|
2000
|
|
|
Eta, baldin egia bada ezen jakintsuak bere burua ezjakintzat duela, nola erraiten baitzuen Publilio Siriarrak —Non pote non sapere qui se stultum intelligit—, jakintsua zen orduan don Frantzisko, zeren ikasleak baino gutiago dakiela aitortzen duen irakaslea, nola aitortu baitzuen berak, kontatuko dizut noiz, ez baitzitekeen bertzerik izan. Finean, Prima docet rectum sapientia, erraiten zuen Juvenalek, eta
|
ezin
uka ezen don Frantzisko gizon justua eta zuzena zela, eta bide justutik eta zuzenetik ibili izan zela, eta zuzentasun hura izan zitekeela haren jakintasunaren froga.
|
|
|
Eta, hartaraz gero, berehala luzatu zidan neskak kanabera eta eskaini zidan beita, amua ezin hobeki gordetzen zuena. " Amorioaren artean, zeren amorioa artea ere baita, berritasuna da inportantena, eta zu
|
ezin
uka bide onetik zoazela, mon petit, berritik berrirat zure lehen bi aldietan... Baina munduan ez dago bigarrenik hirugarrenik gabe... eta zer idurituko litzaizuke, baldin hurrengoan goiti beheiti biluztuko banintzaizu, eta bertze egiteko batzuk eginen banizkizu, guztiz ez-ohikoak...?
|
|
|
—Aitzakia xelebrea,
|
ezin
uka. Baina aspaldi ez nian halako farrarik botatzen.
|
|
2004
|
|
|
Tasio Erkiziaren aldetik iritsiko zaigun oharpenak, berriz,
|
ezin
ukatuko dugu oinarri sendorik ez duenik. Euskararen egoerari buruzko iritziak ematerakoan, ohiko bihurtu zaigu, egoera hori erabat harturik jardun beharrean, hiru alderditan zatiturik aurkeztea:
|
|
|
herren pausoak izan dira halakoak, ala balio izan dute euskarazko esparru komunikatiboa taxutzeko asmoan? Elebitasunaren auzia zabala da,
|
ezin
uka hori, baina euskalgintzaren esparru gehienetan, nik uste, aho gozo eder gutxi eta eskarmentu garratz gehiegi sortarazi ditu euskaltzaleen artean.
|
|
|
–Gauza harrigarria ere, behin ere ez dut ikusi gogoetarik egoera horretaz, gaitz horretaz, irakurtzen ditudan kazetetan. Bizkitartean,
|
ezin
ukatua da arazo bat badela nonbait eta ez ttipia, prentsa abertzalearen aldetik?. 394
|
|
|
Nire uste apalean, hala ere, ez dago halakorik, halako usteen oihartzuna egunetik egunera ozenagoa bada ere: euskarak etxe eta lagunarte giroko betekizunak behar bezala mamitzeko ezintasun gorria azaltzen badu ere, eta hori, bistan denez,
|
ezin
ukatuzkoa da, ezin da aitortu aitortzen den moduan, normalizazioaren bidea nagusiki hortik igarotzen denik. Bai, jakina, bide horri esker iraun du euskaldungoak bizirik menderik mende, baina gizarte aldaketen iraultze bortitzak lurrikara gupidagabea eragin dio euskararen erabilera mota horri.
|
|
|
gauza jakina denez, hizkuntza metodologiaren alorrean egindako urratsak begien bistakoak dira. Harako Gau Eskolen garaiko gramatika metodoen morrontzatik jarduera komunikatiboa lehenesten duten egungo ikuspegi dinamikoetara dagoen tartea
|
ezin
ukatuzko aurrerabidea da. Ildo horretan barrena, hain zuzen, hizkuntzari berari buruzko definizio soziolinguistikoak orduko hizkuntzalaritza arauemailearen zurruntasuna gainditzearekin batera, didaktikaren esparruak bere berezko nortasuna erdietsi du hainbat jakintza andanaren itzalean.
|
|
|
Eta onetzaz, arren, beste" teoria" bat danik ez esan. Au
|
ezin
uka diteke ta. Au esatea arriak erortzean goitik behera erortzen dirala esatea baita.
|
|
|
–Gustu onekoak direla
|
ezin
uka gero, ingeles horiek –iruzkindu nuen, miraz. Hala ere, ederki ohartu nintzen ingelesek ez zutela musikagile aleman bakar bat ere aukeratu.
|
|
|
–Ezer gutxi dakizula
|
ezin
uka, gazte... Baina lasai, Alemanian bertan ere gutxi dira SS tropen benetako izaeraren berri dutenak.
|
|
|
–Mundu ustel honen berri baduzula
|
ezin
uka, gazte! –irakaslearen begi ttiki distiratsuek miraz begiratu zidaten– Jakina, enpresa horiek kontratu goxoak lortzen dituzte agintari nazien eskutik.
|
|
|
–Mende honetako semea zarela
|
ezin
uka –irakasleak burua astindu zuen, hitzok bere baitarako erranen balitu bezala.
|
|
|
Ibarra askotan mintzatu izan zait zuri buruz. Oso argibide onak eman dizkigu –Mitxelenaren buru sendoa nigana itzuli zen une batez– Alemana zarela
|
ezin
uka...
|
|
|
Eraikin nagusira zeraman mendi bidea jarraitu zuen. Leku hark,
|
ezin
uka, bake izugarria igortzen zuen. Ahazturiko hilerri baten moduan?, pentsatu zuen ironiaz.
|
|
|
Baina abertzale bezala, bestalde, Euskal Herriko selekzioan jokatzea nuen amets, hori
|
ezin
uka: ez bakarrik horrela pentsatzen nuelako, sentitzen nuelako ere bai, ume umetakoa bainuen amets hura, amonak bihotzean errotu zidana, gelan zuèn euskal selekzioaren argazkiaren inguruan mila istorio eta beste hainbat balentria kontatu izan zizkidanean, Gregorio Blasco bezalako atezainik inon ez, eta Luis Regueiro bezalako jokalaririk ere ez...
