|
2000
|
|
|
hango koloreak, hango luxua, hango ponpezia eta gehiegikeria! Gure lurralde honetan eguraldia lainoetarat eta hodeietarat aise makurtzen bada ere, egun eguzkitsua izan
|
genuen
hura, eta horrek are distiratsuago egin zuen zelebrazionea.
|
|
|
...inez gero, xuxen jo genuen, lehenik, Bolognako komarka eta terminoetarat, non hiru eguneko geldialdia egin baikenuen, geratzeko asmorik ez genuen arren... zeren, harat iritsi ginelarik, hasi zen osaba galdetzen leku batean eta bertzean Collège de France n berarekin ikasi zuen kide haren berri, zeinari Marco Conti baitzeritzan, eta galdetzearen galdetzeaz aurkitu ere genuen azkenean, eta hala eman
|
genuen
haren etxean egun pare bat... eta hala izan genuen, haren bidez, Annibale Carracciren ritratti ridicoli ak miresteko parada: erretratu haiek, exagerazioaren eta soberaniaren lengoaian mintzo zirenak eta liburuan aipatu eta erabili ere ditudanak, Villagrandeko dukesak eta Mantillanako kondesak jarri zituzten aurpegi lekuz kanpokoen adierazteko, noiz eta aitak prestaturikako festa handi hartan sugegorria erakutsi bainien.
|
|
|
Orga hartan tigre bezatzaile bat zetorren, Cádizko andaluz hitzontzi bat, gauzen erraiteko laketago zituena bide luzeak —bertze hamaika bidez eta kontrabidez osatuak—, bide laburrak eta xuxenak baino. Eta gizon hark, handik harat, hilabete osoa egin zuen gure etxean, aitari, Mattini eta etxeko morroiei erakusteko eta irakasteko zer zen eta zer ohitura zituen piztiak eta nola baliatu eta erabili behar
|
genuen
hura, ehizan egiteko.
|
|
2003
|
|
|
Horrelakoa zen ni aspaldion obsesionaturik nindukan idazlearen idazteko modua. Gure literatura apalean leku bat eskuratzera ez ezik, beste guztiei itzal egitera iritsia zegoen, baina ez
|
genuen
haren aztarnarik inolaz ere atzematen. Azken bi urteetan inon diren sari eta aipamen guztiak irabazten zituen, baina inoiz jasotzera agertu gabe.
|
|
2005
|
|
|
Arrebari begiratu genion denok zeharka: isil isilik zegoen, poliziaren galderei ere ez zien erantzun, geuk egin
|
genuen
haren ordez.
|
|
|
Hilabete falta zen hamasei gurpileko kamioi hozkailu bat bere gainetik igaro aurretik, eta jadanik ez zuen ingurua aztertzen Irantzuren bila; horren ordez ni hartzen ninduen interes handiagoz, autotik jaitsi bezain azkar hasten zen nire hanken artean intzirika, eta ni ere, errukituta, haren burua laztantzen hasia nintzen. Nolabait ulertu nuen Irantzuk ez ninduela ni bakarrik utzi, ni eta Kodak baino, eta biok geunden minduta, gutxienez biok igartzen
|
genuen
haren falta.
|
|
|
Kabina barruan, ordea, nor eta Jabi Mazo zegoen, guk" Pel" deitzen
|
genuen
hura. Aurikularrari itsatsita, negarrez ari zen!
|
|
2006
|
|
|
Handik bost egunera bide bazter batean agertu zen, torturatuta eta eskurik gabe. Sekula ez
|
genuen
haren autoa aurkitu, ezta estatuatxoa ere. Emazteak erran zigun irudia antzinako Egiptoko itxurakoa zela.
|
|
|
Cristinak ez zion erantzun, eta ez
|
genuen
haren beste hitzik aditu. Kanpoan ondo jelatu eta gero sartu zen barrura, hitzik esan gabe bere puskak jaso, motxilan sartu, kotxera eraman, eta, buruaz adio keinu bat eginda, alde egin zuen San Miguel del Montetik.
