|
2004
|
|
|
Une batez, isiltasuna isilagoa egin zen, zulo bat sakonagoa egiten den antzera. Eta justu orduan deiadar bat entzun
|
genuen
gure atzeko aldean:
|
|
|
Aurrena, herrira heldu eta handik ordu batzuetara, milaka pertsonaren marmarra entzun
|
genuen
gure kaiola itxurako ukuilutik.
|
|
|
Hartan, musika intziri batzuk sentitu genituen jendearen marmarraren gainetik, gero eta hurbilago, gero eta sarkorrago. Luze gabe, gure ukuiluko hormaz bestaldean jotzeari ekin ziotenean —tronpetak, klarineteak, danborrak— berotasun lika bat sentitu
|
genuen
gure gorputzetan, ordu arte ezezaguna zitzaiguna. Desasosegatu, eta marru egin nuen.
|
|
2010
|
|
|
Barkuek tutua jotzen zuten, eta guk 10.000 panfleto gordetzen zituzten kartoizko kaxei begiratzen genien. Egunak aurrera zihoazen, ez
|
genuen
gure ekintza burutzeko modurik ikusten.
|
|
|
Euskadi askatzearen aldeko mugimenduak bi arazo nagusi konpondu nahi zituela zioen komunikatuetan, alde batetik nazionala eta bestetik soziala, eta Leninen hainbat idazki aipatzen zituen helburu bikoitzaren zilegitasuna indartzeko; baina 70eko hamarkadaren hasieran ezkutuko lan politikoan ari ziren alderdi komunista ugariek —Hirugarren internazionalekoek, laugarrenekoek, maoistek— ez zuten planteamendua onartzen, eta beren kritiketan" burgesiaren alde" ari ginela aurpegiratzen ziguten; ez zela langileria inongo aberriaz kezkatzen, ezta Euskal Herriaz ere. " Munduko langileok, izan zaitezte bat!", egiten zuten oihu, eta burura tiratako adreilua bezala hartzen
|
genuen
guk hori.
|
|
|
Udaberrian ospatzen
|
genuen
guk jai hura Obaban, Jesus Jerusalenera palma adarren artean sartu zela gogoratuz. Inguruan palmondorik ez zegoenez, gehienok ereinotz loratuarekin joaten ginen elizara, apaizak bedeinka zezan missa solemnis batean, eta ondoren etxera eramaten genuen landare sakratu bezala" ekaitzetatik eta beste gaitzetatik libra gintzan".
|
|
|
" Nor da" galderari" komertzial bat" erantzuten genion, bertako inor lehen momentutik ez izutzearren. Segidan erdi aipatu egiten
|
genuen
gure enpresaren izena, zeruari erregutuz goxo har gintzatela bertakoek.
|
|
2013
|
|
|
Moleskine kaiertxo malba bat oparitu nizun, zetazko markagailu gorri bat zuena. Pentsatu
|
genuen
gure ideiak, emozioak, momentuak jasotzen bagenituen, eta gure ametsak harrapatu, atsegina izango zela haiek 2007ko Eguberri bezperan irakurtzea..."
|
|
|
Aparkalekura joan ginenean jende mordoxka bat ikusi
|
genuen
gure Ford Sedan aren matrikulari begira. Erraz asmatu genuen arrazoia:
|
|
|
Alde batera gozoa izan zen bost mila kilometro inguru egin eta College Drive ko etxera itzultzea. Egia bada, Eric Havelock ek bere The Muse Learns to Write liburuan dioen bezala, bizitzan atsegina zaigun guztia erritmoarekin lotuta dagoela, Renoko ohiko errutinari esker lortu
|
genuen
guk gozo hura bidaiatik itzulitakoan. Mapatxea bere tokian azaltzen zen gauero, lorategiko txabolaren ondoan; goizetan, bluebird en zalapartak esnatzen gintuen; unibertsitatean, Earle, Dennis eta Mary Lore lehen bezalatsu zeuden; Mont Rose eskolan ere, nahiz ikasturtearen azken zatian sartuta egon, ohi bezalako jarduna egiten zuten Izaskunek eta Sarak.
|
|
|
Galleria degli Uffizi, Ponte Vecchio, Piazza della Signoria, Santa Croce, Medici familiaren hilobia... hura guztia eta beste zenbait monumentu ikusi genituen bospasei orduko ibileran; baina, monumentuak monumentu, Gune Estuan etorritako berrogeita bion espiritua kikilduta zegoen. Harlauza bat sentitzen
|
genuen
gure gainean, eta zernahiren aurrean egonda ere bi xuxurla mikatz sortzen ziren taldean.
