|
2000
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko,
|
ezin
dugu ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Baina
|
ezin
ditugu ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira.
|
|
|
Irakasleak, Guizot en hitzak gogoratuz,, fonctionaries de l' Etat? bihurtzeak(
|
ezin
baitugu ahaztu Estatu espainiarreko administrazio egiturak Frantziako eredu zentralistaren arabera eratu zela242) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu Nazioaren xake taulan irakaslea pieza nagusia izanik, herritarrak Estatuaren proiektuaren inguruan biltzeko (Estatu nazioarekiko identifikazioaz ari gara... –En la enseñanza primaria y en sus maestros tienen los Estados el sostén más poderoso de la defensa nacional? 244.
|
|
2002
|
|
|
Horrez gain,
|
ezin
dugu ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
b) Lankidetza bultzatu, espezialisten eta itzultzaileen artean. Hainbat dirahartarako erabil daitezkeen ereduak, baina
|
ezin
dugu ahaztu biek bat egitendutela espezialitateko itzulpenaren une jakin batzuetan.
|
|
|
Unitateak proposatzeko orduan
|
ezin
dugu ahaztu lanak ikaslearentzat egokiaizan behar duela: zentzuduna, zailtasun maila, aurretik emandako hizkuntzabaliabideak, eta abar.
|
|
|
Bertan kontzentratzen dira eskakizun eta tirabira gehienak eguneroko bizitzan ere. Bestalde,
|
ezin
dugu ahaztu, hiri modernoek hazkunde erritmo biziak izaten dituztela; horrek esan nahi du, hirigintza proiektu berriak egiten direla, horretarako eraikuntza teknika berri eta suntsitzaileak praktikan jarriz, eta, ondorioz, lurpeko substratu arkeologikoa ere suntsitzeko arrisku izugarrian geratzen dela.
|
|
|
Haurtzaroaren ikerkuntzari buruz zerbait onuragarririk aipatzekotan, horreninguruan sortu den disziplinartekotasuna dugu. Zentzu horretan, eta mentalitateenhistoriaren interesgunetik abiatuta,
|
ezin
ditugu ahaztu Euskal Herrian tradizio zientifiko luzea duen etnografiaren ekarpen garrantzitsuak, bereziki Etniker taldeakegindako lana, zeinean jaiotza, bataioa, puerperioa, lehen haurtzaroa, gaztaroa, ezkontza eta ezkontzatik kanpo sortutako umeei buruzko adiera, ohitura eta errituak azaltzen diren (Etniker Taldea, 1998). Zer esanik ez, hor harrobi garrantzitsuaaurki dezake haurtzaroa iker objektutzat hartzen duen edonork.
|
|
2003
|
|
|
indigenak, nekazariak, emakumeak edo beste talde batzuk, ekologistak, elkartasun internazionalistak, antimilitaristak eta abar, beste perspektibabatetik, subjektu berri bat eraikitzera. Hala eta guztiz ere,
|
ezin
dugu ahaztu langile sindikatuak, hor daudela, Porto Alegren ikusi dugunez. Zein da mugimenduberriaren eta sindikatuen arteko lotura?
|
|
|
euskarazko liburu produkzioaren hazkundea, euskal prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina
|
ezin
dugu ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza. Estatuaren ustez, kultura arloko edozein eskakizunen atzean politika ezkutatzen zen, eta, ondorioz, ahal zen neurrian, baztertu egin behar zen.
|
|
2005
|
|
|
Memento horretan, Alberto Buen-ek bitartekaritza lanetan diharduen talde baten existentzia baieztatzen du. Ordenantza bertanbehera
|
dagoela
ezin dugu ahaztu. Borja Jauregik, bere aldetik, helegiterik ez duelaaurkeztuko argi uzten du.
|
|
2006
|
|
|
Nolanahi ere,
|
ezin
dugu ahaztu, Lapurdiko eta Gipuzkoako nobleen arteko harremanak sendoak zirela. Asko linaje edo leinu berekoak ziren, hots, familiaz gaindiko egitura familiar berekoak ziren.
