|
2000
|
|
|
Esan legez, lege testu horren atarirako eta aurkezpenerako idatzi zuen Portalisek bere hitzaldi ospetsua. Idatzi, maisuki eta dotore idatzi zuela
|
ezin
uka. Hainbatez, Portalisen testu hori klasiko egin zaigu zuzenbide munduan, dela kodegintza berriaren filosofia erakusle moduan, dela iraultza frantsesak ekarri zuen gizarte burges horren antolamendu zibilaren agertoki gisa.
|
|
|
Jurisprudentzian dihardutenei egotzi zaie ñabardura, bilduma eta iradokizun multzoak larregi ugaltzeko eraspena. Egozketa hori oinamduna izan daitekeela
|
ezin
uka. Baina, non, zein arte edo zientziatan ez dago norbera ere halakoetan jausteko arriskutik salbu?
|
|
2002
|
|
|
Neurri hauek guztiak asko hobetu badaitezke ere,
|
ezin
ukatuzkoa da bilatzen dugun helbururako neurri ezinbestekoak direna.
|
|
2004
|
|
|
Eta gauza guztiez zalantza egin nahi izan dudanean ziurtasunez ezagutu dudan gauza bakarra nire eta Jainkoaren existentzia izan bada, hala ere, Jainkoaren gaitasun amaigabea ezagutu ondoren,
|
ezin
ukatuko dut berak gauza asko sortu dituela edo sor ditzakeela, eta horrela ni munduko zati izango naiz, unibertsoko izaki guztien artean.40
|
|
|
Halarik ere, autonomiaren eta heteronomiaren arteko antinomia edo aurkaritza aipatu berri dugun zentzuan gainditu badugu ere,
|
ezin
uka daiteke subjektuaren kontzientziak maizegi autogenoki bereganatu, landu eta laboratu ez dituen beharkizun etikoak bizi dituela. Zentzu honetan, Cencillori jarraikiz, etika autogenoaren eta heterogenoaren bereizketa egin genezake; ez, ordea, antagonismo antzu berri bat sortzearren, baizik eta etika (auto) errealizatzailearen funtsezko ezaugarriak hobeki erakusteko.
|
|
|
Hizkuntzaren mugak eta eskastasunak gorabehera,
|
ezin
uka daiteke hizkuntza eraginkor eta operatibo denik errealitatearen berri ematerakoan. Ezin burura ere daiteke mundua hizkuntzarik gabe; are gutxiago gizakirik hizkuntzarik gabe.
|
|
|
Historizismoari men egin gabe,
|
ezin
uka daiteke, haatik, historiak bizi gaituela eta osotoro barne zeharkatzen, eta, hartara, gure garaiko seme alabak garela denok, ezinbestean izan ere. Wittgenstein, Freud, Nietzsche, Marx... ez ziren salbuespenak izan, nork bere garaiko eta alorreko topiko, uste eta sineskeria ugariri argitasun paregabez eta ausardia handiz aurre egin zieten arren.
|
|
|
...endu abstraktuaren eta erreflexio kontziente betearen gaitasunean, baizik eta gauzak errealitate gisa atzemateko gaitasunean". 20 Bereizketa honek berebiziko garrantzia du, zeren, Ignacio Ellacuriak zuzen ikusi zuenez," gizaki mota ezberdinak onartzeko oinarria ematen baitu" eta, erants dezakegu, arrazoimenaren idolatria saihesteko argi bide bat seinalatzen baitu.21 Guztiarekin ere,
|
ezin
uka daiteke arrazoimena ere gizakiaren berezko ezaugarri eta tasuna dela, baldin eta gizakiaren egungo estadio ebolutiboa hartzen badugu eta arrazoimena artikulazio bikoitzeko hizkuntzaren ahalmenaren (hots, mintzamenaren eta ez baitezpada idazmenaren!) korrelato formaltzat hartzen ere. Horixe adierazi nahi izan dugu logos kontzeptua hizkuntza/ arrazoimen binomioaren bidez itzuli dugunean; hizkuntza/ adimen binomioa ere eman genezake, dudarik gabe.
|
|
|
Animaliek ere, esan beharrik ez, jarduerarik eta jokabiderik erakusten dute, baina beren jarduera eta jokaera instintiboak dira funtsean, egoera eta bizi baldintza ezberdinetarako egokitzeko ahalmen izugarria izan arren. Gizakiak biziraupenerako dituzkeen oinarrizko instintu edo senak (hots, genetikoki aurre programatuak) ukatu gabe,
|
ezin
uka daiteke sortzetikako sen horiek familia eta gizartearen kulturak aldenik alde zeharkatzen dituela eta sakonki hezitzen eta moldatzen. Marvin Harrisek argiro izkiriatu duenez" Homo sapiens ez da inurrien edo kastoreen moduko beste animalia ikergarri bat, Lurraren (eta baita hamabi argi urteko espazio eremuaren) gaineko animalia bakarra baizik, zeinaren biziraupenaren eta erreprodukzioaren arazoei aurre egiteko era berriak garatzeko modu nagusia askozaz ere lotuago baitago kulturaren hautapenari naturaren hautapenari baino, inondik ere" (Ibid., 53).
