|
2003
|
|
|
Urtarrilaren lehenean sartu zen indarrean urriaren 31ko 1135/ 2002 Errege Dekretua," txerriak babesteko gutxieneko arauei" buruzkoa. Arauak 2001eko Europar Batasuneko zuzentarau bana sartu du
|
gure
ordenamendu juridikoan, Europar Batasunean hazteko eta gizentzeko txerriak babesteko jarraibide komunak ezartzea helburu duena.
|
|
|
Datu horien tratamendua Datu Pertsonalak Babesteko abenduaren 13ko 15/ 99 Lege Organikoan arautzen da. Lege horrek, era berean, gai horri buruzko Europako zuzentarauak egokitzen ditu
|
gure
ordenamendu juridikora. Arau horretan biltzen diren eskubide garrantzitsuenak hauek dira:
|
|
|
Galdera da ea komisioak legezkoak diren, batez ere entitatearekin kontratu agiria sinatu ondoren aplikatzen badira. Horrek ez al du esan nahi hitzartutako kontratu baldintzak alde bakarretik aldatu behar direnik, eta hori berariaz debekatua dago
|
gure
ordenamendu juridikoan. Arazoa hobeto ezagutzeko, erakunde batean ustez kontu korronte bat irekitzen bada, sinatutako kontratuan adierazten da seihileko 30 euroko finkoa kobratu ahal izango dutela administrazio eta mantentze lanen komisio gisa.
|
|
|
1978ko abenduaren 29an Espainiako Konstituzioa argitaratu zen Estatuko Aldizkari Ofizialean. Hogeita bost urte betetzen ditu egun hauetan indarrean egoteak,
|
gure
ordenamendu juridikoaren funtsezko arau gisa. Harrezkero, elikagaien erregulazioan konstituzio printzipioen ustezko arau hausteak hainbat gatazka judizial eragin ditu administrazio publikoen artean.
|
|
2005
|
|
|
... Konstituzioaren 1.1 artikuluak
|
gure
ordenamendu juridikoaren balio gehientzatduen berdintasun hori berez datxekio balio hori, justiziaren balioa bezala, ordenamendu horrek xedatzen duen Gizarte Estatu motari eta, aldi berean, ZuzenbideEstatuari ez da soil soilik 14 artikuluan aintzat hartzen den izaera formal horretaramugatzen, baitirudi, printzipioz behinik behin, bereizkuntza alderdikari edoarbitrarioak ez sorrarazteko agindura b...
|
|
|
Hala, bada, araudi berriak bermatu egingo du eztainurik ez duten elikagaiek kontsumitzaileen osasunari eragin diezaioketen kopuruetan zirkulatuko dutela Europar Batasunean, eta produktu horren edukiak ezarritako mugak gainditzen dituzten janari loteak baztertu ahal izango dira. Hori berrikuntza da
|
gure
ordenamendu juridikoan. Hala, arauak bat egiten du salgaien joan etorri askearen eta lehiaren defentsaren printzipio komunitarioekin, kontsumitzaileen osasuna babesteko beharrarekin eta elikagaien kontrol ofizialeko prozeduretan ezarritako bermeekin.
|
|
|
Hala ere, ahal den neurrian, eta kasu batzuetan arreta jarriz, elikagaien fabrikazioari lotutako muga teknikoak, osagaien eta erabilitako beste substantzia batzuen etiketatzean malgutasun pixka bat izatearekin lotuta. Izan ere, elikagaien etiketei buruzko araudian egin diren aldaketa berrienek,
|
gure
ordenamendu juridikoan jada jasota dagoenak, bide emango dute, bereziki aurtengo azaroaren 25etik aurrera, zeliakoek egun horretatik aurrera merkaturatzen diren elikagaietan glutenik baduten jakiteko informazio gehiago jaso dezaten, eta luzapen aldi bat utziko dute, izakinak agortu arte, aurretik etiketatuta daudenentzat. Betebehar berriek eragin berezia izango dute osagaien zerrenda nahitaez eduki behar ez den sektore batean:
|
|
|
EBko Zuzentarau batek, 1991ko uztailean onartutakoak, arrantzako produktuen ekoizpenari eta merkaturatzeari aplikatu beharreko osasun arauak ezartzen ditu. Lege hori 1992ko azaroaren 27ko 1437/ 1992 Errege Dekretuaren bidez sartu zen
|
gure
ordenamendu juridikoan, eta epearen barruan bete zen gure arauak Erkidegoko zuzenbidera egokitzeko modua, 1993ko urtarrilaren 1ean amaitzen zen epearen barruan. Europar Batasuneko arauak ahalik eta harmonizazio handiena ezarri nahi zuen arrantzako produktuak ekoitzi eta merkaturatzean bete beharreko osasun baldintzei dagokienez.
