere mantra propioan ere. Profeta faltsu gehiago ez!
|
|
|
zintzoa eta langilea duk? eta
|
hara
zer garaiera hartu duen eta zer giharrak dituen, hamalau urte dituen arren! Ismaeli betidanik gustatu izan zaiok baserria:
|
|
|
–Aita Rafael, berorrek esango du zertara gatozen hain ezorduan, baina Nataliak oso gau txarra pasatu du; hain txarra, non hiltzera zihoakigula ere iruditu baitzaigu memento batean, exajeratu zuen markesa andereak?. Eta guk, jakina, medikuari deitu, baina
|
hara
zer esan digun mediku jaunak?
|
|
|
Kaxkagorri harrituta zegoen; haren aurpegierak, haatik, harriduraren isla zenak, berehala egin zuen irri zabalera, Beñardok bertsoa amaitu bezain laster; gero, berriz, balkoitik erantzun zion??(?) eskerrak eman behar dizkiat/ lehenengotik, jakina,/ hain izan zaidak hire etorrera/ ezusteko atsegina(?)??; bi bertsolariak, jarraian, hamar bat bertsotako ekinaldian korapilatu ziren, harik eta Beñardok, dardara iraganeko kontua zen jada, burua gero eta bere lekuagoan? gonbita luzatu??(?) ongi baderitzozu,/
|
hara
zer diodan: / egun osoan ibil/ gaitezke bertsotan??
|
|
|
hiru muxu jostalari, markes jauna, Alexander Handiaren armada osoa ere etzanarazteko modukoak! Baina
|
hara
zer diren gauzak: basatia zen arren, oso neska ona zen, xaloa, Rousseauren le bon sauvage kontzeptuak mitotik bezainbeste baitu errealitatetik, ausaz, nik hala sentitu nuen behintzat neska mulato hura, baita beste mulato, beltz eta aborijen asko ere.
|
|
|
Erne zer esaten duzun, ez baitizut errespetu falta hori onartzen! Baina burua galdu duzu, eta
|
hara
zertara eraman zaituen zeure jarrerak: zure ama, mundura ekarri zintuena eta zu urteetan goxo goxo zaindu zaituena, iraintzera?
|
|
|
hogeita hamabi urte bete bitartean haginetako minei lotutako krisialdi guztiak gainditu zituen, minak gora egin ahala egin izan baitzion behera, berezko prozesu batean, medikuek aholkatu edo agindutako edabeen zein lasaigarrien laguntzarekin betiere; hogeita hamabi urte zituela, ordea, minak gora eta gora egin zion egun batean; eta Nazariok Mateo Sukunzari bere beldurra jakinarazi, eta Mateok berehala lasaitu zuen: . Lehengoan hiriburuan egon nintzen, badakizu, Zirkulu Monarkikoaren presidentearekin bazkaltzen, eta horretaz aritu nintzen elkarrizketaren memento batean,
|
hara
zer diren gauzak. Presidenteak, izan ere, haginetako min izugarri batekin izan zuen emaztea orain dela bizpahiru hilabete, beldurrak airean utzi zuena, harik eta lagun baten bidez jakin zuen arte badagoela Frantzian mediku bat, zoro samarra dena baina baita dentista aparta ere, hortzak eta haginak sentitu ere gabe ateratzen omen dituena??.
|
|
|
Eta gauzak ez du jada erremediorik. Baina
|
hara
zer diren gauzak, markes jauna, ziur bainago, zu hemen egon izan bazina, ez zela gertatua gertatuko, baina ongi ulertzen dut, bestalde, zergatik zauden han, zure emazte histeriko hori jasateko Joben leinukoa izan behar baita, benetan(?)?.
|
|
|
Besotik heldu dit, etzanarazi nau? nahastu zait burua, baina,
|
hara
zer diren gauzak, neure nahaste borrastean argi bat piztu eta halaxe esan diot Ama Birjinari buru bihotzez: –Ama Birjina txit garbia, lagundu!?.