|
|
2005
|
|
|
–Bai, alde horretatik aurrera egin duzu, hori
|
ezin
uka, amona, eta, belarrira hitz egiten ziola, esan zion?: Lehen komunista zinen, eta orain ?komunista.com?.
|
|
|
Oraindik gaxtea zara, bon, eta nik baino hobeto dakizu gorputz bakoitzak bere bidea egiten duela. Hala ere, begi bistan ditudan datuekin,
|
ezin
uka bide onetik zoazela: bon, begi ederrak dituzu, tipo bikaina?
|
|
2006
|
|
|
Bestetik, berriz, ez zitzaidan iruditzen inoren kapritxoz eta kutixiaz neure lo egiteko modua aldatu behar nuenik. Eta, azkenik,
|
ezin
ukatuko dut tabernariaren zaratek eta kantarien gurgurrek, amorrazioarekin batean, halako jakin min parte txarreko bat pizten zidatela, morboa esan ohi zaiona.
|
|
|
Mediku forentseek jasoko zuten, agian, zientziaren izenean, erlikia kontuetan behin ere seguru egoterik ez badago ere. Hor ziren lehen ere san Joan Bataiatzailearen bi buru-hezur, bata Salomek mozteko agindutakoa eta bestea hemezortzi urteko gaztetxoa zenekoa– Horretaz erronkan ibiltzeko aukera handiegirik ez daukagunok ondo dakigun bezala tamainak zerikusirik ez badu ere,
|
ezin
ukatu halako trangabera batek piztuko zuela hainbat grina, jakin minarena besterik ez bazen ere...
|
|
|
Arrazoi anitz, beraz, neure burua etxeko ikusteko. Hala ere,
|
ezin
uka arrotz aire bat atzeman niola. Zuberoan ez zitzaidan halakorik gertatu, bertze errege baten lurra izan arren.
|
|
|
–Enekotek erreginaren gomendio gutuna erdietsi dik, onar hazaten. Ez ditek nornahi hartzen, baina
|
ezin
ukatuko zitean Erresumaren eta Fedearen alde bizia eman duen baten ilobarendako. Biarnoko elizaren kontura emanen diate eskola, ohantzea eta jan edana.
|
|
|
Leonel Garrorekiko tratuak ez zizkien zertan ateak itxi Joanes Albretekoak geroan ere Maria ederrari egiten ahal zizkion bisitaldiei. Hala izan ez bazen, bederen,
|
ezin
uka kukuak ongi jo ziola ama berriari. Ezkontzak larru apaintzaileen karrikako alaba guti goititzen zituen zapataginenera, edo gauza bera dena, Nabarreriatik San Nikolasera.
|
|
|
Umea zinen azken aldiz ikusi zintudanean. Inguru hauetako airea sanoa denik
|
ezin
ukatu, ikusi besterik ez dago.
|
|
2007
|
|
|
Burgesia kontserbakoi zintzo horren erromantizismoaren izenbelztea akademikoki ere emankorra egiaztatu dela,
|
ezin
uka. Ricarda Huch en estreinako berreskurapen ahalegin bikainaren ondoren249, ikerketa justuagoak ez dira eskas, eta orain erromantikoek badute Walter Benjamin-en popularitateko abokatu bat ere250 Eta hala ere erromantizismoak burges bien pensanten mesfidarekin segitzen du, anatemarekin ez bada.
|
|
|
Zein ondo. Suposatzen dut zorte oneko tipoa naizela,
|
ezin
uka. Begi zulo horiek izanagatik ere zorte oneko tipoa haiz, kabroi halakoa, esan diot neure irudi lausoari.
|
|
2008
|
|
|
Mutilak teatro kolpe bat bilatzen zuen, apika, baina
|
ezin
uka ondorio eraginkorrekoa izan zela, izeba, sabelaren aginduetara jarraitu behar zuena, honela mintzatu baitzen:
|
|
|
Gauzak gehiago argitze aldera, kontrako adibide bat jarriko dut. Erdi Aroan
|
ezin
ukatuzko garrantzia izan zuen Karlomagnoren inperioak. Hau, ordea, ez da normalean Frantziaren edo Alemaniaren aurrekaritzat hartzen, zabalegia izan zelako, gaurko Frantzia eta Alemania eta bertze zenbait herrialde bere mugetan sartzen zirelarik.
|
|
|
Perfume haren benetako esanahia jakiteko irrikan zegoen. Azken gutunetan idaztera ausartutako hitz haiek kutsu erromantikoa ez zutenik ezin esan, berak ireki ziola bidea ere
|
ezin
uka, baina bistakoa zen bigarren esanahi bat ere izan zuela lehen gutun hartako ateraldiak. Broma bat izan zitekeen, perfumearekin lotutako esaera bat bilatu eta besterik ez aurki tzea ere izan zitekeen, baina zirudiena baino gehiago zekiela adierazi nahi izan ziola begitandu zitzaion lehen unetik.
|
|
|
Baina ni baino dozena bat urrats atzerago daude denak badaezpada ere. Soroak hortxe daude, hori
|
ezin
ukatu, ederto landatuta gainera. Autoaren buelta osoa umez josita topatu dugu, kristal ilunetatik begira.
|
|
|
Mutilak teatro kolpe bat bilatzen zuen, apika, baina
|
ezin
uka ondorio eraginkorrekoa izan zela, izeba, sabelaren aginduetara jarraitu behar zuena, honela mintzatu baitzen:
|
|
2009
|
|
|
Gehiegi fidatzeke utziko ditugu fedeak oro, itxaropenak eta promesak oro, zakurrak guregana hurbiltzen. . Balio moralen kritika bat behar dugu?,
|
ezin
uka. –Auzitan jarri beharra dago balioen balioa bera?.