|
|
2006
|
|
|
Lege horrek zuzentarau hori jaso du, eta dagoeneko gainditu ditu lehen izapide parlamentarioak. Europako Erkidegoko auzitegiak dei egin arren, Espainiako Gobernuak oraindik ez dio Europako Batzordeari jakinarazi 2001/ 29/ EE Zuzentaraua nola sartuko den
|
gure
ordenamendu juridikoan, informazioaren gizartean egile eskubideen eta egile eskubideen inguruko eskubideen alderdi jakin batzuk bateratzeari buruzkoa. Estatu kideek 2002ko abenduaren 22a baino lehen aplikatu behar zuten araua.
|
|
|
168/ 1990 EEAO, 1990eko ekainaren 23koa. Zuzentaraua
|
gure
ordenamendu juridikoan txertatu da, bidaia konbinatuak arautzen dituen 1995eko uztailaren 6ko 21/ 1995 Legearen bidez.
|
|
2007
|
|
|
Notario fede publikoak berretsitako eduki hirukoitz hori gabe, negozio juridikoa, eta zehazki higiezin transakzioarena, ez da fidagarria izango, ez da egia ofizialtzat hartuko, eta ez da neurri egokia izango aipatutako hiru alderdietako edozeini buruzko auzia saihesteko. Esku hartzea ez da nahitaezkoa Hala ere, esan behar da
|
gure
ordenamendu juridikoak ez duela derrigorrezko jotzen notario batek esku hartzea salerosketa osoa eta erabatekoa izan dadin. Izan ere, oso legezkoa da objektu bat (altzaria edo higiezina) notariorik gabe eta salerosketa jabetza erregistroan inskribatu gabe erostea eta saltzea, besterik gabe, aldeen baimena behar da, eta ados egon behar dute objektuarekin eta prezioarekin.
|
|
2009
|
|
|
Giza Eskubideen Europako Auzitegiak (GEOTE), aldiz, beste batzuetan, komunikazioetarako sekretu eskubidearen mugei buruzko iritzia eman du, eta adierazi du “ez dela soilik komunikazioaren barne edukia ikusita, baita beste alderdi osagarri batzuk kontrolatuta ere, hala nola erabiltzaileen identifikazio datuak”. Internauten Elkarteak eskatzen du
|
gure
ordenamendu juridikoan legezko prozedura egokiak ezar daitezela oinarrizko eskubide mota horietan ez sartzeko.
|
|
|
Berdintasun formala
|
gure
ordenamendu juridikoan jasota badago ere, eguneroko bizitzan generoaren arteko diferentziak nabariak dira: lan munduan diskriminazioa, etxeko lanen arduren banaketan, profesionalki garatzeko aukerak… Emakumeak lan ordaindua izan eta esparru publikoan parte hartzeko prozesuarekin batera ez da gertatu gizonek esparru pribatuan parte hartzeko prozesurik.
|
|
2010
|
|
|
...enik, berme guztiekin hornitutako prozesuaz mintzatzea errepikapen hutsa da, egileek eta jurisprudentziak esaten dutenez, eskubide hau EKren berme orokorrarekin ezkondu behar baita114 Baina gainera, eta hona hemen berrikuntza, berme guztiekin hornitutako prozesurako eskubide hau, EKren 10.2 artikuluaren bidetik, nazioarteko testuetan jasotako eskubide eta berme prozesalekin ezkondu da, eta horrela
|
gure
ordenamendu juridikora berariaz EKren 24 artikuluan jasotzen ez diren eskubideak eta bermeak ekarri ditu115 Zenbait egilek eskubide hori beharreko prozesurako eskubidearekin («due process of law») ezkontzen dute116.
|
|
|
Metaketa hau 1/ 1989, lan prozeduraren oinarrien legeak sartu zuen
|
gure
ordenamendu juridikoan. Garai hartan metaketa arautzeak zuen garrantzia azpimarratu zuen Barrio Calle, M. A. k,. Apuntes a la figura de la acumulación de ejecuciones creada por la Ley de Bases de Procedimiento Laboral?, Actualidad Laboral, 1990/ 1 zk.
|
|
|
Lan ordena jurisdikzionala espainiar jurisdikzio bakarraren parte gisa, herritarrei bertan aintzatesten zaien eskubide multzoa eta, oro har, lan prozesuaren nondik norakoak aztertu ondoren, lan prozesuaren fase eta aldi guztiak banaka lantzen dira (lan prozesu adierazlea, betearazpenezkoa eta kautelazkoa). Segidan, azken kapituluan, epaileak lan gatazka ebazteko
|
gure
ordenamendu juridikoan aurreikusten den araudiaren irakurketa kritiko bat egiten da, haren indarrak eta ahuleziak agerian utziz. Hori guztia, gaiaren inguruan azken urteotan idatzitako guztia kontutan hartuz, lana oinarritzen eta hornitzen duen bibliografia zabala landu ondoren.