|
|
|
eta muina ezerezetik hurbilago dago iruditik baino, ezer ez garela aitortzen dugun bakoitzean hutsune bat zabaltzen baita gure baitan, Jainkoak bere egonleku bihur dezakeena, bestela nekez. Baina Jainkoak akats bakoitzarentzako konponbide egokia eskaini zigun, eta
|
hara
zer bururatu zaidan ariketa gisa, gure bide espiritualean barrena aurrera egiteko asmotan: santu guztiak zapi morez estali, ea hiru egunetan zer esperientzia geureganatzen dugun:
|
|
|
Hortxe duzue Loudungo mojen kasua, XVII. mendean Frantziako giroa goitik behera inarrosi zuena. Ez dizuet kasua xeheki jakinaraziko, baina
|
hara
zer esaten zuen garaiko idazle batek haiei buruz, paper honetan daukat idatzia: –Mojek bular bizkarrak astintzen zituzten azkar baino azkarrago, lepoa hautsi balute bezala.
|
|
|
–Begira, jauna, posible dena egiten dut, eta hori ez da posible, esan zuen Silverrek?. Nire bizia eta mutil honena salbatzekotan, barkatuko didazu, baina altxor hori bilatu beharra daukat,
|
hara
zer esaten dizudan.
|
|
|
eta dena banketxe batean ondo gordeta. Kontua ez duk irabaztea, aurreratzea baizik,
|
hara
zer esaten diadan. Non dira orain Englanden gizon guztiak?
|
|
|
–Ez zaiok asko baliatzen jende txoroari ez hori ez beste ezer,
|
hara
zer esaten diadan! –egin zuen oihu Silverrek?.
|
|
|
–Fortunako gizasemeak, ihardetsi zion sukaldariak?, ez dituk normalean bata besteaz asko fidatzen, eta ondo egiten ditek,
|
hara
zer esaten diadan. Baina nik neure erara egiten ditiat gauzak.
|
|
|
Begira, gehitzen zuen Johnek?, bikea ukitzen duenak nahitaez belztu behar, motel. Hor daukak nire txori zahar, gizagaixo eta errugabe hori madarikazio gorriak botatzen, eta zer esaten duen ez zekik,
|
hara
zer esaten diadan. Berdinberdin egingo likek, nolabait esateko, kapilau baten aurrean ere.
|
|
|
Zure hitz bat nahikoa da. Ondo dakit noiz ari naizen gizon prestu batekin,
|
hara
zer esaten dizudan.
|
|
|
Ondo asko dakit zuek daukazuela, ihardetsi zuen John Luxeak?. Ez daukazu nirekin hain elkorra izan beharrik; ez dizu horrek batere lagunduko,
|
hara
zer esaten dizudan. Zera esan nahi dut, zuen mapa hori nahi dugula.
|
|
|
–Tira, tira, esan zuen Silverrek?, utz itzak berriketak. Hilda zegok eta ibiltzerik ez zeukak, hori behintzat bazekiat; edo ez duk behinik behin egunez ibiliko,
|
hara
zer esaten dizuedan. Zuhurtziak hil zian katua.
|
|
|
Maniobratzeko prest! Hasiera kaxkarra duk hau, eta ez zekiat ahots hori norena zen, baina adarra jo nahian dabilen norbait duk, hezur eta mamizko norbait,
|
hara
zer esaten dizuedan.
|
|
|
–Atrebentziarekin esanda, jauna, baina oso gaizki egingo zenuke, esan zion Silverrek?. Zure bizi baliotsua galduko zenuke,
|
hara
zer esaten dizudan. Orain ni zure alde nago, buru belarri; eta ez nuke taldea urritua ikusi nahi, are gutxiago zu gabe, zenbat zor dizudan jakinda.
|
|
|
–Utzidak dunda, Dick, esan zuen?; eta gero, pipa piztu ondoren?: ederki zegok, motel, gehitu zuen?, sar ezak zuzia egur pila horretan; eta zuek, jaunak, segi etzatera; ez daukazue zutik egon beharrik mister Hawkins dela eta; bere baimena baduzue,
|
hara
zer esaten dizuedan. Eta hortaz, Jim, jarraitu zuen, tabakoa zanpatuz?, hemen haiz, hau ustekabeko atsegina John zahar gizajoarentzat!