|
|
|
Izan ere, birpopulatze gunean kokaturik, lurren kolonizazio prozesuan ardatz nagusi bilakatu zen monasterioa Errioxa aldean. Garrantzi nabari hori, eta horrek dakarren aberastasuna ulertzeko,
|
ezin
dugu ahaztu Donemiliaga Kukullakoa Logroñotik hogeita hemeretzi kilometrora eraikia zegoela eta Naiaratik, berriz,. Iruñeko erreinuko hiriburu politiko zein kulturala X. eta XI. mendean zehar, hamasei kilometrora.
|
|
|
Jarduera konplexu horren guztiaren garrantzi berezia azpimarratu eta gero, esan dugun bezala, zuzenbide pribatuaren arloan koka daitezkeen subjektuen arteko zenbait harreman sortzen direnez,
|
ezin
dugu ahaztu zuzenbide pribatuaren esparruan ondarearen gaia hartu behar dela aintzakotzat.
|
|
2007
|
|
|
Azkenik,
|
ezin
dugu ahaztu iragarkiek genero estereotipoak islatzen dituztela.Adibide bat erabiliko dugu, baieztapen hori egiaztatzeko: jostailuak.
|
|
|
«Hitzak beti kontzeptuen buruz buru daudenez gero, deritzo?, naturala da, kontzeptu kideak hots kideekin zeinuztatzea»534 Hotsak eta kontzeptuak lotzeko hiru fundamentuak aipatu eta, horiekin «askogatik ere» ez direla posibilitateak agortu, sentsazioa gelditzen bide zaio535? Agian ulergarria da, bere koordenatuak ezaguturik;
|
ezin
baitugu ahaztu, interes antropologikoetatik datorrela, eta «gizajendearen mintzo ahalmenaren neurria hartzea» duela hizkuntzen estudioaren azken xedea536 Jakin badaki, beraz, alde batetik, gauzek sentsuetan eragiten dituzten inpresioak eta izpirituaren barneko higidurak, hotsetan espresatzea, «operazio bat esplikaezina dela neurri handi batean ipi apa guztietan.... Ziurra dirudi, bozaren eta haren esanahiaren artean erlazioa dagoela; erlazio horren nolakoa, aldiz, gutxitan ahal izaten da erakutsi osoki, askotan susmatu bakarrik, eta askoz gehiagotan ezta antzik eman ere»537 Alabaina Humboldt-ek interesik nekagaitzena dizu, hotsa kontzeptuaren irudikatzaile gisa
|
|
2009
|
|
|
Hau guztia kontuan hartuz, esan genezake psikopatologia mota askotan faktore biologikoek zeresan handia izan dezaketela. Hala ere,
|
ezin
dugu ahaztu aldagaihoriek ingurumenarekin duten elkarrekintza ekidinezina. Hori dela-eta, jarraianingurumeneko aldagaiek haur eta nerabeen psikopatologian izan dezaketen eraginaatertzeari ekingo diogu.
|
|
|
Aurrean dugunerronka zaila izango dela badakigu. Hala eta guztiz ere,
|
ezin
dugu ahaztu KirolaXXI. Mendeko unibertsalak diren kirolaren hiru balioak (Petrus, 1998). Lehiakortasuna, Kultura eta Hezkuntza, batzen dituen fenomeno bakarra dugula.
|
|
|
Epe luzera, politika ekonomikoek
|
ezin
dute ahaztu enpresa eta inguruneegitura guztiak kudeatzeko orduan zer den funtsezkoa.
|
|
2010
|
|
|
Lurralde antolamenduari dagozkion planak onartzeko prozeduran zehaztubehar da zein administraziok parte hartzen duten eta zein heinetan herritarrok dezakegun. Gai honetan
|
ezin
dugu ahaztu administrazioek elkarlana sustatubehar dutela, eta zio politikoak direla-eta, erabaki koherenteak lortzea ez delaerraza. Beraz, koordinazioa eta parte hartzeko baliabideak ez dira nahikoak planaren legitimotasun osoa erdiesteko.
|
|
|
Nazioarteko merkataritzaren hedapena oso bizkorra izan da azken hamarkadetan eta, gutxi asko, produktuaren hazkundea bera baino gehiago hazi denez, nabarmena daherrien arteko harremanen eta munduko merkatuen indartze prozesua. Nazioartekomerkatuen garrantzia bistakoa den arren,
|
ezin
dugu ahaztu nazio merkatuek oraindikduten nagusitasuna termino kuantitatiboetan bederen. Hedakuntza honek arrazoi ugariditu, besteak beste, munduko ekonomian lehen mailako eragile ekonomikoak bihurtudiren Enpresa Transnazionalen hedapen prozesuaren eragina da azpimarratzekoaglobalizazio neoliberalaren testuingurua ahazteke.