|
|
|
Gibelaz itzulirik, lasterrari eman zion deabrua ondotik balu bezala. Doi doi izan
|
genuen
haren bizkarra ikusteko astirik. Buruzagia ihesi ikusita, Nikolasek eta Sebastianek ere istant bat ere ez zuten egin beren lekuan, aldean soberan zutena lurrera botata.
|
|
|
Carvallok zuzendu gintuen, ibaia jarraituz, ostatu bateko zalditegira. Neketsuak izan ziren azken egunak eta libre izango
|
genuen
hura. Biharamunean inguratuko ginen Pontedouroko lurretara.
|
|
2008
|
|
|
Lehen jarraitzaileak ondoko gelatik egin zuen elkarretaratze horietako batzuen lekukotza eta erabat lekuz kanpokoak ziruditen zertzeladak aipatu zituen txostenean. Emakume bat jarri
|
genuen
haren ordez eta bere markak ontzen jarraitzen du. Dirudienez, ordubete pasako joaldiak egiten dituzte eta etxera bueltan behin edo bestetan baso ilun batean geratu izan dira.
|
|
2009
|
|
|
Hura ere hazia zen ni kanpoan izan bizkitartean. Neskatiko lokartua ondoan genuela, larrua jotzen
|
genuen
haren amak eta biok, Nabarrenkoxen, setioa bitartean. Zazpi urte lehenago.
|
|
2010
|
|
|
Mediku espezialistaz oroitzen naiz, eta nola amak eta biok egin
|
genuen
haren kontsultara, hasiera hartan; proba batzuk eta besteak; urduritasuna eta ezinegona; eta azkenean, diagnostikoa; eta disgustua; ez nintzen, haatik, behera erori, orduan ez behintzat, gero, sendategira joatean, neure gorabeherak izan banituen ere; eta ama, lehenengo sustoaren ondotik, indartsu eta kementsu aritu zitzaidan; ama nuen babes, bai, eta amak egin zidan oihu, halako batean:... –Zu nire bizipoza zara, eta zin degizut ez zarela hilko!?.
|
|
|
Mediku espezialistaz oroitzen naiz, eta nola amak eta biok egin
|
genuen
haren kontsultara, hasiera hartan; proba batzuk eta besteak; urduritasuna eta ezinegona; eta azkenean, diagnostikoa; eta disgustua; ez nintzen, haatik, behera erori, orduan ez behintzat, gero, sendategira joatean, neure gorabeherak izan banituen ere; eta ama, lehenengo sustoaren ondotik, indartsu eta kementsu aritu zitzaidan; ama nuen babes, bai, eta amak egin zidan oihu, halako batean:... " Zu nire bizipoza zara, eta zin degizut ez zarela hilko!".
|
|
2011
|
|
|
Baina itzela zen balea eta alde egiteko egiten zuen indarra. Ura astintzen zuen buztanaz, iraultzen zen, eta bi ordu inguru jardun
|
genuen
hura akabatu arte.
|
|
|
Dardarizo beltz batean zeuzkan meniskoak. Denok ulertu
|
genuen
haren larritasuna, eta koldar zikina esan genion muturraren erdira. Irainaren bulkadaz askoz ere puztuago jaitsi zituen eskailerak.
|
|
|
Aulkiak plastikozkoak ziren. Sarritan egiten
|
genuen
hura, eguraldia lagun izaten genuenean. Inor gutxi agertzen zen handik arratsaldean.
|
|
2012
|
|
|
Horrenbestez, gure egoera ikaragarria zen eta, ahal izanez gero, biziak salbatzea zen egin genezakeen gauza bakarra. Ontzian txalupa bat generaman ekaitza hasi aurretik, baina azpia zulatu zitzaion lemaren kontra jotzean, eta gero ontzitik askatu, hondoratu edo itsasoan galdu zen; beraz, ez
|
genuen
hura aurkitzeko itxaropenik. Bagenuen, hala ere, beste txalupa bat, baina ez genekien uretan jartzerik izango ote genuen.