|
|
|
Zehaztapen asko erantsi genituzke Aristotelesen pentsaera hobeki azaltzeko, jakina, baina zilegi bekigu honetan uztea oraingoz. b) Eudaimonismoari dariokeen metafisika kutsuari aurre egin asmoz, enpirismo ingelesak ireki bidetik sortu zen positibismoak, berriz, gizakiaren presio soziala eta baldintzapen biopsikikoak azpimarratuko ditu, gizakiaren ustezko askatasuna auzitan jarriz eta ikuspegi metafisiko oro arbuiatuz. Positibismoa urrunegi joan izan arren,
|
ezin
uka daiteke, positibismoari esker gizakiaren erradiografia errealago bat lortu ahal izan dela, bere baldintzapen biologiko, psikologiko (psikoanalitiko orobat), sozial, ekonomiko, politiko eta ekologikoak hobeki ezagutu eta aintzat hartu ahal izan direlarik. Gizakia ez baita eudaimonismoak uste dukeen bezain libre bere hautuak eta erabakiak hartzerakoan.
|
|
|
Gizakiak natura balia badezake ere, ezin egin dezake edozein modutan. Zoritxarrez,
|
ezin
uka gizakiak baduela ahalmenik (ahalmen fisikorik esan gura dugu) natura suntsitzeko, maizegi ikusten dugun bezala. Baina natura suntsitzean gizakia desnaturatu egiten da hein batean edo bestean.
|
|
|
Praxiak neurtzen gaitu neurri handi batean, eta aztura bilakatzen den praxiak egiten gaitu era bateko edo besteko, intentzioak eta desirak (edota sentimenduak) goiti beheiti. Pausatu dugun perpausak ñabardurak eskatzen baditu ere,
|
ezin
uka praxi etikoak duen pisu erabakigarria gizakiaren izate etikoari doakionez. Intentzioek, desirek eta sentimenduek bere pisu eta garrantzia dute, zalantzarik gabe, baina beti konfrontatu behar dira praxiaren ondorio objektiboekin.
|
|
|
Esan dugunez, aldi eta alde orotan gizakiaren egintzak eta jokabideak zuzentzat edota zuzengabetzat jo ohi dira irizpide, interes edo uste ezberdinen arabera. Epai moral horien egokitasuna eta zuzentasuna gorabehera,
|
ezin
uka daiteke gizakiak, gizaki denetik eta denez gero, baduela kontzientzia bat —den mendrena eta intuitiboena— zuzen ala zuzengabe jokatu duen adierazten diona, adierazpen hori bat etorriko den edo ez bere herrikideen edo beste kulturen eta gizarteen iritziarekin.
|
|
|
Garapen ebolutibo handiko animalietan antzeman daitezkeen kontzientzia eta kultura zantzuak gutxietsi gabe,
|
ezin
uka daiteke gizakiak duen autokontzientziaeta kultura mailak ez duela berdinik beste animaliekin erkatuz gero. Izan ere, artea, teknika, zientzia, poesia, literatura... gizakien emaitzak ditugu, ez beste animaliena.
|
|
|
Definizioa eta ikuspegi ezberdinak gorabehera,
|
ezin
uka daiteke balioen unibertsoak bizi gaituela. Zer esan nahi dugu horrekin?
|
|
|
Egitura diogunean araueta sinbolo sare kohesionatu eta eragile bat adierazi nahi dugu bereziki. Estrukturalismo itsuan erori gabe,
|
ezin
uka daiteke ondasun eta produktuen trukeak, hitz bidezko komunikazioak bezala, erregela sistema egituratu bati erantzuten diola. Eta egitura batean, dakigunez, elementu bakoitzak hartzen du zentzu eta funtzio jakin bat beste elementuen arabera eta egituran duen tokiaren arabera, elementu guztiak elkarlotuak eta solidarioak izaki.
|
|
2011
|
|
|
Alere
|
ezin
uka, herejea degu Unamuno. " Del Sentimiento Tragico de la Vida" liburuan garbi agertzen da bere okerra:
|
|
2021
|
|
|
Gerora gezurtatu egin badira ere, Beauvoirren ustez, datuok garrantzitsuak eta
|
ezin
ukatuzkoak dira eta aintzat hartu behar dira. Hala ere, bere horretan, ez dute ezer esan nahi (I:
|