|
|
|
Irabaziak herrira itzultzea AIZrekinlotutako dibisen kostu bistakoena izan arren, badira antzeko beste batzuk, atzerrikoinbertsioarekin lotutako inportazioak adibidez. Bestalde,
|
ezin
dugu ahaztu enpresatransnazionalen AIZren zati bat helburu diren herrialdeetako aurrezki nazionalenkontura finantzatu ohi dela. Horrela, bada, herrira itzulitako irabaziak eta helburuko herrialdeetako sarrerez osatutako inbertsioaren zatia elkarrekin hartuta AIZkbideratutako dibisen transferentzia netoak ez dira AIZren erdira iristen (Oxfam, 2002).
|
|
|
Bukatzeko AIZ produkzioaren nazioartekotzearen neurri gisa gehien erabiltzen den informazio iturria bada ere,
|
ezin
dugu ahaztu internazionalizazio fenomeno horren adierazpen batzuk bere esparrutik kanpo geratzen direla eta, hortaz, ez duela bere garrantzia osotasunean jasotzen. Adibidez, lehen aipatu ditugun nazioarteko subkontratazioek edota lankidetza akordioek, esaterako, inbertsioek eurekislatzen dutena baino askoz ere bultzada handiagoa ematen diote nazioartekotzeprozesuari; edo, beste adibide bat, ETNek atzerriko kokaguneetako inbertsioetanerabiltzen duten finantzazioaren zati handi bat tokiko finantza sistematik lortzendute, eta, beraz, ez da jasotzen AIZri buruzko datuetan.
|
|
|
Azkenik, eskualdeko berrikuntza politikaren ikuspegitik,
|
ezin
dugu ahaztu ezen diru-laguntza publiko eta enpresen ahalegin zuzenez gain, garrantzi handikoa dela berrikuntzarako behar den kapitala eskuragarri izatea.
|
|
|
Horrekin loturik, oso kontuan hartu behar da enpresa askoren jabetzan (batez ere, AEBn) finantza sektoreko erakundeek hartu duten gero eta pisu handiagoa izan daitekeela, neurri handi batean, joera horren arrazoietako bat. Berrikuntza sustatzeko politikek
|
ezin
dute ahaztu epe ertain eta luzera enpresen jabetzan gertatu diren aldaketa horien funtsezko eragina, eta horren ondoriozko enpresa kulturaren atzerapauso nabarmenak. Berrikuntza politikek, beraz, oso kontuan hartu behar dute berrikuntzaren aurrean enpresa bakoitzak dituen jokabideetan enpresaren jabetzak (publikoa/ pribatua, finantza arlokoa/ industria arlokoa, herrialdekoa bertakoa/ atzerrikoa, diru ezarleena/ langileena, etab.) duen garrantzia.
|
|
2011
|
|
|
Bake epaileei, noski, xedapen horrek eragiten die, baina betiere beren berezitasunekin bat. Zentzu horretan,
|
ezin
dugu ahaztu, bake epaileak ez direla profesionalak, eta, beraz, ez direla bizi justiziaadministrazioarentzat egiten duten lanetik. Are gehiago, beste jarduera profesional bat izan behar dute, edo, gutxienez, erretiroa kobratzen egon?
|
|
|
Gure erkidegoaren eremuan, gainera, kontuan hartu ditugu urtero Justizia Sailak udalei languntzak emateko argitaratzen dituen aginduak. Zentzu horretan, jada aztertuta dugunez,
|
ezin
dugu ahaztu kasu bakoitzean idazkaritza jarduera gauzatzen deneko udalaren kargukoak izango direla baliabide instrumentalak eta instalazioak (BJDren 12.2 art.) eta Eusko Jaurlaritzak, udalei gastu arruntetarako diru-laguntzak ematerakoan, kontuan hartzen duela zein herri den idazkaritzaren nagusia edo burua (BJDren 13.2 art.).
