|
2002
|
|
|
Gure inguruan autoikaskuntzarako sistema berria da, bai guretzat, bai gure ikasleentzat. Irakaslea desagertzen denean,
|
haiek
ez dakite zer egin eta guk ere ez nolalortu ikasleen arteko elkarreragina.
|
|
2004
|
|
|
Futbolariaren buru barruan zurrunbilo bat dabil, eta hori telebistatik ez da ikusten. Jendea paratzen da telebista aurrean eta gaur Bartzelonan jokatzen dute, hiru egunera Moskun, eta
|
haiek
ez dakite igandean jokatu duzula bederatzietan Bartzelonan, astelehen goizean entrenatu duzula, Moskura joan zarela... Hori ez da bere problema.
|
|
|
Nire aldera zetozela ikusi nuenean atera nintzen autotik, eta besterik ezean, eskuak gorde nituen, ez nuen besterik egin. Han zazpi tiro bota izan balituzte ere ez zuen inork entzungo, baina
|
haiek
ez zekiten nik eskuan zerbait banuen edo ez nuen. Eta beldurtu egin ziren.
|
|
|
Poza sentitzen genuen, zerbait berria zela konturatu ginen eta”. Moonmilk zen, nahiz eta
|
haiek
ez jakin une horretan; izan ere, ilargi esnea egoera solidoan edo oretsuan agertu ohi da hormen eta sabaien estaldura gisa, eta zentimetro koadro batzuetako azaleretan, metro pare bat gehienez. Normalean, kaltzio eta magnesio karbonatoen partikula oso finek (mikro edo kriprokristalinoek) osatzen dute substantzia hori.
|
|
2006
|
|
|
Eta auzoak gara, belaunaldiz belaunaldi izan gara auzo baina
|
haiek
ez dakite jatorria Indian dugula, adibidez.
|
|
|
Ikusdezakezu gorpua nola erretiratzen duten eta ikus dezakezu odolaren gaineanzerrautsa edo botatzen dutela, ikus ditzakezu katuari sakatzearen ondoriozpertsona, izaki, giza-emazteki, organismo bizidun haien guztien baitan gaitzak etabirusak zelulekin pokerrera ari ziren bitartean, zerbaiti, mekanismo fatal bati eragindiozula. Ia erabat patuaren mende zeuden hainbat bizitza eztanda egitear egonzitezkeen telefono dei baten ondoren, eta
|
haiek
ez zekiten ezer, ezta arrastorik ere.Usaindu ere ezin zuten egin. Odola.
|
|
|
Arotzak ez zion kutxez galdetu Malenferri. Hiruzpalau biktima galdekatuta, jakinen zuen
|
haiek
ez zekitela kutxak non zeuden.
|
|
|
–Zure aitona lapurren taldeko kidea izanik, ulergarria da gaizki sentitzea. Baina
|
haiek
ez zekiten naziek hain basati jokatuko zutenik. Zure aitona egoera oso zailean zegoen:
|
|
|
Ez hori bakarrik: Hankapaloren bezero berrien artean emakume gutxiago zegoen, nonbait, eta zeuden
|
haiek
ez dakit zuhurrago, zaharrago edo zatarragoak ziren; zirena zirela, tabernari buztanberoaren xarmak ez zituen gehiegi liluratzen, edo batzokiko neskatila haiek, kantu ospetsuan ez bezala, ez zuten kilikatzen gure lagun ohiaren irrika. Arrazoia edozein izanik ere –eta guztiaren nahasketa izango zela susmatzen dut nik–, bakarrik etxeratzen zen Hankapalo gauero, eta etxeratu ostean kantu gero eta malenkoniatsuagoak jarri ohi zituen musika aparatuan:
|
|
2008
|
|
|
Hau da, ikusmena helburu duen garun eremuan lesioak dituzten itsuak, baina begien funtzionamendu organiko normala dutenak. Proba horietan, zientzialariek oztopoz betetako korridore batean ibiltzeko eskatu zieten itsuei, eta emaitzak harrigarriak izan ziren; izan ere, subjektuek objektuak saihestu zitzaketen, nahiz eta
|
haiek
ez jakin nola egiten zuten. Beatrice de Gelder en arabera, esperimentuaren ardura duen ikertzaileak —haren ondorioak “Current Biology” zientzia aldizkarian argitaratu dira—, begiak osasuntsu dituzten eta ikusmen malformazioen edo ikusmen kortexeko akatsen ondorioz ikusmen arazoak dituzten itsuek berezko gaitasuna izan dezakete objektuak hautemateko, ikusmen estimuluak prozesatzen dituzten garuneko eskualdeetara joz, horretaz ohartu gabe.