|
|
|
Herri iraultzailearen mitoa ordu beranduan bezain uholde indartsuan 60 eta 70eko urteetan sartu da euskararen herrian. Gandiagak sinpatiaz ikusi du, eta
|
ezin
uka, influentziarik izan duela harengan. Baina herri hori proletalgo industrialarena zen, eta Gandiagarena herritxikitar eta laboraria?, jende saiatu, jende sufritua?, DGA, 85; UBM, 95, 121, 203?, rustiko erdeinatua, proletario hiritarrak berak goitik behera begiratua, lotsatua, Baskongadetan bertan bere existentzia kontzientzia txarrik ere gabe ignoratzen zaiona, berak ere askotan nahiago lukeena euskalduna ez izan, pobre erabat pobrea diruz hala hizkuntzaz hala kulturaz hala inoren kontsiderazioan.
|
|
|
ez nekiena ardo gozoarena da, baina izeba Ernestinak ere bere kopatxoa hartzen du igandeetan, mezatik itzuli ondoren, galletatxo pare batekin, eta uste dut lagundu egingo diodala hurrengoan; esango dizut aurrerago, beraz, ardo gozoak Haendelen musika oroitarazten didan edo Mozartena? (?) Dibortzioaz eta, egia esan, ez dut askotan pentsatu, gai hori urruti geratzen zaidalako, beharbada, senargairik ere ez badut, zertan pentsatu behar dut dibortzioan??, baina senarrak akabatu zuèn Asturiasko emakumeari primeran etorriko zitzaionik
|
ezin
uka. Eta, hala ere, lerro batzuk aurrerago esaten didazunean nahiago duzula zuk zeure zigarretak erretzea balizko senartxo batek azala errautsontzi bihurtzea baino, barkatu, baina buruz ari natzaizu, Maria Bibianarekiko tratuak karta apurtzera behartu baininduen, badakizu?, barrez hasi naiz:
|
|
|
Ismaelek arantza bat zuen, beraz, edo bi arantza zituen, hirugarren saioan errotik kendu zituenak, Bittorirekin ezkontzean, Ismaelen beraren hitzak esandakoaren erakusgarri: . Huts egin nuen lehenengoan, huts egin nuen bigarrenean, baina hirugarrenean zerua??, negozio bikaina egin zuenik
|
ezin
uka behintzat, Ismaelek berrogeita zazpi urte baitzituen, ongi eramanak, hori ere egia, indartsu eta kementsu baitzegoen gizona artean ere, eta Bittorik hogeita lau.
|
|
|
Indartsua. Ez da Sara Vaughanena, baina
|
ezin
ukatu baduela nortasuna. Ederra da bera osoa.
|
|
|
Baita bertze batzuek negar eginen luketen tokian ere. Irri kutsakorra zuen,
|
ezin
uka. Inguruan zirenak bere aldera ekartzen zituen, eta haiei ere irri eginarazten.
|
|
|
Ismaelek arantza bat zuen, beraz, edo bi arantza zituen, hirugarren saioan errotik kendu zituenak, Bittorirekin ezkontzean, Ismaelen beraren hitzak esandakoaren erakusgarri: " Huts egin nuen lehenengoan, huts egin nuen bigarrenean, baina hirugarrenean zerua...", negozio bikaina egin zuenik
|
ezin
uka behintzat, Ismaelek berrogeita zazpi urte baitzituen –ongi eramanak, hori ere egia, indartsu eta kementsu baitzegoen gizona artean ere– eta Bittorik hogeita lau. " Azkenean ezkondu haiz, Ismael, aitondu baino lehen ezkondu ere, eta zorionak!
|
|
|
ez nekiena ardo gozoarena da, baina izeba Ernestinak ere bere kopatxoa hartzen du igandeetan, mezatik itzuli ondoren, galletatxo pare batekin, eta uste dut lagundu egingo diodala hurrengoan; esango dizut aurrerago, beraz, ardo gozoak Haendelen musika oroitarazten didan edo Mozartena... (...) Dibortzioaz eta, egia esan, ez dut askotan pentsatu, gai hori urruti geratzen zaidalako, beharbada –senargairik ere ez badut, zertan pentsatu behar dut dibortzioan? –, baina senarrak akabatu zuèn Asturiasko emakumeari primeran etorriko zitzaionik
|
ezin
uka. Eta, hala ere, lerro batzuk aurrerago esaten didazunean nahiago duzula zuk zeure zigarretak erretzea balizko senartxo batek azala errautsontzi bihurtzea baino –barkatu, baina buruz ari natzaizu, Maria Bibianarekiko tratuak karta apurtzera behartu baininduen, badakizu–, barrez hasi naiz:
|
|
2010
|
|
|
Teofilo Mariak, izan ere, esan esanekoak nahi zituen langileak, familia itxurako bat osatzeko saioan, orbetarron orbita pean: artalde bat nahi zuen, beraz, eta bere helburua iritsi zuenik
|
ezin
uka. Hartarako, ezin garrantzitsuagotzat jotzen zuen Teok langileak heztea eta doktrinatzea; pentsatu ere, pentsatu zuen garai batean, kolonian eliza edo tenplu bat eraikitzea, baina, kostuak izugarriak zirelako edo. Teok ez baitzuen edozein eliza eraikiko, bat eraikitzekotan!?, alde batera utzi zuen proiektua.
