|
2000
|
|
|
Egiaz, berezitasun honek ez du bakarrik zerikusirik" ghost" eta" shade" adierazpenekin, eta garrantzi txikia ematen zaio" arima"," espiritu"(" spirit") hitzak
|
gure
hiztegi jasoaren zati gisa kontuan hartzeari. Honekin konparatuta, gure arimak jan eta edaten duenik guk ez sinestea ñimiñoa da8.
|
|
2001
|
|
|
Huts handiak daude
|
gure
hiztegietan desiraren lurrutsa ahoskatzeko nahikundea tente altxatzen zaigunean. Alabaina, Azkue, Landa, Lafitte eta Casenaveren hiztegiak, halaber Sarasolaren Orotarikoa deritzona, miazkatu ditut anitzetan, debaldetan.
|
|
2002
|
|
|
Ahoskera arauak, elkarrizketak, hitzen zerrenda bat, ariketak, horien erantzunak, eta ulermen taulak jaso ditu «Beginner' s Basque» liburuak. Hori guztia kontu handiz jaso du Jansenek eta saihetsi egin ditu
|
gure
hiztegiekin eta metodoekin sarritan sortzen diren zenbait arazo, adibidez: hiztegian «sagardotegi» irakurri eta hitz hori deklinatzerakoan mugatuaren marka (a) nola den ez azaltzeak hiztun berriei nahasmena eragin diezaieke.
|
|
2006
|
|
|
Euskaldunok erromatar legioetan parte hartu genuen, historikoki dakigunez. Gainera, hizkuntzalariek garbiki erraten digute
|
gure
hiztegiaren %60 latinetik datorrela. Horrek isolamendua adierazten al du?
|
|
|
Giza naturaren baitan motibo berekoiez gain besterik ez balego, ezinezkoa litzateke azaltzea gizakiek zergatik dugun hizkuntza moral komun bat. Egoismo psikologikoa aldarrikatuz gero, nola azaldu
|
gure
hiztegi morala, non hitz batzuek zentzu moral positiboa duten, eta beste batzuek negatiboa. Mandevillek hori guztia bi baliabide erabiliz azaldu luke:
|
|
2007
|
|
|
Aitzitik, printzipioak eta hitz potoloak oso gogokoak ditugu, auzo ditugun herrialdeetako tradiziorik finkatuenari jarraiki: " borroka"," eskubidea"," demokrazia"," indarra" eta horrelakoek
|
gure
hiztegi politikoan duten maiztasuna zenbatzea nahikoa da.
|
|
|
Beste batzuen artean," martxoa" dakar
|
gure
hiztegiak. Martxoa… urtearen hirugarren hilabetea, hogeita hamaika egunekoa.
|
|
|
Era berean, denboran zehar eremu teoriko nahiz instituzionaleanprintzipio berrien agerpena ere badakusagu. Horren lekuko, herritarren, garapen iraunkorra, zientzialarien autonomia, arrisku ekologikoa, ziurgabetasun politikoa nabarmen hazi dira
|
gure
hiztegi nahiz politika publikoenformulazioetan.
|
|
2008
|
|
|
Azal dezagun, gaingiroki bada ere, zergatik hartu ditugun hitz horiek eta antzekoak,
|
gure
Hiztegi Batutik osaturiko hiztegi juridikoa moldatzeko.
|
|
|
Dudarik ez, Euskaltzaindia da, datuok aztertuta, proposamen berrien' arrakasta' neur tu eta dagozkion erabakiak hartzeko erakundea. Denboraren poderioan, arrakasta duten hitzak erabileran parte izango direlako, eta arrakasta izan ez dutenak baztertu eta benetan erabiltzen direnak onartzeko lasaitasuna izango dugulako, gure hiztegigintza, apurka apurka, deskribatzaileagoa izango da (ez erabat, ez dago guztiz deskribatzailea den hiztegirik) eta harrotasunez esan ahal izango dugu
|
gure
hiztegiek euskaldunok erabiltzen duten lexikoa jasotzen dutela. Hala izan bedi.