|
|
2009
|
|
|
Horietatik 6 fusilatu zituzten Donostiako etaBilboko kartzeletara egindako erasoetan, beste 4 Debagoiena inguruan eta 3Madrilen. Hilketa haiek egin zituzten pertsonek edo taldeek ez zuten izan agintarierrepublikanoen oniritzia,
|
haiek
ez zekitela egin zituzten. Frankistek fusilatuzituztenen aldean oso kopuru txikia izan zen hura, eta hori hala izan zen, nahiz etaDebagoieneko eskumako 200 presotik gora izan Bilbon.
|
|
|
Euskal Herriak eta Espainiak ezin dute teilatupe berean bizi: Ezin gara haiekin bizi,
|
haiek
ez dakitelako besteekin bizitzen. Frankismoa amaitu eta autonomien sistema indarrean jarri zutenean ere, independentistei aukerarik ez emateagatik gaitz erdi pentsatuta egin zuten, Aoizen irudiko, eskua eman ziguten besoa ez emateagatik.
|
|
|
Beste bat, Don Francisco Garmendia, donostiarra. Arabarrak bi zeuden, eta
|
haiek
ez zekiten. Don Andres Ibañez, Murgiakoa, eta Don Isidro Larrauri, erretore zena, Gasteizkoa.
|
|
2011
|
|
|
Ikus dezakezu gorpua nola erretiratzen duten eta ikus dezakezu odolaren gainean zerrautsa edo botatzen dutela, ikus ditzakezu katuari sakatzearen ondorioz pertsona, izaki, giza-emazteki, organismo bizidun haien guztien baitan gaitzak eta birusak zelulekin pokerrera ari ziren bitartean, zerbaiti, mekanismo fatal bati eragin diozula. Ia erabat patuaren mende zeuden hainbat bizitza eztanda egitear egon zitezkeen telefono dei baten ondoren, eta
|
haiek
ez zekiten ezer, ezta arrastorik ere. Usaindu ere ezin zuten egin.
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxa eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab., errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez
|
haiek
ez dakit zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
2012
|
|
|
–Ez nekien zer egin. Sandraren adiskide pare bati deitu nien, baina
|
haiek
ez zekiten ezer. Iratiren pediatrari ere deitu nion, eta berdin.
|
|
|
Kosk egin zion opil bati. Gizajo
|
haiek
ez zekiten norekin ari ziren. Noizbait azaldu zuten dirua hartzera.
|
|
|
–Liburu hau ez dut nik izkiriatu, hainbat egileren lana izan da. Baina
|
haiek
ez dakite liburu hau existitzen denik. Liburu hau orgia literario baten seme bastarta duzue.
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxaren eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab. errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez
|
haiek
ez dakit zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
|
—Kilo eta erdi haragi bakoitzarendako. Amerikarren oparia,
|
haiek
ez badakite ere.
|
|
2015
|
|
|
Ipuina zer den jakiteko, ikus Euskaltzaindiaren Literatura terminoen hiztegia, han primeran ematen baitira genero honen nondik norako eta abarrak. Guk,
|
haiek
ez baitakite egiten, ipuin bat idatzi dugu, teoria praktikan jartzea baino ikaskizun hoberik ez dagoela pentsatzen dugu-eta. Hona, bada, gure ekarpen xume baina aldi berean argigarria.
|
|
|
Haiei ere atera nahi zieten informazioa, ea zer ari nintzen ni, nola nenbilen? Ez alferrik,
|
haiek
ez baitzekiten ezer, zer nenbilen ni. Dabilenak isilik ibili behar izaten baitu!
|
|
|
4 Jar beza ardura handia Paternako arazoan; izan ere, haiek igaro dituztenak kontuan hartu gabe ere, berorren agurgarritasunagatik nahiko nuke;
|
haiek
ez dakit nola eraman ahal izan duten. Orain nire lagunak kontatuko dio lanen historia.
|
|
|
Gerra zegoen, bai, baina Ezkabako ehiztari zibil haiek frontetik hagitz urrun bizi ziren, eskualde egonkor batean, matxinada militarraren aldekoentzat hasieratik guztiz seguru izana zen lurraldea bera. Fronteko borrokan ez ziren sartu izan; biztanle zibil
|
haiek
ez zekiten parez pare etsai armaturik ikustea zer zen. Lubakietako bizi egoera gogorrak sorgorturik ez zeuden.