|
|
|
–Geure eskuetan hagoela ez diat aitatu ere egin, jarraitu zuen Silverrek?, baina hala hago,
|
hara
zer esaten diadan. Niri gauzak hitz egin egin behar direla iruditzen zaidak, nik dakidala mehatxuka ibilita ez baita ezer onik ateratzen.
|
|
|
Begiratu genian, eta, arraioa!, ontzi zahar horren arrastorik ez. Sekula ez diat nik halako ergel mordoa ikusi, denak zein baino zein harrituago, eta,
|
hara
zer esaten diadan, denetan harrituena ni neu. –Beno, esan zuen sendagileak?, egin dezagun tratua.?
|
|
|
–Eta orain aukeratu egin behar duk,
|
hara
zer esaten diadan, erantzun zuen Silverrek.
|
|
|
belazurrunetik zintzilik batzuk, arraio demonioa!, beste batzuk kareletik behera botata, eta denak arrainentzako jaki. Oraindik ez da jaio niri aurre egin eta egun bateko onik izan duen gizonik,
|
hara
zer esaten diadan, Tom Morgan.
|
|
|
Ez duzue borrokan egin nahi fortunako gizasemeei dagokien moduan, baina hortaz, zer arraio, ordea! Obeditu egin duzue,
|
hara
zer esaten dizuedan! Mutil hau gustukoa diat, bai; ez diat behin ere hau baino mutil hoberik ezagutu.
|
|
|
baldinbaitere ez ahal dut inor ikusiko bere kontra eskurik altxatzen. Baldinbaitere,
|
hara
zer esaten dizuedan.
|
|
|
Orduan Dickek hobe dik errezatzen hasi, esan zuen Silverrek?. Dicken zorteak onenak eman ditik,
|
hara
zer esaten dizuedan.
|
|
|
Baina, bai zera!, ez zarete gauza; labezomorro batek baino imajinazio gutxiago duzue. Baina hik errespetuz hitz egiten badakik, George Merry, eta hala hitz egin didak,
|
hara
zer esaten diadan.
|
|
|
–Hau ere har ezazu kontuan, sendagile jauna, esan zuen?, eta mutilak esango dizu nola salbatu nion bizia, eta horregatik bota nindutela kargutik,
|
hara
zer esaten dizudan. Jauna, gizon bat haizeari ni bezain lotua doanean, gorputzaren azken arnasa ere jokoan jarriaz, gehiegitxo eskatzea ote da hitz on bat eskaintzea?
|
|
|
Begira, zerbait esango diat: aurreko gazteluan biziko haiz, gogotik egingo duk lan, apal hitz egingo duk eta ez haiz mozkortuko nik esan arte;
|
hara
zer esaten diadan, seme.
|
|
|
Ia ahaztu nian nire zurezko hanka hau. Ondo gauza ederra duk gazte izatea eta hanketan hamar behatz edukitzea,
|
hara
zer esaten diadan. Pixka bat bazterrak miatzera joan nahi duanean nahikoa duk John zaharrari esatea, eta berak prestatuko dik mokadu bat ibilaldirako.
|
|
|
–Motel, ari zitzaion esaten?, urre hautsarekin ere pagatzen ez haizelako?, urre hautsarekin ere ez,
|
hara
zer esaten diadan! Ez banintz hiregana hainbeste zaletu, hemen egongo nintzatekeela uste al duk, hi jakinaren gainean jartzen?
|
|
|
–jaulki zuen tabernariak?. Tankera horretako batekin nahastu izan bahintz, ez huke gehiago nire etxean hankarik jarriko,
|
hara
zer esaten diadan. Eta zer ari zitzaian esaten?
|
|
|
Eta gustatu egiten zaio ni eszenara ateratzea. Kubierta gainean nauka ia denbora osoan, nire makulu eta guzti; eta zu, berriz, hor uzten zaitu bodega zuloan, inork ikusi ezin zaituen tokian, ezta ikusi nahi ere gainera,
|
hara
zer esaten dizudan. Autorerik baldin bada, arraioa!, nire alde egongo da, hara zer esaten dizudan!»