|
|
|
Teologo batzuk, baikor zeudenean asmatu ote zituzten aingeruak eta espiritu ongileak, eta ezkor zeudenean sorgin gaiztoak eta deabruak?? irudimentsuak zirenik
|
ezin
uka behintzat. Hori bai, behin doktrina hori ezarrita. Jesus boteretsuen interesetara egokituta, alegia?, bidea zabal zabalik zuten konkistatzaileek, indiokumeak bataiatzeko; egia da ahalegin hartan espainiarrok indioei lurrak kendu eta meategietan esplotatu genituela, baina indioek ere ez zuten nolanahiko negozioa egin, lurrak eta zilarrak zeruaren truke:
|
|
|
Ederki egiaztatu ahal izan nuen bere garaian nire susmo eta burutazioek ez zutela oinarririk, baina barrutik jaten ninduèn jelosiaren harrak burua nahastu, eta beste errealitate bat eraiki zuen nire irudimenak, Domingoren aurkako errotikako ezinikusia sentitzera eraman ninduena bolada batean, hori ere
|
ezin
ukatu, gezur esango bainuke bestela, Damaso; eta nola ulertu nuen, halako batean, entziklopediak Troiako Helenari buruz zioena: Helena Troiakoa, gizon guztiak atzean zituena, eta gizonen arteko ezinikusiak eta borrokak eragiten zituena!
|
|
|
Geroztik jakin nahiko duzu zer pentsatzen dudan anaiari buruz, kontu hau dela-eta: bada, une batzuetan pentsatzeko era bat nagusitzen zait, infanteriako soldadu batek bere pistolarekin abiazioari aurre egitearen irudia (anaitasun unibertsalaren idealaren aldeko sakrifizioa, heriotzarainokoa) bizi gaituen haur akritikoa liluratzeko modukoa denik
|
ezin
uka, eta beste batzuetan, irudi horrek ere bai baitu ergelkeriatik eta burugabekeriatik asko, ekintza bere hotzean hartu eta distantzia batekin epaituz gero?
|
|
|
honela mintzatu zitzaidanean, purutik arnastutako kea egoztearekin batera: . Zerbait esan, Gabino, seme kartusiar bat dudala pentsatuko dut-eta, bestela!?; modu onean esan zidan, hori
|
ezin
uka, baina aitak, modu onez aritzen zenean ere, esandakoa bete genezan nahi izaten zuen: haren modurik onenak ere hitz egiteko aukera hitz egiteko agindu bihurtzen zuela, alegia, eta zerbait esan behar nuela, beraz!; zer zebilen aita, ordea, nirekin sartzen, bake santuan nengoenean?; gainera, zalantzaren bat banuen, ondotik mintzatu zitzaidan ama, gero eta borondatetsuago zebilkidana nigana hurbildu nahian, irribarretsu. Helenarekin hautsi ahala, bizpahiru astetako katarro latza harrapatu nuen, amari tuberkulosiaren une ilunak piztu zizkiona, baita, hasierako amorraldiaren ondotik, niganako jarrera aldarazi ere, gero eta bigunagotzera eraman zuena?:
|
|
|
baina hara: alde batetik asko gustatu bazitzaidan ere, barrealdiak zaplaztekoak baino osasungarriagotzat nituela
|
ezin
uka?, bestetik gutxietsia sentitu nintzen, halako moldez, non berehala jakinarazi bainion neure mina: –Tenpluko doktoreek ez zioten Kristori barre egin, haiei irakasten hasi zitzaienean, eta zuk niri bai??.
|
|
|
Gero eta itxuragabeagoa iruditzen zitzaidan militantzia politikoaren paripe hura guztia. Felixin pozik bizi zen horrela eta
|
ezin
ukatuko genion ba pox hura, baina eskolan neuzkan bereziekin oso bestela jokatzen nuen: tximeleta eta loreen mundu bat sortzen nuen haientzat, dena zen marrazki eta kantu, jolas eta dibertimendu, munduko zakarkeriak eta zatarkeriak existituko ez balira bezala.
|
|
|
Normala zen, beraz, Mikeli buruzko kontuak izatea aitak ahoan, etxera itzultzen nintzen aldiro. Horrek ez zuen deus harrigarritik, eta hala ere
|
ezin
ukatu min sor moduko bat pizten zidala, hartaz behar bezala jabetzen ez banintzen ere.
|
|
|
Lantokian sartzean edo ateratzean topo eginez gero agurtu egiten nuen buruaz, eta beste horrenbeste egiten zuen berak, elkarri hitzik egin gabe baina. Dena den, azalpenaren egun hartatik elkarrenganako sinpatia moduko bat piztu zen, eta halaxe, lantokiko korridoreetan topo egitean normalean hitzik egiten ez bagenuen ere,
|
ezin
ukatuzkoa da diosalei lagunduz irribarrea azaleratzen zitzaigula.
|
|
|
Teofilo Mariak, izan ere, esan esanekoak nahi zituen langileak, familia itxurako bat osatzeko saioan, orbetarron orbita pean: artalde bat nahi zuen, beraz, eta bere helburua iritsi zuenik
|
ezin
uka. Hartarako, ezin garrantzitsuagotzat jotzen zuen Teok langileak heztea eta doktrinatzea; pentsatu ere, pentsatu zuen garai batean, kolonian eliza edo tenplu bat eraikitzea, baina, kostuak izugarriak zirelako edo —Teok ez baitzuen edozein eliza eraikiko, bat eraikitzekotan! —, alde batera utzi zuen proiektua.
