|
2000
|
|
|
Horrez gain, koartikulazio efektuak xeheki aztertu behar dira eta datu basean entitate bereizgarriadaukaten elementuak (alofonoak) zeintzuk diren erabaki. Elementu hauen definizioaez dator guztiz bat fonema edo alofono moduko unitate klasikoekin; horregatikhemendik aurrera soinu izena emango diegu (izan ere, elementu horiek azkeneansoinuak izango direla
|
ezin
ukatuzkoa da).
|
|
|
Nahiz eta aspaldidanik esan duten espezializazioaren moda estatubatuarra irrati orokorrari zeharo nagusituko zitzaiola, egia esan, joera horren geldotasuna
|
ezin
ukatuzkoa da, berezitasun programatikoa iragartzen duten zenbait faktore ageri diren arren. Faktore horien artean, eskaintzaren aniztasuna eta teknologiaren bilakaera aipa daitezke.
|
|
|
Kazetaritza azken multzo honen barruan jarri dute adituek. Dena den, azken urteotan
|
ezin
uka daiteke, informazio kazetagintzan narrazioa ezezik bestelakoak ere erabiltzen direla.
|
|
|
Eta porrot horren arrazoi batzuk aipatzearren, ondokoak azpimarratu nahi genituzke: ...Gobernuak udalen eskuetan utzi zituen sistemaren antolakuntza eta finantzabidea, zentzu horretan maila bateko inhibizioa (ezina esatera ausartuko ginateke) erakutsiz166 Lehenago esandakoaren ildotik, antzeman daitekeenez, helburu edota nahi batzuen formulazio hutsak berehalako islarik ez zuen izan, nahiz hori bidera zezaketen egiturak eraikitzeko egin ziren ahaleginak azpimarragarriak izan zirela
|
ezin
ukatu. Izan ere, epealdi hartako testuinguruak gerra bat zela medio, non gizartearen aldaketaren aurkako erresistentziak gutxi ez ziren, ezta tentsio gabekoak ere, ez zuen politika liberala gauzatzeko erraztasun handirik ematen; hala ere, Estatu nazioaren markoan prozesu hori garatzeko eginahalak eta saioak eginez gobernuak eta administrazio liberalak berean gogor irauteak, eragin nabarmena izan zuen XIX. mendearen bigarren erdialdean, eta, ondorioz, Gobernua erreformei aurre egiteko egoera egokian egon zen.
|
|
2001
|
|
|
Baina, gatozen berriz ere graduazioetara. Izan ere, HamaikaPauso gure modernitatearen gailurtzat jarri badut,
|
ezin
uka bi nobelen arteandagoen aldea. Zeintzuk dira alde horren markak?
|
|
2002
|
|
|
Beraz, sailburuarengandik jasotako mandatuak forma hori hartu zuen. Formulazioa zabala da,
|
ezin
ukatuko dugu, baina lanerako bide egokia markatzen zuen.
|
|
|
Zeren eta esaldi osagarri luze edo konplexuak emate aldera, eta irizpide komunikatibo huts batetik,
|
ezin
uka baitaiteke ulergarriagoa dela, askoz eraginkorragoa dela, baliabide prepositibo aurkezle bat ezen ez bere kide pospositiboa. Gustatu dakiguke edo ez, zoritxarrekoa iritzi diezaiokegu edo ez, euskararen tradizioaren ikuspegitik, baina halaxe da, gainera tradizioak ere aldakorrak dira?. Ikus, adibidez, Edorta España itzultzaileak Administrazioa Euskaraz aldizkarianeskaintzen digun adibidea, administrazio testu batetik aterea?
|
|
|
Egoera jasangaitz hori normaltzat jo eta arazoa ezkutatzea lortzen da, joera areagotu baino egiten ez duena. Joera hori areagotzen duen beste aldagai bat
|
ezin
uka daiteke Inglehart ek aipatu eta aurrerago landuko den belaunaldi berrien balio aldaketa ere badela. Enpleguari eta aisialdiari buruzko irakurketa berriek horretara bultzatzen dute.
|
|
|
Era berean, aipatzen diren arren?, liburu honetan ez da egiten emisora edo kate erraldoien historia, horiek bai baitituzte beren laudatzaile propioak, baina
|
ezin
ukatu horiek ere euskal irratigintzaren parte direla, horregatik aipatzen ditugu?. Baina ez gara ur horietan oso sakonera sartuko; esan bezala, horiei buruzko historia aurkitzea erraza baita.
|
|
|
Modernitatearen izenean, arrazionaltasunaren izenean, merkatu librearen izenean, arriskuan jartzen ari da kultura aniztasuna. Errudunak bilatzen hasita,
|
ezin
ukatu asko daudela; hala ere, indartsuenen artean hedabideak daudela gogoratu behar. Gero eta garrantzi sozial handiagoko hedabideek aniztasunaren alde zein kontra jo dezakete; baina historiak dio, errazago dihardutela estandarizazioaren alde dibertsitatearen alde baino.
