|
2010
|
|
|
Garbi dago, beraz, gizarte modernoetan ere badagoela komunitate zentzurik, eta, hara non, historian zehar
|
ezin
kontatu ahala arazo sortu duen osagaia, erlijioa, erdi erdian dagoen hiritartasunaren erresuman, AEBetan. Bai, gizarte kosmopolitenak eta liberalenak ezaugarri identitario handiak erakusten ditu; hori ezin da ukatu.
|
|
|
Gero papera belzten da gauza horri ondorio baikorren atzemateko. Konpainiek beren produktua egin behar dute etxetik urrun,
|
ezin
kontatuzko zoko batzuetan eta hor ere sailkapen aski higuingarriak badira haien artean, A k gure euskal kontzientzietan inposatzen duen formataja delarik. Izpurako gelaren tamainan muntatu gauza biran itzuliko da handitasun bereko lekuetan (difusatzen erraten da, hedatzen, propagandaren esanahi argia, edena edo kutsadura bailitzan); Baionako antzokia beste mailan da, Theatre National de Bordeaux beste batean.
|
|
|
nik" Arruitzeluan ta Nadorran..." zioen kanta nuen gogoan; naski, horiek baitira Arruit mendia, Zeluan eta Nador herrixkak, bada, Melilla-tik eta Barranco del Lobo tik hurren daudenak. Abd el Krim en eraso hartan 60.000 espainiar soldaduk galdu bide zuten bizia; bederen hala dago izkiribatua marokoarrek gudukari eraiki zioten oroitarrian, nahiz berdin 6 miloi jar zitekeen, bada, soilik adierazi nahi baitu" anitz,
|
ezin
kontatuzko".
|
|
|
Arabiar herrialde eta populuetako nagusi, hiri anitzetako jaun eta gobernarien gainean manatzen zuen, eta ehunka emazte eta konkubinengandik
|
ezin
konta zitezkeen seme alaben aita ere bazen. Jainkoak emanak zizkion dohain guztion ariora, al
|
|
|
Ghat begi bistan izan zutenean, ordea, ehun legoatan gaindi hedatzen zen zuhaiztia antzeman zuten, dena ordoki batean eraikia, uharkekin eta ubideekin, lorategiak nonahi, fruitu eta barazki franko orotatik zegoelarik; hiriaren inguruan kanaberadiek eta datilondo oihanek estaltzen zuten lur gorria. Aintzira bat ere bazegoen, zerua bezain urdina, ibis zuriekin eta flamenko gorrixkekin; halaber, auzo hartako emazte brontze kolorekoek uretan egiten zituzten beren jolasak, hura ikustekoa!; arrastirian, ordea,
|
ezin
kontatuzko tximeletak ilkitzen ziren fruitu ondo oihanetatik eta aintzira aldera joaten; honat harat hegaldatzen ziren ur gainean gauaren beltzak dena iraungitzen zuen bitartean.
|
|
|
" Ispahango Sultanak gamelu saldo
|
ezin
kontatuzkoak ditu, bai eta hain artalde handiak ere, bada, ordoki belartsuek elurrez daudela iduri baitute; eta zaldi anitz, ez gureak bezalakoak, baina moxal urduriak gizon bat bezain gorak eta txori hegalak bezain arinak, zeren behorrak ipar haizeak izorratzen baititu.
|
|
2011
|
|
|
" Gauzak horrela, eta garai horretan Bilbon edo edozein beste euskal hiriburu batean bizi ziren ikasleek, poliziaren furgoi baten aurrean haietako kanturen bat txistukatzen pasatzen zirenean, autoestimuaren igotze ia bat batekoa sumatzen zuten, aldi berean errebelde eta diktadura baten aurkari moderno inongo frankistek izan ezin zitekeen moduaneta benetako euskaldun sentitzen ziren. Lehenengoa normala zen neurri batean,
|
ezin
konta ahala baitziren 60 bukaera haietan kantariak eta kontzertuak non tradizioarenganako maitasuna eta jarrera progresista bat edo beste lotzen ziren. Baina bigarrena, kanta haiek ematen zuten moderno izatearen eta euskal benetakotasunaren sentimenduak ez ziren ez horren normalak." 21
|
|
2012
|
|
|
Halaber, egun bereko gauean inguruko mangledietatik
|
ezin
kontatuzko karamarroak jalgi ziren, itsasora beren bidean gorpuok ediren zituztenak, bada, ondoko egunean oraindik haietatik jaten segitzen zuten. Hain ugariki oldartu ziren ustekabeko hazkurriaren gainera, non hondartzak eta bideak estalki gorriz jantziak ziruditen.