|
|
|
13 BAINO ren estatusa dela eta,
|
gure
hiztegietan juntagailutzat hartu izan da inoiz. Juntagailuak juntadura bideratzen duten morfemak badira, kasu honetan beste zerbait dau kagula ematen du.
|
|
|
Xamarrek esan zigun moduan, Euskal Herria erromanizatu egin zen, baina ez zen latinizatu. Hala ere, oso argi laga zigun latinaren eragina oso handia izan dela, eta
|
gure
hiztegiaren% 60 inguru latinetik hartutako hitzetatik omen dator. Agur hitza ere, latineko augurium berbatik dator.
|
|
2009
|
|
|
Bai zera, merkatua, produktua, parametro ekonomikoak, hitz horiek oso berriak dira,
|
gure
hiztegietan ez ziren existitzen. Oso bestelako giroa zen.
|
|
|
Ba ote
|
gure
hiztegian definizio zirkularrik?
|
|
|
Gure zuzentzailea hiztegia hitzez hitz arakatzen hasiko zaigu, eta 122 sarreran abelazkuntza sarrerarekin topo egin. aldagaiari bat balioa eman eta hurrengo iterazioan begiztatik aterako da. Baina begiztaren baldintzan aldagaia begiratuko ez bagenu, fitxategi osoa zeharkatuko luke beti programak (hitza topatu edo ez), eta
|
gure
hiztegiak 80.778 sarrera dauzka!
|
|
2010
|
|
|
Eta erro berbera dizu zingulu zangulu hitzak ere, nondik sortua den Goizuetako zangulu (erd. culumpio) hitza. Horra aztarna eder askoak, ola zahar haietako mekanismo eta hots nabarrek
|
gure
hiztegi erotikoan izan duten eragina argitu nahi izatera. Oroit lehengoa, Peru gurea Londresen zingun bedarrak ekarten den bitartean, nola libertitzen den emaztea auzoan:
|
|
2011
|
|
|
Letra molde horiek kontuan izanik argi geratzen dira baturako onartutakoak. Horrela jokatu izan dugu gainerako
|
gure
hiztegietan ere.
|
|
2012
|
|
|
Arrazoi batzuk: T z hasten da eta ongi ulertzen da, berezkoaren esanahi bera du eta
|
gure
hiztegian dago, TT Trending Topic gehien aipatutako gaiei TxorroTxio deitzea dibertigarria iruditzen zait, haurretako kanta bat ekartzen dit gogora... Beste hitz batzuk ere asmatu izan ditugu, arroba (abildua), feed (jario) hashtag (traola)...
|
|
|
gaztelaniaz ambicion; frantsesez eta ingelesez, ambition; portugesez, ambiçao... Ikus hitz horren ordainak
|
gure
hiztegietan, eta zer topatzen dugu. Kaos bat!
|
|
|
Kaos bat! Zergatik falta da anbizio
|
gure
hiztegietan. Zergatik falta dira horrelako milaka hitz garrantzitsu?
|
|
|
Hitz eta esaldi errepikakorrak erabilita, idazketak zabarra emango du. Komunikatzeko gaitasuna
|
gure
hiztegian oinarritzen da. Zenbat eta hiztegi zabalagoa izan, hainbat eta zehatzagoa izango da hizkuntza.
|
|
|
Ikusmolde terapeutiko aktiboa:
|
gure
hiztegitik,, ezin da gehiagorik egin, esaldia ezabatu dugu; izan ere, egin dezakegun zerbait bada beti, eta batzuetan oso erraza da; adibidez:
|
|
|
Orain ere hatz batzuk ari zaizkio orri pasa. Urduri dago
|
gure
hiztegia, erantzukizun handiko lana baita zerbaiten izaera zehaztasunez azaltzea. Granada hitzari erlakaiztena esanahia emango bagenio, laster irtengo litzateke norbait" granada bat daukat lepoan" esaldiaren goi arnas poetikoa txalotzera.