|
|
|
Hori bai, pertzeptzioa gidatua da, zeren ohiturak gidatzen baikaitu; eta,
|
ezin
ukatu, hori oso erreflexu kulturala da. Esate baterako, euskaraz elurra zuria eta hotza da; izan ere, elurrak Euskal Herrian ez du-eta hainbesteko presentziak, ezta garrantziak ere gehiago zehaztua izateko.
|
|
|
Hanibal, Hamilkarren semea, kartagoarra. Egia bada inork zalantzan jartzen ez duena, alegia erromatar herriak beste leinu guztiak gailendu zituela adorean,
|
ezin
uka daiteke erromatar herriak indarrean nazio denak batera gainditu zituen neurri berean nabarmendu zela Hanibal zuhurtasunean gainerako gudalburuen artean. Italian borrokatu zen beste bider, beti atera baitzen nagusi, eta sorterrian, bere herrikideen ikusiezinak makaldu izan ez balu, badirudi erromatarrak garaitu ahal izango zituzkeela.
|
|
2004
|
|
|
Hori, jakina, ikuspegi utopiko eta ideala daneurri handian:
|
ezin
uka, sendien barneko emozio mundu konplexuan,, maitasunezko, edo, altruismoko?
|
|
|
ekintza horien ondoan, ohiturazko eta berekoikeriazkoekintzek eta irizpideek ere pisu handia dutela (berekoikeriak sortutako tentsioekdakartzaten muturrezko gertaerak, adibidez, egunkarietako, jazoera? atalean goizero ikus daitezke); eta
|
ezin
uka, era berean, opariak, askotan, abantaila pertsonalen bat lortzeko egiten direnik2.
|
|
2005
|
|
|
dozena inguru gizonezko alkatearekin batera elkarte gastronomikoetan edari eta gau jai atsegin batez gozatzen. Argazki hauen atzean kultura etaikuspegi jakin bat badagoela
|
ezin
uka daiteke. Juntaren presidentea 1987tik 1993raizan zenak honako hau esan digu:
|
|
2007
|
|
|
Izan ere, globalizazio berri honetan, finantza ekonomian eta espekulazioanbizi garela
|
ezin
uka.
|
|
|
Egia bada inork zalantzan jartzen ez duena, alegia erromatar herriak beste leinu guztiak gailendu zituela adorean,
|
ezin
uka daiteke erromatar herriak indarrean nazio denak batera gainditu zituen neurri berean nabarmendu zela Hanibal? (Nepote, Gizon ospetsuei buruzkoa:
|
|
2008
|
|
|
Barcenillak eta Gonzalez de Garaik maisutasunez laburbildu dute faktore horien guztien eragina: «Gaur egun,
|
ezin
uka daiteke mugimendu karlista oso konplexua izan denik, ez eta, arestira arte egin ohi izan diren azalpen erredukzionista horiek karlismoa esplikatzeko baliorik ez dutenik. Izan ere, aipaturiko guztiak, zatika bada ere, hartu zuen esku mugida karlista hartan.
|
|
2009
|
|
|
«Bi urtez iraunez gero, irabazi dugu». Euskaldunon Egunkaria ebidentzia handia izaki, diru-laguntzarik
|
ezin
ukatuko ziotelako pentsatzen zuen hori, eta denborak arrazoia eman ziola esan daiteke. Izan ere, 1992an Eusko Legebiltzarrak Euskaldunon Egunkariari diru-laguntzarik ez ematea erabaki zuen, eta Joseba Arregi Kultura sailburuak ez zutela eguneroko hura lagunduko esan zuen.
|
|
2010
|
|
|
nola atera handik, LPLk aurreikusten dituen bi adiskidetzeetako edozeinetan lortutako akordio batekin, uko egitearekin, atzera egitearekin edo amore emate batekin, edo prozesuari bukaera ematen dion epailearen ebazpen batekin. Horrenbestez,
|
ezin
uka daiteke alderdien parte hartzea lan prozesuan, nahiz eta egia esan parte hartze hori legeak zehaztutako eremu baten barnean eta aukerekin ematen dela (eta ez edozelan). Beraz, askatasuna bai, baina askatasun arautua dute alderdiek lan prozesuan parte hartzeko orduan.
|
|
2011
|
|
|
Gainera, beren funtzioen egikaritzan, batez ere, laguntza judizialeko betebeharrak betetzean, bake epaitegiek beste epaitegi batzuekin harremanak izaten dituzte. Hala ere,
|
ezin
uka daiteke, praktikan, bakeepaitegiak beste epaitegietatik oso urrun daudela, justizia txikiaren isla gisa.