|
|
2013
|
|
|
Abioi bat ere ikusi genuen: iruditu zitzaidan, gainera, harekin talka egin behar genuela, baina Al Qamar ek, hondarrean, txilipurdi bat egin, eta halaxe saihestu
|
genuen
hura: nik pasatu nuen beldurra!
|
|
|
Eta torturekin ere bai. Beste norbaitek esateko eskatzen genuen, guk zuzenean esatea saihestuz, eta guk jaso egiten
|
genuen
hark esandakoa. Guk geure hitzetan esaten bagenuen...».
|
|
|
Nik jokatutako papera azaldu behar dut orain. Neurearekin batera, haren arreben ezinegona ere biztu zen; gure sentimenduak bat zetozela ikusi genuen berehala; eta, konturatuta, halaber, ez zela denborarik galdu behar haien neba handik apartatzeko, berehala erabaki
|
genuen
harekin Londresen elkartzea. Joan egin ginen, beraz, eta bertan gogo onez heldu nion nire lagunari halako hautapenaren gaitz seguruak begietaratzeko lanari.
|
|
|
Abioi bat ere ikusi genuen: iruditu zitzaidan, gainera, harekin talka egin behar genuela, baina Al Qamar ek, hondarrean, txilipurdi bat egin, eta halaxe saihestu
|
genuen
hura: nik pasatu nuen beldurra!
|
|
2014
|
|
|
–Gogoan dut nola, behinola, zure iduneko bat ezkutatu zenuen hotelaren atzeko basoan, eta altxorraren mapa bana eman zenigun Jose Manueli, Estherri eta hiruroi, bakoitzean pista ezberdinak idatziz. Arratsalde osoa pasatu
|
genuen
haren bila, pirataz mozorroturik, mendian gora eta behera. Eta neuk aurkitu nuen idunekoa, ermita zaharraren ondoko haritz baten azpian, Cosmos txikle batzuekin batera lurperatuta.
|
|
|
–Swenson andre zaharra. Rudolphen marmarra goratu zen bozkarioz?. Gure baseballeko pilota zuenez, leihoa jo genion, eta, itzuli nahi ez zigunez, arratsalde osoa eman
|
genuen
hari «Ospa!» garrasika. Gero, bostak aldera, alditxartu egin zen, eta medikuari deitu behar izan zioten.
|
|
|
–Hasieran ihes egiten saiatu zen, gero askatzen? Denbora luzea behar izan
|
genuen
hura konbentzitzeko?.
|
|
|
Bestalde, esan nuen guztia, arlotekeria ematen bazuen ere, egia biribila zen. Geroago eraso bat bezala aipatu
|
genuen
hura, egiazki, errefusatze saio bat izan zen. Ekintza ez zen inondik ere oldartzailea, ez eta defendatzailea ere, ohiko zentzuan:
|
|
|
–Guk aurrez aurre hitz egin
|
genuen
harekin. Emakume haren harridura benetakoa zen Cobrerosen argazkia erakutsi genionean.
|
|
|
Patxi ikasgelako mutilik ederrena eta arrakastatsuena zen. Denok bilatzen
|
genuen
haren faboreren bat: mutilek futbolean beraiekin jolastea; neskok, irribarre edo begiradaren batekin konformatzen ginen.
|
|
2015
|
|
|
Azkenean inpresioa izan nuen hura dena ihesbide bat besterik ez zela izan bizimodu ordenatuari lotuegi zeuden gizon haientzat, errutinazko bizimodu burges arautua egun batzuetan bederen saihesteko aitzakia. Parranda egun haietako parentesi bakarra Dieterren bazkide baten yatean egin genuen txangoa izan zen, elkar ezagutu genuenean egiterik izan
|
genuen
haren ordezkoa, nolabait. Andrék oso ondo pasa zuen, eta liluratuta zirudien nabigazio aparatu modernoekin.