|
|
|
Gauzak hala badira, Gabino, ateoontzat ere leku aparta izango da linboa, beharbada, nork daki...! Teologo batzuk —baikor zeudenean asmatu ote zituzten aingeruak eta espiritu ongileak, eta ezkor zeudenean sorgin gaiztoak eta deabruak? — irudimentsuak zirenik
|
ezin
uka behintzat. Hori bai, behin doktrina hori ezarrita —Jesus boteretsuen interesetara egokituta, alegia—, bidea zabal zabalik zuten konkistatzaileek, indiokumeak bataiatzeko; egia da ahalegin hartan espainiarrok indioei lurrak kendu eta meategietan esplotatu genituela, baina indioek ere ez zuten nolanahiko negozioa egin, lurrak eta zilarrak zeruaren truke:
|
|
|
Ederki egiaztatu ahal izan nuen bere garaian nire susmo eta burutazioek ez zutela oinarririk, baina barrutik jaten ninduèn jelosiaren harrak burua nahastu, eta beste errealitate bat eraiki zuen nire irudimenak, Domingoren aurkako errotikako ezinikusia sentitzera eraman ninduena bolada batean, hori ere
|
ezin
ukatu, gezur esango bainuke bestela, Damaso; eta nola ulertu nuen, halako batean, entziklopediak Troiako Helenari buruz zioena: Helena Troiakoa, gizon guztiak atzean zituena, eta gizonen arteko ezinikusiak eta borrokak eragiten zituena!
|
|
|
aitak eta don Anizeto kalonjeak— ongi janda eta hobeto edanda zeuden ordurako, benedictine bat kopan eta puru bana ahoan; hala geunden, bada, aita —etxeko jauna ohi baino hobea ere sentitzen zen, ausaz, une hartan, zurrutaren eraginagatik— honela mintzatu zitzaidanean, purutik arnastutako kea egoztearekin batera: " Zerbait esan, Gabino, seme kartusiar bat dudala pentsatuko dut-eta, bestela!"; modu onean esan zidan, hori
|
ezin
uka, baina aitak, modu onez aritzen zenean ere, esandakoa bete genezan nahi izaten zuen: haren modurik onenak ere hitz egiteko aukera hitz egiteko agindu bihurtzen zuela, alegia, eta zerbait esan behar nuela, beraz!; zer zebilen aita, ordea, nirekin sartzen, bake santuan nengoenean?; gainera, zalantzaren bat banuen, ondotik mintzatu zitzaidan ama, gero eta borondatetsuago zebilkidana nigana hurbildu nahian, irribarretsu —Helenarekin hautsi ahala, bizpahiru astetako katarro latza harrapatu nuen, amari tuberkulosiaren une ilunak piztu zizkiona, baita, hasierako amorraldiaren ondotik, niganako jarrera aldarazi ere, gero eta bigunagotzera eraman zuena—:
|
|
2011
|
|
|
–erraten zien Macario Iraizozek etxeko lau semeei? eta
|
ezin
uka haren erranak ongi baino hobeki laburbiltzen zuela aitaren izaera.
|
|
|
Esango nuke, gainera, lehen baino irribarre eta eguzkitako betaurreko gehiago ikusten direla eta, panorama honekin, azkenerako, ur gazitan bakarrik bainatzeko gogoa sartzen zaio bati. Ederra da Donostia,
|
ezin
ukatu. Dotorea.
|
|
2012
|
|
|
Horrelako enkontru hipotetiko bat aldez aurretik behin baino gehiagotan amestu nuela
|
ezin
ukatu, eta ametsetan ez zen horren itzela gertatu, ezta horren giro indigenan ere. Gure gorputz adarrak ustekabeko harmoniaz bat etorri ziren, mirarizko dantzaldi batean; maitasuna egin genuen, aspaldi hasitako segida bateko beste gau bat bagenu bezala, baina aldi berean lehenbiziko aldiak ekintzari eransten dion grinaz eta sorpresaz.
|
|
|
–Jainkoarren, Jon,
|
ezin
ukatuzkoa da Dasilva neska horren aita dela! Oker gaude, irudimenari hegan utzi diogu.
|
|
|
Ander ez da inoiz oso hizlari ona izan, hori onartu beharra dago, baina pixka bat aurrera egin duela
|
ezin
ukatu, bere mintzaldietara joan ohi nintzen garaietatik behintzat. Aipu pare on bat bota zuen bere jardunean zehar, eta literaturari buruzko bere diskurtsoa ez zegoen guztiz gaizki harilkatua, niri betidanik erromantikoegia iruditu arren.
|
|
|
Eta orokorki arazo beltz honetan lekuz kanpo ikusten du, a highly theological language of guilt and innocence, justice and grace?. Alegia, ezin esango da bortxa eta morala edo teologia elkartzerik ez dagoela (errua, damua, barkazioa, etab., horixe egin nahi bada, fededunek adibidez); baina
|
ezin
ukatuko da, ezta ere, egitea ez dela gertatzen edozeinen gustukoa. Eta, batez ere, Jaspers aipatzen bada, ezin da ezkutatu haren hondo protestantea.
|
|
|
|
ezin
ukatu, alegia, debozioaren begitartez eta
|
|
2013
|
|
|
–Hori esan dozun hori zentzunezkoa da: etsai bat dozu, eta hori
|
ezin
ukatu lei. Zergaitik dan zure etsaia eta zerk eroan dauan jarrera horretara, horixe ikertu behar dogu.
|
|
|
Raissak, denborarekin, neska irudimentsua zela erakutsi zuen: berezkoa zuen Raissak irudimena, baina
|
ezin
uka osaba Tayyebek ere bere eragina izan zuela Raissaren nortasunaren atal hartan; osaba Tayyeb, izan ere, fede kontuetan gogorra eta zakarra izan zitekeen arren, umetu eta itxuraldatu egiten zen ipuinak kontatzen zituenean, ahozko tradizioan ikasiak gehienak, berak asmatutakoak ere ez guti. Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen?
|
|
|
Dionixio, alde batetik, pozik zegoen?
|
ezin
uka Albertinaren sendaketa eta haren laudoriozko berbak bihotz altxagarri gertatu zitzaizkiola?, baina, bestetik, bere zurrunbilo hura zuen arimaren erdian, don Zeledonio harro zegoen, bai, baina berdin segituko al zuen, baldin eta mutilak alabaren eskua eskatzen bazion??, zulo beltz batera zeroana. Ohean ere, halaxe egon zen, borroka hartan murgilduta; bildu ere bildu zituen begiak halako batean?