|
|
|
Bake epaileen erregistro zibileko funtzioen inguruan ezinbestekoa da azpimarratzea, ordezko erregistro diren heinean, erregistro nagusiaren arduradun den lehen auzialdiko epaileak agintzen dien guztia egin behar dutela. Horrek ez du kentzen, ikusi denez, eremu honetan bake epaileek dituzten funtzioak oso mugatuak eta zehatzak izatea,
|
ezin
baitugu ahaztu haiek ez direla zertan zuzenbidean adituak izan. Horrenbestez, erregistro zibileko funtzioak egikaritzean dituzten zalantza guztiak argitzea erregistro nagusiaren ardura duen lehen auzialdiko epaileari dagokio.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu liburu bakoitza originala eta bakarra dela, beraz liburu horrek kalte bat pairatzen badu, demagun uholde edo sute gogor bat!?, jasotzen dituen inskripzio eta datu guztiak gal daitezke. Horrekin bat,
|
ezin
dugu ahaztu, liburu asko kontserbazioegoera oso txarrean daudela, idazkerak irakurgaitz suertatuz.
|
|
|
Bake epaileen zigor funtzioen azterketari ekin aurretik,
|
ezin
dugu ahaztu zigorarloan mugitzen garenean, Estatuaren ius puniendi aren egikaritzaren inguruan gabiltzala. Ahalmen horren egikaritzan Estatuak bakarrik tipifi ka ditzake zenbait egintza delitu edo falta gisa, eta Estatuak bakarrik zigor ditzake egintza horiek burutzen dituzten herritarrak.
|
|
|
bera gabe epaiketa deuseza izango da. Gainera
|
ezin
dugu ahaztu, bake epailearen sententzia apelatua bada, akta izango dela instrukzioko epaileak helegite hori aztertzeko erabiliko duen tresna bakar eta garrantzitsuena.
|
|
|
Komunikazioaren irakurketa ideala da arestiko hori. Baina,
|
ezin
dugu ahaztu ezen aurrez aurreko komunikazio gertaera batean, igorlearen eta hartzailearen paperak elkar trukagarriak direla, bai modu sinkronikoan bai diakronikoan3.
|
|
|
Zabaltzen dituen mezuen bidez ideia, ohitura eta jarrerak iristen zaizkigu, horien artean haur eta gaztetxoentzat ezegokiak izan daitezkeenak. Guraso eta arduradunek
|
ezin
dute ahaztu telebistak duen eragina, eta bitartekarien rola bete lukete: saio batzuk egokiak iruditzen ez bazaizkie, guztiz zilegi da berauek debekatzea.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, EBren barne mailan,
|
ezin
ditugu ahaztu EBk (Europako EkonomiaErkidegoaren garaian) Alemaniaren batuketa prozesuan emandako laguntza etazer nolako malgutasunez jardun zuen oro har eta, bereziki, tratatuen interpretazioan.Ildo beretik, aipagarria da, orobat, EBk Ipar Irlandako gatazkaren amaieran (1998ko Ostiral Santuko Akordioa) izandako jarrera eraikitzailea eta bake prozesuasendotzeko PEACE programen finantzaketa garran... 46).
|
|
|
Gainera, enpresa jarduera transnazionaletarakobeharrezko baldintza izateari utzi dio ekoizpenak, inbertsio produktiborik ezdakarten enpresen bat egite, erosketa edota itun estrategikoen ondorioz.Enpresa transnazionalek, enpresen arteko, enpresen baitako eta sarekonplexuen arteko erlazio egiturak nahasten dituzten integrazio estrategiakonplexuekin? alor honetan eskuratu duten protagonismoa gorabehera,
|
ezin
dugu ahaztu munduko eskulan guztitik zati txiki txiki bat baino ez dutelaerabiltzen era honetako enpresek.
|
|
|
Formakuntza sozialek, soilikexistitzeko, beren produkzio baldintzak erreproduzitu badituzte, (Althusser, 1971: 129)
|
ezin
dugu ahaztu oraindik orain (baita mundu globalizatu honetan ere) estatu nazioa dela gizarte zibilaren mugak ezarriko dituena (Spivak, 2010: 386). Produkzio kulturalak, hortaz, (Estatuaren Aparatu Ideologiko diren heinean), ezin daitezke banandu gauzatze geografiko kapitalistetatik, ezta eragiten dutengatazka ideologikotik ere.