|
|
|
Ia akabatu genuen. Besoak bandera zurien gisa, errota zurien gisa, urzo xuriaren gisa eta nahi den protokolo guztia, baina guk etsaia ikusi
|
genuen
haren aurpegian, begirada onbera haren aberri galduan. Gizaseme xaharrak esan zuen orduan:
|
|
|
Aztia zuhurra zen. Ia ordubete emana
|
genuen
haren kanpadendan, eta artean ez zuen delitutzat har zitekeen ezer egin edo erran. Ona zen.
|
|
|
Idazle argentinarra Tolosatik igaro berria zen, omenalditxo bat egin zioten bertan, eta guk, talde literarioa ginen aldetik, ezin huts egin halako ekitaldi batean. Sabatoren ezertxo ere irakurri gabe geunden laurok ere, eta lotsarik gabeko artikulu satiriko bat moldatu
|
genuen
haren adierazpenen kontura, argentinarren azentuaren parodia ere eginez; hona, etsenplurako, bukaerako esaldia: –En rejumen, Ernehto Sabato eh mah tonto que un sapato?.
|
|
|
Hitzez agian bai: kontra egotea gustatzen zitzaigun, printzipioz, baina hortik aurrera ezer gutxi egingo genuen, ez genuen zalantzan jartzen kritikatzen
|
genuen
hura. Ez ekite horren atzean herabetasuna eta koldarkeria egongo ziren, noski, baina, sakonago, zapaltzen gintuzten haiexen balio sistema bera geneukala ohartzen naiz.
|
|
|
Bizitza bestela ere nahiko gogorra zen. 68ko Maiatzean oihukatzen
|
genuen
hark zioen moduan, geure esperantza desesperantzatik baino ezin liteke etorri.
|
|
|
han. Eta harria bota ostean, itxaron egin behar, benetan ehizatzea espero
|
genuen
hura ehizatu ote genuen ala ez ikusteko. Reflex kamera zaharrekin ateratako argazki txirrika errebelatzeak bere denbora eskatzen zuen:
|
|
|
Hura zorabioa! Azkar jo
|
genuen
haren etxera, susmorik beltzenak gogoan.
|
|
|
Krisia lehertu zenean, ezintasuna nagusitu zitzaidan, desesperantza: maite
|
genuen
hura desegiten ari zen, pusketatan erortzen, eta ez genuen irtenbiderik ikusten?. Aldaketa eta doitze ekonomiko eta psikologiko batzuen ondorioz, aurrera egitea lortu zuen Iraultzak.
|
|
2016
|
|
|
Denbora azkartzen zihoan. Etorkizuna konkistatzen hasteko unea zen, geure buruak nahi
|
genuen
hura bihurtzekoa. Dohain misteriotsuz eta miragarriz beteta geunden, zuntz optikoa bezala.
|
|
|
esan nahi duela. Norberaren historia gogoratu eta idaztea berriz bizitzeko modua izan daiteke; berriz eta beste era batera, ulertuz nola eta zergatik egin
|
genuen
hura eta zergatik hartu genituen erabaki haiek. Sendatzeko modua izan daiteke, geure buruak ulertzekoa, nork bere buruari egindako akatsak barkatu eta ondo egindakoak txalotzeko aukera.
|
|
|
bataiatzen zen. Eta guk oso maite
|
genuen
hura. Santamaria-ren eraginez (Santamaria Maritain en aldeko agertzen zen), laikotasunaren alde geunden betidanik.
|
|
|
Spray de pimienta idatzita zeukan albo batean. Zer egin behar
|
genuen
harekin aitari galdetzeko jiratu nintzenerako, bertatik alde egina zen.
|
|
|
Ez zuen asko iraun isilaldiak, segituan hasi baikinen denok batera hitz egiten. Entzun berria
|
genuen
hari buruzko zalantzak eta adierazpen eszeptikoak berehala entzun ziren. Diego, Irene eta hirurok izan ginen zuhurrenak, seguruenik nahitaezko loturaren bat egon zitekeelako gutunaren edukiaren eta Tania eta Rebeca desagertu izanaren artean.