|
|
2013
|
|
|
Nafar nazionalisten ustez euskaldun guztiok nafarrak garenez, eta Euskal Herria Nafarroa Osoaren zatitxo bat besterik ez denez (Burgos, Errioxa, Aragoi, Bearn, Ribagorza eta Foixekin batera), hemendik aurrera zuzenketa zehatzak egin ditugu
|
gure
hiztegian. Beraz, dagokion moldaketa egin bedi, eta era zuzenean erabil bitez, besteak beste, honako esamolde hauek:
|
|
|
AMAIERA zen, hizki larriz idatzita, bukatzear zegoen hango egonaldia, eta triste geunden ez genituelako gehiago jango hango haragi bolazko ogitartekoak, oheratu aurretik suaren inguruan abestutako abestiak han geldituko zirelako, eta egindako adiskidetasun esporadikoek ere ziurrenik ez zutelako berdin jarraituko, nahiz eta une hartan gure bizitzako lagunik hoberenak egin genituela uste izan. Betiereko iraunkortasuna zuen adiskidetasuna oraindik
|
gure
hiztegietan existitzen zen egunak zirelako haiek.
|
|
|
Ezin aipatu gabe utzi, ezta ere, aurrerantzean
|
gure
hiztegiek Internet bidezko eskaintzan izango duten gehigarri bat. Hots, unibertsitateko irakasle talde batekin lankidetzan lortutako ahozko eskaintza.
|
|
|
Hots, unibertsitateko irakasle talde batekin lankidetzan lortutako ahozko eskaintza. Aurrerantzean,
|
gure
hiztegietako sarrerak ahozko irakurketa izango dute, nola ahoskatzen diren hitzak jakin nahi duenarentzat.
|
|
|
Hain zuzen ere, Euskaltzaindiaren hiztegi horretan terminoen adierak zehaztu eta erabilerak egokiro taxutzen direlako. Aukera paregabea eskaini zaigu zalantzak argitzeko eta Euskaltzaindiaren proposamenen arabera
|
gure
hiztegiak berriztatzeko.
|
|
|
bilduma osoa kontsulta daitekeela ere azpimarratu du. . Horrek guztiak esan du gure corpusak eta
|
gure
hiztegiak aberasteko material ederra ematen digu?.
|
|
|
Hitz horrek ez dirudi
|
gure
hiztegikoa, baina euskaraz da. Garai batean Londresko populazioaren errolda hala egiten omen zen:
|
|
2014
|
|
|
Zientzia fikziozko pelikula baterako abiapuntu ederra litzateke, nortasun arazoak dituzten pertsonaiez betetako filma litzateke, zinean eta giza eskubideen jaialdian estreinatuko litzateke... Lurrera bueltatuz, nire burmuineko pasahitza aldatu nuen, eta
|
gure
hiztegitik beste hitz bat kenduko nukeela pentsatu nuen: mina.
|
|
|
Haatik, hemengoa izanik, inondik ere ez Azpilkueta" nafarraren" arrastorik. Garai bereko
|
gure
hiztegi entziklopedikoetan agertu bai agertzen zen, baina teologo eta jurista bezala soilik. L. Beyerlinck, Anberesko artzapezpikuaren hitzetan:
|
|
2015
|
|
|
Haiek bezala ulertzen duzu. Niri palestinar batek azaldu zidan zer den: beren eta arbasoen lurra defendatzeko eskubidea da,
|
gure
hiztegian parekorik ez duena.Hain zuzen, Palestinako lurretako irudiak eta hiztegiko definizioak tartekatuz jolas moduko bat egin duzu filmean. Zer adierazi nahi zenuen horrekin. Niretzat, baziren hitz asko beste esanahi bat hartzen zutenak; adibidez, niretzat, nekazaria da lurrak dituena eta lantzen dituena; haiei galdetuta ea nekazariak ziren, baietz zioten, baina lurrik ez zutela, adibidez.