|
|
|
Formakuntza sozialek, soilikexistitzeko, beren produkzio baldintzak erreproduzitu badituzte, (Althusser, 1971: 129)
|
ezin
dugu ahaztu oraindik orain (baita mundu globalizatu honetan ere) estatu nazioa dela gizarte zibilaren mugak ezarriko dituena (Spivak, 2010: 386). Produkzio kulturalak, hortaz, (Estatuaren Aparatu Ideologiko diren heinean), ezin daitezke banandu gauzatze geografiko kapitalistetatik, ezta eragiten dutengatazka ideologikotik ere.
|
|
|
Horrekin batera, lur asko abeltzaintzarako erabili eta behi zein ardien ustiaketa masiboak antolatu ziren. Bestalde,
|
ezin
dugu ahaztu garraio azpiegituren inpaktua, garai hartan trenbideak, errepideak eta urtegiak zein ibaiak garraiobide gisa erabiltzeko eraikuntza lan erraldoiak egin zirelako. Honek guztiak berebiziko inpaktua izan zuen ekonomian, gizartean eta ingurumenean.
|
|
|
Aurreko kapituluan ikusi dugun bezala, autodeterminazioa agenda indigenaren bihotza da. Seigarren kapituluan autodeterminazioa printzipio politiko bezala jorratu dugu, baina
|
ezin
dugu ahaztu askoz gehiago dela ikuspegi indigenan. Corntassel ek (2008:
|
|
|
Zalantzarik gabe onarpen hauek indigenen agenda garatzeko aukerak indartu egin dituzte, baina
|
ezin
dugu ahaztu aitorpen instrumentalak bere alde iluna duela, eta mehatxu serioak ere planteatzen dizkiola Laugarren Munduari. Aitorpen instrumentala garrantzitsua izanik ere, bere arriskuak ditu:
|
|
|
Jarduera konplexu horren guztiaren garrantzi berezia azpimarratu eta gero, esan dugun bezala, zuzenbide pribatuaren arloan koka daitezkeen subjektuen arteko zenbait harreman sortzen direnez,
|
ezin
dugu ahaztu zuzenbide pribatuaren esparruan ondarearen gaia hartu behar dela aintzakotzat.
|
|
2014
|
|
|
Tentsio horiek bertsolaritzaren esparruan gauzatuta ikus baditzakegu ere, kontuan hartu behar dugu testuinguruko elementuekin elikatzen direla. Azkenfinean,
|
ezin
dugu ahaztu bertsolaritza ez dela gertakari isolatua. Aurkakoa, argidago euskal kulturan eta euskal jendartean kokatuta dagoela haien ezaugarri edobaldintzekin bat eginaz.
|
|
2015
|
|
|
IkerGazte, 2015Zientziak eta natur zientziakasko errazten dute simulazioak sinplifikatuz, baina
|
ezin
dugu ahaztu hurbilketak izaten jarraitzen dutelaeta beraien eragin esparrua mugatua dela.
|
|
|
Lehenik, haren kontrol ekonomikoa herrialde batzuetan oso sakona da zenbait arrazoi direla eta. Alde batetik,
|
ezin
dugu ahaztu Erdialdeko Amerikako herrialdeek pairatzen duten menpekotasun historikoa Hego Amerikakoek pairatzen dutena baino askoz handiagoa dela. Beste alde batetik, FTAAren porrota gainditzeko Washingtonek merkataritza askeko hitzarmen bilateralak bultzatu zituen eta zenbait gobernu neoliberalek sinatu zituzten, besteak beste, Txilek (2004), Erdialdeko Amerikako guztiek(), Dominikar Errepublikak (2005), Peruk (2009) eta Kolonbiak (2012) (Harnecker, 2013).
|
|
2017
|
|
|
Bestalde,
|
ezin
dugu ahaztu 2008an Atzeraldi Handia hasi aurretik estatuaurrekontu gehienek superabita zutela eta erraztasunez betetzen zituztela europararauak, baita Estatukoek ere gai honetan. Behin ekonomia atzeraldian sartuostean, «adreilu»aren espekulazioak sabaia jo ondoren, aurrekontuen superabithoriek berehala desagertu ziren eta epe luzeko defizit kezkagarriak azaldu.
|
|
2019
|
|
|
Entzun behar dutelako. Baina
|
ezin
dugu ahaztu, poliziaren oinarritutako konponbideak, osasunean ebakuntzak bezalakoak direla; beharrezkoak, baina saihestu beharrekoak (Roman, 2002).
|