|
|
|
bakoitzari berea. Banian gogoa norbaitek AEBak belaunikaraz zitzan, eta alqaidatarrek artelan bat egin ditek, hori ere
|
ezin
uka. Baina ez genikek itsutu behar, Hamza, eta beti erraten diadana erranen diat orain ere:
|
|
|
–Harritzekoa ere bada nola egin genuen batera, elkarrengandik urrun geundela, sufismorako urratsa. Abdel Haqqen iruzkina, gai hartaz mintzatzen zirenean?. Astroen bideak eta ibilbideak alde izan ditugula
|
ezin
uka, eta Allahrenak, azken batean.
|
|
|
–Bakea ekarri digu,
|
ezin
uka. Bidean trankil ibiltzen da bidaiaria.
|
|
|
Eta bere aurpegierak halako duintasun bat ageri du, bere bihotzaren uste txarrik emango ez lukeena. Baina etxea erakutsi digun dama bihotzon horrek distiraz pintatu digu bere nagusia, hori
|
ezin
ukatu! Batzuetan nekez eutsi ahal izaten nion barreari.
|
|
|
bakoitzari berea. Banian gogoa norbaitek AEBak belaunikaraz zitzan, eta alqaidatarrek artelan bat egin ditek, hori ere
|
ezin
uka. Baina ez genikek itsutu behar, Hamza, eta beti erraten diadana erranen diat orain ere:
|
|
|
Raissak, denborarekin, neska irudimentsua zela erakutsi zuen: berezkoa zuen Raissak irudimena, baina
|
ezin
uka osaba Tayyebek ere bere eragina izan zuela Raissaren nortasunaren atal hartan; osaba Tayyeb, izan ere, fede kontuetan gogorra eta zakarra izan zitekeen arren, umetu eta itxuraldatu egiten zen ipuinak kontatzen zituenean, ahozko tradizioan ikasiak gehienak, berak asmatutakoak ere ez guti... Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen... etxean edo herrian izaten zirèn festetan bere lekutxoa izateaz gain, entzuleria ezin leialagoa zuena, haur, pertsona heldu eta atso agureek osatua.
|
|
|
–Harritzekoa ere bada nola egin genuen batera, elkarrengandik urrun geundela, sufismorako urratsa –Abdel Haqqen iruzkina, gai hartaz mintzatzen zirenean– Astroen bideak eta ibilbideak alde izan ditugula
|
ezin
uka... eta Allahrenak, azken batean.
|
|
2014
|
|
|
Ez da ohikoa horrenbeste pertsona biltzea, jendeak bikotekideak, lanpostu serioak eta plasma telebistak dituelako etxean eta zaila delako tramankuluok ostegunekin uztartzea. ...rudentziorekin batera) eta barne mezu oso sutsu eta ia mehatxuzko bat bidali zutenez (seme alabak dituztenak dira beldurgarrienak) duela ia bi hilabete, gau honen berri emanez eta tematikoki egingo genuela ohartaraziz, alegia, bakoitzak bere tesi/ mintegi/ ikerketa ildo edo enparauetako pertsonaia bat aukeratu zuela eta zenbait orduz hura bilakatu; nerdagoa eta pedanteagoa nekez liteke izan, baina
|
ezin
uka ni neu mitozale hutsa naizela eta izan zela garai bat non halako mozolokeriak ikaragarri maite nituen baina iruditzen zait zenbait gauza, besterik gabe, ezin direla egin, ezin zarela Orixe z mozorrotu zinez itxura patetikoa izan gabe.
|
|
|
Hortik aurrera guztia izan zen nahiko arrunta, taberna ez zen bereziki iluna, baldosa zuriak, dantza egiteko tokiaren absentzia ia erabatekoa, eta tabureteak barraren kontra, bazuen hargatik xarma esplikaezin bat; pare bat garagardo eskatu genituen eta xirriak eta tontakeriak esan/ egin genizkion elkarri; 70 urte inguruko zerbitzari koletadunak eszeptiko begiratzen zigun, begiratzen zion bere erreinu ia hutsari. Y komunera joan zenean barran zeuden beste hiru gaizkileekin jardun nuen hizketan, batek nirea bezalako kamiseta zeraman soinean eta oso bikote guapoa ginela (Y eta biok) esan zidan (nik uste dut egiazki oso bikote gaztea ginelako iruditzen gintzaizkiola eder; dena dela,
|
ezin
uka: komentarioak urtu ninduen) eta Y eskua bragetan gorantz igotzen zokoko atetik azaldu zenean, altzora oldartu nintzaion musu luze bat emateko, nire kamisetaren tipoa eta haren kideak jelosiaz so genituela jakinik eta horrek kitzikatuta.
|
|
|
Ez nuen batere argi hori ona edo txarra ote zen. Minduta sentitzen nintzen alde batetik,
|
ezin
ukatu, baina erosoagoa zen bestalde, ez nuen jakingo zer esan egoera horretan, ez nekien zer espero zuten nigandik.
|
|
|
Ernesto deitzen zela esan zion gizonak, Idoiari izena galdetu ostean bere burua aurkeztu zuenean. Gizaseme itxurakoa esaten zien amona zenak halakoei, eta
|
ezin
uka berak eta amonak gustu bera zutela. Itxuraz gain ahotsa zuen?
|
|
|
Herriaren konsentimenduaren (maila apal horretan subiranotasun herritarraren) printzipioak historia propioa dizu. Bere kili koloekin ere, nazioaren edo herriaren subiranotasun aitortza inportante bat dela hori engoiti,
|
ezin
ukatu (Iraultza Frantsesak egin duena ez da hori inbentatzea izan) 1005.
|
|
|
Zientzia fikzioaren aita dela esan izan dute hainbatek. Eta
|
ezin
ukatu asmakizun askori aurre hartu ziola. Baina zientzia fikzio zale askori irudimen estukoa iruditzen zaie.