|
|
|
Esan dezagun, bidenabar, Jurgi hark ez duela batere ikustekorik Azueloko monasterioan debozioz gordetzen den buruaren jabe zen beste Jurgi horrekin. Edozein modutan ere, infanteak eroso jarrita ireki du pergamino itxurako in folio a, zeinaren izenburuak berak
|
ezin
konta ahala gauza miragarri agintzen baititu: " Arkadio enperadorearen garaietan Ekialdea izutu zuen herensuge mokofin dontzeila jale eta halako gutizien jaleari heriotza ekarri zioten gertakarien egiazko historia apaingabea, ez laudoriorik ez gezurrik ez duena".
|
|
2013
|
|
|
Errealitateak behin eta berriz beste zerbait erakutsi arren —itsaso beldurgarriak edo lur antzuak—, gizon haiek alegiazko leku miragarri haien atzetik jarraitu zuten egoskor. Ezin konta ahala neke pairatu zituzten ahaleginean;
|
ezin
konta ahala neke eragin ere bai.
|
|
2014
|
|
|
Eta, hala,
|
ezin
konta ahala gizaki —betiere sentieren hartzaileak berak— zitalkeria amaigabekoz zafratu, umiliatu eta hiltzen dituzte edo min zorrean bazterrean utzi bizirik, halaxe nahita.
|
|
2015
|
|
|
Mariaren birjintasuna dogma da V. mendetik hona, oker ez banago, eta eliza katolikoak
|
ezin
konta ahala adbokazio ezagutu ditu eta kanonikoki koroatu, hala nola, Arantzazu, Begoña, Arrate, Guadalupe, Zuria, Iratxe, Uxue, Koro, Izaskun, Pui, Muskilda, Orreaga, Itziar, Dorleta, Olatz, Antigua, Arritokieta, Urrategi, Junkal, Lurde... Gaur gaurkoz ez dakit zertan dagoen Unbeko amabirjinarena.
|
|
|
Badu handitasunik bizia ikusteko modu horrek. Biziaren ahalmen ugarien bidez, hastapenetan forma apur batzuen edo bakar baten moldean sorbideratua izanik, planeta honek grabitatearen lege finkoaren arabera etengabe biraka ziharduelarik, hain hasiera sinpletik
|
ezin
konta ahala forma sortu dira eboluzioz, eta sortzen ari dira, zein baino zein ederragoa eta harrigarriagoa.
|
|
2018
|
|
|
Elkartearen lana oparoa eta emankorra izan zen zinez, 1925ean sortu zen une beretik. Bada,
|
ezin
konta ahala artikuluren eta lanen egilea, 1934an idazlan bat plazaratu zuen elkartearen helburu eta ekintzez nahiz euskararen egoeraz, euskararen muga non zegoen zehaztuta. Honatx aitzin-solasaren puska bat:
|
|
|
Txosten honetan zehar agerian geratu dira Iruñeko auzoek 1936ko uztailean gerra zibila hasi zenetik jasandako Giza Eskubideen
|
ezin
konta ahala urraketa. Urraketa horien laburpena ikerlan honetako 4 taulan dago jasota, errepresio bide ezberdinen arabera.
|
|
|
Memoria Historikoaren Dokumentu Funtsetik etorritako datuak osatu egin dira Errepresio Frankistari buruzko Memoria Historikoaren Informazio Bulegoan jasotako
|
ezin
konta ahala testigantzetan eta dokumentuetan bildutako edukiekin, Iruñearekin lotuak. Aipatu Bulegoan egindako lana taulan laburki daude jasota lan horien nondik norakoakesperientzia bereziki interesgarria izan da errepresioari buruzko azterlan orokorretan erabilitako metodologian.