|
|
|
Kinka hartan, halako ausarkeriaren aurrean, tiro egitea eta haietako asko eta asko hiltzea posible izan bazitzaigun ere, pilaka baitzeuden bazter guztietan, gure metrailatik babesteaz batere arduratu gabe, eta guk dena prest baikeneukan; hala ere, hobetzat jo
|
genuen
gure ontzietara itzultzea batere kalterik egin gabe. Horren aurrean, are ausartago eta lotsagabeago jarri ziren haiek, beren mehatxuek kikildu egin gintuztela sinetsita erabat, gure fusileriari egiten zizkioten burlekin adierazten zuten bezala.
|
|
|
" A zer herri perdexa eta esker txarrekoa den Kokoherri hau!" deitoratu du Dendaribaitako Iruñak. " Ez al
|
genuen
guk merezi entzunak eta aintzat hartuak izatea bada?" Ergobik eta Laketek, bitartean, zaldi gainetik beren usta eta hede motzekin klanetakoak eta agintariak astintzen jarraitzen dute: " To, to eta to!
|
|
2014
|
|
|
Orain gaiak eta bizimoldeak gero eta hurbilago ditugu, euskarak dituen arazoak berak dira eremu guzian xeheteriak xeheteria, eskolak gaien paleta zabaldu du, diglosiaren babesa zapartarazi du, euskara/ euskalki bizi eta adierazkor hura inutildu muineraino bereak zituen gaietarik kanpo eta frantsesak bustitzen du iparraldea ur zirripa bezala lur idorrean. Denboran euskara putzu sakon eta argi batzuetan zegoen, hauen arteko komunikaziorik ez zen, baina arkadia baten gisa ziren, bakoitzak horretan gozatzen
|
genuen
gure tenperaturan ziren bainu horietan eta igerika ari ginen gustuan. Orain nahi izan dugu edo guri baimena galde egin gabe pizina handia egin da putzuen arteko mugak hautsiz.
|
|
|
Horrela ikasi
|
genuen
guk. Gogoan dut Pasai Antxon pasa genuen uda hartan bion artean hamabi pezeta eta berrogeita hamar xentimo aurreztu genuela eta izeba Joxepitak etxera itzuli gintuenean, hamabi pezeta eman zigula.
|
|
|
Nola demontre matxinatu naturaren kontra, zure bizitzan agintzen zuen jainkoaren kontra, berezko zerbaiten kontra? Zalantzarik gabe onartzen
|
genuen
guretzat kutsadura jasanezina zena bidezkoa zela anaiarentzat, bidezkoa bezain aproposa, hura lehen mailako eskolara joango zela eta gu hirugarren mailakora, arratsaldeak josten ematera eta handik ofizio bat ikastera. Hor ere bai, iruditzen zitzaidan izenik ez zuen desberdintasunaren kontra jarduteko ikastea zela bidea, nota onak zirela aukera bakarra, etxeko inor baino azkarrago izatea zela irtenbidea, gutxienez, aita bezain azkar, hori zerumuga urrun bazen ere.
|
|
|
Baserrian bezala, gure etxean jaki batzuk aitarentzat bakarrik ziren. Gazta, adibidez, aitarentzat zen, baina berak, xerra bat ebaki eta azala kentzen zionean beti uzten zuen mamia azalarekin batera eta hura jaten
|
genuen
guk, askotan azala eta guzti. Berdin gertatzen zen intxaurrekin, aitak puskatzen zituen eta guk oskolaren barruan gelditzen ziren pusketak jaten genituen.
|
|
|
Esaten genuen botika zaporea zuela. Nahiago
|
genuen
guk otorduetan edaten genuen ardoz tindatutako gaseosa edo soda, ur garratza guretzat.
|
|
2015
|
|
|
Tonopah kanpamendu zoragarria ari da bihurtzen. Gutariko hamalauk Gabon afaria egin
|
genuen
gure oihalezko ostatuan, Lottie Stimlerrek eta bere anaia Harryk prestatuta. Hemengo Belmonteko epaile xelebrea dute aita, eta emakume xoxon bat zuten ama.
|
|
|
Badut uste toreatu egiten gintuztela. Ebroko Konfederazioaren arabera, ibaia sortu, iragaten, eta itsasoratzen zen Zaragozan, edo hala erraten
|
genuen
guk. Diputatu legegintzaldia amaitu nuenean, presidenteak deitu ninduen despeditzeko:
|
|
|
Adiskide batekin etorri nintzaion, afaltzera. Abadeburuak berak gonbidatu zuen bera, gobernadorearen gomendioz, edo hori erran
|
genuen
guk.