|
|
|
Hasteko eta behin, argazkiak enkoadraketa irekiagoa dauka. Aurreko kopiarekin alderatuta, oraingoak plano zabalagoa eskaintzen du, eta, hartara, informazio gehiago dauka hasieran ikusi
|
genuen
hark baino. Hondoa ikusten da, argazkia hartua izan zen lekua identifikatzeko balioko duena, nik uste.
|
|
2017
|
|
|
Zerbait behar bagenu, herriko maisuarengana jotzeko. Hark emango zigula behar genuena, edo sikeran behar
|
genuen
hura aurkitzeko modua. Maite gintuela esanez agurtzen zen, ez laster arte, ez hurren arterik.
|
|
|
Osaba Lukasi liburuak ekartzen zizkion bera. Astero izaten
|
genuen
haren bisita. Gizon isila zen, manera onekoa.
|
|
|
–Berak piztu du sua, bera izan da!?, hotsegin genuen denok, eta trumilka atera ginen haren bila. Egun osoa eman
|
genuen
hura bilatzen, eta ezer ez; gero gau osoa, eta berdin. Baina gaur goizean, eguna argitzearekin, beste behin kaperara joan garenean, zer uste duzue ikusi dugula, kristau maiteak?
|
|
|
Aldian behin ibaiak diz diz egiten zuen gauzak baino harantzagotik, txinparta moduko bristadak bidaliz eguerdian barrena eta geroago ere. Askoz geroago ere, nahiz atzean utzia
|
genuen
hark ur lasterraren kontra arraunean segitzen zuen tokia, maiestatez beterik jainkoaren, jainkoen begi aurrean. Hobeto.
|
|
|
Eta eskerrak eman behar zenizkioke zure izar onari horregatik», diot nik. Baina zer aurreratuko
|
genuen
hura ozen esanda. Bera berriro negarrez hastea, besterik ez.
|
|
|
Baina ni ez nintzen isildu eta bera etorri zen eta nire inguruan jarri zituen bere besoak. Dilsey bi ateak ixtera joan zen eta orduan guk ezin
|
genuen
hura aditu.
|
|
|
Lurrunak kilimak egiten zizkidan aho barruan. Orduan denok jateari utzi eta elkarri begiratu eta zintzo geunden, eta orduan berriro entzun
|
genuen
hura, eta ni negarrez hasi nintzen.
|
|
|
Akordatzen al zara han geneukan zumitzezko lanparaz? Bai, Monmartren erosi
|
genuen
hura. Holako gauzak datozkit gogora atzera begiratutakoan.
|
|
|
neskak larrugorritan eta; zekitenek ziotenez, Frantzian eta normala omen zen, telebistan emakumeak biluzik ikustea. Guk aho zabalik aditzen
|
genuen
hura, eta begiak ere zabal zabalik geneuzkan, zetorrenari erreparatzeko.
|
|
|
Eguraldi narratseko eguna izan
|
genuen
hura. Kanpoan hotz zegoen eta euria ari zuen.
|
|
|
Buruan hori guztia dut sofan isilik nagoela bihotzerrea nabaritu dudanean, ordenagailuaren xaguari gora eta behera emanez,, nola heldu naiz ni honaino? ...nutila, beti zerbitzura eta bere burua inoiz gutxitan bistaratzen uzten duena, beti ematen eta gero isilean kobratzen, eta kobratu ezean gehiago isiltzen, eta kalte egiten komunikatzeko kapazidade minimoei, biok isiltasun kroniko batera kondenatuz eta harremana (bikote ginenekoa eta ondorengoa) tribialitate eta adorno politetara mugatuz, bazkariak, txangoak, kantuak, paseoak, liburuak, non aurrean
|
genuen
hura ez zen aspaldi desorekatuta banatu genituen rol perfektuki antzeztuen emaitza besterik. Min egin diogu elkarri, ez besterik, eta, behingoagatik, bizitzeko behar dudan helduleku handienari uko egitea tokatzen zait.
|
|
2018
|
|
|
Azkenerako zalantzak piztu zitzaizkidan: zertarako nahi ote ninduten atletismo taldean; zergatik nahi ote nuen nik neronek ere; eta finean, entrenamenduetan egiten
|
genuen
hura kirola ote zen, ala Darwinen teoria dohakabea ulertarazteko modu metaforiko bat.
