|
2013
|
|
|
Literaturako kontuen generoa, bere aldetik, espezie edo mota anitzetan sailkatzen da;
|
hara
nola, elezaharrak edo kondairak, alegiak, bihurrien edo pikareskako kontuak, ohiturazkoak, ipuin beltzak edo beldurrezkoak, zientzia fikziokoak, bidaietakoak, zinema edo zibernetika girokoak, marrazki bizidunak, eta eta abar. Etengabe berritzen da ipuin moten errenkada, literatura bera berritzen den bezala.
|
|
|
Eta horra non, Lurrizadek emakumearen oparotasun esnetsua eta gizonezkoaren tinkotasun adoretsua bere senaren baitan bat eginik, basapiztiak abere bihurtu zituen eta landare aleak eta igaliak bilakatu zituen hazi. Baina
|
hara
nola, Nehoizezko garai hartako giza piztiek Lurrizade zorotzat jo beharra zeukaten, beren usteko zentzu ona zaindu eta babestekotan: Eroa dago Lurrizade esan zuten; ez da besteok bezalakoa eta.
|
|
|
Bihurrien kontuek amaiera zehazki jakina eduki ohi dute; beti tankera bertsukoa behar du eta aldez aurretik neurri batean behintzat asma litekeena. Irakaspena ere nabarmena izaten dute bihurrien kontuok,
|
hara
nola herriko jauntxoa edo gizaki ahaltsua edo dena delakoa irrigarri eta galtzaile gertatuko den, bere harrokeria, zekenkeria edo ergelkeriaz baliatuta peatzen diolarik. Aitzitik, absurdoko kontuek ez daukate ez egiazko bukaerarik eta ezta irakaspen zehatzik ere.
|
|
|
Beldur gutxiago eragiten du, nonbait, kanpoan euliz eta xomorroz estaltzeko arriskuak, udal aretoko istiluak baino. Baina
|
hara
nola ikaratuta ihes egindako batzuei atzetik jazarri zaizkien beste batzuk; hainbestekoa izaki, noski, denboraren infernutik azaleratu den amorrua!
|
|
|
Eta saiatu, saiatu egin naiz liburu honen sarrerako atalean. Baina, jakina,
|
hara
nola (des) teoria irten zaidan, eta gainera laikoa: (des) teoria kaotikoa.
|
|
2014
|
|
|
Nostalgiarekin aipatzen dira, Donibaneko bestetan ateratzen ziren kabalkadak, zaldiak, bolantak baina ere gehigarriak,
|
hara
nola karroak: Garat trinketean argazki batzuetan agertzen da" Le char de la chasse" adibidez.
|
|
2015
|
|
|
Eta ez, esna gogorik izan ez arren, ezertarako gogoa biztu ez arren, bai ba,
|
hara
nola, zeuoi eska dakizuekeen, urrunxeagotik egitea geure argazki bat, ferekatzen gaituzuela irudikatu nahi dugunerako.
|
|
2016
|
|
|
Ez zaieke bereziki laketgarria gertatuko, ia seguru, euskal literaturan balio hutsalik baizik ikusten ez dutenei Klaudio Otaegiren lana. Honezkero, Jon Juaristik, gure nafar zirikatzailearen maiasturu maisua datekeenak jakina zurginek ezin dutela santuekin joareak egin, bai erre ordeahalako destainez
|
hara
nola marraztu zigun zegamarra handioski halaber gaztelaniaz naski:
|
|
2017
|
|
|
Eta
|
hara
nola ezagutuko ditugun, amaieraren hasieran, maite ditugunak joaten eta galtzen eta hiltzen, eta ez jaiotzen eta topatzen. Pentsa ezazu, bihotza, ez duela merezi denbora eta bizitza ez sentitzera eramateak, ez sufritzeagatik.
|
|
|
Heraldikan ohikoa da hegoak zabalik gorantz igoz atzetik ikusitako erlea. Etxea abaraska ote den, etxea habia ote den, eta
|
hara
nola, etxea erlauntza baldin bada, emakumeengandik sortzen den oinordetzaren beste zentzu bat, oinordetzaren sorreran anderea antzematen duena.
|
|
|
Nondik atereak ote dira orduan gure artzain Neolitorainokoak! Eta
|
hara
nola zehaztu zituzten Etxandiko alaba Marimartin ezkonberriaren doteko ehun eta hamar dukatak puskatan pagatzeko epeak:
|
|
|
Horietxek ziren Alduntzingo sarobeak, baina
|
hara
nola aipatuak ageri diren 1851ko dokumentuan, hamar urteren buruan emandako aldea ikus dezazun, zehaztasun kontuan:
|
|
|
Herriko maisuaren, Jose Inazioren, bi semeak, Jose Antonio eta Juan Bautista Zabaleta Uitzi anaiak, Itzala etxean bizi zirenak, eta Jose Antonio Makatzaga, izan ziren preso sartutako mutilak. Biharamon goizean, astelehenarekin, testiguri hartu zien informazioa alkatearen aurrean herriko eskribauak, eta
|
hara
nola azaldu zuen auziaren hasiera, aurreneko testiguak:
|
|
2018
|
|
|
Hitz bi bukatu baino lehen liburuan erabili izan dugun idazkera estiloari buruz eta arlo linguistikoan hartu behar izan dugun zenbait erabakiren inguruan: idazkerari begira euskarazko komunikabide idatzietan ohikoen den hizkera estiloari egin diogu men,
|
hara
nola izen propioetan tildeak ez erabiltzeko hartu dugun hautuan edo idazte prozesuan hartu behar ohi diren beste hizkuntz erabaki askotan. Halaber, Euskaltzaindiak emandako gomendioei jarraitu diegu pertsonaia edo gertaera historikoak izendatzeko unean eta leku izenen erabileran, eta, bereziki, hiriaren izendapenaren kasuan.