|
|
|
Berreraikuntza IV. mendean hasi zen, baina milurteko horretan zehar Iruñea behin eta berriro suntsitua izan zen. Kokagune estrategikoa izanik,
|
ezin
konta ahala gerra gertakariren lekuko izan zen, harresiak eta etxaldeak hondatu eta hiria txikitu zutenak.
|
|
|
Beste eskualdeetara edo herrialdeetara joan eta hango hiriak bisitatzen ditugunean, gehiegitan erreparatzen diogu hiriaren alderdi fisikoari, esate baterako, kaleei, katedralei, harresiei eta eraikin garrantzitsuei, eta askoz ere neurri apalagoan erreparatzen diegu hiriko biztanleei, alderdi biziari, hiriko benetako protagonistari. Baina, gainera, ez ditugu ahantzi behar edozein hirik berekin batean dakartzan
|
ezin
konta ahala prozesu. Honenbestez, hiria gogoan hartzen dugunean, alderdi fisikoa ez ezik bertako herritarrak eta gaurko hiria eragin duten prozesu konplexuak ere kontuan hartzeko gonbita egiten dut lerro hauen bidez.
|
|
|
Horixe idatzi zuen Etxeberri Sarakoak duela 300 urte Iruñeari buruz, behiala gure hiriburu nagusia izan baitzen, bai eta arras euskalduna ere. Hiriaren lehen izenetik toki izen gehienetaraino,
|
ezin
konta ahala eraikin, txoko eta karrika daude aldez edo moldez euskarari lotuta. Gainera, uste baino lekukotasun gehiago daude euskaraz idatzirik huntaz eta hartaz gure hirian, eta haietako aunitz ezezagunak zaizkigu.226 Hortaz, horietako gutxi batzuk lerrootara aleturik ekartzen saiatuko gara, irudimenaz Iruñean barna gabiltzala.227
|
|
|
Iduriz, arrakastarekin egin ere; apezpikua Goara bihurtu zeneko, Guherateko misioetatik txostenak hasi zitzaizkion igortzen: lurralde kiristia anitz hedatua zutela" Irlanda dinako eskualdea"; halaber, bataiatu berrien nonbrea
|
ezin
kontatuzkoa zela: " hemengo jendetzak ikus bazenitza, irudi lekizuke Nabucodonosorren populuak ikusten ari zarela, denak batean elkarretara juntatuak".
|
|
2020
|
|
|
Ohar zaitez, inork ez luke ezer jakingo sekula. Eta, ordainetan, milioiak eta milioiak zuretzat,
|
ezin
konta ahala diru".
|
|
|
terrorismoaren kontrako borrokaren zutabea, konplexurik gabeko eskuin moderno eta europar baten ikonoa, askotariko feminismoen lorpenak haragiztatzen duen belaunaldi baten alaba, etorkizun hurbilean gizartearen liderretako bat izatera bere buruak bideratua. Mireia Barrosekin partekaturiko amatasunak ere
|
ezin
konta ahalako artikulu samur eragin zituen. Bertute publiko eta pribatuen soka luze bat, digestio arineko pertsonaia bat eraikitzen zuena.
|
|
|
Ez dago, beraz, aldiberekotasunik, milioika argiz ehundutako gaueko oihal hori denbora dibergenteen ehundura bat da. Izarren argipean presente gisa bizitzen dugun istant hau
|
ezin
konta ahala iragan ezberdinez osatu ehuna da. Arraroa da nola beti izarretan bilatu izan dugun etorkizunaren idazketa, noiz eta izarrek iraganean sartzen gaituzten.
|
|
|
Arraunean zoaz denboraz landakoa eta mugagabe zaizun itsasoan haizea lagun eta kontra aurrera zoaz bogan, atzera begira ubera begi bistan duzularik brankan doa aitzineranzko desira, ubera ez da soilik zure txaluparena
|
ezin
konda ahala arraunketaz emendatua ezinago luzea da, zabala, anitza, piztu ahala ostenduz doaz desirak, itsasoa eternal printzaz janzten da minez eta irrikaz.