|
|
|
Zigor bitartekaritzaren eta justizia berriztatzailearen abantaila guztiak aintzatetsita, ukaezina da egun
|
gure
ordenamendu juridikoan zigor liskarrak ebazteko gailentzen den tresna edo bidea jurisdikzioa dela, epaibidea alegia. Hala ere, bi baliabideen arteko harremana oso estua da.
|
|
2011
|
|
|
Gainera, bake epaileen estatutua aztertzean ikusiko dugunez, epaile eta magistratu arruntak bezala, haiek ere independente, mugiezin eta erantzule dira, eta legearen agintera baino ez daude menderatuak. Era berean, EKren 117.3 artikuluak aurreikusten duen jurisdikzioaren esklusibitatearen printzipioaren isla positiboak18, hau da,
|
gure
ordenamendu juridikoan epaileek bakarrik epaitu dezaketela, bake epaileak ere barneratzen ditu. Ez ditu bake epaileak barneratzen printzipio horren isla negatiboak, hots, EKren 117.4 artikuluak jasotzen duen epaile eta magistratuei funtzio jurisdikzionala ez den beste edozein egintza edo lanbide gauzatzeko debekuak; izan ere, bake epaileek epaitegian egiten duten lanaren truk kalte ordain bat besterik (ez soldata bat) ez baitute jasotzen.
|
|
|
Bake epaile izateko betekizun orokorrekin bukatzeko, gogoratu,
|
gure
ordenamendu juridikoan bake epaileek ez dutela Zuzenbidean lizentziadunak izan behar, epaile karreran sartu nahi dutenak ez bezala38 Bake epaile izateko Zuzenbidearen ezagutza baino gehiago, bake epaitegia kokatzen den herriaren eta herritarren ezagutza gailentzen da. Zuzenbidearen ezagutza idazkari judizialak eta/ edo bakeepaitegian aritzen diren gainerakoek bermatzen dute.
|
|
|
Hala ere, egungo doktrinak ez dio arreta larregirik jarri bake justiziari, ziur asko buka ezineko eztabaida dela eta bake epaileek burutzen dituzten funtzioak garrantzi gabekoak direla pentsatuta. Edonola ere, argi gera bedi bake justizia
|
gure
ordenamendu juridikoan gaur egun ere ez dela batere gai «baketsua». Autore askok uste dute «justizia administrazio modernoan egiteke dagoen erreforma dela» bake justiziaren ingurukoa185 Ikusiko dugunez, haren indarrak eta eraginkortasuna jartzen dira zalantzan, herritarren eskubide eta bermeak ziurtatzeko aurkezten dituen ahuleziak agerian utziz.
|
|
2012
|
|
|
Gure tradizioan lurra, etxea, senidea eta identitatea oso loturikegon dira eta hori positibotzat jotzen dugu, lurraldea zaindu eta mantentzekobaliagarria izan eta izango da. Eta
|
gure
ordenamendu juridiko zaharrean daudenhainbat figurak, adibidez «erretraktoa», lursailen salerosketan beti mugakideareneskubidea lehenesten duena, erabilera positibo eta babesle bat eduki dezaketekomunitatearen jabegoaren alde (esaterako, orain Zuberoan gertatzen den bezala, lurrak eta etxeak nazioarteko merkatuan eta aberatsen faborez saldu egitendirenean).
|
|
|
Nola eragingo digu? Zuzentarau berria
|
gure
ordenamendu juridikora egokitu behar da indarrean sartzeko. Epe laburreko eragina txikia izanen da.
|
|
|
Hori da erritu batzuen kasua, ijitoena kasu. Estrasburgok ijitoen errituagatik ezkonduta zegoen emakume bati arrazoia eman zion arren, Espainiako Estatuak ukatu egin zion, elkarren segidan eta ia instantzia guztietan (Auzitegi Nagusian eta Konstituzio Auzitegian), ia hamarkada batean, batasun mota hori ez zelako
|
gure
ordenamendu juridikoan ezkontzeko modutzat hartzen. Genero indarkeria Duela hilabete batzuk, agerian geratu ziren hainbat gizon, emakumeak hil eta alarguntza pentsioa kobratzen ari zirenak.
|
|
2017
|
|
|
Bilatu Interneten
|
gure
ordenamendu juridikoan gehitutako direktibaren bat.