|
|
|
Justizia administrazioaren lehen maila honek aldaketa ugari izan ditu urteen joan etorrian, garai bakoitzeko gizartearen beharrizanei erantzun nahian. Era berean,
|
ezin
uka daiteke «justizia txiki» hau azken berrogeita hamar urteetan gorabehera edo aldaketa politikoen menpe egon dela. Horren adibide, lehen auzialdiko epaitegiak edo Auzitegi Gorena XIX. eta XX. mendeetan zehar kasik berdin, aldaketa handirik gabe, mantendu diren bitartean, udal mailako justizia hainbat pertsonaren esku egon da (alkateak, bake epaileak, udal epaileak, udalauzitegiak).
|
|
|
Lege hau 1870eko irailaren 15ean indarrean sartu ondoren, 15 egun geroago eman zen ordena batek bake epaileak udal epaile bihurtu zituen, lehenengoei azkenengoen funtzioak emanez (4 art.). Nolanahi,
|
ezin
uka daiteke garai honetako udal epaileei aurreko bake epaileei egin zitzaien kritika bera egin zitzaiela: independentzia eza eta/ edo izendatzen zituztenekiko mendekotasuna.
|
|
|
Bitartean baina, hainbat xedapen eman ziren. Horrela, 1926ko abenduaren 17ko dekretu legeak urte horretako abenduaren 31n bukatu behar zuten udal epaileen karguak luzatu zituen berriro, udal justiziaren antolaketa erreformatu arte, eta 1927ko abenduaren 14ko errege lege dekretuak aldi baterako udal epaile eta fi skalen izendapena baimendu zuen7 Horrenbestez,
|
ezin
uka daiteke garai hartan udal justizia behin behinekotasun egoera batean bizi zela, erreforma handi baten zain.
|
|
|
Oro har, mundu mailako ikuspegitik gizarteak gero eta pluralagoak dira eta gaur egun ezinezkoa da elebakartasunaz edo kultur bakartasunaz hitz egitea, errealitateak askotarikoak direlako eta gizarteak ere ele eta kultur aniztunak direlako. Batzuetan logika inperialistak eta estatuen ikuspegi zentralistak eleaniztasun hori isilarazten eta horrekin bukatzen saiatu izan badira ere,
|
ezin
uka begi bistakoa dena: etorkin kopurua gero eta handiago da gure lurraldeetan eta horrekin batera bestelako hizkuntzak, kulturak, erlijioak?
|
|
2012
|
|
|
Euskal situazioan, zentzu horretan, independentzia «posible«aren aldekoaldarrikapen herritarra, gizartean bertan estatu zanpatzaileen eta Euskal Herriarenartean barne muga antagonistiko zehatza definituz gauzatzen da. Bestela esanda, hegemonia politiko eta sozial berri baten aldeko borrokan, independentziaren aldekomugimenduak,
|
ezin
uka daitekeen borondate kolektibo batean oinarrituz, marra edomuga zehatz bat eratzen du, bi talde antagoniko nagusi identifikatuz.
|
|
|
Talde nazionaletik berori ezartzen den lurraldearen izenerako transferentzia semantikoazilegi izango litzateke soilik, lurralde horretako biztanleria osoak onartuko balu naziobakarra izatea. Baina ez da hala gertatzen, hortaz,
|
ezin
uka daitekeen gauza bakarrada nazio katalana, euskalduna eta espainola daudela, eta hori guztiz bestelako kontuada. Eta bestelako kontua da, Katalunian adibidez, nazio katalana egoteaz gain, nazioespainola ere badelako; izan ere, nahikoa da biztanleen zati batek, handia zein txikiaizan, haren parte dela uste izatea, eta azken horiek etnikoki besteak bezain katalanakdiren gorabehera.
|
|
|
Alabaina,
|
ezin
uka daiteke elite sozioekonomikoen jarrera erabakitzaileaizan ohi dela horrelako prozesuetan. Katalunian, esaterako, elite horiek gero etaargiago ikusten ari dira Espainiatik at dagoela beren interesen defentsarik egokiena.Gurean, berriz, hausnarketa hori ez dago oraindik orain hain sakonki errotua euskalelite sozioekonomikoengan, ez eta hauekin gobernugintza (governance) sareetandauden elite politikoengan.
|
|
|
Alere,
|
ezin
uka, herejea degu Unamuno. «Del Sentimiento Tragico de la Vida» liburuangarbi agertzen da bere okerra:
|
|
|
Beraz, gure giro txar onetan, jaso egitengaitu, gu baño gorago bait dago. Ta alde onetatik,
|
ezin
uka dezake iñork oso oso egokiadala. Zuzpertu egiten digu biotza, piztu egiten gaitu, urduri utzita.