|
|
|
4 Hona hemen gaur egun
|
gure
hiztegian arruntak diren hainbat hitz, jatorrizko hizkuntzatik euskarara
|
|
|
Munduan gaindi oraindik aski zabaldua balinbada ere jendeen baitako hetika, bereziki heren munduan osasun erakundeek emendatzen ere ari dela diote, bi miliun kasu berrirekin urtero, xertoak ez omen duelakoz gehiago aski indarrik hemen gaindi haatik kasik desagertua da. Eta jendeen baitako eritasun horren deuseztatzearekin batera, euskal hitza ere desagertu bezala da
|
gure
hiztegitik. Nihaurek ere, funtsean, ez nuen ezagutzen, adiskide batek berrikitan jakinarazi arte lehengoek" hetika" hitzarekin izendatzen zutela tuberkulosia.
|
|
2016
|
|
|
Hain zuzen ere, Euskaltzaindiaren hiztegi horretan terminoen adierak zehaztu eta erabilerak egokiro taxutzen direlako. Aukera paregabea eskaini zaigu gure zalantzak argitzeko eta Euskaltzaindiaren proposamenen arabera
|
gure
hiztegiak berriztatzeko.
|
|
|
Hala ere, zeukan tamaina zela bide ez dut uste egokia zenik gazteek eta erabiltzeko. Hiztegigintzan lanean ari garenoi oso ongi etorri zitzaigun adierak egokiago taxutuz
|
gure
hiztegiak eguneratzeko.
|
|
|
4 Hona hemen gaur egun
|
gure
hiztegian arruntak diren hainbat hitz, jatorrizko hizkuntzatik euskarara jasotzeko garaian izan zituzten aldaketa fonetikoak agerian dituztela.
|
|
2017
|
|
|
Joan den hilean hasi ginen azpeitiarron esamoldeak eta hitzak webgunean argitaratzen, eta ordutik astero astero hamaika hitz jaso ditugu gure e postan. Ezagutzen ez genituen eta gogoratzen ez genituen hitz asko jaso ditugu, eta horrek erakusten du interesa badagoela herritarren partetik
|
gure
hiztegia osatzen jarraitzeko. Eskerrik beroenak orain arte parte hartu duzuen guztioi!
|
|
|
Hau da, ez dirudi benetako hiztun sentitzen laguntzen duenik. Eta, hortaz, nire ustez, lehenbailehen desagerrarazi genuke kategoria hori
|
gure
hiztegietatik eta, batez ere, gure egunerokotik. Bestelako proposamen batzuk daude mahai gainean (euskaldun 2.0, transeuskaldun eta abar), noiz gatzatuko zain.
|
|
2018
|
|
|
Berba egiteko modua da. Beharbada
|
gure
hiztegia ez da behar bezain aberatsa, ez gaude gauzak ondo zehazteko eran, eta egunean egunekoaz berba egiteko daukagunaz baliatzen gara. Biktimen senideak biktimatzat hartzen dira, biktima haiei dagozkien aitortza, ordain eta gainerakoak jaso ahal izan ditzaten.
|
|
|
Eta horretan daude
|
gure
hiztegi moderno gehienak,' giza' ri zentzu neutro emanez eta maskulino aitortua den' gizon' tik berezituz. Hiztegi klasikoen egileak ere kultura eskolatuaren eragin pean egon dira, latinaren edo erdararen ohituren morroi; baina haiek bederen, antzinako usadio herrikoien berri ematen dute,' jende' hitza ere ekartzen dute eta' gizon' en sinonimo gisa aurkezten askotan azken hau neutrotzat baitute.