|
|
|
Hori bai, ezin hobeki ordaintzen die. Hori bai, neskatxa bat oheratzen duen bitartean,
|
ezin
uka langabeziako datuek beheiti egiten dutela, ale batean bakarrik bada ere. Orgia orgasmikoak ere egiten ditu?
|
|
|
Gogoratu zer egin zuen Stalinek, bere ideiak aurrera eramateko milioika gizon emakume akabatzen zituela. Berdintasunaren izenean,
|
ezin
uka batzuk behintzat berdindu zituenik, lurpean bada ere. Beste batzuk, berriz, erbesteratu egin zituen, frantses iraultzako gobernuak gure Iparraldeko Sarako herritarrak deserriratu zituen bezala, esan dezadan hori ere bide batez?
|
|
2015
|
|
|
Ohean lo plantak egingo dituen emakume pipertu bat dauka zain Gabrielek, eta guk aski dugu koktel hitza entzutea listua jariatzen hasteko (nire zaletasunaren arrazoi gisa, haurtzaro gorrian Tom Cruiseren pelikula batek utzitako marka erotikoa
|
ezin
ukatuko dut): beraz, otzan jarraitzen diogu zure lagunari kalean gora, kokteleriaren historia kontatzen digun bitartean:
|
|
|
euskarari arrotz zaizkiola frogatzen ahalegintzen da Baltza, protoeuskararen muinean sakontzen duen azterketa original baten bitartez. Nire lagunaren teorien aurrean beti izan nintzen positibista motza eta kamutsa, baina
|
ezin
uka nitzake bere lanaren balioa eta balorea. Hala ere, koaderno hau izatez aski kaotikoa dela onartu arren, Baltzaren burutazioak hemen jasotzeko arrazoia ez da adiskideari omenaldia egitea, ezpada bere liburuko ideiak lagungarri eta akuilu zaizkidala nire hau taxutzeko, eragintxo horren nondik norakoa ikusten erraza ez izan arren.
|
|
|
Esaten nuen bezala, mintzamenak baditu bertuteak, baina baita mugak ere, dena esan behar da. Grezian mintzamen praktikek hizlaria agoran egotea eskatzen zuten, baina hori izugarrizko muga zen denboran eta espazioan,
|
ezin
ukatu. Denok pairatu dugu noiz edo noiz lagunen baten inkoherentzia, zerbait agindu eta gero, esandakoa egiten ez duenean.
|
|
|
Maite genuen bainan
|
ezin
ukatua:
|
|
|
Zenbateraino eragiten du hor AEBekiko gerrak? Eragingo duela
|
ezin
uka. Baina eragingo dute arrazoi historiko zenbaitek ere, besteak beste, Sobiet Batasun estalinistarekin izandako harreman estuak, edota boterearen zentzu eta joera monopolista batek.
|
|
|
Aldaketak amestu bai, baina oraingoz Iraultzaren barruan ez du irekitzerik sumatu: . Ez du ematen disidenteen gaineko zapalkuntza murriztu denik, eta
|
ezin
uka daiteke herrialde osoan preso politiko andana dagoela?.
|
|
|
–Gure sasoian mezu elektronikoak/ bidaltzen dizkiogu elkarri?, idatzi du Kirmen Uribek: ez dakit koartadarik eskaintzen ote didan, baina
|
ezin
ukatu pisuzko aipua denik, zein lumatatik datorren kontuan hartuta. Edonola ere, Euskaltelek Hilabeteko Bezero izendatu nau pare bat alditan, eta laranja koloreko elastiko bat bidali dit etxera, txiki geratzen zaidana baina.
|
|
|
11 Alabaina, Euskal Herriko egoera soziolinguistiko konplexuari erreparatuta,
|
ezin
uka euskara nagusi den guneak sortzea helburu lukeen hizkuntza politika homogeneo batek kontrako efektuak eragin ditzakeela, baldin eta hizkuntza politika hori tokian tokiko errealitate eta beharren arabera moldatutakoa ez bada; hara, esate baterako, zer dioen horretaz Iñaki Martinez de Luna soziolinguistak (Larrun, 56 zenbakia, 2002ko ekaina): –Arabatik ikusita, esango nuke arriskutsua izan daitekeela beste leku batzuetarako hartu diren neurriak Araban indarrean jartzea itsu itsuan.
|
|
|
Har Hitza! bilduma osoa aztertzeko moduan izan gara, eta, zifra zehatza zenbakitan ematea zail den arren,
|
ezin
uka euskarak dezenteko presentzia zeukala bertan, orrialde gehienetan ageri baitzen: Gure ustez izeneko orrialdea (editorial gisako testuak zekartzana) bi hizkuntzatan idatzi ohi zuten, eta euskaraz, berri laburrak ez ezik, elkarrizketa eta analisi luzeak zein erreportaiak ere eman ohi zituzten argitara.
|
|
|
Har Hitza! bilduma osoa aztertzeko moduan izan gara, eta, zifra zehatza zenbakitan ematea zail den arren,
|
ezin
uka euskarak dezenteko presentzia zeukala bertan, orrialde gehienetan ageri baitzen: Gure ustez izeneko orrialdea (editorial gisako testuak zekartzana) bi hizkuntzatan idatzi ohi zuten, eta euskaraz, berri laburrak ez ezik, elkarrizketa eta analisi luzeak zein erreportaiak ere eman ohi zituzten argitara.
|
|
|
Eskualdez eskualde gorabeherak izan arren,
|
ezin
uka, beraz, sasoi hartan euskararen aldeko giroa eta dinamika izan bazirela. Datu hotzetara etorrita, berriz, esan dezagun Euskal Herriko errealitate soziolinguistikoari buruzko datu asko plazaratu zirela Gara jaio eta hilabete gutxira.