|
|
|
Nahiz eta hasiera batean erakunde indigenek ituna kritikatu bertan ez zutelako partaidetzarik izan, erakunde indigenek, batik bat Hego Amerikakoek, euren errebindikazioen artean sartu eta arrakastatsuak izan dira gobernu batzuk onartzera bultzatu dituztenean (Anaya, 2006). Hala ere,
|
ezin
ukatu itunak duen kutsu estatozentrista. estatua baita da itunean dauden eskubideen onarpena lortu behar duena. Eta agertzen diren artikulu asko intentzioen deklarazio bat direlako, ez direlako bete (Gomez, 2006; Anaya, 2006), eta betetzea lortzeko erreklamazioetara jo behar izan da.
|
|
|
Aurreko bi mendeetan autodeterminazio eskubidea nazioen inspirazioa eta inperioen porrota izan dela
|
ezin
ukatu. XX. mendeko historia eta gaurko nazioarteko erkidegoa ezin da ulertu autodeterminazio eskubideak izan duen garrantziari erreparatu gabe.
|
|
2015
|
|
|
Edozein modutan, weba gero eta gehiago erabiltzen dela hizkuntzaren ikerketarako edocorpusak egiteko
|
ezin
ukatuzko errealitatea da.
|
|
|
Beste batzuentzat, bertako testuen kalitatea ez da ona testu asko, inprimatuak ez bezala, ez baitaude errebisatuak. Eta iritziez gain,
|
ezin
ukatuzko desabantailabatzuk ere baditu: zarata asko dago (spama, menu eta abarretako eduki errepikatua, tokiezberdin askotan kopiatutako eduki errepikatua...), copyright baldintzen ezinjakintasuna etametadatuen falta. ri arazoak ikusten dionik ere bada.
|
|
|
Eztabaidaeragin zuen, euskal nazionalismoaren eskuin eta ezkerreko alderdien artean bereziki, euskalselekzioarekin atxikimendua daukatenen artean. Izatez, 1993an ezarri zen Gabonetako partidenusadioa gelditzea zekarren soilki, baina nazioaren izena, lurraldetasuna eta euskal selekzioarenerabilpena, eta,
|
ezin
uka, alderdikeria, izan zituen ezaugarri gertatuak (Rojo Labaien, 2014a).
|
|
|
Arabiar hizkuntza semitar familiako makrohizkuntzatzat hartzen da, aldaera ezberdinen eta haien azpitaldeen arteko desberdintasunak aintzat hartuta. Iranen edo Turkian, esaterako, euren hizkuntza propioa izanda ere,
|
ezin
uka daiteke arabiar hizkuntzak duen garrantzia zein presentzia, batez ere, Koranaren hizkuntza dela kontuan hartzen badugu. Hizkuntzaren erabilera eta ohiturek arabiar munduan, artearen adierazpen goren gisa kokatzeko gaitasuna izan dute sarri ahozko poesia zein istorioak:
|
|
2017
|
|
|
Ikuspegi ideologiko batetik, XIX. mendean eta XX. mendeko lehen hamarkadetan nagusitu zen estatugintza/ naziogintza ereduak estatu nazioaren merkatu batasuna ziurtatzea izan zuen helburu. Estatu modernoaren sorreran kapitalaren logikak izan duen garrantzia
|
ezin
uka daiteke, eta, modu arautugabean bada ere, estatua eta kapitalaren arteko elkarlana eraginkorra izan da garapenaren, edo, hobeto esanda, hazkundearen ikuspegitik. Enpresa eta erakundeen arteko gobernantza, hortaz, ez da fenomeno berria.
|
|
|
Gutxitan ikertutako gaia izan da emakume presoen espetxeko bizipenena7 Hala ere,
|
ezin
ukatuzkoa da nabarmengarriak diren hainbat ekarpen burutu direla bai antropologiatik bai soziologiatik, baita ikerketa feminista eta generokoetatik ere; kasu baterako, giltzapetutako emakumeek pairatutako estigmatizatzea nahiz kartzelako diskriminazioak landu baitira.
|
|
|
2 irudiko (c) grafikoan ikus daitekealdakortasun handiagoa dagoela partikulen banaketan odol fluxuaren banaketarekiko. Hala ere,
|
ezin
uka partikulak odol fluxua bezala banatzen direla orokorrean.
|
|
|
Gailu elektronikoeramangarriak energiaz hornitzeko arduradunak ere badira bateriak, baina egun ez dirateknologia honen garapen abiadura jarraitzeko gai. Honekin guztiarekin
|
ezin
ukatuzkoa dabaterien merkatu potentzialen existentzia, non, gainera, karbono dioxido gasaren isurpenagutxitu daitekeen potilika egokiak erabliz gero, berotegi efektua murrizte bidean.
|