|
|
|
Bereziki, grafiaren aldetik.Euskara batuari, idazteko sortu zen euskara literario horri, alegia, gaitz askoren errua bota zaio.Bai. Jendeak ulertu behar du euskara batua momentuko euskara idatzia dela, eta mintzatzean askatasun handia uzten duela, baina betiere, elkarrengana hurbilduz, eta bereziki
|
gure
hiztegia zabalduz. Euskara Batuak arau batzuk betetzen ditu, denentzat berdinak.
|
|
|
Horrela bada,
|
gure
hiztegi ikasi berria berrikasi behar izan genuen herriko eskolan: esan erran beste bertze, berze kendu ekendu ke eke ezer ez dause, ja ere jakin xakin jan xan jarri xarri hitzegin elekatu, xarduki tximini etxamin teilatu etxegein
|
|
2019
|
|
|
Ordu asko eskaini dizkiozu dohainik euskarari arnasa berria emateko ahaleginetan. Lan neketsua izan arren, pozaldi ederrak ere izan ditugu elkarrekin, euskal herritarrek halako harrera ederra eman diotela
|
gure
hiztegi horiei ikustean.
|
|
|
Egia al da bitaminei buruz dakiena? Kontsultatu
|
gure
hiztegi praktikoa
|
|
|
" Natura hila" dio ikusi berri dudan akuarela eder baten etiketak. Pinturan bodegoi ere deitzen zaionari natura hila deitzea proposatzen dute
|
gure
hiztegi nagusiek, lexikogile guztiak datoz bat gaztelaniaren edo frantsesaren bidetik hartutako espresioarekin. Arrazoi garbiak egongo dira horretarako...
|
|
|
Testuingurutik aterata dago aipua, zeren protagonistak perpaus hori esateko arrazoia ez baita bere hizkuntza (alemana), gaztelania baizik, protagonistak ozta dakien hizkuntza bat (narratzaileak aitortzen du espainieraz moldatzen dela harremanetarako, baina hortik aurrera, ezetz, hiztegiaren biktima dela). Aipua, ordea, ondo dator kontraste gisa, denok baikara neurri batean
|
gure
hiztegi urriaren biktima: hiztunon muga dago magdalena baten usain gustuek leher dezaketen eztanda berbalen aurrez aurre.
|
|
|
Hil hitzak87
|
gure
hiztegietan" NOR NORK aditza"," NOR aditza" eta" izena" hiru adiera hauek ditu. Hiru erabilera; baina, behin baino gehiagotan erran dugun bezala, aztertzen ari garen garaietan hitz bakoitzak esanahi bat, adiera bat baino ez zuelako hiru adieran artean bat izan zen hasieran erabili zutena.
|
|
|
Hirugarrena, harridura bera eragile ezin hobea da
|
gure
hiztegia hitzekin, eta zehatzagoa izanda, adjektiboekin betetzeko. Izan ere, adjektiboak nola iritsi ziren hizkuntzara pentsatzean, handi handia, txiki txikia. eta holakoak, harritzen zaiguna aztertzerakoan, adjektiboak izan dira burura etorri zaizkigunak.
|
|
|
urperatu. Horrela, ur, urpe eta urperatu hitzak
|
gure
hiztegian sartu zituzten.
|
|
|
72. Badakigu azken hau ez dela agertzen
|
gure
hiztegian, baina, gero ikusiko dugun bezala, meritu guztiak dauzka honetan sailkatzeko.
|
|
|
(4) laugarrena, ixo(
|
gure
hiztegian, interjekzioa da)
|
|
|
Susmoa duzu marka gehiago ere zabaldu direla azken aldian. Beste marka batzuk, ordea, murriztu egin dira, urritu,
|
gure
hiztegitik desagertu diren arte. Sancheski laranja bat ikusten ari zara kirol dendako erakusleihoan.
|
|
2021
|
|
|
Jainkoaz ari girelarik, Aita hori Ama ere da. Denboratik eta eremu edo espaziotik kanpo den izaite hortaz mintzatzeko
|
gure
hiztegia hertsiegia da, eskasa. Gauza guti dakigu Jainkoaz, beharrena halere Aita deitu dezakegula!