|
|
|
Kubierta gainean nauka ia denbora osoan, nire makulu eta guzti; eta zu, berriz, hor uzten zaitu bodega zuloan, inork ikusi ezin zaituen tokian, ezta ikusi nahi ere gainera, hara zer esaten dizudan. Autorerik baldin bada, arraioa!, nire alde egongo da,
|
hara
zer esaten dizudan!»
|
|
|
Ideologia eta kontzientzia politiko abertzaleak ez du behar zuen hazirik erein, eta,
|
hara
zer datorkigun gainera: identitate etnolinguistiko espainiarra zilegitzen duen jarrerak nagusitu zaizkigu gazteen artean.
|
|
|
Hori egin? eta
|
hara
zer aurkitu dugun:
|
|
|
Burken erreferentzia honen berri izan gabe235,
|
hara
zer dioen Pruden Gartziak Menéndez Pidalen 1928ko Flor nueva de romances viejos obrari buruz:
|
|
|
Gainera nekez sortuko zen euskara baturik Azkuek arlo honetan ezarritako aurrekaririk gabe. Eta zalantzarik balego
|
hara
zer idatzi zuen Arestik 1967an: «irakaskintza hartzen diot euskeraren batasuneko enpeinu honetan nire maisurik hoberenari, Lino Akesolo jaunak bere atake hamorratuetan bestela baderitza ere, irakaskintza hartzen diot Resurrección Azkue nire maisuari»429.
|
|
|
Beraz, Aritio behartu egin zuten Zumaranen testigantza ezagutzeko norbait bere bila bidaltzera. Eta
|
hara
zer azaldu zuen Zumaranek bere jokabidea zuritzeko: «?
|
|
|
1857an sartu zen estreinakoz udalean, eta errejidore aritu zen 1861 urtera arte. Armagin legez izandako bilakaerari buruz,
|
hara
zer dioen Sarasketak: «La fábrica de los Sres.
|
|
|
Taldeari lotuta nire izena abizenak eman baditut, jendeak pentsa dezake: zein sinesgarritasun gutxi daukan A.A. taldeak,
|
hara
zer mozkorraldi daukan horrek! Baina A.A. ek ez du inoiz huts egiten, taldeko kideak gara huts egin dezakegunak.
|
|
|
Izan ere, kontu hauetan irudia beti da akzidentea, eta izatea muina... eta muina ezerezetik hurbilago dago iruditik baino, ezer ez garela aitortzen dugun bakoitzean hutsune bat zabaltzen baita gure baitan, Jainkoak bere egonleku bihur dezakeena, bestela nekez. Baina Jainkoak akats bakoitzarentzako konponbide egokia eskaini zigun, eta
|
hara
zer bururatu zaidan ariketa gisa, gure bide espiritualean barrena aurrera egiteko asmotan: santu guztiak zapi morez estali, ea hiru egunetan zer esperientzia geureganatzen dugun:
|
|
|
hiru muxu jostalari, markes jauna, Alexander Handiaren armada osoa ere etzanarazteko modukoak! Baina
|
hara
zer diren gauzak: basatia zen arren, oso neska ona zen, xaloa, Rousseauren le bon sauvage kontzeptuak mitotik bezainbeste baitu errealitatetik, ausaz, nik hala sentitu nuen behintzat neska mulato hura, baita beste mulato, beltz eta aborijen asko ere.
|
|
|
Hortxe duzue Loudungo mojen kasua, XVII. mendean Frantziako giroa goitik behera inarrosi zuena. Ez dizuet kasua xeheki jakinaraziko, baina
|
hara
zer esaten zuen garaiko idazle batek haiei buruz, paper honetan daukat idatzia: " Mojek bular bizkarrak astintzen zituzten azkar baino azkarrago, lepoa hautsi balute bezala.