|
|
|
Zuhurraren jarduera borrokatu gabe ekitea da zioen Lao Tsek juxtu, gizateriak, txinatarra barne, denboraren gauaz geroztik egin duenaren aitzikoa, mendebaldeko sineskeran Abel eredu nahiz Kain izan botere egarriz anaia akabatu eta sendia eta jendartea sortu bide zituena bitxia, gero, Eba eta Adan gurasoekin... Lilith lekutua baitzatekeen zegoeneko, ondoko askazi eta leinuak oro barreiatuak dirateke munduko bizkarrean, haren odolez orbandu genoma sakon txertatua delarik gizateriarenean, ondorioz
|
ezin
konda ahala armada, gotorleku, tenplu, banku, espetxe, hiltegi. nonahiko paisaia, fingabeko kontakizuna, Abel, berriz, mamia igeltsuz, azala purpurinaz lozorro eternalean dago aldarrien aldaretan, zuhurraren jarduera borrokatu gabe ekitea?
|
|
|
Gaixotu aurretik idatzi zituen bertso horiek bere kezka existentzialei erantzun bat eman nahian sortutako hitzak izan ziren. Heriotza, saihestezina den bazter ezezagun hori, gizakume guztion kezka izan ohi da, larritasunen iturburu sarritan, eta
|
ezin
konta ahala pentsaera garatu dira sorrarazten dizkigun kezkei erantzun bat ematen saiatzeko. Aipatutako poema hori da Xabier Leteren obra zeharkatzen duten kezka existentzialen adierazgarri garbia, metafora esanguratsuz osatua.
|
|
|
Liburu horren bidez hasi zen Xabier Leteren obraren eta nire bizipenen artean egin dudan bidaia poetiko hau. Bidaia horren aitzakian eta bidaia horren karietara,
|
ezin
konta ahala esperientzia bizi, lagun berri egin eta kontu zahar entzun ditut. Bizitzari eskerrak ematea dagokit.
|
|
2021
|
|
|
Alegia, itsas zola nahikoa lau horretan bata bestearen gainean
|
ezin
konta ahala sedimentu geruza pilatu ziren horizontalki, zeintzuek, jakina, aspaldiko sasoi haietan gertatutakoaren erregistro" idatzi" jarraitua preserbatu baitzuten, dela ur korronteena, dela tenperatura aldaketena, oxigeno mailarena, aldian aldiko bizidunena eta abar... eta halako batean, orain dela 65 milioi urte, harrapatuta geratu zen dagokion sedimentu geruzan zer eta espazio side...
|
|
|
Gogoan dut maitemindu izana modu bakan, berdingabean;
|
ezin
konta ahala aldiz.
|
|
|
Gertatu ohi den bezala, ez zen erabateko hausturarik izan, ezta erabateko jarraitutasunik ere. Apustu literariorik berritzaileenak ere beti ditu ordura arteko
|
ezin
konta ahala testuren puska eta hondarrak.
|
|
|
Konponbidea giza jenialtasunik handienetako bat izan zen, originala, sinplea eta ondorio kalkulaezinekoa: gauzak eta ideiak marrazteari uztea,
|
ezin
konta ahalak baitira, eta hitzen soinuak marrazten hastea, errepertorio mugatua baita. Horrela, ondoz ondoko zenbait sinplifikazioren bidez, letretara ailegatu ziren.
|
|
|
Kopetan, likenen moduko ile xerlo urdinen atzean, ezin deszifratuzko testu baten lerroak gogorarazten zituzten zimur paralelo batzuk ageri zitzaizkion. Itxuraz bederen, gizaseme argal eta goroldiotsu hark, beti isilik baina barrenak
|
ezin
konta ahala mamu xuxurlariz beterik, irensten zituen liburuen gero eta antz handiagoa zuen.
|
|
|
Laburbilduz, liburuen geografo berriak
|
ezin
konta ahala zalantzari egin behar izan zien aurre, pazientziaz eta xehetasunekiko maitasunez. Kalimakok, egile bakoitzari buruz, biografia labur laburra idatzi zuen, datu bereizgarriak ikertu aitaren izena, jaioterria, goitizena, eta lanen zerrenda osoa egin ordena alfabetikoan.
|
|
|
Horregatik erabaki nuen ikerlan honetan murgiltzea. Hasieran galderak izan ziren,
|
ezin
konta ahala galdera: noiz agertu ziren liburuak?