|
|
|
Jokoari esker
|
gure
hiztegia eta ahozkoa hobetu ditugu. Interesgarria zen hiztegi hori erabiltzea, Euskal Elkargoan eta Herriko Etxeetan lan egiten dugulako.
|
|
|
Ez du gozamen hori aprobetxatuko eta gozamen horrek ez dio emango guri eman digun guztia: deskubritzea halako mundu bat,
|
gure
hiztegia aberastea, amestea eta... Orduan, klasikoak irakurri behar dira?
|
|
|
2020ko apirilean zabaldu zen, Los Angeles Timesen artikulu bat argitaratuta. Artikulu horretan esaten zen koronabirusak gure hitz egiteko modua aldatzen eta
|
gure
hiztegia zabaltzen ari zela. Baina informazioa kontsumitzeko modua ere aldatu genuen.
|
|
|
Amaia Zubiriak bete egiten zuen tranpaldoa; ordura arteko emakume kantari gehienen estilo herabe eta otzana hautsi eta —itxuraz behintzat— lotsarik gabe azaltzen zen jendaurrean. Artean
|
gure
hiztegian ez zen sartzen ahalduntze kontzeptua; gaur badakit hori izan zela Zubiriak aspaldi hartan transmititutako balioetako bat.
|
|
|
Idazkari nagusi gisa sindikatuaren gidari jardungo duen etapa berri honetan landu nahi duen ildoaren berri eman zuen Mitxel Lakuntzak bozketaren emaitza ezagutu ostean (%90etik gorako babesa lortu zuen): “ELArentzat, konfrontazio hitzak ez du konnotazio negatiborik;
|
gure
hiztegian oso presente dagoen hitza da. Konfrontazioak politizatu egiten du, garenaz eta aurrean dugunaz kontzientzia hartzera garamatza”.
|
|
|
–Asperdura ez da
|
gure
hiztegian sartzen, hori zuek baino ez dakizue zer den.
|
|
|
Une horretantxe sentitu nuen euren nagusi ikusi nindutela zalantza izpirik gabe. Ondoren, saiatu nintzen gizajo haiei aginduak eman eta betetzen ikustearen atsegina hitzetan jartzen, halako gauza espiritualetarako
|
gure
hiztegia labur geratzen bada ere. Hasierako esperientzia truke haietan neure kolkorako gorde nituen beste esperimentu batzuk.
|
|
|
Argi geneukan" zer nahiago: osasun profesional ona ala euskalduna?" galdera oker formulatuta zegoela, antzua zela eta
|
gure
hiztegitik ezabatzeko arrazoi akademiko zientifikoak proposatu behar genituela. Horri buelta eman nahi genion eta horretarako estrategia diseinatzen hasi ginen.
|
|
2022
|
|
|
Aldi jakin baterako lanean diharduten nekazal langileak izendatzeko,
|
gure
hiztegietan ageri diren hitzak dira: sasoikako, aldizkako, urtaroko eta taxu horre takoak.
|
|
|
Baina irudizko balioaz ere bilduta dakar 2 adieran, honako adibideekin: " Nolabaiteko hesiak jarri dizkiogu
|
gure
hiztegiari". " Itsasoaren hesi han dia".
|
|
|
Haatik latinak markatu du: bereziki
|
gure
hiztegiko parte handi bat zor diogu, dela zuzenka, dela berantean inguruko hizkuntzen bitartez.
|
|
2023
|
|
|
" Guretzat, oinarrizko informazio iturria dira testigantzak", Kamiruagaren arabera. " Euskarari lotuta, kasurako,
|
gure
hiztegiaren berezitasunetako bat horixe da: beste hiztegi batzuk gehiago oinarritzen dira euskara idatzian, baina, gurean, ahozkoak pisu itzela dauka, eta horregatik topa daitezke beste batzuetan agertzen ez diren berbak".
|