|
|
|
Baina
|
haiek
ez dakite!
|
|
|
Agian probeta batean sortu zituzten, baina
|
haiek
ez dakite.
|
|
2016
|
|
|
“Frustratuta sentitzen gara, iruzur egin digutelako. Bankuko langileek beti esaten dute
|
haiek
ez dakitela ezer, baina hurrengo egunean, izapideak egiteko prest agertzen dira. Bankuak ez du gurekin gardentasunez jokatu eta gainera, era desberdin batean tratatu gaitu:
|
|
2017
|
|
|
urak ito eta eguzkiak erre egin dezakete edozein, bere neurri batetik gora. Baina zaldia aurrena probatu zuten koitadu
|
haiek
ez zekiten zer sartzen ari ziren ere, eta ezjakintasun gorri huraxe baliatuko zuen Estatuak jendea tontotzeko edo akabatzeko.
|
|
|
Haur batek edo sukarrarekin nahasirik dagoen batek edozein gauza esanagatik, ez zara batere asaldatzen eta ez zeure sosegutik mugitzen, zeren baitakizu ezen
|
haiek
ez dakitela zer mintzo diren eta ez zer ari diren.
|
|
|
Arbitro kabroia, arbitro espainola. Eta euria egitea nahi genuen guk beti, lokatzetan hobeto jokatzen genuelako, lokatzetan hobeto defenditzen ginelako, espainol marikoiek ez baitzekiten zer zen euripean jokatzea, maritxu milinga
|
haiek
ez zekiten lokatzen pisuaz kargatutako baloia mugitzea zer zen ere. Horixe.
|
|
|
Hiru atal edo forma izanagatik ere, arima bat eta bakarra da; era berean, estatuan talde ezberdinak badaude ere, hiriak batasun trinkoa osatzen du. Are gehiago, nahiz eta
|
haiek
ez jakin, ikusi dugunaren arabera, Platonentzat arimaren hiru atalen eta hiri estatuaren talde ezberdinen ongia bat eta bakarra dugu. Hain zuzen ere, hori horrela den heinean hiria gizarte klase ezberdinetan sailkatuagatik ere, estatuaren osotasunak norabide berean egin behar du arraun, hots, objektiboa eta unibertsala den ongiaren norabidean.
|
|
|
—Kilo eta erdi haragi, bakoitzarendako. Amerikarren oparia,
|
haiek
ez badakite ere.
|
|
2018
|
|
|
Txironan barre egin zieten, funtzionarioek txantxaz hartu zituzten bi heroinomano delinkuenteak. Cruz de Humilladero presondegi probintzialean ezin zuten sinetsi bi
|
haiek
ez zekitenik nori ausartu ziren autoa lapurtzen. Fernando Morán López.
|
|
|
Eta orduan
|
haiek
Ez nekien zer egin.
|
|
2019
|
|
|
Nik ezer ez kontatuta traizionatu nituen. Galdu ditut,
|
haiek
ez badakite ere. ()
|
|
|
Muga horretatik iparrera, nahiko lasai bizi ziren. Herri
|
haiek
ez zekiten zer zen buruzagi bat. Entzunda zeukaten halako zerbait zutela zuen herrian, baina ez zuten ulertzen zer esan nahi zuen buruzagi hitzak, ez zioten zentzurik hartzen.
|
|
|
Presoek azaldu zuten nola zaldia garagartuta zegoen eta kuartel nagusira zeramaten. Jaun txit goren Calatravako koronel eta Gonfaingo, edo Gonfingo,
|
haiek
ez baitzekiten nongo, kondearen jabetzakoa, zaldia kanoia bezala zaintzea erregutu zien hark. Eta horixe egiten zuten.
|
|
|
(Arrizibita,
|
haiek
ez jakin ordea) izeneko
|
|
2020
|
|
|
Eta hala ere, beti ez zen horrela izan. Sailing Directions en esaten denez, saltzaile eta erasotzaile hutsak dira baina
|
haiek
ez dakite, munduko zoko urrun hartakoen bihotzetan egin zen aldaketaren berri, duela urte batzuk itsasontzi bat harrapatu eta bertako bat ez beste eskifai osoa hil zutelako. Bizirik irten zena, bere lagunei hango berri eman eta, Lord Howera itzuli zen beste hiru itsasontzitako kapitainekin.