|
|
|
Barnealdean, Mareotis aintzira, zenbaitetan lauso agertzen dena begitazio baten gisa. Portuko eta aintzirako uren artean,
|
ezin
konta ahala karrika, hautsez, eskalez eta euliz beteak. Palmondoak, luxuzko hotelak, haxixa, horditasuna.
|
|
|
Denboran zehar, kanon ugari bizi izan dira elkarrekin,
|
ezin
konta ahala adar partzialekin. Ia aro guztietan, zenbait kritikarik kontra egiten diote elkarri, eta elkarren etsai diren zerrendak sortu.
|
|
|
Mendebaldeko kanonaren bertsio propioa argitaratu zuen —lotsagabeki, zuria eta maskulinoa— Ordura arte inork ez zuen sekula izan hainbeste eragozpen eta, aldi berean, kanonizatzeko halako grina. Interneten,
|
ezin
konta ahala zerrenda daude: liburuenak, filmenak eta kantenak.
|
|
|
Gaur egungo ikuspegi aniztasuna sortu baino milaka urte lehenago, lehen historialari greziarrak oroimena hauskorra, iheskorra eta aienakorra dela ulertu zuen, eta, norbaitek bere iragana gogora ekartzean, errealitatea deformatzen duela bere burua zuritzeko edo lasaitzeko. Horregatik, Cicizen Kane(" Kane herritarra") eta Rashomon filmetan bezala, ez gara inoiz ailegatzen egiarik sakonena jakitera, baizik eta haren zantzuak, aldaerak, bertsioak, itzal luzea,
|
ezin
konta ahala interpretazio.
|
|
|
Domizianok, gurutziltzatu horiekin, zapalkuntza zenbaketa triste bat inauguratu zuen. Ordutik,
|
ezin
konta ahala zentsorek enperadorearen metodo bera erabili dute zeharkako erantzukizunak zigortuz. Errepresio mekanismoaren arrakastaren funtsa, hain zuzen ere, errepresalien, isunen edo kartzelaren mehatxua zabalkuntzaren kate maila guztietara hedatzea da (behialako izkribu kopiatzaile edo inprimatzaileekin hasi eta foro baten administratzaile edo Interneteko hornitzaile batekin buka).
|
|
|
Didimok bi goitizen zituen: Brontzerrai (Chalkenteros), metalezko barrenak behar zirelako literaturari buruzko hainbeste iruzkin luze idazteko,
|
ezin
konta ahala iruzkin; eta Liburu ahazle (Biblioldthas), behin, jendaurrean, teoria bat zentzugabea zela esan zuenean horixe bera defendatzen zuen bere saiakera bat erakutsi ziotelako. Didimoren semeak —Apion deitua— aitaren ofiziorako izaera nekaezina heredatu zuen, eta Tiberio enperadoreak Munduko Ipurdi deitzen omen zion.
|
|
|
Erritmoa, memoriaren aliatua ez ezik, gure plazeren katalizatzailea ere bada —dantza, musika eta sexua errepikapenaz, konpasaz eta kadentziez baliatzen dira. Hizkuntzak ere
|
ezin
konta ahala posibilitate erritmiko ditu. Epika grekoa hexametrotan lerratzen da, zeinek erritmo akustiko berezia sortzen baitute silaba luzeak eta laburrak konbinatuz.
|
|
|
nazien bonbardaketen hilabeteetan, dendan salgai zituen Mein Kampfen aleekin estali zuen bertako teilatua. Baina
|
ezin
konta ahala orrialdetan hitz egin, ñabardurak eman eta kontrakarrean dauden ahotsen aniztasunari eta dibertsitateari esker pentsa dezakegu ez dela angelu itsurik izanen, modua izanen dugula manipulazioei antzemateko. Liburutegiak eta artxiboak suntsitzen dituztenek etorkizun beti bateko baten alde egiten dute, desadostasun eta ironia gutxiagoko etorkizun baten alde.
|
|
2023
|
|
|
Baina ez ditu, halere, oinordekoak ustekabean harrapatu, oro zituen zain Ithakako portuan, Telemako eta Penelopek aspaldi hustu zuten jauregi zaharrean; oro armaturik —arranbela, gezi, azkon eta ezpata— eta antzinako gerlan
|
ezin
konta ahala etsai garaitu ondoren orain ez dakigu garaile irtengo ote den Homero zaharraren poeman bezala...