|
|
|
goazen galdu
|
genuen
hura
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, JAA ren azken galderan etsipenak hartu ninduen zeharo. Algaraka hartu
|
genuen
haren erantzuna etxean, baina negar egitekoa zen. Prousten liburuki hau irakurtzera animatzeko, esan zuen lehen liburu honek dituen bi parteetatik bat, Combrayri lotzen zaiona, euskaldunoi oso gertukoa egiten ahal zaigula (Frantzia izan arren), bertan herrixka bateko bizimodu lasai eta naturari lotua irudikatzen delako.
|
|
|
–Bai, adin horretan, jo, zelako pedoa harrapatu zenuen!? edo halako tontakeria batekin laburbiltzen
|
genuen
hura, eta gaur egun pentsatzen duzu eta seinale argiak ziren, baina??
|
|
|
–Jakin dut, ez genuen lurra haserretu behar, ez
|
genuen
haren haserrea gure herrira ekarri behar. Zer gertatu zaizu zuri?
|
|
|
behin geurea uste
|
genuen
hura errekuperatzeko
|
|
2021
|
|
|
Ez dakit zenbat urte izango nituen, baina ume txikia nintzen eta ume txiki baten moduan egin nuen barre –egin genuen barre aitak eta biok– Axularren tituluarekin. Zenbatetan esan ote
|
genuen
hura zela" Gero" baina ari ginela irakurtzen" orain". Igual hobe ez jakitea.
|
|
|
Gu ez gara ideologoak izan, musikariak baizik. Eta musika baliatu dugu gure fantasiak eraikitzeko, desio
|
genuen
hura gure baitatik ateratzeko...
|
|
|
" Agindu ezkerretara jotzeko" entzun nuen nire baitan. Itzaletatik goizeko emakumearen, hil
|
genuen
haren forma sortu zen. Ez entzunarena egin nion ahotsari, oraindik ere irudipentzat jorik.
|
|
|
Une batez sinetsi egin nion. Beharbada egiatan ari zen, iraultza, amestu
|
genuen
hura, nire ordez amestu zutena, orduan ari nintzen ohartzen, armarik gabe lor zitekeela uste zuen, eta neuk ere halaxe sinets nezan nahi zuen.
|
|
|
Gotzonek eta biok Ofowike Uduchuku izeneko nigeriar bat ezagutu genuen. Ez genekien zergatik zegoen kartzelan, baina harreman ona
|
genuen
harekin. Drogarekin harrapatu omen zuten aireportuan.
|
|
2023
|
|
|
Hitzordu bakarra egin
|
genuen
haren ondotik. Gero, nigandik ihes egiten hasi zinen.
|
|
|
" Ciao", despeditu zen," bihar arte!". Ciao, hitz berria
|
genuen
hura, zirrara eragin zigun.
|
|
|
Udan, igandeetan, izeba Carolineren etxera joaten ginen bizikletaz, euri txikienarekin ere lokazten ziren kamino zuloz beterikoetan barrena, munduaren akaberaraino, non ez baitzegoen bizpahiru baserri besterik larre artean, lautada batean. Inoiz ez zenez etxean egoten Caroline, konbentzimendu handirik gabe maratilari eragin ostean auzokoenera jotzen
|
genuen
haren berri jakitera. Han aurkitzen genuen tipulak sortatan lotzen edo behi baten erditzean laguntzen.
|
|
|
" Momentu batean erabaki genuen egunkari berri baterako bidean jarri behar genuela, baina bitartean, Egunero mantendu egingo genuela". Baina, mantentze horretan," erabaki kontzientea" izan zen zuri beltzari eustea, 32 orrialdetik gora ez joatea," anormaltasun hori markatzeko eta gogorarazteko Egunkaria k itxita jarraitzen duela, euskaldunoi egunkari oso bat falta zitzaigula, kaleratzen
|
genuen
hura ez zela egunkari oso bat, bitarteko zerbait baizik".
|