|
|
|
Pentsatzeak ere... apur bat damuarazi edo garbarazi egiten dit urte haietako abiadura eta ‘egin behar’ hura. Tolosan Urkoren etxean egin zuten lo, Donostian elkarrekin ibili ginen eta giro ona izan
|
genuen
gure artean.
|
|
|
Karl Marx genuela mundua aldatzeko esaten
|
genuen
guk, gaztetan, eta Arthur Rimbaud bizitza aldatzeko. Marxismoa ikusi dugu batzuetan Grouchorena baino absurdoago bihurtzen, eta Rimbauden zango gangrenatuarekin ere ez dugu gero gauza handirik egiten jakin.
|
|
2016
|
|
|
Bi mende atzera nora ezak lehorrarazitako bale hilen saihetsekin altxatu
|
genuen
gure tenplua.
|
|
2017
|
|
|
—Ez dugu bere beharrik euskara irakasteko. Guk etxean ikasi
|
genuen
gure gurasoekin. Gainera ez omen du gure euskara ematen.
|
|
|
Euskaldun edo espainiar, nafar guziek izanen zuketen erabakitzeko aukera, baina Espainiako Gobernuak nahiago izan zuen demokraziaren aurka jo, eta Nafarroako gizartearen sektore intrantsigenteenaren sen makurrenak haizatu. Orduan piztu zen indarkeria, eta, orduan, soilik orduan, erabaki
|
genuen
gure burua babestea bihotza borborka duzu. Azken txanpan zaude.
|
|
|
Iruzur bat izan zen, jokaldi politiko bat. Euskaldun sentitzen garenon kontra indarkeria giro onartezin bat sortzearen erantzule zuzenak zarete, eta horregatik erabaki
|
genuen
gure eskualdea defendatzea.
|
|
|
Hauen menpean gaude, beste haien menpean egon ginen bezalaxe. Uste
|
genuen
gure esfortzu handiak onerako izan zirela. Uso xuria heldu zitzaigulakoan egon ginen, baina ihes egina zigun berriz erramu adaxka betikotz eramanik.
|
|
|
Esateagatik esaten zenuen. Egitan, ez zuk ez nik, ez
|
genuen
gurean ere halakorik gertatu zitekeenik espero. Lehenago erreko ditek artxibategi osoa, publikoari ireki baino.
|
|
2018
|
|
|
—Portuko jai batzuetan zapuztu
|
genuen
gure lehen aukera. Bigarren hori pribilegio hutsa izan zen, seinale bat.
|
|
|
Hila uste
|
genuen
gure gizona, beldurturik ordian, behin han sartuz geroz etzela aterako, jauzi egin omen zuen, itzaturik zagon kutxa estalgia botatzen zuela.
|
|
|
ari zen lanari buruz, haren sinbologiari buruz, erromanikoaz, arte tradizionalaz. azken honek desagertzen ari zen ohiko kulturaren gaira gintuen naturalki eramaten eta ezinbertzez— herrian galdutako Euskararenera. Josek gure gabezia bera zuen, ez zen gai Euskaraz mintzatzeko baina lekuko aparta zen herrian azken mende erdian zer gertatu zen kontatzeko eta guk horixe aditu nahi
|
genuen
gure zergatiak asetzeko. Josek, konparazione batera, herriko batzarrean Euskaraz egiten zenekoa oroitzen zuen.
|
|
2019
|
|
|
Biharamunean, gu jaikitzerako, sukaldean
|
genuen
gure zain izeba Eduk prestatua zigun gosari bikaina. Gero, eskerrak eman ondoren erakutsitako abegi ona eta adeitasunagatik, agur esan genion eta autoan abiatu ginen Kepa eta biok Haizpeko Meategietarantz.
|
|
|
gure metodoa eta gure emaitzak, bertzerik ez. Erabat ahaztuta
|
genuen
gure aditz laguntzailearen taula, eta bertze gauza batzuk ikusteko, nolabait ere, erran liteke astinaldi bat behar genuela gure aztergaitik ateratzeko eta zorionez astinaldi hori momentu onenean jaso dugu.
|
|
|
Herentzia banatzean, erdibitu egin zuten etxe hau. Zati ederrena, aurrealdekoa, Doña Mercedesena zela ezagutu
|
genuen
guk. Gogoratzen naiz, etxea eta lorategia inguratzen dituen hormaren kanpoaldean, Gure baztarra izena zeukatela jarria.
