|
2008
|
|
|
XX. mendean, formalismoak literaturaren azterketa zientifikoa izan zuen helburu; horrela, literaturaren historiak bigarren mailan utzi ziren eta testuaren azterketak lehenetsi, subjektiboak izan zitezkeen azterketa modu guztiak baztertuz (interpretazioa, kasu). 1970eko hamarkadan, berriz, teoria sistemikoek irauli egin zuten handik aurrerako azterketen ikuspegia; teoria haiek literatura komunikazio ekintza gisa definitu zuten, alegia,
|
hainbat
faktorez osatuta dagoen sare sozial gisa; ondorioz, testua ez ezik, komunikazio literarioan parte hartzen duten faktore guztiak aztertu behar zirela aldarrikatu zuten, literatur analisiak ikuspegi zabalagoz proposatuz; testuari ez ezik, igorleari, hartzaileari, merkatuari eta beste zenbait faktoreri erreparatzeko beharra azaleratu zen.
|
|
|
Atal honetan zehar ikusi dugu XX. mendeko literatur teoriek aldaketa garrantzitsuak eragin dituztela literatura ulertzeko moduan. Gaur egungo azterketetan literatura aztertzeko ikuspegi komunikatiboa da nagusi herrialde askotan; literatura, oro har, sistema gisa ulertzen da, hots,
|
hainbat
faktorek osatzen duten sare gisa, eta faktore horietako bakoitza ezagutzea ezinbestekoa da literaturaren ikuspegi osoa edukitzeko.
|
|
|
Dena dela, elkarrizketetan antzematen da ikasleek urtean zehar euskarazko libururen bat irakurtzea lehenesten dutela irakasleek. Literaturaren historia irakastea denboraren, ikasleen maila linguistikoaren eta beste
|
hainbat
faktoreren menpe geratzen da. Hori dela eta, ikastetxe batzuetan literaturak ez dauka presentziarik ikasgelan, eta haren lekua etxeko eremura murrizten da.
|
|
2019
|
|
|
irakurketa edo zinema zaletasun intelektualagoa edo filosofikoagoa, arte edo paisaietarako edo bidaietarako gustu finagoa, harremanetan jokabide arrazoizkoagoa, etab. Berez, horietan guztietan berak zaletasun kulturalik batere ez duela erakusten du bere diskurtsoak eta jakintza konbentzionaletik, lagun artekotik edo egunkarikotik harantz ez du urratsik ematen. Aurretik aipatutako
|
hainbat
faktore eta ezaugarrik ere, gizon matxistaren irudiaren prototipoa azpimarratzen du, esate baterako, Florak Hanbre sagardotegian haserretuta alde egiten dionean, Senarrari iruditzen zaio bere jokabidea taldeak gaitzetsi egiten duela, baina arrazoia anbiguoa da beretzat, izan ere lagunak isilik geratzean, berak egindako zerbait gaitzesten zutela iruditu zitzaion: ez daki" arrautzak frijitzeko moduari buruz azaldu nuen iritzia ote zen, ala Florari, denen aurrean, tratatu ninduen bezala tratatzen utzi izana" (35).
|
|
|
Honelako iruzkinek, Senarraren mundu ikuspegi matxista osatzen laguntzen dute eta are sinesgarriagoa bihurtzen dute. Aurretik aipatutako
|
hainbat
faktore eta ezaugarrik ere, gizon matxistaren irudia azpimarratzen dute.
|
|
2021
|
|
|
Euskara eta euskal kultura literaturaren kasuan, konpromisoak handiagoa behar duela uste du parte hartzaile horrek bezala LIR1 ek eta IE6 k ere, euren iritziz, desideologizazio prozesu handian sartuta dagoelako euskal hezkuntza orokorrean. Beste
|
hainbat
faktore eta arrazoiren artean, hori ere hizkuntza hautuak baldintzatzen ari dela diote, eta, horrekin batera, euskal literaturaren ordez erdaretakoetara jotzea. IE9 k dioenaren arabera, mundu globalizatu honetan euskarak, euskal kulturak eta euskal tradizioak bere tokia izan behar du, baina gaur egunera ekarrita, eta gazteak horretaz ere jabetu behar direla uste du.
|
|
|
Kasu batzuetan, Euskara eta Literatura ikasgaiko kalifikazioan eraginik izan dezakete eta, beste zenbaitetan, ordea, ez; borondatez parte hartzearena ere ikastetxearen araberakoa izango da. Horrek edo beste
|
hainbat
faktorek duten harrera ona baldintza dezakeen arren, bere ustetan, eskolen arrakasta sorkuntzan dago. Bertsolari kanonikoak nor diren ezagutaraziko zaie eta haiek ekoitzitako bertsoak aztertuko dituzte, edota errimak eta neurri diferenteetako bertsoak nola eraikitzen diren ikasi dira, baina lanketa bertsoak sortzera eta kantatzera, bertsolari izatera, bideratuta dago.
|