|
|
2019
|
|
|
Hantxe zeuden oraindik zutik, nork eraiki zain, frantsestekoan zuraje guziak kizkali eta larrugorritan geldituak. Eta 30 urteko ahaleginari eta lan zuhurrari esker, indarrak berritu ondoren,
|
hara
nola sortu zen, Herriko Etxe umilatua berritzeko asmoa, lehengo pareta zahar dotoreen arabera, hiru solairuko goiera emanez (LUA, 4/ 54):
|
|
|
Lehen ikusia dukezu hasieran, bordajabeen zerrenda nola bukatu den 46 zenbakian" en una borda llamada Aresoarte" esanez, eta
|
hara
nola segitzen duen handik aurrera etxejabeen zerrendak, bere faksimile puxka eta guzi:
|
|
|
Berriz ere, lehen aipatu 1678ko apeoaren bigarren zerrendan,
|
hara
nola aipatzen diren maizterren sailean 28 eta 29 garren zenbakiekin sinalatuak, hurrenez hurren, aurreko borda berberak:
|
|
|
Ibiur Leitzakoa (P. Perurena, 2016). kontratuan,
|
hara
nola aipatzen diren etxea eta borda, 1721eko azaroaren 23an (NAH, 16275/ 1 kaxa, 104 sorta): " la casa de Barberosemenechiquia que afronta con las de Churioneay Petrinea.
|
|
|
Hari horik guziak ongi lotuz, bistan da etxe bera zirela Txartikone azpikoa eta txikia, eta hango aita semeak Pelipe eta Matias. Ikus Hilen Xarma, 77 or. Eta
|
hara
nola lotzen dituen, berriz ere, elizako" Libro de Maceros" delakoan, Pontxito Irurtia maisuak: " Caseria de Phelipe; Charticonea Azpicoa".
|
|
|
Eta 1925eko bordarien eliz errolda honetatik, kasik ehun urtera, 2019ko maiatzaren bostean,
|
hara
nola osatu didan gaurko borden zerrenda Patxi Tolosa, 85 urteko aitona hiztun argiak, eta behar bada, gaur Aresoko borda konturik gehien dakienak. Zure jakinerako, nik neuk halaxe eskaturik, Ibiurtik honuntz Elutseder aldea barrena hasi dizu zerrenda:
|
|
|
Hori guzia aski ez, 1800ean oraindik, bordetan ezin bizi zelako auzi zahar harekin baitzebilen Herria ardailan. Gezurra badirudi ere,
|
hara
nola (NAH, Sig.: 007436):
|
|
|
Bordarik ez oraindik, etxea bera eginberria baitzen, jakinik 1726ko apeoan ere ez zela ageri. Izan ere, Migel Argaña eskribau aldaztarrak jasoa,
|
hara
nola ageri den, Iruñeko Artxiboan, 1697ko abenduaren 21ean, Martin Arruarte eta Antonia Zabaletaren ezkontzako kontratuan (15928/ 1 kaxa, 88 sorta): " un castañalen endrecera de Espilla de diezpies afrontada con las de las casas de Rementanea y solar de la casa Unayenea".
|
|
|
Gaizki ez baditut kontatu, 218 sukalde edo bizitza guzitara, eta 1735eko Urte Zahar egunez ontzat emana dator zerrenda osoa, alkate zinegotzi eta batzarrera bildu ziren beste herritar askoren izenean, Lorenzo de Alduncin eta Francisco de Arribillaga bi eskribau leitzarrek sinatua. Baina, ni bordarien peskizan nabilenez,
|
hara
nola atera zaizkidan kontuak, nork bere zenbakia aurretik duela:
|
|
|
Kontuak hola, Leitzan aurrenenetako borda zen Arozmendi, nolabait esan Urbieta, Franki edo Beriñas bezalatsu, garai bateko burniola zaharren lur aztarnarik hoberenetan sortua. Eta burnioletaz ari naizela,
|
hara
nola datozen garai hartakoak, 1678ko apeo honetan, beren etxebizitza eta guzi; inoiz ez ordea bordatzat joak:
|
|
2020
|
|
|
Pelikulako protagonista izaten zen, oso prestua, dotorea eta adoretsua bera, eta gainera pertsonaia" onaren" papera zuen, justua eta bakezalea baitzen, beste pelikuletako indioak ez bezala. Umetan, Winnetouren papera egiten zuen aktorea amerikar peto petoa zela pentsatzen nuen, benetako amerikar natiboa, eta
|
hara
nola diren gauzak, gerora jakin nuen film haiek alemanak zirela izatez eta aktorea, Pierre Brice, frantsesa. Zinearen ziria!
|