|
|
|
Eta gauzak ez du jada erremediorik. Baina
|
hara
zer diren gauzak, markes jauna, ziur bainago, zu hemen egon izan bazina, ez zela gertatua gertatuko, baina ongi ulertzen dut, bestalde, zergatik zauden han, zure emazte histeriko hori jasateko Joben leinukoa izan behar baita, benetan(...)".
|
|
|
Izugarria izan da! Besotik heldu dit, etzanarazi nau... nahastu zait burua, baina,
|
hara
zer diren gauzak, neure nahaste borrastean argi bat piztu eta halaxe esan diot Ama Birjinari buru bihotzez: " Ama Birjina txit garbia, lagundu!".
|
|
|
–Aita Rafael, berorrek esango du zertara gatozen hain ezorduan, baina Nataliak oso gau txarra pasatu du; hain txarra, non hiltzera zihoakigula ere iruditu baitzaigu memento batean –exajeratu zuen markesa andereak– Eta guk, jakina, medikuari deitu, baina
|
hara
zer esan digun mediku jaunak...
|
|
|
Erne zer esaten duzun, ez baitizut errespetu falta hori onartzen! Baina burua galdu duzu, eta
|
hara
zertara eraman zaituen zeure jarrerak: zure ama, mundura ekarri zintuena eta zu urteetan goxo goxo zaindu zaituena, iraintzera...
|
|
|
...ro, berriz, balkoitik erantzun zion –"(...) eskerrak eman behar dizkiat/ lehenengotik, jakina,/ hain izan zaidak hire etorrera/ ezusteko atsegina(...)" –; bi bertsolariak, jarraian, hamar bat bertsotako ekinaldian korapilatu ziren, harik eta Beñardok –dardara iraganeko kontua zen jada, burua gero eta bere lekuagoan– gonbita luzatu –"(...) ongi baderitzozu,/
|
hara
zer diodan: / egun osoan ibil/ gaitezke bertsotan" – eta Kaxkagorrik gonbita onartu zion arte:
|
|
|
Bestelakoan, Ismael gizon bat egina zagok: zintzoa eta langilea duk... eta
|
hara
zer garaiera hartu duen eta zer giharrak dituen, hamalau urte dituen arren! Ismaeli betidanik gustatu izan zaiok baserria:
|
|
|
hogeita hamabi urte bete bitartean haginetako minei lotutako krisialdi guztiak gainditu zituen, minak gora egin ahala egin izan baitzion behera, berezko prozesu batean, medikuek aholkatu edo agindutako edabeen zein lasaigarrien laguntzarekin betiere; hogeita hamabi urte zituela, ordea, minak gora eta gora egin zion egun batean; eta Nazariok Mateo Sukunzari bere beldurra jakinarazi, eta Mateok berehala lasaitu zuen: " Lehengoan hiriburuan egon nintzen, badakizu, Zirkulu Monarkikoaren presidentearekin bazkaltzen, eta horretaz aritu nintzen elkarrizketaren memento batean,
|
hara
zer diren gauzak... Presidenteak, izan ere, haginetako min izugarri batekin izan zuen emaztea orain dela bizpahiru hilabete, beldurrak airean utzi zuena, harik eta lagun baten bidez jakin zuen arte badagoela Frantzian mediku bat, zoro samarra dena baina baita dentista aparta ere, hortzak eta haginak sentitu ere gabe ateratzen omen dituena...".
|
|
|
Barrutiarekin, noiztik zabiltza? Aitak jakinen balu,
|
hara
zer disgustua! Ez dizugu guk irakatsi etsaiarekin oheratzen.
|
|
2009
|
|
|
Jauzia,
|
hara
zer gauza ustez sinplea, tesi baterako gai...
|
|
|
H IRU hilabete barru
|
hara
zer pasatuko den.
|
|
|
zakurraren ipurdira bidali ninduen, garbi hitz eginda! Egunotan, baina, Domingorengandik hurbilago sentitzen naiz,
|
hara
zer diren gauzak, etxean baztertuta sentitzen bainaiz ni ere, zurekin lotzen nauen aferak eztanda egin zuenetik:
|