|
|
|
Beraz, argi gera bedi, kritika gisa baino areago egiaztapen gisa, biktimaren aintzatespen eta babesari dagokionez,
|
gure
ordenamendu juridikoan ez garela zerotik hasi; BEren aurretik jada hari zenbait eskubide egozten zitzaizkion, nahiz eta era zehaztugabean eta segurtasun askorik gabe izan, hainbat lege eta arautan sakabanatuta. Aitortu behar dugu, aldi berean, oro har, legelariak zenbait biktima talde bereziki zaindu dituela (genero indarkeria, adingabeak, terrorismoa?), biktimen artean desberdintasun gogorrak sortuz, eta zigor prozesuan, delitugilearen bermeez arduratuta, biktimari edozein lekukori ematen zaion tratua eman diola, delitua zuzenean pairatu duen persona dela ahaztuz.
|
|
2023
|
|
|
Vega Felguerosok horrela adierazten du: " Aurrekontu egonkortasuna ibilbide luzeko figura da
|
gure
ordenamendu juridikoan, eta Europar Batasunaren berezko printzipioetatik jasotzen da bertan, hain zuzen ere. Horrela, bada, aurrekontu egonkortasunaren printzipioak bere garaian batasun ekonomiko eta monetarioaren irrikan oinarritzen dira" 488 Horregatik printzipio hauek EBn garatzen hasi ziren eta 1992ko Maastrichteko Hitzarmenean horien inguruan lanean jarri ziren.
|
|
|
55 Baita ere
|
gure
ordenamendu juridikoaren balio nagusia (EKren 1 art.).
|
|
|
Gure ustez JZPEPLPk gatazkak ebazteko estatuaren sistema eratu du, edo beste hitz batzuetan, haiek konpontzeko mekanismoak dibertsifikatu ditu, herritarrei hainbat aukera emanez. Zentzu horretan, arau horren ZA mintzo da"
|
gure
ordenamendu juridikoan, jurisdikzioaren alboan, epaitegitik kanpo gatazkak ebazteko beste bide egoki batzuk txertatzea" z, ezinbestekotzat jotzen dena" Justiziaren zerbitzu publiko sostengarri bat finkatzeko". Horrenbestez, gatazkak ebazteko estatuaren sistema eta Justiziaren zerbitzu publikoa parekatzen dira, azken hori" herritarrei beren arazoa kudeatzeko biderik egokiena emateko gai izan behar da.
|
|
|
Bestalde, ezin uka daiteke GEBEak epaileetara jotzeko derrigorrezko baldintza bihurtzea teknika hauen ezaugarria den erabateko askatasunaren muga nabarmena dela. Hala ere, alderdiak fede onarekin hitz egitera soilik behartzen direla (inoiz ez akordio batera heltzera!) nabarmenduz, teknika hauen oinarriaren muga onar dezakegu,
|
gure
ordenamendu juridikoan, gatazken ebazpen baketsua zabaltze eta normalizatze aldera, betiere, tramite burokratiko hutsak bihurtzen ez direla zainduz. Gure ustez, egokiena bakarrik epe batean izatea litzateke, beranduago, teknika hauek normalizatzean, haien oinarria den askatasun osoa errespetatuz.
|
|
|
Horrenbestez, alderdiek, kasu zehatzean, behar duten teknika estrajudiziala sor dezakete, betiere, indarrean dagoen legedia errespetatuz, zuzenbide estatuak galdatzen duen bezala (EKren 1 art.) eta gutxieneko berme batzuk jasota. Horren harira, gogora ekarri behar dugu ezen
|
gure
ordenamendu juridikoak gatazkak ebazteko indarraren erabilera debekatu egiten duela35 eta aitatutako bermeak, bereziki, epaileek ADR teknikei ematen dieten laguntza eta haiekiko egiten duten kontroletik eratortzen direla. Edozelan ere, JZPEPLPk honako GEBE zehatz hauei egiten die erreferentzia:
|
|
|
Batetik, ez direla herritarrak akordio batera heltzera behartzen, ahalegintzera (hitz egitera, alegia) baino. Beraz, haien askatasuna zati batean baino ez da mugatzen,
|
gure
ordenamendu juridikoan zehar gatazkak epaitegitik kanpo ebazteko kultura eta horren ondorio eta fruitu guztiak zabaltzeko ahaleginetan. Guztiz lotuta, beren funtzioa bete dezaten, ezinbestekoa da teknika estrajudizialak ondo erabiltzea aldarrikatzea.
|
|
|
Horretarako hainbat argudio ematen dituzte. Batetik, Espainiako historia prozesala gogoratzen dute, bereziki 1981eko PZL, non epai organo beraren aurrean adiskidetze bat ezinbestekoa zen, gerora haren" emaitza ez oso onak" zirela-eta borondatezko bihurtzeko46 Aldi berean,
|
gure
ordenamendu juridikoaren ezaugarri den transakzio kulturaren
|