|
|
|
Han beheko gizonek lanari utzi diote, eskaileretan behera medikua eta tenientea ikustean; eskailerak higatuta daude erdialdetik, denboraren joanak eta iragan garaietako milaka oinen igurtziek gastaturik; oin
|
haiek
ez dakite ezer Emilio Varelaz eta eskuan pistolarekin doan militarraz, ez dakite ezer hain serio doazen bi gizon haietaz, ikusi ere ez baitituzte inoiz ikusi. Pistola lehen entzun duguna izango duk.
|
|
|
Ez zuten nirekin partekatu beren jakin nahia. Hori egin izan balute saiatuko nintzatekeen nik nekiena,
|
haiek
ez zekitena partekatzen. Auskalo, saiatu izan banintz.
|
|
|
Eskumakila gisa erabili nahi zuten gure Leyre, bera haiek nahi zuten punturaino helduko zelakoan. Leyrek, noski, serio hartu zuen egitasmo hura, serioegi, guk badakigu nolakoa zen... nolakoa den, Mireia, guk badakigu baina
|
haiek
ez zekiten, gure Leyre ez zen, ez da inoren txotxongilo eran aritzekoa. Burgui izan zen marioneta bakarra; ekimena ibiltzen hasitakoan ikaratu eta bete zuen barkua uzteko agindua, Cercasek emana.
|
|
2021
|
|
|
Imajinatu behar egoera hura: euskaldun
|
haiek
ez zekiten non zeuden, zergatik zen gerra hura eta ia ulertu ere ez zuten egiten ematen zizkieten aginduak... Mahai aurrean daukat garai hartako argazki bat:
|
|
|
Haurrak izan zituzten, eta bere izenean erregistratu zituen Egoitz Urrutikoetxeak. Goi mendietako aterpetxe batean lan egiten zuen, eta jendarmeekin harremanean zen erregularki, nahiz eta
|
haiek
ez jakin bera nor zen. «Horregatik aipatzen nuen kontakizun manikeoa.
|
|
|
Hala, azpigizaki batzuen lana hiritik hartutako armak konpontzea izango zen, eta beste batzuena munizioa egitea. Inozo
|
haiek
ez zekiten ezer armen logikaz. Ederra zen haiek buru belarri ikustea euren otzantasuna ziurtatuko zidaten tresnak prestatzen.
|
|
|
Arrastoa zuzen zuzen zihoan amildegi beldurgarri baten ertzera, eta, handik aurrera, guztiz desagertzen zen. Han behe behean, urrunean lauso, zuhaitzak ikusten ziren haran itxi batetik gora –Itsuen Herrialde galdua– Baina
|
haiek
ez zekiten Itsuen Herrialde galdua zela, eta goi haranetako beste edozein sakan zirrindara bezalakoa iruditu zitzaien. Zorigaitzak durduzaturik, arratsaldean, bertan behera utzi zuten saiakera, eta, beste saio bat egiteko aukera izan baino lehen, Pointer gerrara deitu zuten.
|
|
|
–Zalantzarik gabe –esan zuen Blomartek. Nolanahi ere, norbera beti da kriminala, baina bi
|
haiek
ez zekiten, krimenak beldurtu egiten zituzten– Baina arrakasta suposatzeko beharra daukagu. Nolanahi ere, zuen partisanoek espetxera joateko edo hiltzeko arriskuan daude.
|
|
|
Nerabe
|
haiek
ez zekiten amaren amaiera zenik.
|
|
2022
|
|
|
Liburu osoa klonen ikuspegitik idatzita zegok, eta
|
haiek
ez zekitek norentzat egiten dituzten donazioak. Bueno, istorioaren pasarte batean klon horietako baten posiblearen bila abiatzen dituk, baina kontua ez duk aurrera joaten.
|
|
|
Baina
|
haiek
ez dakit oraindik.
|
|
2023
|
|
|
Josemari, zuk uste al duzu benetan
|
haiek
ez dakitela zer nolako gorrotoa diogun.
|
|
|
Zer erantzun dizute? Pikutara bidali naute, laztana, zertarako elkarrekin geratu behar genuen egotzi didate, jaietan parrandaz ez joateko ez baldin bazen; nahiago zutela jaiak pasa eta gero geratu,
|
haiek
ez dakit nik Foru Enparantzako zein kontzertura joango zirela. Ezetz esan diezu, ezta?
|
|
|
Baina
|
haiek
ez dakite oraindik.
|