|
|
2020
|
|
|
Gero jakin
|
genuen
gu Triangulora iritsi aurretik lapurreta egina zutela batzuek, eta beste taldea sartu zenean, lapurreta hori ikertzen ari zen guardia zibil bat zegoela barruan. Orduan sortu zen tiroketa.
|
|
|
Harako bidean, Agurain pasatu eta berehalaxe, gaueko iluntasuna sartua zegoela, erbi bat agertu zitzaigun errepide erdira eta harri eta zur geratu zen, autoaren argiekin itsututa geldi geldi, bere begi distiratsuekin guri begira. Autoak bete betean gainetik pasatu zuen eta danbatekoa entzun
|
genuen
gure 600 txikian; autoaren azpia jo eta hil egin zen. Gelditu eta jaso egin genuen; jateko, noski.
|
|
|
" Cezannek honelako pintzelada zuen, Picassok beste era honetakoa; Malevitxek honela mugitzen zuen eskua, Kandinskik ez dakit nola...", eta, esplikazioekin batera, pintzeladak ematen zituen airean, estilo bakoitza azaltzeko. Holaxe ikasi
|
genuen
guk, entzutearen poderioz. Belarriz.
|
|
|
—Aditu, une orotan egin
|
genuen
gure esku zegokeen guztia Olcozen ongizatearen alde. " Ongizateaz" solastatzea egokiena ez den arren.
|
|
|
Lehenengo izena zen Euskal Herriko Armada Sozialista. Portugaleko konbentzio zentro batean antolatu
|
genuen
gure eraketa biltzarra. Hemeretzi lagun ginen, hotelekoei esan genien jostailugintza enpresa espainiar baten salmenta agenteak ginela.
|
|
|
" Zuek, gu hondatu gineneko geldialdi gogaikarri honetatik sortuko zaretenok, gure okerrak eta ahuleziak aipatzen dituzuenean, ez ahaztu sasoi oso ilunetatik libratu zaretela. Herri batetik bestera ibili behar izan
|
genuen
guk, zapata batzuk erantzi eta beste batzuk jantziz bezala aldatuz bizilekua, mundu hobearen aldeko borrokan. Eta arnegatu egiten ginen inon injustizia nagusi izanda haren kontra inor jaikitzen ez zenean.
|
|
2021
|
|
|
Igeri egiten zuen piszinak arazo kimiko bat izan zuen. Heroi punkitzat hartu
|
genuen
guk.
|
|
|
Argizarizko geruzan, marrak kontrasterik gabeko artesi soilak ziren —neke handiz egindako hitz ildoak— Martzial poetak, bere bertsoetan, taulatxoetan irakurtzen duenaren" begi unatuak" aipatu zituen, eta Kintilianok ikusmen ahuleko pertsona guztiei gomendioa ematen zien papiro edo pergaminoan tintaz idatzitako liburuak irakur zitzatela, hau da, beltza arrearen gainean. Horrela jakin
|
genuen
gure arbasoen eskura zegoen euskarririk merkeen eta eskuratzen errazenak bere ondorioak zituela.
|
|
2023
|
|
|
Dordogneko departamendura eraman ninduen eginkizuna errepasatu nuen mentalki. Lau topaketa izango ziren guztira, haietako bi 52 laukian —egun hartako Mauzaceko kartzelaz gain, Neuvic sur l’Islekoa bisitatuko genuen hurrengo egunean—; ondoren, chateau batera joango ginen, hura ere Neuvic sur l’Islen, eta azkenik, Bernardek esan zigunez, errepidetik ikusten ari ginen guztiak baino txikiagoa zen herritxo batean bukatuko
|
genuen
gure petit tour hura.
|
|
|
Atxagaren beste lau poemarekin batera, Juan Carlos Perezen beraren" Paradisuko kantak" zikloa osatzen du. isil bat zabaldu zen gelan. Denok zutik, kafearen plastikozko baso txikia esku batean, galleta bestean, parrokia bilera batean bezala hitz egiten
|
genuen
gure artean, Mariek bere dinamoaren energiari esker erakutsitako bizitasunik gabe. Salbuespena, orduan ere, labirintoko gaztea.
|
|
|
Sarritan esaten
|
genuen
gure hitza ibili behar genuela eta, azkenean, gure hitza ibili genuen. Txiapasetik atera eta herriz herri, hiriz hiri eraman genuen, eta gure hitza ez zen gehiago gure hitza izan, guztiona baizik.
|