|
|
2016
|
|
|
Darwin irriz zegoen, bazekielako etorkizunean eta bistan zenaren aurrean, fededun teologoek, zientziak frogatuko zuen eztandaren ebidentziaren aitzinean, Jainkoaren kreazioa eta Big Bang naturala elkartuko zituztela, dibinotasuna inolaz
|
ezin
ukatuz eta bigarrena bortxaz onartuz.
|
|
|
Pertsonaia horiekin sortu zitzaion egoera bitxia
|
ezin
ukatzekoa zeukan eta harriturik zegoen ere XXI. mendean, halako besta herrikoi batean, denborarekin lotuak zeuden elementuak modu horretan agertzea eta funtsezkoak itxurarekin bat egitea, dena hain hurbiletik bizitzen baitzuen.
|
|
|
Lehen lehenik, Jainkoaren gorputza inoiz ez zutelako ikusi, argi bat baizik izan zitekeela behin baino gehiago pentsatu zutelako eta orain, aroz aro ibilitako bidaia luze honen bukaeran argi dibino bat ikustea harrigarri bezain pozgarri zeukaten. Haien ohiko sinestea osorik
|
ezin
ukaturik, Jainkoak haiekin bidaia egin zuela besteei esan zien, beti bezala, ezkuturik, eta ibilaldiaren amaieratik hurbil, nolazpait, agertzen zitzaiela, bere izaitearen lekuko. Nahiz eta hameka bidaia egin eta mila aldiz harritu, gezur guzien gainetik sekulan ez zutela haien sinesmena galdu ageri zen, inoiz ez zelako galtzen omen.
|
|
|
fraidea, dama, pâtéak saltzen dituen zalduna, liburu dendako neska, La Fleur bere zaragoila berriekin; eszena segida bat dugu liburua. Eta nahiz gogo alderrai honen hegaldia burruntzi batena bezain sigi sagakoa den, inork
|
ezin
uka dezake burruntzi honek metodoren bati jarraitzen diola, eta loreak hautatzen dituela ez abespeluan, baizik halako harmonia dotore bat edo disonantzia bikainen bat dela medio. Aldizka egiten dugu barre, negar edota burla, edo errukia erakusten dugu norbaiten aldera.
|
|
|
Nik nire ordenagailura jaitsi nuen. Zure ahots urratua oroitu nahi dudanean audio hura entzuten dut, eta
|
ezin
ukatu, esatariak nola eta zergatik hasi zinen poesia idazten galdetzen dizunean, erantzuna eman aurretik isilune bat egin eta «Sendatzeko. Buruko gaixotasuna daukat» azaltzen diozunean, oraindik ere arnasa estutzen zaidala.
|
|
|
Behin hasita, xehetasunez betetako bizitza bat asmatzen jarrai nezake, eta
|
ezin
uka izugarri tentatzen nauela fikzioaren bidexka lausoetan aurrera egiteak, baina behingoz egia esango nuela zin egin nion neure buruari eta hortxe doa: ez naiz.
|
|
|
marxismoarekiko irekien artean, Marx birpentsatu behar zela uste zutenen artean, hots, errealitatea aztertzeko baliatu behar zela bai, baina ez dogmatikoki, marxologoek egin ohi zuten bezala, edota marxismoa bigarren mailan ipini, euskaldun esentzialistek edota sasimarxistek bezala. Aditzera ematen zuen sozialismoa zer zen; sozialdemokrazia gaitzetsirik, haren ezkerrera paratu nahi zuen, irtenbideren bat idoro; klaseak badirela gizartean, eta klaseen arteko borroka badela
|
ezin
ukatua dela, eta:
|
|
|
–Geroak erranen?. Baina alderdi positiboak dituela
|
ezin
uka.
|
|
|
1993an, Txillardegiren iritzian, areagotu egin ziren bide hori zela hartu beharrekoa aditzera ematen zuten zantzuak; alabaina, HBko gune gogor ezkertiarrak ez zuen amore eman nahi. 2002an Aralarrera igarotzea ekarriko duten arrazoietariko bat hori ere izan zen, hain segur; ez bakarra, ETAren borroka armatuarekiko jarrera pisuzkoagoa zen, noski, baina aipatzen ari garen ikuskera desberdintasun estrategiko honek ere
|
ezin
uka bere garrantzia izan zuela.
|
|
|
Bruno bezain altua ia, ilehoria, Carole Lombard baten erako azalmintz zoragarria zuela, beste garai batean beharbada neska egokia izango zen Brunorentzat, hari, antza denez, tipo «oso arioa» gustatzen zitzaiolako. Kaskarin eta buru huts samarra eta, oharkabean, krudela zela, hori ere
|
ezin
ukatuzkoa zen. Ez al nuen gogoratzen nolako aurpegia jarri zion Bruno gizajoari, berarekin batera jokatzean, Desirée Baggioli eta Claudio Montemezzo bikotearen kontrako errebantxako partida ospetsu hura galdu zutenean?
|
|
|
giza eskubideen plataforma bat?. Hala ere, arrazakeriak guztiz blaitu zituen biltzarreko prozedurak,
|
ezin
uka. Biltzarreko hitzaldi nagusietako batean, Henry Ward Beecher abolizionista ezagunak zera argudiatu zuen:
|
|
|
Berreraikuntza garaiko kronika historikoetan eta emakumeen eskubideen aldeko mugimenduaren narrazio historikoetan arreta gutxi eskaini zaio emakume zuri eta beltzek hezkuntzaren aldeko borrokan elkarrekin egindako lanari. Edonola ere, Freedman, s Record [Gizon askatuaren agiria] liburuan bildutako artikuluen arabera,
|
ezin
uka irakasle haiek adorea eman ziotela elkarri eta ikasleek ere berotu zietela gogoa. Irakasle zuri ia guztiek aipatzen dute esklaboek konpromiso tinkoa zutela ezagutzarekin.
|