|
|
|
Ekarriko ahal dizkizu primadera luzeak
|
ezin
konta ahala lili!
|
|
|
—‘urrearen etsai’ deitzen zioten, omen, zuhaitzak ere beren adarretako urreaz gabetzen dira orain eta, bozkariaturik,
|
ezin
konta ahala diru peza banatzen hasi dira tronu zaharra inguratzen duten lagun eta gortesauen artean.
|
|
|
...kusgarriak izadiaren aldarriak beharrak sortaraziak behar gorri larriak guztiaren akuilu guztiaren makulu halabeharraren lagun zintzoa ia anaia maitalea ere bai elkarrentzako uztai gogor eta hautsezina txinpartak darizkie hain dute kalipu handia hain zaie oro eztia elkarrekin joanez gero joan badoaz biak beraz batu egin arte urtuz funtsezko lohi bilakatuz ororen ernamuin jori horretatik sortuko da
|
ezin
konta ahala gauza halere ezin pausa ez baitago pausatzerik gurpila biraka hasiz gero ezin da gelditu izarren hautsa mamitu eginen da istantean sortuko dira planetak hala nola galaxiak eta bertze mirariak makina bat ustekabe mugarik gabeko dena dena erraldoi eta gaitza patu itsuaren emaitza guretzat ulertezina guztia handiegia neurtu ahal izateko are irudikatzeko ezinezkoa benetan zera tipienak er...
|
|
|
Gatzezko ilargiaren pean gatzezko emaztea debekatuari beha jakin minaren gatibu haren begietan ibarreko hiriak sutan betiko sutan hori izaki haien kondena
|
ezin
konta ahala bekatuk derrigortu zigorra erre behar baita haragia hobendunak erre behar (Jainkoarentzat txitxi burruntzi) haien hezurren krakatekoa entzun behar munduko zernahi zokotatik nornahirentzako oharra: federik gabeko zorionik ez edo bertze gisaz adierazirik:
|
|
|
Lau urte geroago, magnetismoak argi polarizatuan zuen eragina deskribatu zuenean, bigarren aldi distiratsu bat ireki zen bere ibilbidean. Haren lehenbiziko aurkikuntzek
|
ezin
konta ahala aplikazio praktiko izan zituzten, eta elektrizitateak, aplikazio horien bidez, bizimodu modernoaren zamak arindu ditu eta aukerak areagotu. Haren handik aurrerako aurkikuntzak ez ziren hain emankorrak izan emaitza praktikoei dagokienez.
|
|
|
British Association for the Advancement of Science elkartearen presidente Lord Rayleighek, berriki emandako hitzaldi batean, xehe xehe azaldu du gerra modernoan erabilitako substantzien erabilera suntsitzailearen motiboa gizakiaren eromena dela, ez zientzialarien borondatea. Karbonoaren konposatuen ikerketa kimiko inozenteak
|
ezin
konta ahal aplikazio onuragarri erakutsi dizkigu, eta, horretaz aparte, frogatu zuen azido nitrikoa bentzenoarekin, glizerinarekin, zelulosarekin eta beste zenbait substantziarekin nahasiz, anilinaren koloratzaileak sortzen zirela, industria zinez mesedegarria, baina baita nitroglizerina ere, erabilera onak eta txarrak dituena. Handik gutxira Alfred Nobelek, arlo berean lan eginez, nitroglizerina beste substantzia batzuekin nahasteak segurtasunez erabiltzeko moduko lehergailu solidoak sortzen ahal zirela erakutsi zuen, dinamita, besteak beste.
|
|
|
Matematika aurreratuen arloan
|
ezin
konta ahala adibide aipa daitezke. Konparazio batera, xviii. eta xix. mendeetako ikerketa matematiko abstraktuena" geometria ez euklidearra" izan zen.
|
|
|
Gero, pixkanaka, beste erreka batzuek handitzen diote emaria. Horrela,
|
ezin
konta ahala iturri eta errekaren urei esker sortzen da dikeak leherrarazteko gauza izanen den ibai burrunbatsua.
|